MODULE THCS
14
X©y dùng
kÕ ho¹ch d¹y häc theo h−íng tÝch hîp
TRẦN TRUNG
A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN
Vic bi d ng và nâng cao nng lc xây dng k hoch dy hc theo h ng tích h p là m#t m$c tiêu quan trng trong bi d ng th )ng xuyên cho giáo viên Trung hc c, s. /áp 0ng chu1n ngh2 nghip hin nay.
Tài liu này s4 làm rõ m#t s6 khái nim liên quan /n dy hc theo h ng tích h p và các n#i dung c7n tích h p giáo d$c trong các môn hc, ph ,ng pháp la chn /:a ch; tích h p và xác /:nh m0c /# tích h p trong các bài hc c<a t=ng môn hc cùng các hot /#ng giáo d$c c<a Trung hc c, s..
?@c bit, tài liu tAp trung h ng dBn kC nng xây dng k hoch dy hc theo h ng tích h p, làm rõ các yêu c7u, m$c tiêu, n#i dung, ph ,ng pháp c<a m#t k hoch dy hc theo h ng tích h p . Trung hc c, s..
Tài liu này vit theo kiDu module t hc có h ng dBn, có 15 tit (trong /ó 10 tit t hc và 5 tit hc tAp trung trên lp). ?D hc t6t n#i dung module này, giáo viên c7n phKi có hiDu bit c, bKn v2 ph ,ng pháp dy hc tích cc và /@c /iDm tâm lí l0a tuLi c<a hc sinh Trung hc c, s..
B. MỤC TIÊU
MỤC TIÊU CHUNG:
Giúp giáo viên Trung hc c, s. nOm / c các yêu c7u c<a m#t k hoch dy hc theo h ng tích h p; làm rõ m$c tiêu, n#i dung, ph ,ng pháp c<a k hoch dy hc theo h ng tích h p.
MỤC TIÊU CỤ THỂ:
— V kin thc: Nâng cao hiDu bit v2 k hoch dy hc theo h ng tích h p. Xác /:nh các yêu c7u c<a m#t k hoch dy hc theo h ng tích h p phù h p vi n#i dung môn hc. Làm rõ m$c tiêu, n#i dung, ph ,ng pháp c<a k hoch dy hc theo h ng tích h p.
— V k nng: Rèn luyn kC nng la chn ph ,ng pháp dy hc phù h p vi vic dy hc tích h p, kC nng lAp k hoch dy hc theo h ng tích h p các n#i dung giáo d$c theo các môn hc.
— V thái : Tích cc vi vic xây dng k hoch dy hc theo h ng tích h p nhVm nâng cao chWt l ng dy hc t=ng b# môn . tr )ng Trung hc c, s..
C. NỘI DUNG
THÔNG TIN NGUỒN
Trong dy hc, tích h p có thD / c coi là s liên kt các /6i t ng giKng dy, hc tAp trong cùng m#t k hoch hot /#ng /D /Km bKo s th6ng nhWt, hài hoà, trn vXn c<a h th6ng dy hc nhVm /t m$c tiêu dy hc t6t nhWt. Dy hc tích h p là quá trình dy hc mà . /ó các n#i dung, hot /#ng dy kin th0c, kC nng, thái /# / c tích h p vi nhau trong cùng m#t n#i dung và hot /#ng dy hc /D hình thành và phát triDn nng lc thc hin hot /#ng cho ng )i hc; to ra m6i liên kt gi[a các môn hc và tri th0c, giúp hc sinh phát triDn t duy sáng to và tính tích cc hc tAp.
Nội dung 1
DẠY HỌC TÍCH HỢP
Hoạt động 1. Dạy học tích hợp là gì?
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
T= th k; XV /n th k; XIX, các khoa hc t nhiên /ã nghiên c0u gii t nhiên theo t duy phân tích, m^i khoa hc t nhiên nghiên c0u m#t dng vAt chWt, m#t hình th0c vAn /#ng c<a vAt chWt trong t nhiên. Tuy nhiên, bKn thân gii t nhiên là m#t thD th6ng nhWt, vì vAy, sang th k;
XX /ã xuWt hin nh[ng khoa hc liên ngành, /a ngành. Các khoa hc t nhiên /ã chuyDn t= tip cAn “phân tích — cWu trúc” sang tip cAn “tLng h p — h th6ng”. S th6ng nhWt c<a t duy phân tích và tLng h p (cK hai
thao tác này /2u c7n thit cho s phát triDn nhAn th0c) /ã to nên tip cAn “cWu trúc — h th6ng” /em li cách nhAn th0c bin ch0ng v2 quan h gi[a b# phAn vi toàn thD.
Xu th phát triDn c<a khoa hc ngày nay là tip t$c phân hoá sâu, song song vi tích h p liên môn, liên ngành càng r#ng. Chính vì th vic giKng dy các môn khoa hc trong nhà tr )ng phKi phKn ánh s phát triDn hin /i c<a khoa hc, không thD giKng dy các khoa hc nh là các lCnh vc tri th0c riêng r4. M@t khác, kh6i l ng tri th0c khoa hc /ang gia tng nhanh chóng mà th)i gian hc tAp trong nhà tr )ng li có gii hn, do /ó phKi chuyDn t= dy các môn hc riêng r4 sang dy các môn hc tích h p.
Nu trong nhà tr )ng phL thông, hc sinh quen tip cAn các khái nim m#t cách r)i rc, hc sinh có nguy c, sau này tip t$c suy luAn theo kiDu khép kín. Nh[ng ch ,ng trình nghiên c0u qu6c t /ã cho thWy hin t ng “mù ch[ ch0c nng”, /ó là tr )ng h p nh[ng ng )i /ã lCnh h#i / c kin th0c tr )ng tiDu hc nh ng không có khK nng sf d$ng các kin th0c /ó vào cu#c s6ng hVng ngày: H có thD /c / c m#t vn bKn, nh ng không thD hiDu ý nghCa c<a nó; Có thD bit làm tính c#ng, nh ng khi có m#t vWn /2 c<a cu#c s6ng hVng ngày /@t ra cho h thì h không bit phKi làm tính c#ng hay tính tr=… ?i2u này /@t ra m#t /òi hli: c7n phKi dy hc trong s tích h p /D /ào to nh[ng con ng )i /áp 0ng / c yêu c7u luôn luôn bin /#ng c<a thc timn.
M@t khác, vi t6c /# phát triDn nhanh chóng c<a khoa hc và kC thuAt, ngun thông tin hàng ngày /Li mi và gia tng, mi kin th0c / c hc trong nhà tr )ng có thD tr. nên cn /i, trong /ó hc sinh li có thD tip thu các ngun thông tin qua nhi2u kênh khác nhau ngoài nhà tr )ng (/ài, báo, /@c bit là internet). ?D vic hc . nhà tr )ng vBn tip t$c là có ý nghCa /6i vi hc sinh, vic dy hc c7n / c /Li mi, không ch; là dy kin th0c mà c7n phKi dy các kC nng, không ch; là hc kin th0c khoa hc c<a m#t môn mà c7n dy trong s tích h p vi nhi2u môn hc
khác nhau… Hin nay, nhi2u môn hc /ã / c / a vào nhà tr )ng phL thông, các môn hc /ó /ã có xu h ng phKi liên kt vi nhau. ?i2u này thD hin quá trình m$c tiêu giáo d$c toàn din hc sinh (HS). Tuy nhiên vi quo th)i gian và kinh phí có hn, không thD / a nhi2u môn hc h,n n[a vào nhà tr )ng cho dù nh[ng tri th0c này rWt c7n thit. Vì vAy, vic dy hc tích h p (DHTH) các môn hc, các n#i dung giáo d$c trong nhà tr )ng là giKi pháp quan trng.
Ph ,ng th0c tích h p các môn hc hay DHTH /ã / c vAn d$ng t ,ng /6i phL bin . nhi2u n c trên th gii. q Vit Nam, /ã có nhi2u môn hc, cWp hc quan tâm vAn d$ng t t .ng s phm tích h p và quá trình dy hc /D nâng cao chWt l ng giáo d$c HS (nh các môn Sinh hc, ?:a lí, Ng[ vn… / a các n#i dung giáo d$c vào môn hc...).
DHTH chú trng ti ch ,ng trình, k hoch /D nâng cao nng lc, tAp trung vào nng lc ch0 không /,n thu7n ch; là kin th0c. Thc hin m#t nng lc là bit sf d$ng các n#i dung và các kC nng trong m#t tình hu6ng có ý nghCa. Thay vì vic dy m#t s6 ln kin th0c cho HS, ng )i GV tr c ht hãy xem xét xem hc sinh có thD vAn d$ng các kin th0c /ó vào tình hu6ng thc t hay không. Chrng hn nh : thay vì nhOc li nh[ng l)i mBu nói lm phép trong dy hc /o /0c, hãy xem xét hc sinh có khK nng la chn m#t mBu l)i nói lm phép trong tình hu6ng cho tr c và bit sf d$ng mBu /ó m#t cách /úng /On; ho@c thay vì hc m#t l ng kin th0c liên quan /n môi tr )ng (trong môn Sinh hc, ?:a lí…), hc sinh có khK nng hành /#ng /D bKo v môi tr )ng xung quanh mình…
DHTH / c hiDu là quá trình dy hc sao cho trong /ó toàn b# các hot /#ng hc tAp góp ph7n hình thành . HS nh[ng nng lc rõ ràng, có d tính tr c nh[ng /i2u c7n thit cho HS, nhVm ph$c v$ các quá trình hc tAp tip theo và chu1n b: cho HS b c vào cu#c s6ng lao /#ng. M$c tiêu c, bKn c<a t t .ng s phm tích h p là nâng cao chWt l ng giáo d$c HS phù h p vi các m$c tiêu giáo d$c toàn din c<a nhà tr )ng.
Hoạt động 2. Đặc trưng của dạy học tích hợp
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
DHTH h ng ti vic tL ch0c các hot /#ng hc tAp, trong /ó HS hc cách sf d$ng ph6i h p các kin th0c và kC nng trong nh[ng tình hu6ng có ý nghCa g7n vi cu#c s6ng. Trong quá trình hc tAp nh vAy, các kin th0c c<a HS t= các môn hc khác nhau / c huy /#ng và ph6i h p vi nhau, to thành m#t n#i dung th6ng nhWt, da trên c, s. các m6i liên h lí luAn và thc timn / c /2 cAp trong các môn hc /ó.
DHTH có các /@c tr ng ch< yu sau: làm cho các quá trình hc tAp có ý nghCa, bVng cách gOn quá trình hc tAp vi cu#c s6ng hVng ngày, không làm tách bit th gii nhà tr )ng vi th gii cu#c s6ng; làm cho quá trình hc tAp mang tính m$c /ích rõ rt; sf d$ng kin th0c c<a nhi2u môn hc và không ch; d=ng li . n#i dung các môn hc.
T= góc /# giáo d$c, DHTH phát triDn các nng lc, /@c bit là trí t .ng t ng khoa hc và nng lc duy trì c<a HS vì nó luôn to ra các tình hu6ng /D HS vAn d$ng kin th0c trong các tình hu6ng g7n vi cu#c s6ng.
Nó cnng làm giKm s trùng l@p các n#i dung dy hc gi[a các môn hc, góp ph7n giKm tKi n#i dung hc tAp.
ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 1
Câu hi: Ti sao phi dy hc tích hp?
áp án
Dy hc tích h p / c trình bày nh m#t lí thuyt giáo d$c, m#t m@t nó /óng góp vào vic nghiên c0u xây dng ch ,ng trình, sách giáo khoa, /ng th)i góp ph7n /:nh h ng các hot /#ng dy hc trong nhà tr )ng. Do /ó vic dy hc tích h p . tr )ng phL thông có các Knh h .ng tích cc:
— DHTH góp ph$n th%c hi&n m(c tiêu giáo d(c toàn di&n c,a nhà tr./ng ph0 thông: VAn d$ng DHTH là m#t yêu c7u tWt yu c<a vic thc hin
nhim v$ dy hc . nhà tr )ng phL thông. Vic có nhi2u môn hc /ã / c / a vào nhà tr )ng phL thông hin nay là s thD hin quá trình thc hin m$c tiêu giáo d$c toàn din. Các môn hc /ó phKi liên kt vi nhau /D cùng thc hin m$c tiêu giáo d$c nêu trên. M@t khác, hin nay các tri th0c khoa hc và kinh nghim xã h#i c<a loài ng )i phát triDn nh vn bão trong khi quo th)i gian cnng nh kinh phí /D HS ngi trên gh nhà tr )ng là có hn, thì không thD / a nhi2u môn hc h,n n[a vào nhà tr )ng, cho dù nh[ng tri th0c này là rWt c7n thit. Chrng hn, ngày nay ng )i ta nhAn thWy c7n thit phKi trang b: nhi2u kC nng s6ng cho HS (các kin th0c v2 an toàn giao thông, v2 bKo v môi tr )ng s6ng, v2 nng l ng và sf d$ng nng l ng, v2 /:nh h ng ngh2 nghip...) trong khi nh[ng tri th0c này không thD to thành môn hc mi /D / a vào nhà tr )ng vì lí do phKi /Km bKo không quá tKi trong hc tAp /D phù h p vi s phát triDn c<a HS.
Dù khác nhau v2 /@c tr ng b# môn, song các môn hc trong nhà tr )ng phL thông hin nay /2u có chung nhau nhim v$ là hin thc hoá m$c tiêu phát triDn toàn din HS. Có thD nêu nh[ng nét chung c, bKn c<a nhim v$ các môn hc / c dy trong nhà tr )ng nh sau: Hình thành h th6ng tri th0c, kC nng theo yêu c7u khoa hc b# môn; Phát triDn t duy, nng lc sáng to cho hc sinh phù h p vi /@c tr ng môn hc;
Giáo d$c HS thông qua quá trình dy hc b# môn (nh hình thành th gii quan duy vAt bin ch0ng, nhân sinh quan và thái /#, ph1m chWt nhân cách c<a ng )i lao /#ng mi...); Góp ph7n giáo d$ng khoa hc kC thuAt và chu1n b: cho HS tham gia lao /#ng sKn xuWt...
Các nhim v$ trên ch; có thD thc hin / c thông qua các môn hc.
Quá trình xây dng ch ,ng trình, sách giáo khoa các môn hc /ã tích h p nhi2u tri th0c /D thc hin các nhim v$ trên, song không thD /7y /< và phù h p vi tWt cK /6i t ng HS. Vì vAy, trong quá trình dy hc, GV phKi nghiên c0u /D tích h p các n#i dung này m#t cách c$ thD cho t=ng môn hc và phù h p vi t=ng /6i t ng HS . các vùng mi2n khác nhau.
M@t khác, do cùng chung nhau các nhim v$ dy hc nêu trên nên các môn hc cnng có nhi2u c, h#i /D liên kt vi nhau, to ra m6i quan h liên môn.
— Do bn ch3t c,a m4i liên h& gi6a các tri thc khoa hc: Lí do c7n DHTH các khoa hc trong nhà tr )ng còn xuWt phát t= chính yêu c7u phát triDn c<a khoa hc. Các nhà khoa hc cho rVng khoa hc chuyDn t= phân tích cWu trúc lên tLng h p h th6ng làm xuWt hin các liên ngành (nh sinh thái hc, t /#ng hoá...). Vì vAy, xu th dy hc trong nhà tr )ng là phKi làm sao cho tri th0c c<a HS xác thc và toàn din. Quá trình dy hc phKi làm sao liên kt, tLng h p hoá các tri th0c, /ng th)i thay th "t duy c, gii cL /iDn" bVng "t duy h th6ng". Nu nhà tr )ng ch; quan tâm dy cho hc sinh các khái nim m#t cách r)i rc, thì nguy c, s4 hình thành . hc sinh các "suy luAn theo kiDu khép kín", s4 hình thành nh[ng con ng )i "mù ch0c nng", nghCa là nh[ng ng )i /ã lCnh h#i kin th0c nh ng không có khK nng sf d$ng các kin th0c /ó hàng ngày.
— Góp ph$n gim ti hc t8p cho hc sinh: T= góc /# giáo d$c, DHTH giúp phát triDn các nng lc, /@c bit là trí t .ng t ng khoa hc và nng lc t duy c<a HS, vì nó luôn to ra các tình hu6ng /D HS vAn d$ng kin th0c trong các tình hu6ng g7n vi cu#c s6ng. Nó cnng làm giKm s trùng l@p các n#i dung dy hc gi[a các môn hc, góp ph7n giKm tKi n#i dung hc tAp. Nhân /ây cnng nên nhìn nhAn s giKm tKi . m#t góc /# khác, nghCa là giKm tKi không ch; gOn vi vic giKm thiDu kin th0c môn hc, ho@c thêm th)i l ng cho vic dy hc m#t n#i dung kin th0c theo quy /:nh.
Phát triDn h0ng thú hc tAp cnng có thD / c xem nh m#t bin pháp giKm tKi tâm lí hc tAp có hiu quK và rWt có ý nghCa. Làm cho HS thWu hiDu ý nghCa c<a các kin th0c c7n tip thu, bVng cách tích h p m#t cách h p lí và có ý nghCa các n#i dung g7n vi cu#c s6ng vào môn hc, t= /ó to s xúc cKm nhAn th0c cnng s4 làm cho HS nhX nhàng v t qua các khó khn nhAn th0c và vic hc tAp khi /ó mi tr. thành ni2m vui và h0ng thú c<a HS.
T= nh[ng lí do trên, vAn d$ng DHTH . tr )ng phL thông là rWt c7n thit.
Nội dung 2
LẬP KẾ HOẠCH DẠY HỌC
Hoạt động 1. Kế hoạch dạy học là gì?
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
M#t /@c /iDm rWt c, bKn c<a giáo d$c nhà tr )ng là / c tin hành có m$c /ích, có k hoch, d i s ch; /o c<a giáo viên. Mu6n dy hc /t hiu quK cao thì nhWt thit phKi có s chu1n b: c<a ng )i th7y giáo. M#t trong nh[ng khâu chu1n b: quan trng là lAp k hoch cho chu^i bài mình s4 dy, cho t=ng bài dy, trong /ó d kin / c m#t cách khá chOc chOn tit hc s4 bOt /7u ra sao, dimn bin và kt quK th nào. Công tác chu1n b: cho vic dy hc gi là lAp k hoch dy hc.
Nh vAy, k hoch dy hc là bKn ch ,ng trình công tác do giáo viên son thKo ra bao gm toàn b# công vic c<a th7y và trò trong su6t nm hc, trong m#t hc kì, /6i vi t=ng ch ,ng ho@c m#t tit hc trên lp.
Ta có thD chia k hoch dy hc c<a giáo viên thành hai loi: K hoch nm hc và k hoch bài hc (còn gi là giáo án hay bài son).
Hoạt động 2. Cách lập kế hoạch năm học
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
K hoch giKng dy cho nm hc, m#t ch ,ng, m#t hc kì là nh[ng nét ln khái quát có n#i dung rWt quan trng, giúp cho giáo viên xác /:nh ph ,ng h ng phWn /Wu nâng cao chWt l ng dy hc. Trong k hoch nm hc c<a giáo viên b# môn, sau ph7n m$c tiêu c<a môn hc trong toàn b# nm hc là t=ng ch ,ng vi nh[ng d kin sau /ây . m^i ch ,ng:
— Xác /:nh m$c tiêu.
— D kin k hoch th)i gian /D /Km bKo hoàn thành ch ,ng trình m#t cách /7y /< và có chWt l ng (ghi rõ ngày bOt /7u và ngày kt thúc).
— Lit kê tài liu, sách tham khKo, ph ,ng tin dy hc có svn hay c7n t to.
— ?2 xuWt nh[ng vWn /2 c7n trao /Li và t bi d ng liên quan /n n#i dung và ph ,ng pháp dy hc.
— Xác /:nh yêu c7u và bin pháp /i2u tra, theo dõi hc sinh /D nOm v[ng /@c /iDm, khK nng, trình /# và s tin b# c<a h qua t=ng th)i kì.
K hoch nm hc không nên vit quá chi tit v$n v@t nh ng phKi d kin /< nh[ng công vic /:nh làm trong th)i gian giKng dy. Vic lAp k hoch nm hc th )ng là khó /6i vi giáo viên mi, có thD lAp k hoch t=ng ch ,ng /D công vic / c c$ thD h,n. K hoch lAp ra là /D phWn /Wu thc hin, vì th giáo viên c7n gi[ m#t bKn /D theo dõi công vic thc hin c<a mình. Mu6n k hoch có chWt l ng giáo viên c7n chu1n b::
— Nghiên c0u kC ch ,ng trình mình s4 dy, sách giáo khoa và tài liu có liên quan, tr c ht /D nOm / c t t .ng ch< /o, tinh th7n nhWt quán /6i vi môn hc, thWy / c các /iDm /Li mi trong sách. ?ây là vWn /2 rWt quan trng vì sách giáo khoa Wn /:nh kin th0c th6ng nhWt cho cK n c. Nu có /i2u kin nghiên c0u cK ch ,ng trình lp d i và lp trên thì có thD tranh th< tAn d$ng kin th0c cn /D hc sinh không phKi hc li ho@c hn ch vWn /2 thu#c lp trên.
— Nghiên c0u tình hình thit b:, tài liu c<a tr )ng và c<a bKn thân mình.
Công vic này rWt quan trng /6i vi giáo viên VAt lí b.i vì thí nghim có tính quyt /:nh s thành công c<a bài dy. ThWy / c tình hình trang thit b:, giáo viên mi có k hoch mua sOm bL sung, có k hoch tìm hiDu, lOp ráp, sf d$ng hay chu1n b: các mBu / dùng dy hc do giáo viên t làm hay cho hc sinh làm.
— Nghiên c0u tình hình lp hc sinh / c phân công dy v2 các m@t: Trình /# kin th0c v2 toán lí, tinh th7n thái /#, hoàn cKnh, kC nng thc hành . các nm tr c.
— Nghiên c0u bKn phân ph6i các bài dy c<a B# Giáo d$c và ?ào to /D ch< /#ng v2 th)i gian trong su6t quá trình dy.
Hoạt động 3. Cấu trúc của kế hoạch bài học
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
Giáo án, bài son c<a giáo viên là k hoch dy m#t bài nào /ó, là bKn d kin công vic c<a th7y và trò trong cK tit hc theo m$c /ích và yêu c7u /ã /:nh svn. Giáo án thD hin rõ tinh th7n trách nhim, trình /# kin th0c và khK nng s phm c<a th7y giáo, quyt /:nh ph7n ln kt quK c<a tit lên lp. TWt nhiên kt quK c<a gi) hc còn ph$ thu#c vào kC nng giKng dy c<a th7y và s lCnh h#i, phát triDn c<a hc sinh, nh ng quá trình nghiên c0u và chu1n b:, tinh th7n trách nhim c<a th7y trong vic son bài góp ph7n khá quyt /:nh vào hiu quK c<a bài dy.
Chính vì th son bài không phKi là m#t bKn tóm tOt chi tit n#i dung c<a sách giáo khoa hay là m#t bKn tóm tOt s, l c có /7y /< các m$c n#i dung m$c /ích. Nó phKi thD hin m#t cách sinh /#ng m6i liên h h[u c, gi[a m$c tiêu, n#i dung, ph ,ng pháp và /i2u kin dy hc. ?D xây dng m#t bài son, ng )i th7y giáo c7n phKi lCnh h#i m$c tiêu và n#i dung dy hc quy /:nh trong ch ,ng trình và / c c$ thD hoá trong sách giáo khoa, nghiên c0u ph ,ng pháp dy hc da vào sách giáo khoa và sách giáo viên, vAn d$ng vào /i2u kin, hoàn cKnh c$ thD c<a lp hc. M#t bài son t6t là m#t bài son nêu rõ / c d kin mi công vic c<a th7y và trò . trên lp, thD hin rõ tinh th7n trách nhim, nhit tình, sáng to c<a th7y trong vic cKi tin ph ,ng pháp, n#i dung sao cho hc sinh nhit tình ch< /#ng, tích cc tip thu kin th0c.
1. Các kiểu bài soạn
Có nhi2u cách phân loi bài son. Cách phân loi d i /ây da vào m$c tiêu chính c<a bài son, bao gm:
— Bài nghiên c0u kin th0c mi;
— Bài luyn tAp, c<ng c6 kin th0c;
— Bài thc hành thí nghim;
— Bài ôn tAp, h th6ng hoá kin th0c;
— Bài kiDm tra, /ánh giá kin th0c, kC nng.
? ,ng nhiên là m^i bài lên lp /2u phKi thc hin nhi2u m$c tiêu dy hc, chúng h^ tr lBn nhau làm cho quá trình dy hc /t kt quK cao và toàn din. Bài lên lp ch; thc hin m#t m$c tiêu duy nhWt th )ng là rWt bun tx, kém hiu quK. Trong m^i kiDu bài hc trên /ây, /2u phKi thc hin nhi2u m$c tiêu dy hc /D ph$c v$ m#t m$c tiêu chính c<a bài. Các hot /#ng c<a hc sinh không phKi là trKi /2u cho các m$c tiêu b# phAn mà phKi tAp trung h^ tr cho vic thc hin m$c tiêu chính, ta gi là làm rõ trng tâm c<a bài.
2. Các bước xây dựng bài soạn
— Xác /:nh m$c tiêu c<a bài hc cn c0 vào chu1n kin th0c kC nng và yêu c7u v2 thái /# trong ch ,ng trình.
— Nghiên c0u sách giáo khoa và các tài liu liên quan /D: HiDu chính xác, /7y /< nh[ng n#i dung c<a bài hc. Xác /:nh nh[ng kin th0c, kC nng thái /# c, bKn c7n hình thành và phát triDn . HS. Xác /:nh trình t lôgic c<a bài hc.
— Xác /:nh khK nng /áp 0ng các nhim v$ nhAn th0c c<a HS: Xác /:nh nh[ng kin th0c, kC nng mà hc sinh /ã có và c7n có. D kin nh[ng khó khn, nh[ng tình hu6ng có thD nKy sinh và các ph ,ng án giKi quyt.
— La chn PPDH: Ph ,ng tin, TBDH, HTTCDH và cách th0c /ánh giá thích h p nhVm giúp HS hc tAp tích cc, ch< /#ng sáng to phát triDn nng lc t hc.
— Xây dng k hoch bài hc: Xác /:nh m$c tiêu, thit k n#i dung, nhim v$, cách th0c hot /#ng, th)i gian và yêu c7u c7n /t / c cho t=ng hot /#ng dy c<a GV và hot /#ng hc tAp c<a HS.
3. Cấu trúc của một kế hoạch bài học
CWu trúc c<a bài lên lp s4 gm m#t chu^i nh[ng hot /#ng c<a giáo viên và hc sinh, / c sOp xp theo m#t trình t h p lí /Km bKo cho hc
sinh hot /#ng có hiu quK nhVm chim lCnh kin th0c, phát triDn nng lc và hình thành thái /#, /o /0c. M^i bài hc có m#t m$c /ích chung, / c phân chia thành nh[ng m$c tiêu b# phAn. M^i m$c tiêu b# phAn 0ng vi m#t n#i dung c$ thD, phKi sf d$ng nh[ng ph ,ng tin dy hc nhWt /:nh, áp d$ng nh[ng ph ,ng pháp hot /#ng phù h p vi t=ng /6i t ng hc sinh. Trong khi thc hin, m^i hành /#ng phKi luôn luôn /Km bKo s th6ng nhWt gi[a m$c tiêu b# phAn, n#i dung và ph ,ng pháp, /ng th)i /Km bKo thc hin / c m$c /ích, n#i dung và ph ,ng pháp chung m^i bài, / c xem nh m#t thD th6ng nhWt.
Vi m^i m$c /ích, m^i n#i dung dy hc, 0ng vi m^i /6i t ng trong nh[ng /i2u kin c, s. vAt chWt, ph ,ng tin dy hc xác /:nh, bài lên lp phKi có cWu trúc riêng thích h p thì mi có hiu quK. Tuy khó có thD /2 ra m#t cWu trúc chung, nh ng vì hc sinh hot /#ng trong m#t tAp thD lp xác /:nh, phKi thc hin nh[ng m$c /ích chung trong m#t th)i gian xác /:nh nên vBn có thD nêu ra m#t s6 hot /#ng /iDn hình phKi thc hin trong m^i bài. Nh[ng hot /#ng /ó là nh[ng yu t6 cWu trúc c<a bài hc.
Bài son thông thng có cu trúc nh sau:
* Mc tiêu bài hc: Nêu rõ yêu c7u HS c7n /t v2 kin th0c, kC nng, thái /#. Các m$c tiêu / c biDu /t bVng /#ng t= c$ thD có thD l ng hoá / c. M$c tiêu bài hc c7n / c c$ thD hoá /D ng )i th7y giáo có m#t /:nh h ng rõ ràng, chính xác khi dy hc bài này. M#t cách c$ thD hoá t6t nhWt là c6 gOng hot /#ng hoá m$c tiêu, t0c là ch; ra nh[ng hot /#ng t ,ng thích vi n#i dung và m$c tiêu bài hc mà khK nng tin hành các hot /#ng /ó c<a hc sinh biDu th: m0c /# /t m$c tiêu này.
Liên quan /n m$c tiêu c<a tit hc, ta c7n l u ý:
Th nh3t, /ây là nh[ng yêu c7u mà hc sinh c7n /t / c sau khi ch0 không phKi là trong khi hc tAp m#t bài. Ví d$ nh yêu c7u hc sinh phát biDu / c m#t /:nh nghCa, ch0ng minh m#t /:nh lí có nghCa là hc sinh phKi làm / c nh[ng vic này sau khi hc xong tit hc ch0 không phKi là /òi hli h t làm / c các vic trong quá trình lCnh h#i bài hc.
Th hai, các m$c tiêu là cn c0 /D th7y giáo /:nh h ng bài hc và "hình dung" / c kt quK dy hc bài /ó ch0 không phKi là /òi hli h tit nào cnng phKi kiDm tra /D kt luAn chính xác hc sinh có /t / c t=ng m$c tiêu /2 ra hay không. Trên thc t, th7y giáo không thD có /< thì gi) /D làm nh vAy.
Sau khi /ã lit kê các m$c tiêu c$ thD, bài son c7n nêu rõ trng tâm.
Trong khi /6i vi toàn b# môn hc, /6i vi t=ng ph7n ln, t=ng ch ,ng, ta /òi hli thc hin m$c tiêu toàn din thì . t=ng bài, ta không yêu c7u m#t s dàn trKi tràn lan, trái li phKi tAp trung vào nh[ng trng tâm nhWt /:nh.
M(c tiêu kin thc: gm 6 m0c /#
— NhAn bit: NhAn bit TT, ghi nh, tái hin thông tin.
— Thông hiDu: GiKi thích / c, ch0ng minh / c.
— VAn d$ng: VAn d$ng nhAn bit TT /D giKi quyt vWn /2 /@t ra.
— Phân tích: chia TT ra thành các ph7n TT nhl và thit lAp m6i liên h ph$
thu#c lBn nhau gi[a chúng.
— TLng h p: Thit k li TT t= các ngun tài liu khác nhau và trên c, s. /ó to lAp nên m#t hình mBu mi.
— ?ánh giá: ThKo luAn v2 giá tr: c<a m#t t t .ng, m#t ph ,ng pháp, m#t n#i dung kin th0c. ?ây là m#t b c mi trong vic lCnh h#i kin th0c / c /@c tr ng b.i vic /i sâu vào bKn chWt c<a /6i t ng, hin t ng.
M(c tiêu k nng: gm hai m0c /#; làm / c, bit làm và thông tho (thành tho).
M(c tiêu thái : To s hình thành thói quen, tính cách, nhân cách nhVm phát triDn con ng )i toàn din theo m$c tiêu GD.
* Chun b ca GV và HS
— Giáo viên chu1n b: các TBDH (tranh Knh, mô hình, hin vAt, hoá chWt…) các ph ,ng tin và tài liu dy hc c7n thit.
— GV h ng dBn HS chu1n b: bài hc (son bài, làm bài tAp, chu1n b: tài liu và / dùng hc tAp c7n thit).
* T" ch#c các ho%t &'ng d%y hc: Trình bày rõ cách th0c triDn khai các hot /#ng dy hc c$ thD. Có thD phân chia các hot /#ng theo trình t k hoch bài hc nh sau:
— Hot /#ng nhVm kiDm tra, h th6ng, ôn li bài cn, chuyDn tip sang bài mi.
— Hot /#ng nhVm h ng dBn, dimn giKi, khám phá, phát hin tình hu6ng, /@t và nêu vWn /2.
— Hot /#ng nhVm /D HS t tìm kim, khám phá, phát hin, thf nghim, quy np, suy dimn /D tìm ra kt quK, giKi quyt vWn /2.
— Hot /#ng nhVm rút ra kt luAn, tLng h p, h th6ng kt quK, h th6ng hot /#ng và / a ra kt luAn giKi quyt vWn /2.
— Hot /#ng nhVm tip t$c khOc sâu kin th0c, rèn luyn kC nng /D vAn d$ng vào giKi bài tAp và áp d$ng vào cu#c s6ng.
Vi m^i hot /#ng c7n ch; rõ:
— Tên hot /#ng.
— M$c tiêu c<a hot /#ng.
— Cách tin hành hot /#ng.
— Th)i l ng /D thc hin hot /#ng.
— Kt luAn c<a GV v2 nh[ng kin th0c kC nng, thái /# HS c7n có sau hot /#ng nh[ng tình hu6ng thc timn có thD vAn d$ng kin th0c, kC nng, thái /# /ã hc /D giKi quyt, nh[ng sai sót th )ng g@p, nh[ng hAu quK có thD xKy ra nu không có cách giKi quyt phù h p…
M#t s6 hình th0c trình bày các hot /#ng trong k hoch bài hc:
— Vit h th6ng các hot /#ng (H?) theo th0 t tuyn tính t= trên xu6ng d i.
— Vit h th6ng các hot /#ng theo 2 c#t: H? c<a GV và H? c<a HS.
— Vit 3 c#t: H? c<a GV; H? c<a HS; ND ghi bKng ho@c tiêu /2 ND chính và th)i gian thc hin.
— Vit 4 c#t: H? c<a GV; H? c<a HS; ND ghi bKng, ho@c tiêu /2, ND chính và th)i gian thc hin.
* H*+ng d,n ôn t.p, cng c0: Xác /:nh nh[ng vic HS c7n phKi tip t$c thc hin sau gi) hc /D c<ng c6, khOc sâu, m. r#ng bài cn ho@c /D chu1n b: cho vic hc bài mi.
ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 2
Câu hi: Vì sao vi&c l8p k hoch dy hc li .c cho là c$n thit?
áp án
Vic lAp k hoch dy hc là rWt c7n thit b.i nh[ng lí do sau:
— Ch ,ng trình sách giáo khoa hàng nm có thD thay /Li. Ví d$: Vi sách giáo khoa mi thay /Li hin nay, l ng kin th0c / a vào m#t bài, m#t ch ,ng, m#t giáo trình ln h,n rWt nhi2u so vi sách giáo khoa cn. Thêm n[a li dy theo phân ban, vic sOp xp th0 t các ph7n có thay /Li và s6 l ng kin th0c cnng không nh tr c.
— Tình hình hc sinh có thD thay /Li. Ví d$: Hc sinh gi[a các lp có khác nhau v2 trình /#, t; l hc sinh nam, n[… gi[a nm nay vi nm khác /6i t ng hc sinh cnng có thay /Li. Chính vì vAy phKi có k hoch giKng dy sát vi /6i t ng.
— Tình hình /:a ph ,ng, tr )ng lp có thD thay /Li. B# môn có gOn bó mAt thit vi /)i s6ng, khoa hc kC thuAt. Trong tình hình /Li mi hin nay, s ln mnh c<a khoa hc kC thuAt, s thay /Li c<a cu#c s6ng có Knh h .ng ln và to /i2u kin h^ tr vi vic giKng dy c<a giáo viên.
— Tình hình thit b: c<a nhà tr )ng có thD b: thay /Li. ?ó là tài liu, sách giáo khoa, d$ng c$, thit b:… phKi luôn /Li mi /áp 0ng vi vic thay sách trong mWy nm v=a qua và chu1n b: cho ch ,ng trình phân ban sOp ti. Trong k hoch ta phKi thWy / c vWn /2 này /D có thD d trù mua sOm cho /ng b# ho@c nghiên c0u sf d$ng, sfa ch[a, thuyt minh cho h p lí vi yêu c7u c<a t=ng bài dy.
— Trình /# c<a giáo viên có thay /Li. Qua nhi2u nm giKng dy v6n kinh nghim / c tích lny càng nhi2u, thêm n[a giáo viên còn hc hli / c . các bn /ng nghip, . các h#i ngh:, vì vAy s4 có nhi2u cKi tin, có cách suy nghC mi v2 ph7n, bài mình s4 dy.
— Qua k hoch giKng dy có thD /ánh giá / c bKn thân ng )i dy.
?ánh giá giáo viên v2 nhi2u m@t nh tinh th7n trách nhim, trình /#
chuyên môn…
Nội dung 3
CÁC YÊU CẦU CỦA KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP
Hoạt động 1. Các yêu cầu cơ bản đối với một kế hoạch bài học
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
Yêu c7u /6i vi k hoch bài hc gm:
— CWu trúc bài son phKi bao quát / c tLng thD các ph ,ng pháp dy hc /a dng và nhi2u chi2u, to /i2u kin vAn d$ng ph6i h p nh[ng ph ,ng pháp dy hc, m2m dxo v2 m0c /# chi tit /D có thD thích 0ng / c vi cK nh[ng giáo viên /ã dày d@n kinh nghim lBn nh[ng giáo viên trx mi ra tr )ng hay giáo sinh thc tAp s phm. ?ng th)i làm nLi bAt hot /#ng c<a hc sinh nh là thành ph7n c6t yu.
— Bài son phKi nêu / c các m$c tiêu c<a tit hc. Giáo viên c7n phKi xác /:nh chính xác trng tâm kin th0c kC nng c<a bài dy, trên c, s. /ó có ph ,ng pháp dy phù h p. Thông qua ph ,ng pháp dy, cách hli, rèn kC nng mà th7y giáo có thD rèn luyn bi d ng phát triDn t duy, phát triDn trí thông minh c<a hc sinh. M$c /ích yêu c7u s4 ch; /o toàn b#
n#i dung k hoch thc timn bài dy và chính n#i dung bài dy quy /:nh m$c /ích yêu c7u. Chính vì vAy vic xác /:nh m$c /ích yêu c7u là vWn /2 ht s0c quan trng /òi hli s d$ng công, /òi hli ý th0c trách nhim cao c<a giáo viên lúc son bài.
— Bài son phKi nêu / c kt cWu và tin trình c<a tit hc, bài son phKi làm nLi bAt các vWn /2 sau: S phát triDn logic t= giai /on này /n giai /on khác, t= ph7n kin th0c này /n ph7n kin th0c khác. GiKng dy phù h p vi quy luAt nhAn th0c, dBn giKi, suy luAn t= dm /n khó, t= /,n giKn /n ph0c tp m#t cách có h th6ng. Làm rõ s phát triDn tWt yu t=
kin th0c này /n kin th0c khác. C$ thD là /Km bKo m6i liên h logic gi[a các ph7n, bKo /Km bài dy là m#t h toàn vXn, m^i ph7n là m#t phân h, các phân h gOn bó ch@t ch4 to nên m#t h toàn vXn.
— Bài son phKi xác /:nh / c n#i dung, ph ,ng pháp làm vic c<a th7y và trò trong cK tit hc: ?ây là vWn /2 ht s0c quan trng /6i vi m#t tit hc. T= ch^ giáo viên nOm v[ng n#i dung kin th0c, vAn d$ng thành tho kin th0c /n ch^ truy2n th$ cho / c kin th0c /ó /n hc sinh, /D h nOm bOt và vAn d$ng / c /òi hli . ng )i th7y s /#ng não, s d$ng công thc s. Mu6n nh vAy th7y giáo phKi la chn / c ph ,ng pháp thích h p 0ng vi t=ng gi) giKng và trong bài son phKi nêu / c m#t cách c$ thD công vic c<a th7y và trò trong tit hc c$ thD. Xác /:nh / dùng dy hc và ph ,ng pháp sf d$ng chúng.
Hoạt động 2. Nguyên tắc dạy học theo hướng tích hợp
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
Ch ,ng trình c<a chúng ta hin nay / c xây dng theo kiDu tích h p m#t cách hài hoà gi[a các lCnh vc có liên quan thông qua m#t s i dây khâu n6i nào /ó. Ví d$: S i dây khâu n6i các lCnh vc c<a Sinh hc li vi nhau có thD là ch< /2 tin hoá. Khi dy kin th0c Sinh hc bWt kD t= lCnh vc phân tf, t bào, mô, c, quan, c, thD, qu7n xã và các h sinh thái chúng ta /2u có thD xem xét d i góc /# tin hoá. Tùy theo trình /# c<a HS mà GV có thD thay /Li cách dy c<a mình vi t=ng bài. Ví d$, nu lp hc có nhi2u HS khá gili, nng lc hc tAp t6t thì GV không c7n dy theo m#t trình t c6 /:nh nh trong sách giáo khoa mà c7n giành th)i gian cho vic rèn luyn kC nng t duy logic.
Tích h p là s kt h p có h th6ng các kin th0c có liên quan (hay còn gi là kin th0c c7n tích h p) và kin th0c môn hc thành m#t n#i dung th6ng nhWt, gOn bó ch@t ch4 vi nhau da trên nh[ng m6i liên h v2 lí luAn và thc timn / c / a vào bài hc. Nh vAy, c7n phKi cn c0 vào n#i dung bài hc /D la chn kin th0c tích h p có liên quan.
Ví d$, khi dy bài “Quang hp”, GV có thD nhWn mnh quang h p c<a cây xanh /ã góp ph7n gi[ cân bVng hàm l ng O2 và CO2 trong không khí, qua /ó giáo d$c HS ý th0c bKo v cây xanh, trng cây gây r=ng…
N#i dung các kin th0c tích h p ch0a /ng trong các bài hc, các môn hc khác nhau. Do /ó, GV phKi xác /:nh / c n#i dung c7n tích h p trong kin th0c môn hc; bit cách la chn, phân loi các kin th0c t ,ng 0ng, phù h p vi các m0c /# tích h p khác nhau /D / a vào bài giKng. Ngoài ra, do th)i gian m#t gi) giKng trên lp có hn nên GV phKi bit chn nh[ng vWn /2 quan trng, mWu ch6t nhWt /D giKng dy theo cách tích h p, còn ph7n kin th0c nào dm hiDu nên /D HS t /c SGK ho@c các tài liu tham khKo.
Vic / a ra các kin th0c tích h p vào k hoch dy hc c7n da vào các nguyên tOc s phm sau:
— Không làm thay 0i tính ?c tr.ng c,a môn hc, nh không bin bài dy sinh hc thành bài giKng toán hc, vAt lí, hoá hc hay thành bài giáo d$c các vWn /2 khác (môi tr )ng, dân s6, s0c khle sinh sKn, phòng ch6ng HIV/ AIDS…). NghCa là, các kin th0c / c tích h p vào phKi / c ti2m 1n trong n#i dung bài hc, phKi có m6i quan h logic ch@t ch4 trong bài hc.
— Khai thác ni dung c$n tích hp mt cách có chn lc, có tính h& th4ng,
?c tr.ng. Theo nguyên tOc này, các kin th0c tích h p / c / a vào bài hc phKi có h th6ng, / c sOp xp h p lí làm cho kin th0c môn hc thêm phong phú, sát vi thc timn, tránh s trùng l@p, không thích h p vi trình /# c<a HS, không gây quá tKi, Knh h .ng /n vic tip thu n#i dung chính.
— Am bo tính vBa sc: DHTH phKi phát huy cao /# tính tích cc và v6n s6ng c<a HS. Các kin th0c tích h p / a vào bài hc phKi làm cho bài hc rõ ràng và bài hc t )ng minh h,n, /ng th)i to h0ng thú cho ng )i hc.
ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 3
Câu hi: Vai trò c,a dy hc tích hp nh. th nào?
áp án
Hin nay chúng ta s6ng trong th gii các b# môn khoa hc ngày càng n nhAp vào nhau, vì vAy ngày càng c7n nh[ng nhóm làm vic /a môn và /òi hli con ng )i c7n phKi /a nng. Nu t= khi còn nhl tuLi hc sinh quen tip cAn các khái nim m#t cách r)i rc, hc sinh có nguy c, sau này tip t$c suy luAn theo kiDu kép kín. Các nghiên c0u /ã ch; ra trên th gii có bit bao nhiêu ng )i gi là nh[ng ng )i “mù ch[ ch0c nng”, t0c là nh[ng ng )i /ã lCnh h#i / c kin th0c tr )ng hc nh ng không có khK nng sf d$ng các kin th0c /ó vào cu#c s6ng hVng ngày. Chrng hn nh có thD thu#c lòng các công th0c vAt lí nh ng không có khK nng tính / c công sKn sinh trong m#t tình hu6ng thc timn…
Trong khi /ó, nh[ng /òi hli c<a xã h#i li c7n nh[ng ng )i có nng lc và trình /# chuyên môn ngày càng cao. Nh[ng ng )i “mù ch[ ch0c nng”
s4 ngày càng khó tìm ch^ /0ng cho xã h#i.
VAy thì:
— Tr )ng hc phKi tip t$c là m#t bKo /Km cho nh[ng giá tr: quan trng c<a xã h#i, /áp 0ng nhu c7u, /òi hli c<a xã h#i. ThAt vAy, ch; có thông qua nh[ng giá tr: /ó thì hot /#ng hc tAp và giáo d$c trong nhà tr )ng mi có ý nghCa.
— Nhà tr )ng không ch; d=ng li . ch0c nng truy2n /t kin th0c và thông tin, mà c7n phKi giúp hc sinh có khK nng tìm thông tin, quKn lí thông tin và tL ch0c các kin th0c.
— Tr )ng hc không ch; dy cho hc sinh kin th0c /,n thu7n mà phKi tAp chung vào vic dy hc cho hc sinh bit sf d$ng kin th0c /ã hc vào nh[ng tr )ng h p c$ thD, có ý nghCa /6i vi hc sinh. Nói m#t cách khác nhà tr )ng c7n phát triDn nh[ng nng lc cho hc sinh.
Vic dy hc tích h p s4 /áp 0ng nh[ng thách th0c và yêu c7u dy hc trong xã h#i ngày nay.
Nội dung 4
MỤC TIÊU, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP CỦA KẾ HOẠCH DẠY HỌC TÍCH HỢP
Hoạt động 1. Những mục tiêu cơ bản của kế hoạch dạy học theo hướng tích hợp
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
K hoch dy hc tích h p nhVm nhi2u m$c tiêu khác nhau, có thD xác /:nh b6n m$c tiêu ln sau:
— Làm cho quá trình hc tAp có ý nghCa h,n bVng cách /@t các quá trình hc tAp và nhAn th0c trong hoàn cKnh có ý nghCa /6i vi HS. Chính vì vAy, vic hc tAp không tách r)i cu#c s6ng hVng ngày mà th )ng xuyên / c liên h và kt n6i trong m6i quan h vi các tình hu6ng c$ thD mà HS s4 g@p trong thc timn, nh[ng tình hu6ng có ý nghCa vi HS. Nói m#t cách khác vic hc . nhà tr )ng hoà nhAp vào /)i s6ng th )ng ngày c<a hc sinh. ?D thc hin /i2u này, các môn hc hc riêng r4 không thD thc hin / c vai trò trên mà c7n phKi có s /óng góp c<a nhi2u môn hc, s kt h p c<a nhi2u môn hc.
— Phân bit cái c6t yu vi cái th0 yu. Không thD dy hc m#t cách dàn trKi, /ng /2u, các quá trình hc tAp ngang bVng vi nhau. Bên cnh nh[ng /i2u h[u ích, nh[ng kin th0c và nng lc c, bKn có nh[ng th0 / c dy ch; là “lí thuyt”, không thAt h[u ích. Trong khi /ó, gi) hc trên lp là có hn, nhi2u kin th0c và nng lc c, bKn không /< th)i gian c7n thit.
Giáo viên nên nhWn mnh nh[ng quá trình hc tAp c, bKn, chrng hn nh : là c, s. c<a các quá trình hc tAp tip theo; là nh[ng kC nng quan trng ho@c chúng có ích trong cu#c s6ng hVng ngày…
— Dy sf d$ng kin th0c trong tình hu6ng. DHTH chú trng ti vic thc hành, sf d$ng kin th0c mà HS /ã lCnh h#i / c, thay vì ch; hc tAp lí
thuyt mi loi kin th0c. M$c tiêu c<a DHTH là h ng ti vic giáo d$c HS thành con ng )i ch< /#ng, sáng to, có nng lc làm vic trong xã h#i cnng nh làm ch< cu#c s6ng c<a bKn thân sau này.
— LAp m6i liên h gi[a các khái nim /ã hc. M#t trong b6n m$c tiêu c<a DHTH là nhVm thit lAp m6i quan h gi[a nh[ng khái nim khác nhau c<a cùng m#t môn hc cnng nh c<a nh[ng môn hc khác nhau. ?i2u này s4 giúp cho HS có nng lc giKi quyt các thách th0c bWt ng) g@p trong cu#c s6ng, /òi hli ng )i /6i m@t phKi bit huy /#ng nh[ng nng lc /ã có không ch; . m#t khía cnh mà nhi2u lCnh vc khác nhau /D giKi quyt..
Hoạt động 2. Các quan điểm trong nội dung dạy học tích hợp
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
Có b6n quan /iDm khác nhau trong vic liên kt, tích h p các môn hc:
— Quan /iDm trong “N#i b# môn hc”. Theo quan /iDm này ch; tAp trung ch< yu vào n#i dung c<a môn hc. Quan /iDm này nhVm duy trì các môn hc riêng r4.
— Quan /iDm “/a môn”. Quan /iDm này theo /:nh h ng: nh[ng tình hu6ng, nh[ng “/2 tài”, n#i dung kin th0c nào /ó / c xem xét, nghiên c0u theo nh[ng quan /iDm khác nhau nghCa là theo nh[ng môn hc khác nhau. Ví d$, nghiên c0u giKi bài Toán theo quan /iDm Toán hc, theo quan /iDm VAt Lí, Sinh hc. Quan /iDm này, nh[ng môn hc tip t$c tip cAn m#t cách riêng r4 và ch; g@p nhau . m#t s6 th)i /iDm trong quá trình nghiên c0u các /2 tài. Nh vAy, các môn hc ch a thc s / c tích h p.
— Quan /iDm “liên môn”, trong /ó chúng ta /2 xuWt nh[ng tình hu6ng ch;
có thD / c tip cAn m#t cách h p lí qua s soi sáng c<a nhi2u môn hc.
Ví d$, câu hli “Ti sao phKi bKo v r=ng?” ch; có thD giKi thích / c d i ánh sáng c<a nhi2u môn hc: Sinh hc, ?:a lí, Toán hc… q /ây chúng
ta nhWn mnh /n s liên kt gi[a các môn hc, làm cho chúng tích h p vi nhau /D giKi quyt m#t tình hu6ng cho tr c: Các quá trình hc tAp s4 không / c /2 cAp m#t cách r)i rc mà phKi liên kt vi nhau xung quanh nh[ng vWn /2 phKi giKi quyt.
— Quan /iDm “xuyên môn”, trong /ó chúng ta ch< yu phát triDn nh[ng kC nng mà hc sinh có thD sf d$ng trong tWt cK các môn hc, trong tWt cK các tình hu6ng, chrng hn, nêu m#t giK thit, /c thông tin, thông báo thông tin, giKi m#t bài toán... Nh[ng kC nng này chúng ta gi là nh[ng kC nng xuyên môn, có thD lCnh h#i / c nh[ng kC nng này trong t=ng môn hc ho@c nhân d:p có nh[ng hot /#ng chung cho nhi2u môn hc.
Trong b6n quan /iDm trên, m^i quan /iDm có nh[ng m@t mnh và khó khn, vì vAy khi áp d$ng c7n ht s0c l u ý ti nh[ng /@c /iDm. Tuy nhiên yêu c7u c<a xã h#i và dy hc ngày nay /òi hli chúng ta phKi h ng ti hai quan /iDm liên môn và xuyên môn. Quan /iDm liên môn cho phép vic ph6i h p kin th0c, kC nng c<a nhi2u môn hc /D nghiên c0u và giKi quyt m#t tình hu6ng. Quan /iDm xuyên môn cho phép phát triDn . hc sinh nh[ng kin th0c, kC nng xuyên môn /D có thD áp d$ng trong mi tình hu6ng, giKi quyt vWn /2.
Hoạt động 3. Phương pháp dạy học tích hợp
Thi gian: 1 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
Ph ,ng th0c tích h p / a ra 2 dng tích h p c, bKn, m^i m#t dng li / a ra 2 cách th0c tích h p, / c thD hin nh sau:
— Dng tích hp th nh3t: / a ra nh[ng 0ng d$ng chung cho nhi2u môn hc (chrng hn các vWn /2 nng l ng, bKo v môi tr )ng…). Dng tích h p này vBn duy trì các môn hc riêng r4, trong khi các 0ng d$ng chung / c tích h p vào nh[ng th)i /iDm thích h p. ?ây là cách tích h p / c vAn d$ng phL bin hin nay. Các th)i /iDm thc hin có thD là:
+ Cách th0 nhWt: Nh[ng 0ng d$ng chung cho nhi2u môn hc / c thc hin . cu6i nm hc hay cu6i cWp hc trong m#t bài hc ho@c m#t bài tAp tích h p; có thD / a ra s, / hoá cách tích h p này nh sau:
+ Cách th0 hai: Nh[ng 0ng d$ng chung cho nhi2u môn hc / c thc hin t ,ng /6i /2u /@n trong su6t nm hc, trong các tình hu6ng thích h p; Có thD / a ra s, / hoá cách tích h p này nh sau:
Vi dng tích h p th0 nhWt này, /:nh h ng vBn là /a môn (các /,n nguyên tích h p /òi hli s /óng góp c<a nh[ng môn hc khác nhau) và liên môn (chúng ta xuWt phát t= m#t tình hu6ng tích h p), tuy nhiên vBn ch a phKi là xuyên môn b.i vì các /,n nguyên tích h p ch a da trên s phát triDn các kC nng xuyên môn: nh[ng 0ng d$ng vBn ph$c v$ cho nh[ng môn hc khác nhau.
— Dng tích hp th hai: Ph6i h p các quá trình hc tAp c<a nhi2u môn hc khác nhau. Dng tích h p th0 hai th )ng dBn /n phKi ph6i h p quá trình dy hc c<a các môn hc. Dng tích h p này nhVm h p nhWt hai hay nhi2u môn hc thành m#t môn hc duy nhWt. ?i2u này /òi hli phKi nghiên c0u xây dng ch ,ng trình và tài liu hc tAp phù h p, th )ng VAt lí 1
Hoá hc 1 Sinh hc 1
nguyên ?,n ho@c bài
làm tích h p 1
VAt lí 2 Hoá hc 2 Sinh hc 2
nguyên ?,n ho@c bài làm tích h p 2
VAt lí 3 Hoá hc 3 Sinh hc 3
nguyên ?,n ho@c bài
làm tích h p 3 VAt lí
Hoá hc Sinh hc
?,n nguyên ho@c bài tAp
tích h p
ph0c tp. Có thD nêu lên v2 nguyên tOc th0 hai cách tích h p theo h ng này nh sau:
+ Cách th0 nhWt: Ph6i h p quá trình hc tAp nh[ng môn hc khác nhau bVng tài tích hp. Theo /ó ng )i ta nhóm các n#i dung có m$c tiêu bL sung cho nhau thành các /2 tài tích h p, trong khi các môn hc vBn gi[
nguyên nh[ng m$c tiêu riêng;
Nh[ng gii hn c<a cách tip cAn bVng /2 tài tích h p:
1. Cnng nh mi ph ,ng pháp giKng dy da trên s phát triDn các /2 tài, cách tip cAn này không bao gi) /Km bKo rVng hc sinh thc s có khK nng /6i phó vi m#t tình hu6ng thc t.
2. Cách tip cAn này ch< yu có giá tr: trong giKng dy . tiDu hc, . /ó nh[ng vWn /2 phKi xf lí th )ng là t ,ng /6i gii hn và /2u có thD nêu trong nh[ng /2 tài /,n giKn.
Khó có thD tích h p theo cách này nh[ng môn hc /òi hli nh[ng s phát triDn logic móc n6i vi nhau, nh nh[ng giáo trình toán hc, ngôn ng[
th0 hai, vAt lí ho@c hoá hc (ch< yu nh[ng giáo trình . trung hc), và trong /ó không thD có “l^ hLng”, nghCa là trong nh[ng môn hc /ó có nh[ng giai /on logic phKi tôn trng trong quá trình hc tAp.
3. Cách tip cAn này càng khó thc hin h,n vi nh[ng môn hc trong /ó nh[ng tr )ng khái nim rWt ph0c tp, và m0c /# t do /D /2 cAp các n#i dung khác nhau theo cách này ho@c cách khác là gii hn (chrng hn nh[ng môn hc . trung hc nêu . trên).
4. Nh[ng môn hc do nh[ng chuyên gia giKng dy (chrng hn môn Giáo d$c s0c khle hay môn ?o /0c . m#t s6 n c) cnng rWt khó / a vào cách tip cAn này.
5. Cu6i cùng cách tip cAn này ch; /áng chú ý nu chúng ta mu6n phát triDn nh[ng kC nng xuyên môn thông qua các giáo trình: tìm thông tin, giKi các bài toán, phát triDn óc phê phán… Nu nh /ó là m#t gii hn trong phm vi m#t môn hc, /ó cnng là m#t quan /iDm mnh khi s phát triDn các kC nng xuyên môn là c7n cho vic giáo d$c hc sinh.
+ Cách th0 hai: Ph6i h p quá trình hc tAp nh[ng môn hc khác nhau bVng tình hu4ng tích hp, theo /ó các môn hc / c tích h p xung quanh nh[ng m$c tiêu chung. Nh[ng m$c tiêu chung này gi là các m$c tiêu tích h p. Dng tích h p này có nhi2u u /iDm là nó dy cho hc sinh giKi quyt các tình hu6ng ph0c h p bVng cách vAn d$ng kin th0c t=
nhi2u môn hc trong m#t tình hu6ng g7n vi cu#c s6ng.
Nh vAy, ph ,ng pháp chính c<a cách tích h p này là tìm nh[ng m$c tiêu chung cho các môn hc, /@t ra m$c tiêu tích h p gi[a các môn hc, có thD khái quát qua s, /:
M$c tiêu tích h p này / c thc hin thông qua nh[ng tình hu6ng tích h p /òi hli hc sinh phKi tìm cách giKi quyt bVng s ph6i h p nh[ng kin th0c lCnh h#i / c t= nhi2u môn hc khác nhau. ?ây là ph ,ng pháp /iDn hình c<a DHTH b.i vì: Dng tích h p này dy cho hc sinh giKi quyt nh[ng tình hu6ng ph0c tp, vAn d$ng nhi2u môn hc. Tích h p / c nhi2u kin th0c và kC nng c<a các môn hc /D /t / c m$c tiêu tích h p cho nh[ng môn hc /ó.
Hoạt động 4. Một số kĩ thuật dạy học tích cực thường dùng trong dạy học tích hợp.
Thi gian: 2 tit
THÔNG TIN PHẢN HỒI
M#t s6 kC thuAt dy hc tích cc (KTDHTC) th )ng / c giáo viên Trung hc c, s. sf d$ng trong dy hc tích h p nh :
Tên KTDHTC 1 Tho lu n nhóm
M$c tiêu Nâng cao nng lc cho GV v2 kC thuAt thKo luAn nhóm.
?6i t ng
áp d$ng Hc sinh.
N#i dung KTDHTC
Ng )i hc / c tham gia, / c t phát hin vWn /2, t giKi quyt vWn /2, t rút ra kt luAn, / c cùng nhau trao /Li, chia sx kinh nghim, / c to /i2u kin /D t khám phá kin th0c, d i s h ng dBn, g i c<a GV.
TL ch0c thc hin
B1. Gii thiu ch< /2, vWn /2 c7n thKo luAn. Nêu rõ m$c /ích, yêu c7u. Chia nhóm, phân công nhim v$.
B2. H ng dBn, /#ng viên, g i ý các nhóm thKo luAn.
B3. TL ch0c cho các nhóm trình bày kt quK thKo luAn c<a nhóm mình và yêu c7u các nhóm khác nghe, trao /Li và bL sung, góp ý.
B4. Tóm tOt kt quK thKo luAn c<a các nhóm.
Nh[ng l u ý
?D thKo luAn nhóm có hiu quK, GV phKi:
— Khuyn khích mi HS /2u tham gia, trao /Li, không tr=
m#t ai;
— NhOc nh. mi HS chú ý lOng nghe và có ý th0c hc hli lBn nhau;
— To không khí thKo luAn vui vx, nhX nhàng và tôn trng lBn nhau;
— Tránh không / c phê phán, ch; trích, gimu c t;
— Kiên trì lOng nghe, /#ng viên, không cOt ngang l)i nói c<a thành viên;
— Không /D nhi2u HS cùng nói m#t lúc;
— Không nên coi ý kin c<a m#t HS là ý kin c<a cK nhóm.
Nên g i cho mi HS /2u phát biDu;
— Chú ý h ng thKo luAn /úng trng tâm;
— Cu6i thKo luAn c7n có kt luAn, tóm tOt nh[ng /i2u /ã bàn bc và có k hoch hành /#ng tip theo.
— Khi thc hin nhim v$, c7n phân công rõ ràng vai trò và nhim v$ c<a các thành viên trong nhóm nh sau:
Vai trò Nhi%m v'
Tr .ng nhóm (Red) Phân công nhim v$
HAu c7n (Green) Chu1n b: / dùng tài liu c7n thit
Th kí (Violet) Ghi chép kt quK
PhKn bin (Yellow, Orange) ?@t các câu hli phKn bin Tính th)i gian (Pink) ?o th)i gian
Liên lc vi th7y cô (Blue) Liên lc vi giáo viên /D xin tr giúp
Phm vi
áp d$ng Có thD áp d$ng / c các hot /#ng hc tAp trao /Li thKo luAn v2 m#t vWn /2 nào /ó thông qua câu hli.
Ví d$
— Gii thiu yêu c7u nhim v$: Có 20 6ng, và m#t s6 kXp ghim.
Hãy thit k và xây dng m#t toà tháp sao cho cao nhWt, v[ng chOc nhWt, / t6n kém nhWt, trong th)i gian ngOn nhWt. Bit m^i 6ng giá 20.000, m^i kXp ghim giá 1.000.
— Phân nhóm thc hin.
— H ng dBn.
— ThKo luAn nhóm.
— Tóm tOt kt quK.
Tên KTDHTC 2 Các mnh ghép
M$c tiêu Nâng cao nng lc cho GV v2 kC thuAt các mKnh ghép
?6i t ng áp d$ng Hc sinh hc trong lp, hc nhóm
N#i dung
B A
chuyênNhóm gia
Giai đoạn 2
Kĩ thuật dạy học “Các mảnh ghép”
HS
HS HS HSB HSB HSB HSAHSA HSA
HS HSB HSA HS HSB HSA HS HSB HSA
II I
Giai đoạn 1 ()
Nhómmảnh ghép
Là kC thuAt dy hc mang tính h p tác kt h p gi[a cá nhân, nhóm và liên kt gi[a các nhóm nhVm giKi quyt m#t nhim v$ ph0c h p, kích thích s tham gia tích cc cnng nh nâng cao vai trò c<a cá nhân hc sinh trong quá trình h p tác
TL ch0c thc hin
Vòng 1: “Nhóm chuyên gia”
— Lp hc s4 / c chia thành các nhóm (khoKng t= 3 — 6 ng )i). M^i nhóm / c giao m#t nhim v$ vi nh[ng n#i dung hc tAp khác nhau. Ví d$:
+ Nhóm 1. Nhim v$ A (màu vàng) + Nhóm 2. Nhim v$ B (màu xanh) + Nhóm 3. Nhim v$ C (màu /l)
— M^i cá nhân làm vic /#c lAp trong khoKng vài phút, suy nghC v2 câu hli, ch< /2 và ghi li nh[ng ý kin c<a mình
— Khi thKo luAn nhóm phKi /Km bKo m^i thành viên trong t=ng nhóm /2u trK l)i / c tWt cK các câu hli trong nhim v$ / c giao và tr. thành “chuyên gia” c<a lCnh vc /ã tìm hiDu và có khK nng trình bày li câu trK l)i c<a nhóm . vòng 2.
Vòng 2: “Nhóm mKnh ghép”
— Hình thành nhóm mi khoKng t= 3 — 6 ng )i (bao gm 1 — 2 ng )i t= nhóm 1; 1 — 2 ng )i t= nhóm 2; 1 — 2 ng )i t=
nhóm 3...), gi là “nhóm mKnh ghép”.
— Các câu hli và câu trK l)i c<a vòng 1 / c các thành viên trong nhóm mi chia sx /7y /< vi nhau.
— Khi mi thành viên trong nhóm mi /2u hiDu / c tWt cK n#i dung . vòng 1 thì nhim v$ mi s4 / c giao cho các nhóm /D giKi quyt.
— Các nhóm mi thc hin nhim v$, trình bày và chia sx kt quK.
Nh[ng l u ý
— ?Km bKo nh[ng thông tin t= các mKnh ghép . vòng 1 khi / c ghép li vi nhau có thD hiDu / c b0c tranh toàn cKnh c<a m#t vWn /2 là c, s. /D giKi quyt m#t nhim v$
ph0c h p . vòng 2.
— Các “chuyên gia” . vòng 1 có thD có trình /# khác nhau, nên c7n xác /:nh các yu t6 h^ tr k:p th)i /D tWt cK mi
“chuyên gia” có thD hoàn thành nhim v$ . vòng 1, chu1n b: cho vòng 2.
— S6 l ng mKnh ghép không nên quá ln /D /Km bKo các thành viên có thD truy2n /t li kin th0c cho nhau.
— ?@c /iDm c<a nhim v$ mi . vòng 2 là m#t nhim v$
ph0c h p và ch; có thD giKi quyt / c trên c, s. nOm v[ng nh[ng kin th0c /ã có . vòng 1. Do /ó c7n xác /:nh rõ nh[ng yu t6 c7n thit v2 kin th0c, kC nng, thông tin...
cnng nh các yu t6 h^ tr c7n thit /D giKi quyt nhim v$ ph0c h p này.
— Khi thc hin nhim v$, c7n phân công rõ ràng vai trò và nhim v$ c<a các thành viên trong nhóm nh sau:
Vai trò Nhi%m v'
Tr .ng nhóm (Red) Phân công nhim v$
HAu c7n (Green) Chu1n b: / dùng tài liu c7n thit
Th kí (Violet) Ghi chép kt quK
PhKn bin (Yellow) ?@t các câu hli phKn bin Liên lc vi nhóm khác (Pink) Liên h vi các nhóm khác Liên lc vi th7y cô (Blue) Liên lc vi giáo viên /D xin tr giúp Phm vi áp d$ng Có thD áp d$ng / c các hot /#ng hc tAp trao /Li thKo luAn v2 m#t vWn /2 nào /ó thông qua câu hli.
Ví d$
Vòng 1:
Câu 1: Chu kì dao /#ng c<a con lOc lò xo ph$ thu#c yu t6 nào? Vit công th0c tính và ch; ra các /i l ng.
Câu 2: Chu kì dao /#ng c<a con lOc /,n ph$ thu#c yu t6 nào? Vit công th0c và ch; ra các /i l ng.
Câu 3: Chu kì dao /#ng c<a con lOc vAt lí ph$ thu#c yu t6 nào? Vit công th0c và ch; ra các /i l ng.
Vòng 2: So sánh chu kì dao /#ng c<a con lOc lò xo, con lOc /,n, con lOc vAt lí.
Tên KTDHTC 3 Kh-n tri bàn
M$c tiêu Nâng cao nng lc cho GV v2 kC thuAt khn trKi bàn.
?6i t ng áp d$ng Hc sinh hc theo nhóm: t ,ng tác vi các nhóm.
N#i dung KTDHTC
5
Ý kiến chung của cả nhóm về chủ đề
Viết ý kiến cá nhân1
3
2
Viết ý kiến cá nhân Viết
ý kiến cánh
ân Viếtý kiếncánhân
Kĩ thuật “Khăn trải bàn”
4
Là kC thuAt dy hc mang tính h p tác kt h p gi[a hot /#ng cá nhân và hot /#ng nhóm nhVm kích thích, thúc /1y s tham gia tích cc, tng c )ng tính /#c lAp, trách nhim c<a cá nhân HS cnng nh phát triDn mô hình có s t ,ng tác gi[a HS vi HS.
TL ch0c thc hin
— Chia HS thành các nhóm và phát giWy A0 cho các nhóm.
— Chia giWy A0 thành ph7n chính gi[a và ph7n xung quanh.
Chia ph7n xung quanh thành các ph7n theo s6 thành viên c<a nhóm (Ví d$ nhóm 4 ng )i). M^i ng )i ngi vào v: trí t ,ng 0ng vi ph7n xung quanh.
— M^i cá nhân làm vic /#c lAp trong khoKng vài phút, suy nghC v2 câu hli, ch< /2 và vit vào ph7n mang s6 c<a mình.
— Khi ht th)i gian làm vic cá nhân, các thành viên trong nhóm chia sx, thKo luAn, th6ng nhWt câu trK l)i.
— Ý kin th6ng nhWt c<a nhóm / c vit vào ph7n chính gi[a.
Nh[ng l u ý
— Nu s6 HS trong m#t nhóm quá /ông, có thD phát cho HS nh[ng mKnh giWy nhl /D HS ghi li ý kin cá nhân. Sau dó /ính nh[ng ý kin vào ph7n khn mang s6 c<a h.
— Trong quá trình thKo luAn, có thD /ính nh[ng ý kin th6ng nhWt vào gi[a khn. Nh[ng ý kin trùng nhau có thD /ính chng lên nhau. Nu có nh[ng ý kin ch a th6ng nhWt và cá nhân vBn bKo l u thì /ính . ph7n xung quanh khn trKi bàn (khi trình bày có thD chia sx toàn lp ho@c vi riêng giáo viên).
Phm vi áp d$ng Có thD áp d$ng / c các hot /#ng hc tAp trao /Li thKo luAn v2 m#t vWn /2 nào /ó thông qua câu hli.
Ví d$ Câu hIi: Th nào là hc tích cc? Nh[ng dWu hiu nào nhAn bit v2 hc tích cc?
TrKi nghim, áp d$ng vào dy hc.
Sau /ây là minh ha m#t K hoch bài hc / c biên son có sf d$ng KTDHTC . Bài 20 — VAt lí 10:
Bài 20: CÁC DẠNG CÂN BẰNG.
CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ (1 tiết)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
— Phát biDu / c /i2u kin cân bVng c<a m#t vAt có m@t chân /.
— Phân bit ba dng cân bVng.
— Tìm ra m6i liên h gi[a /i2u kin cân bVng và s 0ng phó vi bin /Li khí hAu.
2. Kĩ năng
— Xác /:nh / c m#t dng cân bVng là b2n hay không b2n.
— Xác /:nh / c m@t chân / c<a m#t vAt /@t trên m#t m@t phrng /.
— VAn d$ng / c /i2u kin cân bVng c<a m#t vAt có m@t chân /.
— Bit cách làm tng m0c v[ng vàng c<a cân bVng.
— Bit cách dn / /c khi chu1n b: có nh[ng trAn /#ng /Wt nhl.
3. Thái độ
— Tin t .ng vào các kin th0c, kC nng /ã hc.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
— Chu1n b: các thí nghim theo các Hình 20.1, 20.2, 20.3, 20.4 và 20.6 SGK.
— Chu1n b: cho hot /#ng nhóm trong ph7n giáo d$c 0ng phó vi bin /Li khí hAu.
2. Học sinh
— Ôn li kin th0c v2 momen lc.
— G i ý sf d$ng CNTT: Mô phIng các dng cân bJng c,a các v8t nh. trong hình 20.1, 20.2, 20.3, 20.4 và 20.6 và mt s4 ví d( N hc sinh phân tích;
biNu diPn m?t chân c,a các v8t khác nhau.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
Hoạt động 1 (12 phút): HS tìm hiểu các dạng cân bằng
Hot /0ng c1a HS Hot /0ng c1a GV K4t qu
— Quan sát vAt rOn / c /@t . các /i2u kin khác nhau, rút ra /@c /iDm cân bVng c<a vAt trong m^i tr )ng h p trên các hình v4 20.2, 20.3, 20.4.
— LWy ví d$ v2 các dng cân bVng này.
— B6 trí các thí nghim hình v4 trên bKng ho@c trình chiu slide có các hình v4 trên.
— ?@t câu hli g i ý HS quan sát, tìm hiDu
— TL ch0c hc tAp cá nhân.
— HS ch; ra / c trên tranh và phát biDu / c /:nh nghCa các dng cân bVng.
— HS lWy / c các ví d$
t ,ng t . xung quanh v2 các dng cân bVng
Hoạt động 2 (10 phút): HS tìm hiểu điều kiện cân bằng của vật có mặt chân đế
Hot /0ng c1a HS Hot /0ng c1a GV K4t qu
— Tìm hiDu và trK l)i C1.
— Quan sát hình 20.6, nhAn xét v2 dng cân bVng c<a m^i vAt.
— VAn d$ng /D xác /:nh dng cân bVng c<a các vAt trong ví d$ c<a giáo viên.
— Gii thiu khái nim m@t chân /.
— HD: Xét tác d$ng c<a momen trng lc.
— ?@t câu hli g i ý HS quan sát, tìm hiDu.
— TL ch0c hc tAp cá nhân.
— HS ch; ra / c m@t chân / và phát biDu /i2u kin cân bVng c<a vAt có m@t chân /.
— HS lWy m#t s6 ví d$ v2 các vAt có m@t chân / khác nhau.
Hoạt động 3 (7 phút): HS tìm hiểu về mức vững vàng của cân bằng
Hot /0ng c1a HS Hot /0ng c1a GV K4t qu
— ThKo luAn v2 m0c /#
v[ng vàng c<a các v: trí cân bVng trong hình 20.6.
— LWy các ví d$ v2 cách làm tng m0c v[ng vàng c<a cân bVng.
— ?@t câu hli g i ý HS quan sát, tìm hiDu
— TL ch0c hc tAp cá nhân.
— H^ tr trình chiu các yu t6 Knh h .ng /n m0c v[ng vàng c<a cân bVng.
HS lWy / c ví d$ và trình bày / c các yu t6 Knh h .ng ti m0c v[ng vàng c<a cân bVng.
Hoạt động 4: HS vận dụng tích hợp giáo dục ứng phó với BĐKH
Pha th# nh2t (2 phút): HS ti5p nh.n tình hu0ng hc t.p
Hot /0ng c1a HS Hot /0ng c1a GV K4t qu
— Các nhóm HS tip nhAn tình hu6ng hc tAp.
— ThKo luAn tìm ra m6i liên h gi[a /i2u kin cân bVng và s 0ng phó vi bin /Li khí hAu.
— VAn d$ng: Tìm ph ,ng án cho vic dn dXp / /c tr c khi có trAn /#ng /Wt nhl xKy ra.
— H ng dBn hc sinh tìm m6i liên h.
— ChuyDn giao nhim v$
cho t=ng nhóm HS.
+ Nhóm 1: Ph ,ng án dn / /c . phòng hc riêng c<a mình.
+ Nhóm 2: Ph ,ng án dn / /c . lp hc, tr )ng hc.
+ Nhóm 3: Ph ,ng án dn / /c . phòng khách.
+ Nhóm 4: Ph ,ng án dn / /c . nhà bp.
— HS c<ng c6 kin th0c v2 /i2u kin cân bVng c<a vAt có m@t chân /.
— Làm rõ m$c tiêu ph7n kin th0c c7n tích h p 0ng phó vi bin /Li khí hAu.
— Ph ,ng án cho vic dn dXp / /c tr c khi có trAn /#ng /Wt nhl xKy ra.
— Các kC nng c7n thit liên h . xung quanh.
Pha th# hai (5 phút): HS trong các nhóm t= ch tìm ph*>ng án, gi?i quy5t v2n &A
Hot /0ng c1a HS Hot /0ng c1a GV K4t qu
— Các thành viên trong m^i nhóm tìm ra ph ,ng án.
— ThKo luAn nhóm /D tìm ra ph ,ng án t6i u.
— Yêu c7u các nhóm tìm hiDu ph ,ng án.
— H ng dBn giúp / các nhóm tìm ph ,ng án t6i u.
— ?i2u khiDn thKo luAn trong nhóm.
HS th6ng nhWt trong nhóm:
Ph ,ng án cho vic dn dXp / /c tr c khi có trAn /#ng /Wt nhl xKy ra.
Các kC nng c7n thit c<a HS.
Pha th# ba (5 phút): HS th?o lu.n, trình bày báo cáo
Hot /0ng c1a HS Hot /0ng c1a GV K4t qu
— ?i din các nhóm báo cáo ph ,ng án mà mình /ã la chn.
— HS các nhóm khác nhAn xét, thKo luAn và / a ra ý kin bL sung.
— TL ch0c các nhóm báo cáo ph ,ng án nhóm mình / a ra và thKo luAn.
— Yêu c7u HS các nhóm khác nhAn xét, thKo luAn, / a ra các ý kin bL sung.
HS bit trình b7y và b7y tl thái /#, th6ng nhWt ý kin:
Ph ,ng án cho vic dn dXp / /c tr c khi có trAn /#ng /Wt nhl xKy ra.
Pha th# t* (2 phút): HS ghi nh+ v.n dng, nh.n nhiCm v vA nhà Hot /0ng c1a HS Hot /0ng c1a GV K4t qu
— Ghi nhAn nh[ng kin th0c và các ph ,ng án mà giáo viên /ã xác nhAn.
— Tip nhAn nhim v$
v2 nhà.
— Xác nhAn nh[ng ph ,ng án t6i u.
— Giao nhim v$ v2 nhà:
Phiu hc t8p 1.
— ?@t tình hu6ng vAn d$ng và m. r#ng kin th0c, kC nng trong bài hc.
PHỤ LỤC
Phi4u h9c t p Câu hIi:
— Tìm hiDu ph ,ng án 1n nWp khi xKy ra /#ng /Wt. Nh[ng kC nng c7n thit khi /#ng /Wt xKy ra.
— Tìm hiDu vWn /2 khác liên quan /n giáo d$c 0ng phó vi bin /Li khí hAu, bKo v môi tr )ng.
ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 4
Câu 1: Nh6ng l.u ý trong dy hc theo h.Ung tích hp là gì?
Câu 2: Minh ha dy hc tích hp giáo d(c bo v& môi tr./ng trong mt môn hc c( thN V tr./ng Trung hc cW sV.
áp án Câu 1:
Vic thc hin các cách DHTH nêu trên không tránh khli nh[ng khó khn khi tích h p các môn hc, b.i vì m^i môn hc có nh[ng m$c tiêu /@c thù, ph ,ng pháp hc tAp b# môn, cách /ánh giá môn hc… Vì vAy, /D lAp / c k hoch DHTH c7n nghiên c0u kC ch ,ng trình và sách giáo khoa cWp hc, môn hc, cách /ánh giá kt quK hc tAp c<a HS…
Các giáo viên b# môn và nhà tr )ng c7n có s trao /Li, th6ng nhWt v2 k hoch DHTH /D công vic này tr. nên hài hoà, không g ng ép, /t / c m$c tiêu /ào to c<a nhà tr )ng.
?i2u quan trng nhWt c7n l u ý không phKi là tích h p theo cách nào:
tích h p bên trong m#t môn hc, các hot /#ng liên môn, quan /iDm xuyên môn, tích h p hoàn toàn h,n gi[a các môn hc mà quan trng là phKi xác /:nh / c m$c tiêu tích h p /D làm gì, qua DHTH /ó s4 /t / c m$c tiêu gì, và /D /t m$c tiêu /ó vic tích h p có phKi là cách t6t nhWt, hiu quK nhWt hay không.
Quan sát bKng d i /D thWy / c nh[ng tiêu chí ch< yu có thD /:nh h ng vic la chn cách làm vic riêng r4, cách làm vic theo /2 tài tích h p ho@c s tích h p các môn hc xung quanh m#t m$c tiêu tích h p.
Các môn h9c
riêng bi%t Làm vi%c theo /< tài tích h>p
Tích h>p hoàn toàn các môn h9c (M'c tiêu tích h>p)
M0c /# Ch< yu . dy hc
tiDu hc. Ch< yu . cu6i dy hc tiDu hc và dy hc trung hc.
M$c tiêu
M$c tiêu các môn hc
thD hin kin th0c. M$c tiêu các môn hc thD hin . tìm hiDu, khKo sát.
M$c tiêu các môn hc thD hin . thái /# ho@c tích h p các kin th0c /ã lCnh h#i.
Giáo viên
Các môn hc do các giáo viên khác nhau giKng dy (c$ thD là các giáo viên chuyên môn hoá).
Các môn hc / c d kin tích h p trong ch ,ng trình ho@t ít nhWt có thD do cùng m#t giáo viên giKng dy.
Các môn hc d kin tích h p trong ch ,ng trình ho@c tích h p các kin th0c /ã lCnh h#i.
N#i dung hc tAp
Các n#i dung bao hàm rWt nhi2u các m6i liên h lô gic ho@c da trên m#t ngôn ng[ kí hiu.
Môn hc duy nhWt là môn hc “công c$”
(ví d$: Ting Vit, Toán hc); các môn hc khác gm nh[ng /,n v: n#i dung không có nhi2u liên h vi nhau.
Các môn hc g7n nhau trong bKn chWt và trong nh[ng loi kC nng / c phát triDn (l:ch sf — /:a lí), (vAt lí — hoá hc — sinh hc…).
KC nng KC nng b# môn
/ c u tiên. Quan tâm phát triDn nh[ng kC nng xuyên môn.
Quan tâm phát triDn nh[ng kC nng xuyên môn.
Ngoài ra, m#t s6 hình th0c khác cnng có thD sf d$ng, chrng hn nh : 1. Sf d$ng sách giáo khoa riêng bit, nh ng có la chn m#t s6 n#i dung /D
tích h p các hot /#ng liên môn.
2. Xây dng m#t s6 tài liu theo /2 tài tích h p trong m#t hc kì.
3. Xây dng m#t tài liu tham khKo theo dng “ngân hàng d[ liu” cho nhi2u môn hc
Câu 2: Sau /ây là m#t s6 minh ha dy hc tích h p giáo d$c bKo v môi tr )ng thông qua môn VAt lí . tr )ng Trung hc c, s.:
a. Tích hp các ni dung th%c t vào bài hc
Các kin th0c vAt lí /2u / c vAn d$ng vào quá trình lao /#ng sKn xuWt, vào kC thuAt và công ngh… ph$c v$ cho cu#c s6ng con ng )i. Dy hc vAt lí chính là dy m#t khoa hc /ã, /ang tn ti và phát triDn, m#t khoa hc s6ng /#ng gOn vi môi tr )ng xung quanh. Do vAy dy hc vAt lí không thD
tách r)i vi thc timn cu#c s6ng mà phKi luôn luôn to c, s. vi nh[ng tình hu6ng xuWt phát và giKi trình phù h p, phKi da trên /@c /iDm nhAn th0c c<a HS. Dy hc vAt lí gOn vi cu#c s6ng là m#t hot /#ng th6ng nhWt gi[a giáo d$c, giáo d ng vi môi tr )ng kinh t xã h#i. Tr c ht GV vAt lí phKi có kin th0c thc t, am hiDu và có khK nng phân tích, khái quát ch;
ra các m6i liên h c7n thit gi[a kin th0c vAt lí vi các 0ng d$ng trong kC thuAt, công ngh sKn xuWt và /)i s6ng. Trong quá trình dy hc c7n phKi sf d$ng ph ,ng pháp tích h p các ví d$ minh ho, các s kin vAt lí kC thuAt, các thành tu khoa hc trong cu#c s6ng… vào bài hc cho HS hiDu và thWy / c m@t thc t c<a kin th0c, thWy / c khK nng nhAn th0c và cKi to th gii t nhiên vì cu#c s6ng c<a con ng )i.
Các kin th0c thc t / c tích h p trong t=ng bài hc s4 /Km bKo cho HS có h0ng thú hc tAp, /Km bKo cho quá trình dy hc gOn bó mAt thit vi cu#c s6ng. Nó góp ph7n phát triDn t6i /a nng lc c<a m^i HS, giúp h /:nh h ng ngh2 nghip, bit cKm th$ cái /Xp và khK nng thích nghi nhanh vi s phân công lao /#ng xã h#i cnng nh hot /#ng sáng to.
Trong dy hc vAt lí ng )i GV c7n phKi tích h p n#i dung GDMT vào m#t s6 bài hc /D trang b: cho HS nh[ng tri th0c khoa hc v2 môi tr )ng, kinh nghim và kC nng bKo v môi tr )ng /D mi ng )i /2u có hiDu bit, trách nhim và nghCa v$ phKi bKo v môi tr )ng, làm cho môi tr )ng s6ng ngày càng t6t /Xp h,n.
b. SY d(ng các bài t8p có ni dung th%c t, k thu8t
Bài tAp có n#i dung thc t là bài tAp /2 cAp ti nh[ng vWn /2 liên quan trc tip ti /6i t ng có trong /)i s6ng, kC thuAt. DC nhiên, nh[ng vWn /2 /ó c7n / c thu hXp và /,n giKn hoá /i rWt nhi2u so vi thc t. Trong nh[ng bài tAp có n#i dung thc t, nh[ng bài tAp mang n#i dung kC thuAt có tác d$ng ln v2 giáo d$c khoa hc kC thuAt và h ng nghip.
N#i dung c<a bài tAp có tính kC thuAt tLng h p phKi / c rút ra t= nh[ng hin t ng thc t, kC thuAt và /)i s6ng xã h#i. Nh[ng s6 liu c<a bài tAp phKi phù h p vi thc t. Nh[ng bài tAp này có giá tr: giáo d$c rWt hiu quK, /ng th)i vAn d$ng tích h p hiu quK s4 rWt cao b.i có thD thc hin
tích h p các kin th0c /,n lx t= nhi2u bài, nhi2u ph7n, t= các tình hu6ng trong sKn xuWt. Tích h p /D giáo d$c cho HS nhi2u khía cnh: giáo d$c khoa hc kC thuAt và h ng nghip, giáo d$c th gii quan duy vAt bin ch0ng, giáo d$c môi tr )ng s4 phát triDn / c h0ng thú hc tAp, kC nng vAn d$ng kin th0c và nng lc t duy c<a HS.
Vic phân tích cWu trúc môi tr )ng theo khoa hc môi tr )ng cho thWy các yu t6 vAt lí có vai trò rWt quan trng. Nh vAy, môn VAt lí . tr )ng phL thông có thD khai thác nhi2u c, h#i /D tích h p các n#i dung giáo d$c môi tr )ng, có thD nêu ra m#t s6 tr )ng h p nh : Khai thác t= n#i dung môn hc VAt lí; Tích h p các n#i dung c<a các môn hc khác nh : Hoá hc, Sinh hc... (vì nhi2u quá trình hoá hc, sinh hc... ch:u tác /#ng c<a yu t6 vAt lí).
?D /:nh h ng cho vic la chn n#i dung giáo d$c môi tr )ng phù h p, có thD nêu lên m#t s6 vWn /2 môi tr )ng /ang / c quan tâm hin nay có liên quan trc tip ti các quá trình vAt lí:
* Tài nguyên r=ng b: suy giKm:
— Tr c ht phKi làm rõ / c vai trò c<a r=ng /6i vi cu#c s6ng con ng )i:
+ R=ng — ngun gen quý giá (/#ng, thc vAt);
+ Cung cWp lâm thL sKn;
+ ?i2u hoà l ng n c trên m@t /Wt;
+ R=ng — "lá phLi xanh";
D i góc /# khoa hc vAt lí, có thD nêu lên các quá trình vAt lí nh : hin t ng mao dBn c<a /Wt, quá trình quang h p, th nng, /#ng nng, dòng chKy c<a n c gây ra s bào mòn /Wt...
— Các giKi pháp bKo v r=ng, phát triDn r=ng nhìn t= góc /# vAt lí (ch6ng xói mòn /Wt, hn ch khí nhà kính…);
* Ô nhimm n c: Vai trò c<a n c /6i vi s s6ng trên Trái ?Wt, các quá trình lí hoá khi n c b: ô nhimm... các bin pháp bKo v n c, chu trình n c trong t nhiên (liên quan ti các hin t ng chuyDn thD c<a n c…).
