SỞ GD&ĐT BẮC NINH
TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ I
ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG ĐẦU NĂM HỌC NĂM HỌC 2020 – 2021
Môn: Ngữ văn – Lớp 12
Thời gian: 120 phút, không kể thời gian giao đề
I . ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)
Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu sau:
Mỗi người trên thế giới đều là những người khách bộ hành, mỗi ngày đều bước đi một cách chủ động hoặc bị động trên con đường mình đã chọn…
Cuộc đời không chỉ là con đường đi khó, đôi khi chúng ta còn gặp phải những hố sâu do người khác đào ra, gặp phải sự tấn cống của thú dữ, mưa bão và tuyết lạnh. Bất luận gian khó thế nào, chỉ cần chúng ta còn sống, chúng ta còn phải đối mặt. Sống tức là thực hiện một cuộc hành trình không thể trì hoãn…
Trước muôn vàn lối rẽ, không ai có được bản đồ trong tay, cũng không phải ai cũng có kim chỉ nam dẫn đường, tất cả đều phải dựa vào sự phán đoán và lựa chọn của bản thân.
Nếu bạn rẽ nhầm lối, khoảng cách với xuất phát điểm sẽ bị rút ngắn ngược lại, nếu rẽ đúng, con đường phía trước sẽ bằng phẳng, rộng rãi.
(Trích Bí quyết thành công của Bill Gates - Khẩm Sài Nhân - NXB Hồng Đức, 2018).
Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.
Câu 2. Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: Cuộc đời không chỉ là con đường đi khó, đôi khi chúng ta con gặp phải những hố sâu do người khác đào ra, gặp phải sự tấn cống của thú dữ, mưa bão và tuyết lạnh.
Câu 3. Anh/Chị hiểu như thế nào về câu nói: Nếu bạn rẽ nhầm lối, khoảng cách với xuất phát điểm sẽ bị rút ngắn ngược lại, nếu rẽ đúng, con đường phía trước sẽ bằng phẳng, rộng rãi?
Câu 4. Thông điệp nào trong đoạn trích có ý nghĩa nhất với anh/chị?
II . LÀM VĂN (7,0 điểm) Câu 1. (2,0 điểm)
Anh/ chị hãy viết 01 đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về ý kiến được nêu trong phần Đọc hiểu: “Sống tức là thực hiện một cuộc hành trình không thể trì hoãn”.
Câu 2. (5,0 điểm)
Mở đầu bản “Tuyên ngôn độc lập” Hồ Chí Minh viết:
Hỡi đồng bào cả nước.
“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".
Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.
Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 cũng nói:
“Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi.”
Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được.
Phân tích đoạn trích trên, từ đó nhận xét về nghệ thuật lập luận của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
(Trích SGK Ngữ văn 12 tập 1- NXB Giáo dục Việt Nam 2016)
--- HẾT ---
HƯỚNG DẪN CHẤM KIỂM TRA KHẢO SÁT KHỐI 12 – LẦN 1 NĂM HỌC: 2020 - 2021
MÔN: NGỮ VĂN
(Hướng dẫn chấm gồm 03 trang)
Phần Câu Nội dung Điểm
I ĐỌC HIỂU 3.0
1 Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận/phương thức nghị luận 0.5 2 Các biện pháp tu từ được sử dụng trong câu:
+ So sánh: Cuộc đời - con đường đi khó.
+ Ẩn dụ: những hố sâu do người khác đào ra/ sự tấn cống của thú dữ, mưa bão và tuyết lạnh – tượng trưng cho những cạm bẫy do con người tạo ra hoặc những khó khăn do thiên nhiên gây ra.
+ Liệt kê những cạm bẫy, khó khăn trên đường đời: những hố sâu do người khác đào ra/ sự tấn cống của thú dữ/ mưa bão/ tuyết lạnh
(Lưu ý: HS chỉ ra được một biệp pháp tu từ là cho điểm tối đa)
- Tác dụng: Tạo nên cách diễn đạt hình ảnh, ấn tượng, gợi nhiều suy ngẫm về những khó khăn, cạm bẫy, thử thách trong cuộc sống.
0.5
3 Câu nói: Nếu bạn rẽ nhầm lối, khoảng cách với xuất phát điểm sẽ bị rút ngắn ngược lại, nếu rẽ đúng, con đường phía trước sẽ bằng phẳng, rộng rãi khẳng định trong cuộc đời nếu ta lựa chọn sai hướng đi sẽ khó có thể đi đến thành công, ngược lại, nếu có những quyết định, lựa chọn đúng đắn sẽ mang đến những kết quả tốt đẹp.
1.0
4 Học sinh cần rút ra thông điệp phù hợp. Có thể rút ra một trong những thông điệp sau:
- Cuộc sống có muôn vàn khó khăn thử thách, chúng ta không thể chọn cách trốn tránh mà cần phải đối mặt, đương đầu để vượt qua.
- Trước muôn vàn ngã rẽ của cuộc đời, chúng ta cần suy nghĩ chín chắn, cẩn trọng, trách nhiệm và quyết đoán để có những lựa chọn đúng đắn.
1.0
II LÀM VĂN 7.0
1 Viết đoạn văn trình bày suy nghĩ về vấn đề : “Sống tức là thực hiện một cuộc hành trình không thể trì hoãn”
2.0
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn
Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - hợp, móc xích hoặc song hành.
0.25
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Cách sống dám đương đầu với khó khăn để hướng tới thành công.
0.25 c. Triển khai vấn để nghị luận: Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ được suy nghĩ về cách sống của con người trong xã hội hiện đại ngày nay. Có thể theo hướng sau:
1.0
Giải thích:
- Cuộc hành trình: chuyến đi dài, cách nói chỉ con đường đời.
- Trì hoãn: là sự chần chừ, do dự thậm chí là trốn tránh.
=> Câu nói khẳng định trên đường đời, con người không thể chọn cách chần chừ, trốn tránh mà cần phải đối mặt, đương đầu để vượt qua mọi khó khăn thử thách để đi đến thành công.
Bàn luận
- Cuộc sống không phải bao giờ cũng thuận lợi, suôn sẻ, mà luôn có những khó khăn, thử thách vì vậy nếu sợ hãi, nếu “ trì hoãn”, trốn tránh, con người sẽ không bao giờ có thể bước đi, rời xa xuất phát điểm của mình; cuộc sống sẽ là sự dậm chân tại chỗ và không bao giờ có được thành quả.
- Cuộc đời của mỗi người là hữu hạn vì vậy nếu còn chần chờ, do dự ta sẽ bỏ lỡ thời gian và những cơ hội quý giá để xây dựng cuộc sống và tìm kiếm thành công.
- Dũng cảm bước đi, chấp nhận đương đầu với mọi khó khăn, thử thách, con người sẽ trưởng thành, được sống một cuộc đời phong phú, giàu trải nghiệm và có ý nghĩa
- Phê phán những con người gặp khó khăn, thử thách là “trì hoãn”, không dám đương đầu, thậm chí là bỏ cuộc, buông xuôi.
( lấy dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề ) Bài học nhận thức và hành động:
- Cần phải có kế hoạch cụ thể cho từng giai đoạn của cuộc đời để trên một hành trình dài, chúng ta có thể từng bước rời xa xuất phát điểm, tiến về phía trước, đi đến đích của sự thành công. Đồng thời cần có ý chí, nghị lực, có quyết tâm để thực hiện những ước mơ, những dự định đã đặt ra.
- Cuộc sống của mỗi người là quý giá, vì vậy hãy sống sao cho không phải nuối tiếc vì những năm tháng sống hoài, sống phí.
d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt 0.25 e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.
0.25 2 Phân tích đoạn trích mở đầu bản “Tuyên ngôn độc lập” của Hồ Chí
Minh, từ đó làm nổi bật vẻ đẹp văn chính luận của Bác.
5,0
a. Yêu cầu chung
- Nắm chắc phương pháp, kĩ năng làm bài nghị luận văn học.
- Đảm bảo cấu trúc ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài.
- Lập luận chặt chẽ, văn phong trong sáng, có cảm xúc.
b. Yêu cầu cụ thể: Học sinh có thể trình bày, sắp xếp các luận điểm theo nhiều cách, nhưng về cơ bản cần bảo đảm những nội dung sau:
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Giá trị đoạn văn mở đầu bản
“Tuyên ngôn độc lập” của Hồ Chí Minh; nhận xét về vẻ đẹp văn chính luận của Bác.
1. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm và vấn đề cần nghị luận (0.5đ):
- Hồ Chí Minh: không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam mà còn là nhà văn, nhà thơ lớn với nhiều tác phẩm có giá trị.
- Tuyên ngôn độc lập là tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp sáng tác của Người, ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt -> “là một văn kiện lịch sử vô giá", “một áng văn chính luận mẫu mực".
- Đoạn trích: nêu và khẳng định quyền độc lập dân tộc và quyền của mỗi con người trên cơ sở nghệ thuật lập luận chặt chẽ, đanh thép, thuyết phục.
0,5
2. Cảm nhận về đoạn trích 3.0
* Về nội dung tư tưởng: đoạn mở đầu hàm chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc.
- Hồ Chí Minh đã chỉ ra và khẳng định: quyền bình đẳng, quyền được sống, quyền được tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc là những quyền thiêng liêng của con người "không ai có thể xâm phạm được".
- Nội dung tư tưởng của đoạn văn mở đầu càng trở nên sâu sắc vì từ những quyền thiêng liêng của con người, Chủ tịch Hồ Chí Minh nâng lên quyền của các dân tộc: "Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do". Tư tưởng vĩ đại ấy không chỉ thể hiện khát vọng về độc lập tự do của nhân dân ta mà còn phản ánh khát vọng của các dân tộc trên thế giới.
-> Là đóng góp quan trọng nhất trong tư tưởng giải phóng dân tộc của Hồ Chí Minh đối với phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, nó như phát súng lệnh khởi đầu cho bão táp cách mạng ở các thuộc địa sẽ làm sụp đổ chủ nghĩa thực dân trên khắp thế giới vào nửa sau thế kỉ XX
* Về nghệ thuật lập luận: đoạn mở đầu được lập luận chặt chẽ, sắc sảo sáng tạo, giàu sức thuyết phục.
- Mở đầu: Trích dẫn bản Tuyên ngôn độc lập của Mĩ năm 1776 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp năm 1791 để nêu
nguyên lí độc lập => Thái độ khôn khéo, kiên quyết, tự hào.
- Thủ pháp nghệ thuật gậy ông đập lưng ông.
- Sau đó suy rộng ra: quyền của các dân tộc => Kết cấu chặt chẽ, lí lẽ sắc sảo, lập luận lôgíc, giàu sức thuyết phục, cái trước là tiền đề cho cái sau.”Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được.”Một khẳng định chắc nịch.
- Ngôn ngữ chính xác, trong sáng, gợi cảm.
3. Đánh giá chung:
- Đoạn trích chứa đựng những tư tưởng lớn với nhiều ý nghĩa sâu sắc, minh bạch, công khai. Đó là đoạn văn mẫu mực trong một bản Tuyên ngôn bất hủ.
- Cách viết ngắn gọn, tư duy sắc sảo, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chứng thuyết phục, giàu tính luận chiến và đa dạng về bút pháp;
văn phong đặc sắc, thấm thía, rung động lòng người.
- Thái độ, tình cảm chân thành, giàu tình yêu thương nhân dân, đất nước; kiên quyết, dứt khoát trước kẻ thù.
1.0
* Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt 0.25
* Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.
0.25
TỔNG ĐIỂM 10.0
