2. NÒn chïa Nam Long tr−íc ®©y

(1)

chïa nam long ë l¸ng linh, b¶y th−a (an giang) qu¸ khø vμ hiÖn t¹i

¹i Êp H−ng Trung thuéc x· §μo H÷u C¶nh, huyÖn Ch©u Phó, tØnh An Giang ngμy nay, n»m bªn bê r¹ch Cèc lμ ng«i Nam Long tù. §ã lμ mét ng«i chïa nhá, kiÕn tróc ®¬n s¬ víi m¸i thiÕc vμ v¸ch v¸n, ®−îc x©y dùng d¹ng nhμ sμn chèng lò cho phï hîp víi vïng ®Êt thÊp thuéc khu vùc tròng nhÊt cña tØnh An Giang.

Vμo nöa cuèi thÕ kØ XIX, chïa

®−îc dùng lªn ®Ó che m¾t giÆc Ph¸p, tr¸nh sù ruång bè vμ ph¸ rèi c¨n cø kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cña §øc Cè Qu¶n TrÇn V¨n Thμnh⁽¹⁾ sau cuéc khëi nghÜa B¶y Th−a. N¨m 1930, ®Ó gi÷ l¹i vÕt tÝch quan träng cña §øc Cè Qu¶n, chïa ®−îc ng−êi trô tr× lμ NguyÔn HiÒn L−¬ng, cßn gäi lμ «ng ChÝn Töu, ph¸p danh Nhùt T¶o trïng tu.

Ng«i chïa ®−îc kÕt cÊu d¹ng 4 m¸i, t¹o chÝnh ®iÖn bªn trong cã h×nh vu«ng, víi 4 cét nªn ng−êi d©n th−êng gäi cÊu tróc s−ên m¸i theo d¹ng tø trô hay tø t−îng. §©y lμ mét ng«i chÝnh ®iÖn cã bμy trÝ kh¸ ®Æc biÖt víi 3 bμn tam cÊp nèi liÒn nhau.

MÆt v¸ch chÝnh ®iÖn trªn cao lμ bøc hoμnh ghi 4 ch÷: "§¹i hïng böu

®iÖn". ThÊp h¬n lμ bøc tr−íng b»ng v¶i ®á ghi 4 ch÷ H¸n ®äc tõ ph¶i

trÇn hång liªn^(*)

sang: Böu S¬n Kú H−¬ng. Cã tÊt c¶ 5 bμi vÞ ®−îc thê t¹i bμn tam cÊp nμy.

Bμn cao nhÊt cña chÝnh ®iÖn lμ mét long vÞ b»ng gç, ch¹m kh¾c tinh x¶o, ghi 8 ch÷ H¸n theo hμng däc: "Cung thØnh Böu S¬n Kú H−¬ng chøng minh". Bμn tiÕp theo ë bËc thÊp h¬n lμ n¬i ®Æt bμi vÞ gç ®¬n s¬ b»ng ch÷

H¸n: "Nam m« Cöu HuyÒn B¸ t¸nh chi vÞ". D−íi bμi vÞ nμy lμ mét bμi vÞ gç, nÒn vμng, ghi ch÷ H¸n mμu ®á, viÕt thμnh hai hμng däc. §Çu bμi vÞ

®äc tõ ph¶i sang tr¸i lμ hai ch÷ Nam m«. Hμng däc bªn ph¶i gåm 4 ch÷

TrÇn phñ §øc ¤ng. Hμng däc thø hai bªn tr¸i lμ 4 ch÷: NguyÔn phñ §øc Bμ. Cuèi bμi vÞ lμ 2 ch÷ H¸n ë gi÷a

®äc tõ trªn xuèng: Chi vÞ.

Bμi vÞ thø t− ®−îc xÕp chång lªn bμi vÞ thø n¨m, ®−îc ®Æt ë bμn thÊp nhÊt. §©y thùc ra lμ mét bé v¸n gâ, bÒ dÇy mÆt v¸n kh¸ cao. Bμi vÞ bªn trong b»ng s¬n mμi cÈn xμ cõ c¸c

*. TS. ViÖn Khoa häc X· héi Tp. Hå ChÝ Minh.

1. NhiÒu t− liÖu x−a nay ®Òu gäi lµ TrÇn V¨n Thµnh.

V× «ng ®−îc phong chøc Qu¶n C¬, nªn nh©n d©n gäi b»ng tõ võa th©n mËt, võa kÝnh träng lµ §øc Cè Qu¶n.

Nh−ng trong t− liÖu ch©u b¶n triÒu NguyÔn, nh− b¶n phong chøc cho «ng NguyÔn KÕ Trung (NghÜa qu©n cña Qu¶n C¬), ®Òu dïng tªn lµ TrÇn V¹n Thµnh.

Chóng t«i sÏ cã bµi viÕt riªng vÒ tªn gäi nµy ë mét bµi nghiªn cøu kh¸c.

T

(2)

ch÷ H¸n vμ hoa v¨n h×nh häc gåm 3 ch÷ H¸n theo hμng däc "V¹n Thä

§−êng" kÝch th−íc lín. Hai bªn lμ hai c©u ®èi, mçi bªn 7 ch÷ H¸n. §Æt chång lªn phÝa ngoμi bμi vÞ nμy lμ mét bμi vÞ kÝch th−íc nhá h¬n, nÒn vμng, ghi ch÷ H¸n-N«m mμu ®á tõ trªn xuèng gåm 9 ch÷: "Nam m«

TrÇn phñ ®øc CËu Hai chi vÞ". PhÝa tr−íc chÝnh ®iÖn, lμm nÒn cho c¸c bμi vÞ lμ tÊm trÇn ®iÒu che phñ gÇn hÕt phÇn v¸ch chÝnh ®iÖn. Hai bªn v¸ch phÝa trªn trang trÝ hai cÆp qu¹t, mçi bªn gåm mét c©y lín vμ mét c©y nhá,

®−îc lμm b»ng l«ng sÕu. D−íi hai qu¹t nμy cßn ®Æt hai qu¹t v¶i ®á, viÒn len xanh. Qu¹t cã h×nh trßn, c¸n lμ cäng s¾t uèn theo h×nh tam gi¸c c©n. NÒn qu¹t ghi 5 ch÷: "ViÖt Nam

®¹i c−êng quèc" b»ng ch÷ H¸n, thμnh hai hμng ngang däc. Gi÷a bμi vÞ thê

®øc ¤ng vμ ®øc Bμ lμ 2 ¶nh mμu vÏ trªn kiÕng, h×nh Quan C«ng víi Quan B×nh vμ Ch©u X−¬ng. L− h−¬ng, ch©n

®Ìn, ch©n chß, giμn ®ùng ®òa vμ t«, chÐn còng ®−îc ®Æt thê. §−îc biÕt ®©y lμ nh÷ng hiÖn vËt ®μo ®−îc trong lÇn trïng tu chïa khi ®μo ®Êt dùng cét vμo n¨m 1930. C¸c hiÖn vËt t×m ®−îc d−íi nÒn chïa lμ nh÷ng ®å gia dông gåm 2 t« lín, 1 chÐn, 1 ®Üa nhá vμ 1 chun trμ⁽²⁾ ®Òu cã ghi d−íi ®¸y 2 ch÷

Néi phñ vμ ch÷ Ngäc.

Däc hai bªn bμn thê lμ giμn ®Æt b¸t böu. §èi diÖn víi bμn thê chÝnh

®iÖn lμ mét bμn thê nhá, ®Æt h−íng vμo chÝnh ®iÖn. Tr−íc kia ®©y lμ n¬i

Hoμng. PhÝa trªn bμn nμy lμ tÊm hoμnh phi ghi 4 ch÷: "PhËt NhËt Quang Huy". Gãc tr¸i chïa cã ®Æt ®¹i hång chung cßn kh¸ míi ghi 4 ch÷

H¸n: Xu©n, H¹, Thu, §«ng ë 4 nóm, n¬i dãng chu«ng. VÒ phÝa ph¶i chÝnh

®iÖn lμ bμn thê dμnh cho Cöu HuyÒn cña vÞ trô tr× chïa. HiÖn ng−êi tr«ng nom chïa lμ mét c− sÜ⁽³⁾.

Kh¶o s¸t kh¸ kÜ vÞ trÝ chïa Nam Long còng nh− nghi thøc thê, cóng, c¸c ngμy cóng trong n¨m, hiÖn vËt

®Æt thê... ®· cung cÊp cho chóng ta nh÷ng cø liÖu quan träng, gãp phÇn kh¼ng ®Þnh thªm, lμm râ h¬n c¸c d÷

liÖu, sù kiÖn ë mét sè c«ng tr×nh ®·

c«ng bè tr−íc ®©y vÒ TrÇn V¹n Thμnh, vÒ ®Þa ®iÓm ®Æt ®¹i b¶n doanh, tæng hμnh dinh, c¨n cø kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cña khëi nghÜa B¶y Th−a.

1. VÒ vÞ trÝ ®¹i ®ån H−ng Trung

Th¸ng 6 n¨m 1867, s¸u tØnh Nam Kú nhanh chãng r¬i vμo tay Ph¸p.

Tr−íc ®©y, tõ sau sù h×nh thμnh cña gi¸o ph¸i Böu S¬n Kú H−¬ng, TrÇn V¨n Thμnh ®· cÇm ®Çu mét nhãm tÝn

®å ®i vμo vïng L¸ng Linh khai hoang lËp Êp, nªn «ng rÊt th«ng th¹o ®Þa h×nh n¬i nμy. V× vËy, sau khi Ph¸p chiÕm c¸c tØnh Nam Kú vμ 2. Xem thªm chi tiÕt chÊt liÖu, kÝch th−íc vµ m« t¶

hiÖn vËt trong bµi tham luËn: "VÒ c¸c hiÖn vËt b»ng gèm sø ®µo ®−îc t¹i chïa Nam Long (An Giang)"

Héi nghÞ Th«ng b¸o Kh¶o Cæ häc n¨m 2002. ViÖn Kh¶o cæ häc, Hµ Néi, th¸ng 9-2002.

3. NguyÔn V¨n §¹i T¸o gäi «ng NguyÔn HiÒn L−¬ng lµ «ng néi. HiÖn «ng T¸o lµ y sÜ t¹i Phßng §«ng y x·

(3)

b¾t ®Çu ®−a chiÕn h¹m, dμn mÆt trËn, chÜa ®¹i b¸c vμo thμnh An Giang, TrÇn V¨n Thμnh ®· cã nh÷ng trËn giao chiÕn ®Çu tiªn víi Ph¸p tõ ®Çu n¨m 1868. ¤ng cïng gia ®×nh vμ nghÜa qu©n – binh Gia NghÞ – rót vμo rõng B¶y Th−a ®Ó x©y dùng c¨n cø kh¸ng chiÕn. Mét hÖ thèng ®ån

®−îc dùng lªn, t¹o thμnh c¨n cø ®Þa réng lín t¹i khu vùc L¸ng Linh bao gåm: "§¹i ®ån H−ng Trung n»m gi÷a, chung quanh cã c¸c ®ån kh¸c bao bäc, gi÷ g×n. PhÝa t¶ cã ®ån C¸i M«n n»m gi÷a hai ®×a Nanh Heo vμ Dμy Tr¨m thuéc x· Th¹nh Mü T©y. PhÝa h÷u cã ®ån Giång NghÖ thuéc x·

VÜnh Hanh (H. Ch©u Thμnh). PhÝa tr−íc cã ®ån Hê (Vμm C¸i DÇu – H.

Ch©u Phó). PhÝa sau cã tr¹m canh

¤ng Tμ (T©n C−¬ng, H. Tri T«n). VÒ phÝa T©y B¾c gÇn ®ån C¸i M«n cã

®ån L−¬ng (Êp Long Ch©u 3, x·

Th¹nh Mü T©y⁽⁴⁾. Theo tμi liÖu cña TrÇn V¨n §«ng, “®¹i ®ån H−ng Trung nay thuéc x· §μo H÷u C¶nh, huyÖn Ch©u Phó. Nh©n d©n quanh vïng th−êng gäi Cèc ¤ng §¹o CËy (v× «ng CËy cÊt cèc t¹i ®©y)’⁽⁵⁾. Mét ý kiÕn kh¸c cho r»ng: "Tæng hμnh dinh

®Æt t¹i trung t©m rõng B¶y Th−a, ®Æt tªn lμ ®ån H−ng Trung. Qua kh¶o s¸t thùc ®Þa, qua kÝ øc c¸c b« l·o, ®èi chiÕu víi b¶n ®å hμnh chÝnh hiÖn nay th× ®ån H−ng Trung n»m trªn nÒn chïa Nam Long hiÖn thuéc x·

§μo H÷u C¶nh, huyÖn Ch©u Phó, tØnh An Giang"⁽⁶⁾.

2. NÒn chïa Nam Long tr−íc ®©y

Qua hai ý kiÕn nªu trªn, ®ån H−ng Trung cã vÞ trÝ kh¸c nhau. Nh− vËy,

®Ó cã c¨n cø x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ cña

®ån H−ng Trung, cÇn xÐt ®Õn vai trß cña chïa Nam Long. Dùa trªn nh÷ng cø liÖu quan träng vÒ ng«i chïa, c¸ch bμy trÝ, cïng hiÖn vËt ®μo ®−îc t¹i nÒn chïa ®· cho thÊy chïa Nam Long cã nh÷ng ®Æc ®iÓm gîi cho chóng ta thÊy râ h¬n vÞ trÝ cña ng«i chïa sau cuéc khëi nghÜa B¶y Th−a.

Cã thÓ nghÜ r»ng, tr−íc ®©y, trªn nÒn chïa hiÖn nay ®· cã mét ng«i nhμ nhá. Ng«i nhμ nμy, qua c¸c hiÖn vËt

®μo ®−îc, cho thÊy chñ nh©n cña nã ph¶i lμ mét quan lín cña triÒu ®×nh, hoÆc cã mèi quan hÖ th©n thiÕt víi triÒu ®×nh vμ ®−îc vua ban tÆng. C¸c lo¹i t« chÐn Êy lμ nh÷ng mÆt hμng gèm sø Trung Quèc, ®−îc s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hμng cña ViÖt Nam. §©y lμ nh÷ng hiÖn vËt ®−îc sö dông phæ biÕn trong triÒu ®×nh nhμ NguyÔn,

®Æc biÖt lμ d−íi triÒu vua Tù §øc.

Hai ch÷ Néi phñ d−íi ®¸y hiÖn vËt cho thÊy ®iÒu ®ã. §¸y hiÖn vËt còng giíi thiÖu tªn lß gèm Ngäc ë Trung Quèc. NÒn ®Êt ®μo ®−îc c¸c hiÖn vËt nãi trªn n»m c¸ch ®¹i b¶n doanh, tøc

®ån H−ng Trung 500 mÐt (n¬i mμ sau

4. TrÇn V¨n §«ng. TrÇn V¨n Thµnh vµ cuéc khëi nghÜa L¸ng Linh B¶y Th−a (1867-1873). Nxb. Tæng hîp An Giang, 1988, tr. 26.

5. TrÇn V¨n §«ng. S®d, tr. 26 (phÇn chó thÝch).

6. TrÇn Thu L−¬ng, Vâ Thµnh Ph−¬ng. Khëi nghÜa B¶y Th−a. Nxb. Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 1991, tr.75.

(4)

nμy «ng §¹o CËy ®· ®Õn dùng cèc l¸).

Nh− vËy, nÒn chïa tr−íc ®©y cã thÓ lμ ng«i nhμ mμ «ng TrÇn V¨n Thμnh vμ vî lμ bμ NguyÔn ThÞ Th¹nh ®· l−u tró trong thêi gian ®iÒu hμnh cuéc khëi nghÜa B¶y Th−a. Giai ®o¹n Êy thuéc ®êi vua Tù §øc. C¸c hiÖn vËt

®μo ®−îc ®Òu thuéc giai ®o¹n nμy.

TrÇn V¨n Thμnh, thñ lÜnh ®éi binh Gia NghÞ, ng−êi cÇm ®Çu phong trμo kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p ®Æt ®Þa

®iÓm c− tró gÇn ®¹i b¶n doanh, tæng hμnh dinh, tøc ®¹i ®ån H−ng Trung Êy, hiÖn nay lμ ®Þa ®iÓm cèc ¤ng §¹o CËy, nh− TrÇn V¨n §«ng nhËn xÐt.

Cßn Nam Long tù lμ n¬i c− tró cña

«ng bμ, v× vËy nã trë thμnh mét ®Þa

®iÓm lÞch sö quan träng, nªn sau cuéc khëi nghÜa B¶y Th−a, nhãm nghÜa qu©n trèn tho¸t ph¶i t×m mäi c¸ch gi÷ g×n l¹i vÕt tÝch cña nã. Chïa Nam Long, do vËy ®−îc dùng lªn nh− mét b×nh phong ®Ó duy tr× mét di tÝch lÞch sö quan träng cña An Giang, n¬i cã dÊu Ên cuéc khëi nghÜa B¶y Th−a, tõ ®Êy xuÊt ph¸t ra nh÷ng chØ ®¹o quan träng cã tÝnh quyÕt

®Þnh ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. ChÝnh v× vËy mμ kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn, bªn trong chÝnh ®iÖn ta t×m thÊy bμi vÞ thê TrÇn V¨n Thμnh

®−îc ghi víi mét néi dung kh¸ kh¸c biÖt h¬n so víi c¸c n¬i kh¸c. §ã lμ viÖc thõa nhËn ®©y lμ phñ «ng vμ phñ bμ: Nam m« TrÇn phñ ®øc «ng, NguyÔn phñ ®øc bμ chi vÞ; Nam m«

TrÇn phñ ®øc cËu Hai chi vÞ⁽⁷⁾.

CÆp qu¹t vμ bé v¸n gâ cã lÏ lμ vËt sö dông tr−íc ®©y cña «ng vμ bμ TrÇn V¨n Thμnh, nay ®−îc ®Æt thê trang nghiªm trªn chÝnh ®iÖn. Ngoμi 3 ngμy cóng c¸c r»m lín trong n¨m (r»m th¸ng giªng, th¸ng 7, th¸ng 10), vÝa PhËt ThÇy T©y An (11, 12/8), nh÷ng ngμy cóng kh¸c t¹i chïa Nam Long chñ yÕu còng lμ nh÷ng ngμy giç cña «ng TrÇn V¨n Thμnh (21, 22/2)⁽⁸⁾, bμ NguyÔn ThÞ Th¹nh (5/5),

«ng TrÇn V¨n Nhu (con tr−ëng cña

§iÒu nμy cho thÊy ®©y lμ ®Þa ®iÓm kØ niÖm n¬i c− tró x−a kia, lμ phñ cña Qu¶n C¬ TrÇn V¹n Thμnh chø kh«ng ph¶i lμ ng«i chïa thuÇn tuý thuéc gi¸o ph¸i Böu S¬n Kú H−¬ng. Bμi vÞ cao nhÊt trªn chÝnh ®iÖn ®· ghi: Böu S¬n Kú H−¬ng chøng minh!

3. Chïa Nam Long, sau cuéc khëi nghÜa B¶y Th−a ®· ®−îc dùng lªn ®Ó lμm b×nh phong che m¾t giÆc Ph¸p, tr¸nh sù ruång bè, ph¸ rèi cña chóng, vμ trªn hÕt lμ nh»m vμo viÖc gi÷ g×n di tÝch cò mét c¸ch trän vÑn.

Ng−êi cã nhiÖm vô gi÷ v÷ng ng«i chïa Êy ®· ®Æt tªn cho ®Þa ®iÓm nμy lμ Nam Long tù (Chïa cña rång ë ph−¬ng Nam). Do xuÊt ph¸t tõ môc

®Ých Êy vμ nguån gèc gi¸o lÝ cña ®¹o

7. §øc CËu Hai, chØ «ng TrÇn V¨n Nhu, con trai tr−ëng cña TrÇn V¨n Thµnh vµ bµ NguyÔn ThÞ Th¹nh, ng−êi cã c«ng lín trong viÖc gióp cha ®iÒu hµnh khëi nghÜa vµ nÒn ®¹o Böu S¬n Kú H−¬ng sau khi TrÇn V¨n Thµnh v¾ng bãng.

(5)

gi¸o Böu S¬n Kú H−¬ng nªn chïa kh«ng thê PhËt. TÊt c¶ nh÷ng bμy trÝ, tõ trÇn ®iÒu ®Õn long vÞ ®−îc ®Æt thê sau n¨m 1930 lμ hoμn toμn theo nghi thøc cña Böu S¬n Kú H−¬ng, mét ®¹o gi¸o mμ TrÇn V¨n Thμnh chÝnh lμ ng−êi ®· ®−îc trao truyÒn

Tãm l¹i, c¨n cø vμo nh÷ng hiÖn vËt ®μo ®−îc, qua nghi thøc cóng lÔ vμ thê tù t¹i chïa Nam Long ®· gãp phÇn quan träng cho viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®¹i b¶n doanh cña cuéc khëi nghÜa B¶y Th−a. §ã lμ ®Þa ®iÓm thuéc Cèc ¤ng CËy hiÖn nay, n»m c¸ch chïa Nam Long 500 mÐt, b¨ng qua con r¹ch Cèc nhá. Chïa Nam Long tr−íc ®©y lμ n¬i c− tró cña «ng bμ TrÇn V¨n Thμnh – NguyÔn ThÞ Th¹nh ®Ó ®iÒu ®éng cuéc khëi nghÜa t¹i ®¹i b¶n doanh gÇn ®©y! Kh¸ng chiÕn B¶y Th−a kÕt thóc, hai di tÝch quan träng lμ tæng hμnh dinh vμ phñ cña «ng bμ ®· ®−îc ng−êi d©n–

nh÷ng tÝn ®å Böu S¬n Kú H−¬ng–

nh÷ng nghÜa qu©n trong c¬ Gia NghÞ – t×m c¸ch g×n gi÷, b¶o vÖ ®Õn ngμy nay, nh»m l−u gi÷ l¹i, qua viÖc thê tù, nh− mét th«ng ®iÖp cho thÕ hÖ tiÕp nèi vÒ mét truyÒn thèng ®Êu tranh b¶o vÖ Tæ quèc, chèng ngo¹i x©m, mét tinh thÇn yªu n−íc nång nμn, ®Çy tÝnh d©n téc. §iÒu ®ã ®−îc thÓ hiÖn vμ ph¸t huy qua h×nh ¶nh chiÕc qu¹t thê ghi 5 ch÷: ViÖt Nam

®¹i c−êng quèc! §ã lμ kh¸t väng cña ng−êi d©n Nam Bé nãi chung vμ nh©n d©n An Giang nãi riªng vÒ h×nh ¶nh cña mét n−íc ViÖt Nam hïng m¹nh vμ ph¸t triÓn. C¬ së vμ céi nguån cña niÒm tin vμ kh¸t väng Êy ®· ®−îc hμng hμng líp líp anh hïng liÖt sÜ, qua bao thÕ kØ, v× n−íc quªn th©n, hiÕn d©ng m¸u x−¬ng m×nh v× mét t−¬ng lai t−¬i s¸ng cña d©n téc./.

4. Ngoμi dÊu Ên cña viÖc thê tù, chóng ta còng t×m thÊy trªn v¸ch chÝnh ®iÖn 5 t− liÖu quan träng, ®ã lμ b¶n sao v¨n b»ng phong cho «ng NguyÔn KÕ Trung lμm chøc chÝnh ®Ò

®èc, ghi n¨m "Tù §øc nhÞ thËp b¸t niªn" (tøc n¨m 1875-THL); b¶n gèc hé giíi ®iÖp b»ng ch÷ H¸n; b¶n gèc lßng ph¸i thÕ ®é cña «ng NguyÔn HiÒn L−¬ng (tøc ng−êi trô tr× chïa Nam Long tr−íc ®©y) b»ng ch÷ ViÖt;

hai b¶n gèc lßng ph¸i thÕ ®é do TØnh Héi Lôc Hoμ PhËt Tö cÊp, ghi hai thø ch÷ H¸n vμ ViÖt. Trong thêi gian trô tr×, «ng NguyÔn HiÒn L−¬ng ®· dïng h×nh thøc ®i cóng ®¸m, gióp ®ì bμ con trong vïng khi cã nhu cÇu cÇu siªu cho th©n nh©n qu¸ v·ng. Trong chïa vÉn cßn gi÷ l¹i mét con dÊu b»ng ®ång, h×nh trßn, ghi 4 ch÷ H¸n V·ng sanh thÇn chó. §©y lμ chøng cø cho thÊy viÖc sö dông b¶n in nμy dïng lμm sí cÇu siªu nh÷ng n¨m sau khi trïng tu chïa lμ kh¸ phæ biÕn, vμ

®å h×nh kh¾c trªn con dÊu nμy cßn mang ¶nh h−ëng cña PhËt gi¸o MËt t«ng.