VI NSC KH EC NG NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Gout là bệnh thường gặp tuổi trung niên và có mối liên quan mật thiết với nhiều yếu tố như: tuổi, giới, tiền sử gia đình; một số thói quen: Uống rượu bia, ăn nhiều thịt, phủ tạng động vật… và một số bệnh lý như:
Tăng huyết áp, béo phì, tăng lipid máu, đái tháo đường..
Mục tiêu: Xác định tỷ lệ người dân tại xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế có kiến thức, thực hành dự phòng bệnh Gout tốt và tìm hiểu các yếu tố liên quan kiến kiến thức và thực hành của người dân.
Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang
Kết quả: Kết quả nghiên cứu cho thấy: trong 768 đối tượng nghiên cứu có 62,4% là nam giới, độ tuổi trung bình là 50,2±14,3, trình độ học vấn THCS chiếm 38%.
Nghề nghiệp CNVC - HSSV chiếm 7,9%, công nhân và buôn bán chiếm đa số với 50,8%. Tỷ lệ người dân có kiến thức tốt về bệnh Gout là 11,7%, thực hành dự phòng bệnh tốt là 43,4%. Các yếu tố liên quan đến kiến thức chung về bệnh Gout và thực hành dự phòng bệnh là giới, trình độ học vấn và nghề nghiệp. Có mối liên quan giữa kiến thức chung về bệnh Gout của người dân và thực hành dự phòng bệnh của họ
Kết luận: Cần có các hoạt động truyền thông về phòng chống bệnh Gout tại các cơ quan, xí nghiệp, đoàn thể hay các buổi sinh hoạt tại thôn, xóm. Hướng dẫn cho người dân có chế độ ăn uống hợp lý, vận động và luyện tập các môn thể thao thích hợp, tuyên truyền các tác hại của việc hút thuốc lá và uống bia rượu để từ đó mỗi người dân có ý thức thực hiện tốt các hành vi phòng chống bệnh Gout.
Từ khóa: Bệnh gout, Thừa Thiên Huế.
ABSTRACT:
STUDY ON GOUT DISEASE PREVENTION
IN HUONG VINH COMMUNE, HUONG TRA DISTRICT, THUA THIEN HUE PROVINCE
Backgroud: Gout is a common disease in middle age and closely related to many factors such as age, sex, family history; habits (drinking alcohol, eating a lot of meat, animal organs ...) and some diseases hypertension, obesity, hyperlipidemia, diabetes mellitus). This study aims to assess people’s knowledge and practice in gout disease prevention
Objectives: Determine the proportion of people in Huong Vinh commune, Huong Tra district, Thua Thien Hue province who have good knowledge and practice in gout disease prevention and explore factors related to people’s knowledge and practice.
Methods: Cross-sectional descriptive studies Results: The research results show that: among 768 study subjects, 62.4% are men, the average age is 50.2
± 14.3, the lower secondary education level accounts for 38%. 7.9% are officers and students, 50.8% are workers and traders. The proportion of people with good knowledge about gout is 11.7%, good prevention practice is 43.4%. Factors related to Gout disease knowledge and prevention practice are gender, education level, and occupation. There is a relationship between people’s general knowledge about disease gout and their preventive practice.
Conclusion: There should be communication activities on gout prevention at offices, enterprises, organizations, or villages in order to guide people to have an appropriate diet and physical practice.
Keywords: Gout disease, Thua Thien Hue province.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
NGHIÊN CỨU KIẾN THỨC VÀ HÀNH VI PHÒNG CHỐNG BỆNH GOUT CỦA NGƯỜI DÂN TẠI XÃ HƯƠNG VINH, THỊ XÃ HƯƠNG TRÀ, TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
Nguyễn Thị Thanh Nhàn1, Lê Thị Vân Ân2
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2020
hóa purin dẫn đến tăng quá độ acid uric trong máu làm ứ đọng tinh thể monosodium urate tại khớp và các mô khác trong cơ thể, biểu hiện lâm sàng thường là hội chứng viêm một hoặc nhiều khớp cấp tính, tái diễn gây ra những cơn đau dữ dội và để lại một số biến chứng ở các cơ quan khác nhau như tổn thương xương khớp, tổn thương thận, tăng huyết áp, tai biến mạch máu não gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và lao động của bệnh nhân [1], [2], [7].
Bệnh Gout thường gặp ở tầng lớp người có đời sống cao và có mối liên quan mật thiết với nhiều yếu tố như:
Tuổi, giới, tiền sử gia đình; Các thói quen: Uống rượu bia, ăn nhiều thịt, phủ tạng động vật…; Một số bệnh lý như:
Tăng huyết áp, béo phì, tăng lipid máu, đái tháo đường [3], [5], [8], [9].
Ở Việt Nam, nếu như cách đây hai thập niên, tình trạng tăng acid uric trong người dân ước tính chỉ 1 - 2%, chủ yếu ở người lớn tuổi thì hiện nay con số đó đã cao hơn nhiều [4], [6], [10]. Ngày nay với tốc độ phát triển kinh tế xã hội ngày càng tăng, đời sống nười dân ngày càng được cải thiện đáng kể, chế độ dinh dưỡng thừa đối với một số nhóm người tăng lên là yếu tố nguy cơ làm tỷ lệ bệnh Gout ngày càng tăng và trở nên phổ biến [11]. Tuy vậy Gout là một bệnh hoàn toàn có thể dự phòng được nếu có chế độ ăn uống, vận động hợp lý [12], [13]. Ở nước ta các nghiên cứu về nội dung này còn rất ít và chưa có nghiên cứu nào đi sâu tìm hiểu kiến thức và hành vi phòng chống bệnh Gout của người dân do đó chúng tôi tiến hành đề tài:
“Nghiên cứu kiến thức và hành vi phòng chống bệnh Gout của người dân tại xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế” với hai mục tiêu:
1. Xác định tỷ lệ người dân có kiến thức và hành vi tốt trong việc phòng chống bệnh Gout tại xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế.
2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến kiến thức và hành vi phòng chống bệnh Gout của các đối tượng kể trên.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU2.1. Đối tượng nghiên cứu
Người dân ≥ 18 tuổi đang sinh sống và có hộ khẩu thường trú tại xã Hương Vinh, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp mô tả cắt ngang, cỡ mẫu là 768.
Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu theo phương pháp ngẫu nhiên đơn
Địa điểm nghiên cứu: xã Hương Vinh - Thị xã Hương Trà - Tỉnh Thừa Thiên Huế.
Các thông tin cần thu thập: Một số đặc điểm của đối tượng nghiên cứu: Tuổi, giới, dân tộc, tôn giáo, trình độ học vấn, nghề nghiệp; sự hiểu biết của đối tượng nghiên cứu về bệnh Gout; các hành vi dự phòng bệnh Gout
Sử dụng bộ câu hỏi bán cấu đã được soạn sẵn để thu thập các thông tin về đặc điểm chung, kiến thức về bệnh Gout và thực hành dự phòng bệnh Gut của người dân.
- Số liệu được nhập và làm sạch bằng phần mềm Epidata 3.1.
Số liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 11.5 và Excel 2017.
So sánh các tỷ lệ bằng test χ2; chọn ngưỡng α=0,05.
2.3. Đạo đức nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện với sự đồng ý của Ban Giám hiệu trường Đại học Y Dược Huế.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu Trong số 768 đối tượng nghiên cứu có 62,4% là nam giới, độ tuổi trung bình là 50,2 ± 14,3, trình độ học vấn THCS chiếm 38%. Nghề nghiệp CNVC - HSSV chiếm 7,9%, công nhân và buôn bán chiếm đa số với 50,8%.
3.2. Kiến thức của người dân đối với bệnh Gout 3.2.1. Hiểu biết của người dân đối với nguyên nhân, biểu hiện của bệnh Gout
Biểu đồ 1: Tỷ lệ người dân nghe nói đến bệnh Gout
VI NSC KH EC NG NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có 81,9%
người dân đã từng nghe nói đến bệnh Gout. Nguồn thông tin người dân nghe được là từ tivi (87%), bạn bè (47,7%).
Có 36,6% biết nguyên nhân của bệnh Gout là do tăng acid uric máu. 42,6% cho rằng độ tuổi dễ mắc bệnh Gout là 30 - 50 tuổi. Có 70,1% đối tượng cho rằng bệnh Gout hay gặp ở nam. Các yếu tố nguy cơ của bệnh Gout được người dân biết đến là uống nhiều bia rượu (65,3%), ăn thức ăn giàu đạm (61,8%). Về nguyên nhân khởi phát cơn Gout cấp, 59,8% trả lời là sau bữa ăn nhiều đạm, 59,0% nghĩ rằng do uống nhiều bia rượu và có 27,2% đối tượng không biết các yếu tố làm khởi phát cơn Gout cấp. 52,6% biết khớp bàn ngón chân cái là vị trí đầu tiên xuất hiện cơn Gout cấp.
Biểu hiện của các khớp khi bị cơn Gout cấp được biết đến là đau với 91,4%, sưng to với 78,9% và có 4,6% không biết về các biểu hiện này.
3.2.2. Hiểu biết về các biến chứng của Gout Có 47,1% biết rằng tổn thương xương khớp là biến chứng của bệnh Gout, và có 48,2% không biết các biến chứng của bệnh.
3.2.3. Hiểu biết của người dân đối với các biện pháp dự phòng bệnh Gout
Phần lớn người dân biết rằng hạn chế ăn thịt, hải sản, phủ tạng động vật (74,9%); hạn chế bia rượu (73%) có thể dự phòng được bệnh Gout, tuy nhiên có 10,5% không biết đến các biện pháp này. Tỷ lệ người dân có kiến thức tốt về bệnh Gout là 11,7%.
Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy tỷ lệ người dân biết nguyên nhân của bệnh Gout là do tăng acid uric máu chiếm 36,6%. Kết quả này thấp hơn nghiên cứu của Tô Văn Minh (56,82%). Đa số người dân được phỏng vấn cho rằng độ tuổi thường mắc bệnh Gout là 30 - 50 tuổi chiếm tỷ lệ 42,6%. Kết quả này thấp hơn nghiên cứu của Tô Văn Minh (52,27%). Có 29,4% người dân không biết lứa tuổi dễ bị Gout. Điều này sẽ dẫn tới việc người dân không quan tâm tới chế độ ăn uống, dinh dưỡng, sinh hoạt trong độ tuổi đó tạo điều kiện khởi phát những cơn Gout cấp. Chính vì thế cần có các biện pháp truyền thông thích hợp để người dân có thể có những hiểu biết cơ bản về bệnh Gout mà trước hết là biết được độ tuổi dễ mắc bệnh Gout từ đó có hành vi và thói quen ăn uống, sinh hoạt thích hợp, khám sức khỏe định kỳ để phòng ngừa sự xuất hiện bệnh.
xuất hiện sau bữa ăn nhiều thịt rượu. Theo Trần Ngọc Ân và nhiều tài liệu khác cơn Gout cấp thường xuất hiện sau một số hoàn cảnh thuận lợi như: Sau bữa ăn nhiều rượu thịt, sau gắng sức, sau nhiễm trùng cấp, lao động nặng, đi lại nhiều…[13], [15], [16].
Cơn Gout cấp thường dễ xuất hiện khi nồng độ acid uric máu tăng do ăn các thức ăn chứa nhiều purin, đặc biệt là bia rượu, thịt.
Việc hiểu được các yếu tố thuận lợi làm dễ xuất hiện cơn Gout cấp sẽ giúp người dân biết cách phòng tránh tốt hơn cũng như có chế độ ăn điều độ, hợp lý khi mắc bệnh Gout.
Các biện pháp dự phòng bệnh Gout được người dân biết đến nhiều nhất là hạn chế ăn thịt, hải sản, phủ tạng động vật (74,9%); hạn chế bia rượu (73,0%) và có 10,5%
không biết đến các biện pháp này.
3.3. Thực hành phòng chống bệnh Gout của người dân
Đối với thực hành phòng chống bệnh Gout, 60,2%
đối tượng nghiên cứu lựa chọn không hút thuốc lá; 40,2%
lựa chọn không uống nhiều bia rượu; 34,2% có đi khám sức khoẻ định kỳ; 49,0% thường xuyên hoạt động thể lực; 96,5% thường xuyên ăn nhiều rau và hoa quả; 87,6%
không ăn nhiều thịt và hải sản. 43,4% đối tượng nghiên cứu có hành vi chung dự phòng bệnh Gout tốt.
Trong nghiên cứu của chúng tôi có 60,2% đối tượng nghiên cứu không hút thuốc lá, 40,0% không uống nhiều bia rượu.
Chỉ có 34,2% đi khám sức khỏe định kỳ, điều này có thể do đa phần người dân ở đây làm nghề buôn bán, nông dân, điều kiện kinh tế còn thấp, trình độ học vấn chưa cao nên người dân chưa quan tâm đến việc chăm sóc sức khỏe của mình nhiều.
Đa số đối tượng nghiên cứu ăn nhiều dầu mỡ, đồ chiên xào (96,6%). Việc ăn nhiều dầu mỡ sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Đối với dầu mỡ, nếu ăn nhiều hơn nhu cầu cơ thể cần trong thời gian dài (> 20gam/ ngày) sẽ dẫn đến tăng cân vì cung cấp rất nhiều năng lượng (1g dầu mỡ cho 9kcal). Mỡ động vật chứa nhiều axit béo no và cholesterol, là những thành phần nếu sử dụng nhiều sẽ dẫn đến bệnh xơ vữa thành mạch, làm cho thành mạch kém đàn hồi, dẫn đến tăng
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2020
Các yếu tố Kiến thức
Đạt Không đạt p
Giới tính Nam
Nữ
65 (13,5%) 25 (8,7%)
416 (86,5%)
262 (91,3%) < 0,05
Nhóm tuổi ≤ 50
> 50
54 (12,8%) 36 (10,4%)
369 (87,2%)
309 (89,6%) > 0,05 Trình độ học vấn < THPT
≥ THPT
23 (4,0%) 67 (34,2%)
549 (96,0%)
129 (65,9%) < 0,05 Nghề nghiệp
CNVC - HSSV Công nhân - buôn bán Khác
31 (50,8%) 34 (8,7%) 25 (7,9%)
30 (49,2%) 356 (91,3%) 292 (92,1%)
< 0,05
Các yếu tố Thực hành
Đạt Không đạt p
Giới tính Nam
Nữ 145 (30,1%)
188 (65,5%) 336 (69,9%)
99 (34,5%) < 0,05
Nhóm tuổi ≤ 50
> 50 182 (43,0%)
151 (43,8%) 241 (57,0%)
194 (56,2%) > 0,05 Trình độ học vấn < THPT
≥ THPT 228 (39,9%)
105 (53,6%) 344 (60,1%)
91 (46,4%) < 0,05 Nghề nghiệp CNVC - HSSV
Công nhân - buôn bán Khác
44 (72,1%) 162 (41,5%) 127 (40,1%)
17 (27,9%) 228 (58,5%)
190 (59,9%) < 0,05 Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có mối liên quan
giữa kiến thức chung của người dân về bệnh Gout với trình độ học vấn và nghề nghiệp. Điều này là hoàn toàn phù hợp vì trình độ học vấn càng cao người dân càng dễ tiếp cận với các thông tin cũng như hiểu biết đầy đủ về bệnh. Những nghề nghiệp có tiếp xúc với xã hội nhiều như CNVC - HSSV, công nhân cũng sẽ có nhiều điều kiện trao đổi thông tin, nhiều cơ hội tham dự các buổi truyền thông giáo dục sức khỏe tại trường học, cơ quan đoàn thể. Do đó tùy từng đối tượng cụ thể để đưa ra những biện pháp truyền thông thích hợp nhằm đem lại hiệu quả cao góp phần giúp người
dân có kiến thức đúng đắn về phòng chống bệnh.
Nghiên cứu của chúng tôi cũng có mối liên quan giữa kiến thức chung của người dân về bệnh Gout và giới (nam giới có kiến thức về bệnh Gout tốt hơn nữ). Điều này có thể là do bệnh Gout thường gặp ở nam nhiều hơn nữ do đó nam giới sẽ quan tâm, tìm hiểu các thông tin và kiến thức liên quan đến bệnh Gout nhiều hơn để có thể dự phòng bệnh.
Chúng tôi không tìm thấy mối liên quan giữa tuổi và hiểu biết chung của người dân về bệnh Gout.
3.4.2. Các yếu tố liên quan đến thực hành dự phòng bệnh Gout của người dân
đối với việc dự phòng bệnh Gout.
3.4. Các yếu tố liên quan 3.4.1. Các yếu tố liên quan đến kiến thực về dự phòng bệnh Gout của người dân
Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy có mối liên quan giữa hành vi phòng chống bệnh Gout của người dân với giới, trình độ học vấn và nghề nghiệp.
Trong nghiên cứu này không có mối liên quan giữa
tuổi và hành vi phòng chống bệnh Gout
3.4.3. Mối liên quan giữa kiến thức và thực hành chung dự phòng Gout
VI NSC KH EC NG NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Có mối liên quan giữa kiến thức chung của người dân về bệnh Gout và hành vi phòng chống bệnh. Điều này có nghĩa là người dân nào càng có hiểu biết về bệnh sẽ càng biết cách dự phòng bệnh xuất hiện. Do đó muốn người dân thay đổi hành vi theo hướng có lợi cần truyền thông giáo dục cho người dân những kiến thức cơ bản về bệnh và tạo điều kiện để người dân có thể tiếp thu được các thông tin về bệnh Gout dễ dàng
IV. KẾT LUẬN
Nghiên cứu cắt ngang trên 768 người dân tại xã Hương Vinh - thị xã Hương Trà - tỉnh Thừa Thiên Huế, kết quả nghiên cứu cho có 81,9% đối tượng nghiên cứu đã từng nghe nói đến bệnh Gout; 36,6% biết nguyên nhân của bệnh Gout; 42,6% hiểu biết lứa tuổi dễ bị bệnh Gout.
Các yếu tố làm khởi phát cơn Gout cấp được biết đến là sau bữa ăn nhiều đạm 59,8%; uống nhiều bia rượu 59,0%.
11,7% có kiến thức chung về bệnh Gout tốt và 43,4% có hành vi chung phòng chống bệnh Gout tốt. Các yếu tố liên quan đến kiến thức chung về bệnh Gout và thực hành dự phòng bệnh là giới, trình độ học vấn và nghề nghiệp.
Có mối liên quan giữa kiến thức chung về bệnh Gout của người dân và thực hành dự phòng bệnh của họ.
KIẾN NGHỊ
Tăng cường các hoạt động truyền thông về phòng chống bệnh Gout tại các cơ quan, xí nghiệp, đoàn thể hay các buổi sinh hoạt tại thôn, xóm. Hướng dẫn cho người dân có chế độ ăn uống hợp lý, vận động và luyện tập các môn thể thao thích hợp, tuyên truyền các tác hại của việc hút thuốc lá và uống bia rượu để từ đó mỗi người dân có ý thức thực hiện tốt các hành vi phòng chống bệnh Gout.
Thực hành
Kiến thức Đạt Không đạt Tổng p
Tốt 55 (61,1%) 35 (38,9%) 90
< 0,05
Chưa tốt 278 (41,%1) 400 (59,0%) 678
Tổng 333 (43,4%) 435 (56,6%) 768
TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT
1. Trần Ngọc Ân (2007), “Bệnh Gout”, Bệnh thấp khớp, Nhà xuất bản Y học, tr 278 - 296.
2. Trần Ngọc Ân (2009), “Bệnh Gout”, Bách khoa thư bệnh học, tập 3, Nhà xuất bản từ điển Bách khoa.
3. Hồ Minh Hiếu, Hồ Văn Linh (2004), Tìm hiểu một số yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân Gout tại Bệnh viện Trung ương Huế, Luận văn tốt nghiệp Bác sĩ Y khoa, Trường Đại học Y Dược Huế.
4. Đặng Hồng Hoa (2009), “Tình hình bệnh Gout mạn tính tại Bệnh viện E trong năm 2008”, Nội khoa, Hội thấp khớp học Việt Nam, Hội nghị khoa học toàn quốc lần thứ VIII, tr 83 - 85.
5. Hội Thấp khớp học TP HCM (2006), “Viêm khớp Gout”, Một số bệnh lý cơ xương khớp thường gặp, Nhà xuất bản Y học.
6. Phạm Khuê (2010), Bệnh học người già, Nhà xuất bản Y học.
7. Phạm Khuê (2012), Điều trị học nội khoa, Tập 2, Nhà xuất bản Y học.
8. Hồ Văn Lộc (2001), “Điều trị bệnh Gout”, Bài giảng bệnh học Nội khoa, Trường Đại học Y dược Huế.
9. Tạ Diệu Yên và cộng sự (2011), “Tìm hiểu một số yếu tố nguy cơ gây bệnh Gout tại khoa khớp Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội”, Công trình nghiên cứu khoa học, Nhà xuất bản Y học.
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE
2020
12. Gougeon, Michael Pillinger (2012), “Hyperuricemia and Gout: New Insights pathogenesis and treatment”, Bulletin of the New York University for Join diseases, 65 (3), pp 215 - 221.
13. Hyon K.Choi et al (2004), “Purine rich foods, dairy and protein intake, and the risk of Gout in men”, the new England of Medicine, pp 1093 - 1103.
14. Hyon K.Choi et al (2005), “Pathogenesis of Gout”, Arthritis Foundation, pp 499 - 516.
15. M. Snaith (2004), “Gout and alcohol”, Rheumatology Vol. 43 No. 10, British society for Rheumatology.
16. Van Doomum S, Ryan - PF (2010), “Diagnosis and management of Gout”, British Medical Journal, 332, pp 1315 - 1319.
17. Yu KH and Luo SF (2003), “Younger age of onset of Gout in Taiwan”, oxford journals.
