Thực trạng tuân thủ quy trình vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế tại Bệnh viện Phụ Sản Trung ương năm 2022 và một số yếu tố liên quan

(1)

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15 trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi  = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh ²^.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Tạp chí Y tế Công cộng, Số 63 tháng 06/2023 49

Thực trạng tuân thủ quy trình vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế tại Bệnh viện Phụ Sản Trung ương

năm 2022 và một số yếu tố liên quan

Phạm Thu Thúy

¹

, Lê Thị Thanh Xuân

²

, Trần Thị Len

¹

, Nguyễn Thị Lụa

¹

, Hà Công Anh

¹

, Đặng Thị Hồng Thiện

¹

TÓM TẮT

Thông tin chung: Nghiên cứu nhằm xác định tỷ lệ và phân tích một số yếu tố liên quan đến tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế.

Phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện trên 316 lượt vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế tham gia phẫu thuật tại khoa Gây mê hồi sức bệnh viện Phụ Sản Trung ương năm 2022.

Kết quả: 100% lượt vệ sinh tay ngoại khoa sử dụng xà phòng khử khuẩn. Tỷ lệ tuân thủ quy trình vệ sinh tay ngoại khoa là 61,7%; So với lượt vệ sinh tay ngoại khoa của phẫu thuật cấp cứu, khả năng tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của phẫu thuật mổ phiên cao gấp 3,0 lần; lượt vệ sinh của nhân viên y tế phụ mổ có khả năng tuân thủ cao gấp 2,2 lần so với nhân viên phụ trách dụng cụ.

Kết luận: Bệnh viện cần có các giải pháp nhằm nâng cao tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế, đặc biệt đối với nhân viên tham gia phẫu thuật cấp cứu.

Từ khóa: tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa, Bệnh viện Phụ sản Trung ương.

Prevalence of compliance with surgical hand hygiene procedures of medical staff at the central obstetrics and

gynecology hospital in 2022 and some related factors

Pham Thu Thuy

²

, Le Thi Thanh Xuan

²

, Tran Thi Len

¹

, Nguyen Thi Lua

¹

, Ha Cong Anh

¹

, Dang Thi Hong Thien

¹

ABSTRACT

Backgroud: The study aimed to determine the prevalence and analysis of some factors related to medical staff's adherence to surgical hand hygiene.

Methods: A cross-sectional descriptive study was performed on 316 surgical hand hygiene visits

of medical staff participating in surgery at the Anesthesia and Resuscitation Department of the

National Hospital of Obstetrics and Gynecology in 2022.

(2)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu

Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

Results: 100% of surgical hand hygiene using antibacterial soap. The compliance rate for surgical hand hygiene is 61.7%; Compared with the surgical hand hygiene session of the emergency surgery, the compliance with surgical hand hygiene during the session surgery was 3.0 times higher; Hygiene times of surgical assistant medical staff are 2.2 times more likely to comply than staff in charge of instruments.

Conclusion: The hospital needs solutions to improve the medical staff's surgical hand hygiene compliance rate, especially for staff participating in emergency surgery.

Keywords: Surgical hand hygiene, Compliance, Central Obstetrics and Gynecology Hospital.

Tác giả:

1 Bệnh viện Phụ sản Trung ương 2 Trường Đại học Y Hà Nội

Email: tranlen22121995@gmail.com Ngày nhận bài: 19/04/2023

Ngày gửi phản biện: 21/04/2023 Ngày duyệt bài: 15/06/2023 1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) hay còn gọi là nhiễm khuẩn liên quan đến chăm sóc y tế (Healthcare Associated Infection – HAI) đang là vấn đề y tế toàn cầu do làm tăng tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ tử vong, kéo dài thời gian nằm viện và tăng chi phí điều trị.

¹

Trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) ước tính rằng tất cả chi phí cho nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) tiêu tốn của hệ thống chăm sóc Hoa Kỳ từ 18 tỷ đô la đến 45 tỷ đô la trong năm

²

và làm tăng tỷ lệ tử vong chung ở các bệnh viện tăng gấp đôi so với những bệnh nhân không mắc lần lượt với tỷ lệ tại đơn vị hồi sức cấp cứu là 25% so với 11% và tại bệnh viện là 33% so với 15%.

³

Trong các biện pháp KSNK nhằm ngăn chặn sự lan truyền các tác nhân gây nhiễm khuẩn, vệ

sinh tay (VST) được coi là biện pháp đơn giản và

hiệu quả nhất, không chỉ trong chăm sóc người

bệnh mà ngay cả ở cộng đồng khi toàn thế giới

đang phải đối mặt với đại dịch COVID-19.

^1,4

Một nghiên cứu tại Thụy Sỹ cho thấy: khi tỉ lệ

tuân thủ vệ sinh tay của nhân viên y tế (NVYT)

tăng từ 48% lên 66% thì tỷ lệ NKBV giảm từ

16,9% xuống còn 9,9%.

⁵

Nghiên cứu tại bệnh

viện Sản – Nhi Aga Khan, thành phố Karachi,

Pakistan cho thấy, khi tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay

ngoại khoa tăng từ 14,6% lên 59,9% thì tỷ lệ

nhiễm khuẩn vết mổ (NKVM) ở đây đã giảm từ

6,3% xuống 2,1%.

⁶

Tuy nhiên, tại Việt Nam các

báo cáo chỉ ra tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ngoại

khoa còn thấp như nghiên cứu của Nguyễn Thị

Hồng tại Bệnh viện quận Thủ Đức thành phố

Hồ Chí Minh và nghiên cứu của Đinh Thị Thu

Thắm tại bệnh viện 199 chỉ ra tỷ lệ tuân thủ vệ

(3)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

sinh tay ngoại khoa chung thấp với tỷ lệ lần lượt là 38,2% và 25%.

⁷

Các yếu tố đã được chỉ ra có mối liên quan đến tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa tại một số báo cáo như: tuổi, thâm niên công tác, trình độ học vấn, loại phẫu thuật,…

^7,8

Bệnh viện Phụ Sản Trung ương là cơ sở đầu ngành của chuyên ngành phụ sản, sinh đẻ kế hoạch và sơ sinh, để nâng cao chất lượng bệnh viện, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ và áp dụng các kỹ thuật mới trong phẫu thuật. Tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa đóng một vai trò quan trọng. Bên cạnh đó, mặc dù bệnh viện đã xây dựng và triển khai các hướng dẫn VST ngoại khoa, tuy nhiên bệnh viện chưa tiến hành đánh giá thực trạng tuân thủ VST ngoại khoa và các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành thực hiện nghiên cứu với 2 mục tiêu:

1) Mô tả tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa.

2) Phân tích một số yếu tố liên quan đến tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế tham gia phẫu thuật tại bệnh viện Phụ Sản Trung ương năm 2022.

2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu

Nhân viên y tế trực tiếp tham gia cuộc phẫu thuật: phẫu thuật viên, phụ mổ (phẫu thuật viên, phụ mổ, dụng cụ viên), bác sĩ gây mê, đồng ý tham gia nghiên cứu. Các thông tin nền và đặc điểm từng lượt vệ sinh tay ngoại khoa của các nhân viên y tế này được thu thập và phân tích để trả lời các câu hỏi của nghiên cứu.

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Phụ

Sản Trung ương, thời gian thu thập số liệu từ 1/11/2022 đến 30/12/2022.

2.3. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang.

2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu Cỡ mẫu: Nghiên cứu áp dụng công thức tính cỡ mẫu cho một tỷ lệ, ước tính theo công thức

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Phụ Sản Trung ương, thời gian thu thập số liệu từ 1/11/2022 đến 30/12/2022.

2.3. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang.

2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu

Cỡ mẫu: Nghiên cứu áp dụng công thức tính cỡ mẫu cho một tỷ lệ, ước tính theo công thức 𝑛𝑛𝑛𝑛 = 𝑍𝑍𝑍𝑍

1−α22

. 1 − p ɛ

²

. 𝑝𝑝𝑝𝑝 Trong đó:

n: là cỡ mẫu tối thiểu cần có, ở đây là số lượt VST ngoại khoa.

𝑍𝑍𝑍𝑍

₁₋^α

2

: là độ tin cậy, với α = 0,05 tương đương độ tin cậy 95% thì 𝑍𝑍𝑍𝑍

₁₋^α

2

= 1,96.

p: tỷ lệ tuân thủ lượt VST ngoại khoa là 26,6% theo kết quả nghiên cứu của Phạm Thị Thoa và cộng sự thực hiện tại Bệnh viện E năm 2021

⁸

, lấy p=0,266.

ɛ: độ chính xác tương đối giữa tham số mẫu và tham số quần thể của p, chọn ɛ=0,2. Áp dụng công thức ta tính được cỡ mẫu tối thiểu là n = 265 lượt vệ sinh tay ngoại khoa. Thực tế nghiên cứu thu thập được 316 lượt VST ngoại khoa trên 168 NVYT tham gia phẫu thuật đang làm việc tại bệnh viện.

Chọn mẫu: Chọn mẫu thuận tiện: Nghiên cứu viên thực hiện giám sát vệ sinh tay ngoại khoa trên khoa Phẫu thuật Gây mê Hồi sức quan sát hàng ngày tại hai thời điểm: sáng từ 7h30 đến 11h30, Chiều từ 13h30 đến 16h30. Quan sát và đánh dấu vào bảng kiểm tất cả các lượt vệ sinh tay ngoại khoa quan sát được, theo nguyên tắc: mỗi lần quan sát chỉ quan sát một nhân viên, quan sát xong nhân viên này mới tới nhân viên tiếp theo, mỗi nhân viên y tế quan sát tối đa 2 lần.

2.5. Biến số và chỉ số trong nghiên cứu

Biến số trong nghiên cứu bao gồm: (1) Nhóm các biến số về thông tin chung, đặc điểm ca phẫu thuật, (2) Các biến số về thực hành tuân thủ VST ngoại khoa, (3) Nhóm biến số các yếu tố liên quan đến tuân thủ VST ngoại khoa của nhân viên y tế. Biến số độc lập bao gồm: tuối, giới, trình độ chuyên môn, thâm niên công tác, buổi giám sát, loại phẫu thuật. Biến phụ thuộc là tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế.

2.6. Công cụ và quy trình thu thập số liệu

Phiếu giám sát tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa được xây dựng dựa theo “Quy trình VST ngoại khoa bằng xà phòng khử khuẩn” ban hành kèm theo Quyết định 3916/2017/QĐ-BYT của Bộ Y tế ngày 28/08/2017.

¹

Quy trình thu thập số liệu: (1) Thành lập nhóm nghiên cứu gồm 06 nhân viên giám sát thuộc khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện Phụ Sản Trung ương, được đào tạo và hướng dẫn thực hiện giám sát vệ sinh tay ngoại khoa, (2) Nhóm nghiên cứu xác định đối tượng và thời gian thu thập số liệu, (3) Tiến hành quan sát đánh giá quy trình VST ngoại khoa, (4) Thu thập thông tin cá nhân bao gồm: tuổi, trình độ học vấn, thâm niên công tác.

2.7. Phân tích và xử lý số liệu:

Xử lí số liệu theo phương pháp thống kê y học bằng phần mềm Stata 16.0. Thống kê mô tả được áp dụng để phân tích các đặc điểm của NVYT và thực trạng tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa. Hồi quy logistic đơn biến được sử dụng để đánh giá mối liên quan giữa một số đặc điểm đến biến phụ thuộc là tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa (tuân thủ/không tuân thủ) với mức ý nghĩa thống kê p<0,05.

Trong đó:

n: là cỡ mẫu tối thiểu cần có, ở đây là số lượt VST ngoại khoa.

Z : là độ tin cậy, với α = 0,05 tương đương độ tin cậy 95% thì = 1,96.

p: tỷ lệ tuân thủ lượt VST ngoại khoa là 26,6%

theo kết quả nghiên cứu của Phạm Thị Thoa và cộng sự thực hiện tại Bệnh viện E năm 2021

⁸

, lấy p=0,266.

ɛ: độ chính xác tương đối giữa tham số mẫu và tham số quần thể của p, chọn ɛ=0,2. Áp dụng công thức ta tính được cỡ mẫu tối thiểu là n = 265 lượt vệ sinh tay ngoại khoa. Thực tế nghiên cứu thu thập được 316 lượt VST ngoại khoa trên 168 NVYT tham gia phẫu thuật đang làm việc tại bệnh viện.

Chọn mẫu: Chọn mẫu thuận tiện: Nghiên cứu viên thực hiện giám sát vệ sinh tay ngoại khoa trên khoa Phẫu thuật Gây mê Hồi sức quan sát hàng ngày tại hai thời điểm: sáng từ 7h30 đến 11h30, chiều từ 13h30 đến 16h30. Quan sát và đánh dấu vào bảng kiểm tất cả các lượt vệ sinh tay ngoại khoa quan sát được, theo nguyên tắc:

mỗi lần quan sát chỉ quan sát một nhân viên,

quan sát xong nhân viên này mới tới nhân viên

tiếp theo, mỗi nhân viên y tế quan sát tối đa 2 lần.

(4)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

2.5. Biến số và chỉ số trong nghiên cứu

Biến số trong nghiên cứu bao gồm: (1) Nhóm các biến số về thông tin chung, đặc điểm ca phẫu thuật, (2) Các biến số về thực hành tuân thủ VST ngoại khoa, (3) Nhóm biến số các yếu tố liên quan đến tuân thủ VST ngoại khoa của nhân viên y tế. Biến số độc lập bao gồm: tuối, giới, trình độ chuyên môn, thâm niên công tác, buổi giám sát, loại phẫu thuật. Biến phụ thuộc là tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của nhân viên y tế.

2.6. Công cụ và quy trình thu thập số liệu Phiếu giám sát tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa được xây dựng dựa theo “Quy trình VST ngoại khoa bằng xà phòng khử khuẩn” ban hành kèm theo Quyết định 3916/2017/QĐ-BYT của Bộ Y tế ngày 28/08/2017.

¹

Quy trình thu thập số liệu: (1) Thành lập nhóm nghiên cứu gồm 06 nhân viên giám sát thuộc khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện Phụ Sản Trung ương, được đào tạo và hướng dẫn thực hiện giám sát vệ sinh tay ngoại khoa, (2) Nhóm nghiên cứu xác định đối tượng và thời gian thu thập số liệu, (3) Tiến hành quan sát đánh giá quy trình VST ngoại khoa, (4) Thu thập thông tin cá nhân bao gồm: tuổi, trình độ học vấn, thâm niên công tác.

2.7. Phân tích và xử lý số liệu:

Xử lí số liệu theo phương pháp thống kê y học bằng phần mềm Stata 16.0. Thống kê mô tả được áp dụng để phân tích các đặc điểm của NVYT và thực trạng tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa. Hồi quy logistic đơn biến được sử dụng để đánh giá mối liên quan giữa một số đặc điểm đến biến phụ thuộc là tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa (tuân thủ/không tuân thủ) với mức ý nghĩa thống kê p<0,05.

Lượt vệ sinh tay ngoại khoa được đánh giá là

“tuân thủ” khi thực hiện đúng tất cả các thao tác và đủ thời gian; lượt vệ sinh tay ngoại khoa không thực hiện đúng bất kỳ thao tác nào hoặc không đủ thời gian được đánh giá là “không tuân thủ”.

2.8. Đạo đức trong nghiên cứu

Nghiên cứu được thông qua Hội đồng khoa học và Đạo đức trong Nghiên cứu Y sinh học theo Quyết định số 2788/QĐ-PSTW ngày 22/12/2022 về việc phê duyệt thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở. Mọi thông tin của NVYT đều được bảo mật và chỉ phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu. Nhân viên y tế được giải thích về nội dung, mục đích của nghiên cứu, chỉ tiến hành đánh giá trên nhân viên y tế đồng ý tham gia. Kết quả đánh giá không ảnh hưởng đến quá trình học tập, làm việc, khen thưởng của người tham gia nghiên cứu tại bệnh viện.

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Bảng 1: Đặc điểm cơ bản của lượt vệ sinh tay ngoại khoa

Thông tin chung Số lượng (n) Tỷ lệ (%) Nhóm tuổi

< 30 tuổi 62 19,6

30-50 tuổi 162 51,3

> 50 tuổi 92 29,1

Trung bình ± Độ lệch chuẩn (tuổi) 44,8 ± 12,2

(5)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Thông tin chung Số lượng (n) Tỷ lệ (%)

Giới tính Nam 165 52,2

Nữ 151 47,8

Trình độ học vấn Trung cấp/ Cao đẳng 42 13,3

Đại học 97 30,7

Sau đại học 177 56

Vị trí trong ca phẫu thuật

Dụng cụ viên 61 19,3

Phụ mổ 62 19,6

Bác sĩ gây mê 39 12,3

Phẫu thuật viên chính 154 48,7

Thâm niên Dưới 5 năm 46 14,6

5-<10 năm 80 25,3

≥ 10 năm 190 60,1

Biểu đồ 1. Tuân thủ tháo bỏ trang sức trước khi thực hiện quy trình VST ngoại khoa Biểu đồ 1 cho thấy 1,9% lượt VST ngoại khoa nhân viên y tế chưa tháo bỏ trang sức trước khi thực hiện.

Nghiên cứu tiến hành đánh giá tuân thủ quy trình vệ sinh tay ngoại khoa với 316 lượt vệ sinh tay ngoại khoa, độ tuổi trung bình là 44,8

± 12,2 tuổi. Hầu hết nhân viên y tế có thâm niên công tác từ 10 năm trở lên là 60,1%.

Biểu đồ 2. Tuân thủ thực hiện quy trình VST ngoại khoa

100% lượt vệ sinh tay của nhân viên y tế thực

hiện vệ sinh tay bằng xà phòng khử khuẩn. Tỷ

lệ tuân thủ bước 1 là 93%; bước 2 là 74,7%,

bước 3 là 66,2% và bước 4 là 98,1%. Tỷ lệ tuân

thủ tất cả bốn bước của quy trình vệ sinh tay

ngoại khoa là 61,7%.

(6)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

Biểu đồ 3. Tuân thủ thực hiện các thao tác trong bước trong bước 2 và bước 3 Trong quy trình rửa tay ngoại khoa, rửa tay

được thực hiện 2 lần. Tất cả các thao tác của lần rửa tay thứ nhất đều cao hơn so với rửa tay lần 2. Chà mu ngón tay và chà ngón cái là hai

thao tác có tỷ lệ tuân thủ thấp nhất ở cả hai lần rửa tay với tỷ lệ lần lượt trong bước rửa tay lần 1 là 89,9% và 88,9% và rửa tay lần 2 là 78,8%

và 77,5%.

Bảng 2: Mối liên quan giữa tuân thủ của lượt VST ngoại khoa với một số yếu tố đặc trưng chung Phân loại Tuân thủ n % Không tuân thủ n % p OR (95%CI) Nhóm tuổi

< 30 tuổi 41 66,1 21 33,9 - 1

30-50 tuổi 100 61,7 62 38,3 0,542 0,8 (0,4-1,5)

> 50 tuổi 54 58,7 38 41,3 0,353 0,7 (0,4-1,4)

Giới tính

Nam 98 59,4 67 40,6 0,367 1

Nữ 97 64,2 54 35,8 1,2 (0,8-1,9)

(7)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

Phân loại Tuân thủ n % Không tuân thủ n % p OR (95%CI) Trình độ học vấn

Trung cấp/ Cao đẳng 21 50,0 21 50,0 - 1

Đại học 61 62,9 36 37,1 0,158 1,7 (0,8-3,5)

Sau đại học 113 63,8 64 36,2 0,100 1,8 (0,9-3,5)

Vị trí ca phẫu thuật

Dụng cụ viên 31 50,8 30 49,2 - 1

Gây mê 26 66,7 13 33,3 0,121 1,9 (0,8-4,5)

Phụ mổ 43 69,4 19 30,6 0,037 2,2 (1,01-4,6)

Phẫu thuật viên chính 95 61,7 59 38,3 0,146 1,6 (0,9-2,8)

Thâm niên

Dưới 5 năm 29 63,0 17 37,0 - 1

5-<10 năm 49 61,3 31 38,8 0,842 0,9 (0,4-1,9)

≥ 10 năm 117 61,6 73 38,4 0,854 0,9 (0,5-1,8)

Kết quả ở bảng trên cho thấy có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa vị trí ca phẫu thuật và tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa của NVYT. Lượt vệ sinh tay của phụ mổ có khả năng tuân thủ cao gấp 2,2 lần so với dụng cụ viên (95%CI: 1,01-4,6), sự khác biệt có ý nghĩa

thống kê (p<0,05). Nghiên cứu chưa tìm thấy mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa tỷ lệ tuân thủ VST ngoại khoa với một số yếu tố như nhóm tuổi, giới tính, trình độ học vấn, thâm niên công tác (p>0,05).

Bảng 3. Mối liên quan giữa tuân thủ của lượt VST ngoại khoa với một số đặc điểm ca phẫu thuật

Buổi giám sát n Tuân thủ % Chưa tuân thủ n % p OR (95%CI) Buổi giám sát

Sáng 127 61,7 79 38,3 0,977 1

Chiều 68 61,8 42 38,2 1,0 (0,6-1,6)

Loại phẫu thuật

Cấp cứu 10 37,0 17 63,0 0,008 1

Mổ phiên 185 64,0 104 36,0 3,0 (1,3-6,8)

Cách thức phẫu thuật

Phẫu thuật mở 121 62,4 73 37,6 0,76 1

Phẫu thuật nội soi 74 60,7 48 39,3 0,9 (0,6-1,5)

Lượt vệ sinh tay của phẫu thuật mổ phiên có khả năng tuân thủ cao gấp 3,0 lần mổ cấp cứu (95%CI: 1,3-6,8; p<0,05). Nghiên cứu chưa

cho thấy có mối liên quan giữa buổi giám sát,

cách thức phẫu thuật với tỷ lệ tuân thủ vệ sinh

tay của nhân viên y tế.

(8)

1. Ñaët vaán ñeà

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

Taùc giaû:

4. Boä Y teá

4. BÀN LUẬN

Kết quả nghiên cứu của chúng tôi đã chỉ ra hầu hết lượt quan sát VST ngoại khoa đã thực hiện tháo bỏ trang sức trước VST (98,1%).

Kết quả này cũng tương đồng với hầu hết các nghiên cứu cũng chỉ ra nhân viên y tế có tỷ lệ cao tuân thủ thực hiện tháo bỏ trang sức trước VST ngoại khoa, cụ thể nghiên cứu của Đinh Thị Thu Thắm trên 52 NVYT tham gia phẫu thuật tại bệnh viện 199, thành phố Đà Nẵng tỷ lệ này là 99,4%

⁹

hay nghiên cứu của Nguyễn Hoài Thu nhân viên y tế tại bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec Times city năm 2019 có tỷ lệ tháo bỏ trang sức chiếm 6,4%.

¹⁰

Tỷ lệ tuân thủ bước chà kẽ móng tay trong nghiên cứu của chúng tôi là 93%. Kết quả này tương đồng so với một số nghiên cứu được tim thầy với tỷ lệ trên 90% lượt VST ngoại khoa quan sát tuân thủ bước chà kẽ móng tay. Cụ thể, nghiên cứu tại tại bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec Times city tỷ lệ tuân thủ chà kẽ móng tay của từng bàn tay bằng bàn chải vô khuẩn có tỷ lệ là 92,6% và 94,3%.

¹⁰

Nghiên cứu của Đinh Thị Thu Thắm trên 52 NVYT tham gia phẫu thuật tại bệnh viện 199, thành phố Đà Nẵng tỷ lệ này là 95,5%.

⁹

Kết quả này cao hơn so với nghiên cứu của nghiên cứu của Nguyễn Thị Hồng tại Bệnh viện quận Thủ Đức thành phố Hồ Chí Minh có tỷ lệ là 89,6% và nghiên cứu của Phạm Thị Thoa tại bệnh viện E với tỷ lệ tuân thủ bước chà kẽ móng tay là 85,1%.

^7,8

Đặc biệt nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh theo hướng dẫn của Bộ Y tế bước chà kẽ móng tay chỉ cần thực hiện với ca phẫu thuật đầu tiên trong ngày và khi nhìn thấy rõ vết bẩn do đó nhân viên y tế có thể dựa trên thực tế để thực

hiện chà kẽ móng tay theo đúng hướng dẫn Bộ y tế. Mặc dù, các nghiên cứu có sự khác biệt về tỷ lệ tuân thủ bước chà kẽ móng tay, tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu đề chỉ ra nhân viên không tuân thủ là do vẫn dùng bàn chải chà da bàn tay, ngón tay, cẳng tay khi thực hiện quy trình vệ sinh tay ngoại khoa.

⁸

Tỷ lệ tuân thủ bước 2 rửa tay lần 1 trong nghiên cứu của chúng tôi cao hơn nhiều so với một số nghiên cứu được tìm thấy như nghiên cứu của Đinh Thị Thu Thắm trên 52 NVYT tham gia phẫu thuật tại bệnh viện 199, thành phố Đà Nẵng có tỷ lệ tuân thủ bước 2 là 46,2%.

⁹

Hay nghiên cứu của Phạm Thị Thoa tại bệnh viện E là 48,3%.

⁸

Tỷ lệ này thấp hơn so với nghiên cứu của Nguyễn Thị Hồng tại Bệnh viện quận Thủ Đức có tỷ lệ tuân thủ bước 2 là 80,6%.

⁷

Điều này có thể được lý giải do bệnh viện Phụ Sản Trung ương là bệnh viện tuyến đầu về Sản Phụ khoa, bệnh viện được đào tạo và giám sát thường xuyên về tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa. Do đó, thực hiện vệ sinh tay ngoại khoa tại bệnh viện của chúng tôi có thể cao hơn so với các bệnh viện khác.

Tương tự như bước 2, tỷ lệ tuân thủ bước 3

trong nghiên cứu của chúng tôi cao hơn so với

nghiên cứu của Đinh Thị Thu Thắm tại bệnh

viện 199, thành phố Đà Nẵng có tỷ lệ tuân thủ

bước 3 là 28,2% và nghiên cứu của Phạm Thị

Thoa tại bệnh viện E là 30,0%.

^8,9

So với nghiên

cứu của Nguyễn Thị Hồng tại Bệnh viện quận

Thủ Đức có tỷ lệ tuân thủ bước 3 là 68,1% cao

hơn so với nghiên cứu này là 66,2%.

⁷

Mặc dù

có sự khác biệt về tuân thủ vệ sinh tay trong

nghiên cứu của chúng tôi so với các nghiên cứu

khác, tuy nhiên các nghiên cứu đề nhấn mạnh

(9)

3. Keát quaû

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

n % n % n % n % p

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

2 1 2 2

1

p P

N x

Z

_D px

§ ·

H

¨ ¸

© ¹

tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ở bước 3 (rửa tay lần 2) thấp hơn so với bước 2 (rửa tay lần 1). Hai thao tác trong bước rửa tay lần 1 và rửa tay lần 2 là chà mu ngón tay 5 lần và chà ngón cái 5 lần là hai thao tác có tỷ lệ tuân thủ thấp nhất được chỉ ra trong nghiên cứu của chúng tôi cũng như nghiên cứu khác.

⁸

Do đó, bệnh viện cần đào tạo, hướng dẫn nhắc nhở thực hiện vệ sinh tay ngoại khoa.

Tỷ lệ tuân thủ bước làm khô tay trong nghiên cứu này cao hơn so với nghiên cứu của Nguyễn Thị Hồng tại Bệnh viện quận Thủ Đức có tỷ lệ tuân thủ bước làm khô tay là 93,1

⁷

và nghiên cứu của Phạm Thị Thoa tại bệnh viện E là 73,4%.

⁸

Tuy nhiên, tỷ lệ này thấp hơn so với nghiên cứu của Đinh Thị Thu Thắm tại bệnh viện 199 có tỷ lệ tuân thủ ở bước làm khô tay đạt 100% tất cả các thao tác.

⁹

Một trong những nguyên nhân được nhắc đến trong nghiên cứu là vì họ sử dụng toan vô khuẩn, áo vô khuẩn trong phòng mổ để lau tay hoặc chỉ lau bàn tay không lau khô tới khuỷu tay. Điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn ở bệnh nhân.

Kết quả nghiên cứu cho thấy 61,7% lượt vệ sinh tay tuân thủ tất cả các bước quy trình vệ sinh tay ngoại khoa, tỷ lệ này cao hơn so với nghiên cứu của Đinh Thị Thu Thắm tại bệnh viện 199 tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay là 25% lượt quan sát.

⁹

Hay Nguyễn Thị Hồng tại Bệnh viện quận Thủ Đức tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay ngoại khoa chung là 38,2%.

⁷

Kết quả nghiên cứu này thấp hơn so với nghiên cứu tại bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Times City với tỷ lệ lần lượt là 79,3% và 71,8%.

¹⁰

Sự khác biệt này có thể được lý giải do các nghiên cứu được thực hiện tại các đơn vị khác nhau như bệnh viện tư

nhân và bệnh viện công lập, bên cạnh đó bệnh viện Phụ Sản Trung ương đã được đào tạo thực hiện vệ sinh tay ngoại khoa và có giám sát định kỳ lên tỷ lệ có thể cao hơn so với các nghiên cứu khác.

Tương tự như các nghiên cứu đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ vệ sinh tay, nghiên cứu của chúng tôi cũng chỉ ra lượt vệ sinh tay của phẫu thuật mổ phiên có khả năng tuân thủ cao gấp 3,0 lần so với mổ cấp cứu. Kết quả này cũng đã được chỉ ra trong nghiên cứu của Phạm Thị Thoa tại bệnh viện E cũng chỉ ra cho thấy tỷ lệ tuân thủ VST cao hơn ở nhóm mẫu thuật mổ phiên với tỷ lệ là 28%; trong khi đó tỷ lệ này chỉ đạt 4,5% ở nhóm mổ cấp cứu. Tác giả cũng nhấn mạnh có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa loại phẫu thuật và khả năng tuân thủ của nhân viên y tế. Khả năng tuân thủ VST ngoại khoa của NVYT tham gia loại phẫu thuật mổ phiên cao gấp 8,19 lần so với NVYT tham gia phẫu thuật mổ cấp cứu (OR=8,19; 95%CI:

1,09-61,74).

⁸

Kết quả này có thể được lý giải do những ca phẫu thuật cấp cứu được chuyển đến phẫu thuật tại bệnh viện Phụ Sản Trung ương thường diễn biến nặng, chảy máu nhiều, cần nhanh chóng tiến hành phẫu thuật, cầm máu, như rau cài răng lược, rau tiền đạo thể nặng do đó tuân thủ đầy đủ tất cả các bước và thời gian phẫu thuật có thể không đảm bảo. Bên cạnh yếu tố về đặc điểm ca phẫu thuật nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra nhân viên y tế là phụ mổ có khả năng tuân thủ cao hơn so với dụng cụ viên.

Kết quả này có sự khác biệt so với nghiên cứu

tại bệnh viện E khi chỉ ra điều dưỡng viên lại

có xu hướng tuân thủ VST ngoại khoa cao hơn

phụ mổ.

⁸

Một trong những lý do có thể do dụng

cụ viên trong một ngày phải thực hiện rất nhiều

(10)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû