X· HéI t©y nguyªn - (tr−êng hîp ng−êi M'n«ng ë §¾k N«

(1)

VAI TRß CñA C¸C D¢N TéC B¶N §ÞA

TRONG PH¸T TRIÓN KINH TÕ - X· HéI t©y nguyªn

(tr−êng hîp ng−êi M’n«ng ë §¾k N«ng)

Ph¹m v¨n ho¸^(*)

©y Nguyªn lµ khu vùc quÇn c− cña nhiÒu d©n téc thiÓu sè. Víi ®Æc tr−ng ®ã, T©y Nguyªn lu«n ®Æt môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, ®ång thêi gi÷ g×n vµ ph¸t huy s¾c th¸i ®Þa ph−¬ng vµ téc ng−êi, ph¸t huy vai trß cña c¸c d©n téc b¶n ®Þa trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi khu vùc. Nh÷ng ph©n tÝch d−íi ®©y lÊy tr−êng hîp ng−êi M’n«ng ë §¾k N«ng víi t− c¸ch lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh.

I. Mét sè ®Æc ®iÓm cña ng−êi M’n«ng ë §©k N«ng hiÖn nay

Víi d©n sè kho¶ng 40 ngh×n ng−êi, ng−êi M’n«ng lµ téc ng−êi b¶n ®Þa cã d©n sè ®«ng nhÊt trong c¸c d©n téc thiÓu sè ë §¾k N«ng – mét tØnh miÒn nói biªn giíi, n»m ë cùc Nam T©y Nguyªn. §¾k N«ng còng lµ n¬i tËp trung ®«ng nhÊt cña ng−êi M’n«ng trªn

®Þa bµn T©y Nguyªn.

Téc ng−êi M’n«ng chia thµnh hµng chôc nhãm nhá, gåm: Ger, Preh, Noong, Pr©ng, Rl¨m, Chil, Kuªnh, Bu N¬r, Gar, Bi¨t... C¸c nhãm nµy vÉn tù nhËn mét tªn gäi chung lµ M’n«ng hay cßn gäi lµ ng−êi Bu d©ng, Bu nong hay Prong.

T©y Nguyªn nãi chung, §¾k N«ng nãi riªng, tr−íc ®©y còng nh− hiÖn nay, bªn c¹nh bé phËn c− d©n c¸c d©n téc t¹i

chç cßn cã mét sè nhãm d©n téc tõ nhiÒu tØnh miÒn nói phÝa B¾c di c− vµo tõ n¨m 1954. Qu¸ tr×nh biÕn ®éng c¬ häc nµy gi÷ mét vai trß quan träng trong ph©n bè d©n c− vµ thµnh phÇn téc ng−êi ë T©y Nguyªn. ë nh÷ng bon cã ng−êi M’n«ng lµ thµnh phÇn d©n téc chÝnh, cßn cã sù xuÊt hiÖn cña mét sè téc ng−êi kh¸c cïng c− tró nh− ng−êi Bana, £®ª, H’rª, ng−êi Kinh, Th¸i, Dao, S¸n D×u...

§iÒu nµy ®· dÉn ®Õn nhiÒu bÊt æn trªn

®Þa bµn, mµ næi cém h¬n c¶ lµ vÊn ®Ò tranh chÊp ®Êt ®ai gi÷a ng−êi M’n«ng víi d©n di c− tù do, g©y ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi viÖc cñng cè vµ t¨ng c−êng khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc trong giai ®o¹n hiÖn nay.^(*)

Tuy nhiªn hiÖn nay, cïng víi viÖc

®Èy m¹nh x©y dùng kinh tÕ, v¨n hãa, x·

héi, ph¸t triÓn n«ng th«n vïng ®ång bµo d©n téc, viÖc ®Þnh canh ®Þnh c− vµ quy ho¹ch vïng kinh tÕ, x· héi cña ®Þa ph−¬ng ®· khiÕn cho bé mÆt c¸c ®Þa ph−¬ng còng nh− bøc tranh ph©n bè d©n c−, d©n téc dÇn thay ®æi, phï hîp víi t×nh h×nh míi, ®¸p øng phÇn nµo nguyÖn väng, −íc muèn cña ®ång bµo.

Ng−êi M’n«ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn vai

(*) ThS., §¹i häc §µ L¹t.

T

(2)

trß tÝch cùc, chñ ®éng cña m×nh trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi T©y Nguyªn nãi chung.

Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, ®Æc biÖt lµ tõ khi tØnh §¾k N«ng ®−îc thµnh lËp (2004), vÊn ®Ò ®µo t¹o c¸n bé lµ ng−êi d©n téc thiÓu sè, ph¸t triÓn kinh tÕ-x·

héi vïng ®ång bµo c¸c d©n téc b¶n ®Þa

®· ®−îc chó träng ®Çu t−. Tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña tØnh §¾k N«ng liªn tôc cao vµ n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc.

T¨ng tr−ëng GDP giai ®o¹n 2006-2010

®¹t møc b×nh qu©n 15,63%/n¨m. C¬ së vËt chÊt nh− ®−êng giao th«ng, thñy lîi, tr−êng häc, tr¹m x¸, ®iÖn, c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng vµ c«ng së...

®−îc x©y dùng khang trang h¬n, thay

®æi c¨n b¶n c¶ ë ®« thÞ vµ n«ng th«n.

Tr×nh ®é d©n trÝ vÒ v¨n hãa, nhËn thøc cña ng−êi d©n ngµy mét cao, ®êi sèng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n ®Òu ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, tû lÖ hé ®ãi nghÌo ngµy mét gi¶m, n¨m 2010 chØ cßn 15-16%, tû lÖ hé kh¸ vµ giµu ngµy mét t¨ng (5).

B»ng nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®· ®Çu t− hç trî gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ x·

héi cña vïng d©n téc, ®Æc biÖt cho c¸c hé gia ®×nh nghÌo ë c¸c huyÖn, trong ®ã phÇn lín lµ ®ång bµo d©n téc M’n«ng.

C¸c lÜnh vùc ®−îc −u tiªn tr−íc hÕt lµ gi¸o dôc, y tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt...

Cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña c¶

tØnh, vïng ®ång bµo d©n téc M’n«ng ®·

cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn vµ tr−ëng thµnh nhanh chãng. HiÖn nay, ng−êi M’n«ng ®· biÕt ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, biÕt th©m canh c©y trång vµ vËt nu«i, tÝch cùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn theo h−íng s¶n xuÊt hµng hãa, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu gia ®×nh ng−êi M’n«ng lµm kinh tÕ giái, tõng b−íc xãa bá nÒn kinh tÕ tù tóc tù cÊp tõ l©u ®êi. §êi sèng vËt chÊt

vµ tinh thÇn cña ng−êi M’n«ng ®· cã nh÷ng b−íc tiÕn bé nhÊt ®Þnh, ®ãng gãp

®¸ng kÓ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi vïng T©y Nguyªn nãi chung.

§Çu t− cho gi¸o dôc, ®µo t¹o c¸n bé

®Þa ph−¬ng ®· gióp ng−êi M’n«ng n©ng cao tr×nh ®é, biÕt ¸p dông khoa häc-kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gãp phÇn

®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn.

§ång bµo çc d©n téc b¶n ®Þa §¾k N«ng nãi chung, d©n téc M’n«ng nãi riªng ®· ®−îc −u tiªn tuyÓn ®i häc v¨n hãa ë çc tr−êng d©n téc néi tró trong tØnh, ®µo t¹o chuyªn m«n ë çc tr−êng c¶ trong vµ ngoµi tØnh. Do thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch −u tiªn trong tuyÓn dông vµ

®µo t¹o c¸n bé, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®éi ngò c¸n bé lµ ng−êi d©n téc b¶n ®Þa ë

§¾k N«ng ®· dÇn t¨ng c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. NhiÒu çn bé lµ ng−êi d©n téc M’n«ng ®· tr−ëng thµnh, ®−îc tÝn nhiÖm bè trÝ gi÷ çc c−¬ng vÞ l·nh ®¹o chñ chèt ë tØnh, çc së, ban, ngµnh vµ çc huyÖn, thÞ x·. §ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó hä trë l¹i gióp ng−êi M’n«ng ph¸t huy vai trß cña m×nh, ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Þa ph−¬ng.

II. V¨n ho¸ M’n«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi Còng gièng nh− v¨n hãa ViÖt vµ v¨n hãa cña nhiÒu céng ®ång d©n téc kh¸c, v¨n hãa ng−êi M’n«ng lµ mét di s¶n lín, cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n−íc vµ cña ®Þa ph−¬ng.

1. TÝnh céng ®ång

Tinh thÇn céng ®ång cña ng−êi M’n«ng thÓ hiÖn ë sù g¾n kÕt gi÷a c¸

nh©n – gia ®×nh – bon, lµng, gi÷a nh÷ng ng−êi M’n«ng víi nhau, ë tinh thÇn ®¹i

®oµn kÕt toµn d©n téc gi÷a ng−êi M’n«ng víi c¸c d©n téc trong vïng vµ trong c¶ n−íc. Tinh thÇn Êy thÓ hiÖn ë sù cè kÕt, g¾n bã vµ t−¬ng th©n t−¬ng ¸i

(3)

®Ó cïng x©y dùng ®Êt n−íc, b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc, thèng nhÊt Tæ quèc, gãp phÇn t¹o nªn gi¸ trÞ cèt lâi chung cña v¨n hãa céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam.

Tinh thÇn céng ®ång chÝnh lµ c¬ së

®Ó mçi d©n téc ph¸t triÓn ®Þa ph−¬ng m×nh nãi riªng vµ c¶ n−íc nãi chung.

Bëi vËy, cïng víi viÖc khuyÕn khÝch çc ç nh©n, gia ®×nh, çc téc ng−êi lµm giµu, ph¶i thùc hiÖn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, b¶o ®¶m c«ng b»ng gi÷a çc ç

nh©n, c¸c d©n téc trong c¶ n−íc.

§èi víi ng−êi M’n«ng, gi¸ trÞ v¨n hãa cè kÕt céng ®ång còng gãp phÇn thóc ®Èy ng−êi M’n«ng ®oµn kÕt gióp nhau lµm giµu, xãa ®ãi gi¶m nghÌo, v−¬n lªn trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi ë ®Þa ph−¬ng m×nh vµ trªn c¶ n−íc.

Tinh thÇn céng ®ång ®· lµm nªn nh÷ng vïng M’n«ng giµu cã, hïng m¹nh tr−íc ®©y. Ngµy nay nÕu biÕt kÕ thõa vµ ph¸t huy, søc m¹nh ®ã sÏ lµ ®éng lùc gióp ng−êi M’n«ng x©y dùng ®Þa ph−¬ng m×nh ngµy cµng ph¸t triÓn. Nh©n d©n nhiÒu x· ®ång bµo ng−êi M’n«ng vµ c¸c d©n téc kh¸c trong vïng lßng hå thñy

®iÖn §ång Nai III, trong vïng khai th¸c Boxit Nh©n C¬ ®· vui vÎ, t×nh nguyÖn giao ®Êt vµ di dêi. Råi ®©y nhiÒu c«ng tr×nh thñy ®iÖn, giao th«ng, kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi,... sÏ ®−îc x©y dùng trªn ®Êt

§¾k N«ng. §ã lµ sù thÓ hiÖn lßng quyÕt t©m x©y dùng quª h−¬ng cña ®ång bµo c¸c d©n téc b¶n ®Þa nãi riªng vµ khu vùc nãi chung.

2. Tinh thÇn cëi më

Tuy sèng ë nh÷ng ®Þa bµn vïng s©u vïng xa, nh−ng ng−êi M’n«ng hoµn toµn kh«ng tù c« lËp m×nh. Ng−îc l¹i, chÝnh

®Þa v¨n hãa Êy l¹i gióp cho ng−êi M’n«ng giao l−u víi nhiÒu d©n téc cïng chung sèng trªn ®Þa bµn, víi c¸c téc

ng−êi b¶n ®Þa kh¸c, víi c¸c d©n téc phÝa B¾c di c− ®Õn, víi ng−êi Kinh. Do vËy, hiÖn nay v¨n hãa M’n«ng ®· cã nhiÒu biÕn ®æi do qu¸ tr×nh tiÕp biÕn v¨n hãa.

Ch¼ng h¹n vÒ tæ chøc qu¶n lý x·

héi, ®· cã sù tiÕp biÕn v¨n ho¸ cña ng−êi Kinh. HiÖn nay, c¸c bon, lµng M’n«ng

®−îc tæ chøc xen kÏ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh bé m¸y tæ chøc chÝnh quyÒn cÊp x· lµ tæ chøc tù qu¶n cña bon, lµng. Vai trß cña c¸c giµ lµng vµ vai trß thiÕt chÕ cña bon vÉn gi÷ vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong qu¶n lý céng ®ång.

Thùc tÕ ë c¸c bon ë x· §¾k N’Drung (§¾k Song), §¾k G»n, §¾k R’la (§¾k Mil) vµ x· N©m Nung, §¾k Dr« (Kr«ng N«)... cho thÊy c¸c tr−ëng th«n ®· t¹o

®−îc sù phèi hîp nhÊt ®Þnh víi c¸c giµ lµng trong viÖc phæ biÕn vµ thi hµnh c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña nhµ n−íc tíi mäi ng−êi trong bon.

Tinh thÇn cëi më tiÕp thu cña v¨n hãa M’n«ng lµ yÕu tè quan träng cho viÖc tiÕp biÕn c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa. TiÕp thu ph−¬ng thøc s¶n xuÊt míi, tiÕp thu c¬ chÕ thÞ tr−êng, tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ, tiÕp thu tri thøc, khoa häc kü thuËt ®Ó chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, chuyÓn ®æi c©y trång, vËt nu«i, s¶n xuÊt hµng hãa..., gióp tr×nh ®é kiÕn thøc cña ng−êi M’n«ng ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt, kinh tÕ ®Þa ph−¬ng theo ®ã mµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ.

Trªn cao nguyªn M’n«ng dÇn dÇn h×nh thµnh bøc tranh míi cña ®êi sèng kinh tÕ, x· héi võa mang tÝnh phong phó, ®a d¹ng võa mang tÝnh tæng hîp, tÝch hîp vµ hçn dung v¨n hãa. VÒ kinh tÕ, võa cã sù hiÖn diÖn cña c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, nh÷ng ngµnh dÞch vô míi, võa cã nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ng¾n ngµy vµ c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m. VÒ ®êi sèng v¨n hãa, võa l−u gi÷ nh÷ng yÕu tè cæ truyÒn nh−: cång chiªng, sö thi, lÔ héi...,

(4)

võa tiÕp nhËn nh÷ng yÕu tè hiÖn ®¹i mét c¸ch phï hîp nh− c¸ch ¨n, ë, mÆc, kiÕn thøc khoa häc kü thuËt.

TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ®ang t¹o nªn nh÷ng con ng−êi M’n«ng hiÖn ®¹i víi nh÷ng nh©n c¸ch míi, chñ thÓ x©y dùng cao nguyªn M’n«ng – §¾k N«ng ngµy cµng ph¸t triÓn.

3. Sù phong phó, ®a d¹ng cña v¨n hãa M’n«ng nh×n tõ gãc ®é kinh tÕ

Còng nh− nhiÒu d©n téc b¶n ®Þa kh¸c ë T©y Nguyªn, d©n téc M’n«ng trong qu¸ tr×nh lao ®éng, ®Êu tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®· s¶n sinh ra mét nÒn v¨n hãa kh¸ phong phó vµ giµu b¶n s¾c d©n téc. C¸c di s¶n v¨n hãa M’n«ng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn lµ v¨n hãa vËt chÊt (vËt thÓ): Ng−êi M’n«ng cã c¶ nhµ sµn vµ nhµ trÖt, ng«i nhµ trÖt cña ng−êi M’n«ng kh¸ ®Æc biÖt bëi ch©n m¸i th−êng bu«ng xuèng gÇn ®Êt, cöa ra vµo cã cÊu tróc vßm nh− tæ tß vß, tr«ng rÊt

®Ñp m¾t. Bªn c¹nh ®ã lµ v¨n hãa Èm thùc (r−îu cÇn, çc mãn ¨n ®Æc tr−ng), v¨n ho¸ phôc trang víi trang phôc truyÒn thèng thæ cÈm ®Çy mµu s¾c, çc lo¹i trang søc b»ng ngµ voi... V¨n hãa c¶nh quan víi nhiÒu th¸c n−íc (th¸c Trinh N÷, th¸c Dray H’Linh, Dray S¸p, th¸c DiÖu Thanh, Ba TÇng...), çc khu b¶o tån thiªn nhiªn N©m Nung, Tµ §ïng vµ th¶o nguyªn nhá Tr¶ng Ba C©y...

V¨n hãa phi vËt thÓ víi kho tµng v¨n häc d©n gian truyÒn miÖng rÊt giµu cã, tõ ca dao, d©n ca, tôc ng÷, truyÖn cæ

®Õn truyÒn thuyÕt, ngô ng«n, sö thi...

HiÖn nay, kh¸ nhiÒu sö thi («t n’r«ng) cßn ®−îc l−u truyÒn nh−: C©y nªu thÇn (T©m ngÕt), Mïa rÉy bon Ti¨ng... Ngoµi ra cßn hµng v¹n c©u ca dao, tôc ng÷, lêi nãi vÇn (nao m’pring) ®−îc l−u truyÒn tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. VÒ nh¹c cô d©n gian, tuy th« s¬ nh−ng l¹i phong

phó vÒ sè l−îng vµ chñng lo¹i: bé gâ cã dµn chiªng (cÜng), trèng (®ing g¬r); bé d©y cã g«ng ring; bé h¬i cã rlÐt, mbo¨t vµ ®µn m«i (guèc), ®Æc biÖt lµ ®µn ®¸.

Ng−êi M’n«ng ë §¾k N«ng cã ®êi sèng thi ca d©n gian rÊt phong phó vµ

®a d¹ng. Nhãm M’n«ng Preh cã h×nh thøc kÓ chuyÖn th¬ (ng¬n borah), hoÆc h×nh thøc kÓ chuyÖn cæ b»ng v¨n vÇn (t¨m n’dring). Nhãm M’n«ng Noong cã ca h¸t tr÷ t×nh (m’pr¬) - tøc h¸t ®èi ®¸p nam n÷... Ngoµi ra, ®ång bµo M’n«ng ë

§¾k N«ng cßn l−u gi÷ ®−îc mét sè h×nh thøc d©n ca kh¸c nh−: ru con (chiªng con), h¸t ®èi (t¨m h«r), h¸t khãc (m’im b«k, m’im khÝt), h¸t kÓ gia ph¶ (nkok yao) vµ h×nh thøc h¸t kÓ vÒ mét c©u chuyÖn xa x−a («t n’r«ng). Ng−êi M’n«ng ë §¾k N«ng còng cã c¶ mét hÖ thèng lÔ nghi rÊt phong phó nh−: Nhãm lÔ nghi vÒ n«ng nghiÖp; nhãm lÔ nghi vÒ vßng ®êi ng−êi; nhãm lÔ nghi céng

®ång,... Céng ®ång M’n«ng ë §¾k N«ng cßn l−u gi÷ c¶ mét hÖ thèng luËt tôc (phat ktu«i) d−íi h×nh thøc v¨n vÇn, truyÒn miÖng ®Ò cËp tíi hÇu hÕt c¸c mèi quan hÖ x· héi.

C¸c gi¸ trÞ v¨n hãa cæ truyÒn cña ng−êi M’n«ng rÊt ®éc ®¸o vµ bao chøa rÊt nhiÒu ®iÒu hÊp dÉn, lµ niÒm tù hµo cña ng−êi T©y Nguyªn nãi chung, ®ãng vai trß kh«ng nhá trong ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi vµ v¨n ho¸ cña T©y Nguyªn nãi riªng vµ ®Êt n−íc nãi chung. Ngoµi c¸c yÕu tè mang tÝnh tÝn ng−ìng mª tÝn, nh÷ng phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu th×

nhiÒu gi¸ trÞ v¨n hãa céng ®ång ®Õn nay vÉn cÇn ®−îc ph¸t huy, nã cßn bao chøa mét vèn tri thøc téc ng−êi quý b¸u cÇn

®−îc l−u truyÒn, nh− luËt tôc, vai trß cña giµ lµng, vai trß cña ng−êi phô n÷, tÝnh cè kÕt céng ®ång... Tinh thÇn cè kÕt céng ®ång bon ë ng−êi M’n«ng trong ®êi sèng lao ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng sinh

(5)

®Çm Êm ë ®Þa ph−¬ng.

Kh«ng gian v¨n hãa M’n«ng v« cïng

®éc ®¸o, võa gÇn gòi, Êm cóng, l¹i võa hïng tr¸ng, thiªng liªng cïng nh÷ng danh th¾ng cßn mang ®Ëm dÊu Ên lÞch sö, ®· vµ ®ang t¹o cho §¾k N«ng mét søc hót míi, mét tiÒm n¨ng ®ang trçi dËy trªn cao nguyªn hïng vÜ nµy.

Nh÷ng ®Æc ®iÓm thiªn nhiªn vµ v¨n hãa

®ã ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña §¾k N«ng nãi riªng vµ T©y Nguyªn nãi chung. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ dÞch vô (nÒn c«ng nghiÖp kh«ng khãi) rÊt cÇn c¸c di s¶n v¨n hãa ®Ó t¹o nªn c¸c s¶n phÈm hµng hãa. Víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, hÖ thèng giao th«ng nèi víi vïng kinh tÕ träng

®iÓm phÝa Nam, víi çc tØnh L©m §ång, B×nh ThuËn, §¾k L¾k, du lÞch cña §¾k N«ng cã thÓ g¾n kÕt chÆt chÏ du lÞch cña çc tØnh T©y Nguyªn vµ çc vïng l©n cËn, t¹o nªn çc tour du lÞch liªn hoµn.

III. KÕt luËn

Trong thêi kú ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi hiÖn nay, chóng ta khuyÕn khÝch çc d©n téc ph¸t triÓn kinh tÕ, ®−a ®êi sèng çc d©n téc ngµy cµng ®i lªn, song còng kh«ng quªn b¶o tån çc gi¸ trÞ v¨n hãa vËt chÊt vµ v¨n hãa tinh thÇn cña çc d©n téc.

Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè tÝch cùc, tiÕn bé, nh÷ng −u ®iÓm cña v¨n hãa d©n téc M’n«ng cÇn ph¸t huy, còng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ cÇn ®−îc dÇn söa ®æi.

NhiÒu phong tôc tËp qu¸n hiÖn nay ®·

héi trong c− d©n b¶n ®Þa. Phong tôc tËp qu¸n lçi thêi, nhiÒu khi phi khoa häc, sÏ biÕn con ng−êi trë thµnh thô ®éng, lÖ thuéc vµ phã mÆc.

§Ó ®ång bµo d©n téc M’n«ng ph¸t triÓn ®i lªn cïng c¸c d©n téc kh¸c, b¶n th©n ®ång bµo cÇn tÝch cùc ph¸t huy truyÒn thèng ®oµn kÕt, nç lùc v−ît khã

®i lªn, khai th¸c néi lùc, ph¸t huy chÝnh kh¶ n¨ng vµ trÝ tuÖ cña m×nh, b¶o tån vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa ®Ých thùc, më réng häc hái, tiÕp thu nh÷ng tiÕn bé cña céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam. §ång thêi, tÝch cùc ®Èy lïi nh÷ng h¹n chÕ trong ®êi sèng kinh tÕ vµ v¨n hãa cña m×nh ®Ó cïng c¶ T©y Nguyªn ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, cïng víi nç lùc v−ît lªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ tr−ëng thµnh cña ®ång bµo d©n téc M’n«ng, cÇn thiÕt cã sù quan t©m l·nh

Tµi liÖu tham kh¶o

1. Tr−¬ng Bi. V¨n hãa mÉu hÖ M’n«ng.

2. TrÇn V¨n BÝnh (chñ biªn). V¨n hãa c¸c d©n téc T©y Nguyªn: thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. H.: ChÝnh trÞ quèc gia, 2004.

3. NguyÔn H÷u ThÊu. Cao nguyªn M’n«ng cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû XX. T¹p chÝ X−a & Nay, 2008, sè 316.

4. Ph¹m Quang. Mét sè khÝa c¹nh x·

5. Côc Thèng kª tØnh §¾k N«ng. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2009.

6. Biªn b¶n pháng vÊn th¸ng 3/2009 t¹i x· §¾k N’Drung, §¾k Song (t¸c gi¶

thùc hiÖn).

7.

thùc hiÖn).