CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC ĐỘNG
1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
1.3.1. Quan niệm vềhoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là thuật ngữ khó định nghĩa một cách chính xác và đầy đủ, được hiểu và tiếp cận từ nhiều góc độ, phương diện và hoàn cảnh phân tích khác nhau. Sau đây là một số quan niệm về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp:
Trường Đại học Kinh tế Huế
Bảng 1.4: Các quan niệm về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
Nguồn Quan niệm Phân loại
Baird (1986)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là định hướng hành vi, mặt khác nó cũng được biết đến với ý nghĩa là kết quả
1,2
Euske, Lebas &
McNair (1993)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là tổng của tất cả các quy trình tạo ra kết quả tiềm năng cho doanh nghiệp
1
Neely, Gregory
& Platts (1995), Corvellec (1994)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được xác định
thông qua kết quả và hiệu quả của quá trình kinh doanh 2,3
Bộ công nghiệp Pháp (1993)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được hiểu như là hệ thống sản xuất tinh gọn, năng lực cạnh tranh, sự cắt giảm chi phí, việc tạo ra giá trị và việc làm, sự phát triển và sự tồn tại lâu dài của doanh nghiệp
1,2
Kaplan & Norton (1993)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được phản ánh thông qua kết quả thực hiện bốn phương diện hoạt động cơ bản của doanh nghiệp, bao gồm: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học tập - phát triển. Nó xây dựng cơ sở để chuyển nội dung chiến lược kinh donah thành các điều kiện thực hiện
2
Corvellec (1994, 1995) và Bourguignon
(1995)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được biết đến đồng thời như hoạt động, kết quả của hoạt động kinh doanh và sự tương quan giữa kết quả khi đem so sánh với chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó
1,2,3
Stannack (1996)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được phản ánh thông qua hiệu quả giao dịch và hiệu quả đầu vào và đầu ra
3
Smith & Reece (1999)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là khả năng
hoạt động của doanh nghiệp nhằm hướng đến làm hài 2
Trường Đại học Kinh tế Huế
lòng những kì vọng của các cổ đông chiến lược và được đánh giá thông qua việc đo lường những thành tựu của doanh nghiệp
Daft (2000), Richardo (2001)
Việc hoàn thành mục tiêu của doanh nghiệp chính là
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp 2
Cascio (2006) Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ám chỉ việc
hoàn thành sứ mệnh của doanh nghiệp 2
Heffernan &
Flood (2000)
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp không chỉ có ý nghĩa ở góc độ xác định vấn đề mà còn liên quan đến việc tìm ra giải pháp cho vấn đề trong kinh doanh
1
(Nguồn: Tổng hợp bởi tác giả) Ghi chú:
1: Hoạt động kinh doanh được phản ánh thông qua quá trình kinh doanh 2: Hoạt động kinh doanh đượcphản ánh thông qua kết quả hoạt động kinh doanh 3: Hoạt động kinh doanh được phản ánh thông qua hiệu quả hoạt động kinh doanh Tóm lại, thông qua việc tổng hợp các quan điểm trên thì hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được phản ánh thông qua quá trình kinh doanh, kết quả và hiệu quả hoạt động kinh doanh.
Trên cơ sở kết luận của Marr & Schiuma (2003) (dẫn theo Nguyễn Minh Tâm (2009) “hệ thống đo lường hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp chưa nhất quán, không giống nhau, nên việc sử dụng công cụ đo lường nào hoàn toàn là do mục tiêu quản trị. Càng có nhiều nghiên cứu về đo lường kết quả của các lĩnh vực: Quản trị chiến lược, quản trị vận hành, quản trị nhân sự, kế toán, kiểm toán,... càng có đóng góp làm phong phú thêm kiến thức, tính tiếp cận đa dạng và hoàn thiện”. Trong phạm vi nghiên cứu của bài luận này thì hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sẽ tiếp cận từ góc độ kết quả kinh doanh của doanh nghiệp và các tiêu chí đo lường được đề xuất bởi Kaplan & Norton (1993).
1.3.2.Nội dung và chỉ tiêu được sửdụngđể đánh giá kết quảkinh doanh của DNNVV Murphy, Trailer & Hill (1996) đã tổng hợp các yếu tố cũng như các chỉ tiêu đo lường hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và sau đó phân tích mối quan hệ giữa các biến ảnh hưởng đến hoạt động của donah nghiệp. Tiếp nối những nghiên cứu năm
Trường Đại học Kinh tế Huế
1996, nghiên cứu của Wu (2006) đã tổng hợp 35tài liệu xuất bản từ 1997 đến 2006 và tập trung vào các nghiên cứu thực nghiệm về hoạt động kinh doanh của các DNNVV.
Hầu hết các tài liệu này được đăng tải ở tạp chí Journal of Business Venturing. Tiêu chí lựa chọn các tài liệu để phân tích trong nghiên cứu là (1) đây là nghiên cứu thực ngiệm, (2) hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là biến phụ thuộc và (3) phân tử mẫu là các DNNVV.
Dựa trên kết quả phân tích của Murphy, Trailer & Hill (1996) và Wu (2006), tác giả đã tổng hợp lại một số tiêu chí phổ biến được sử dụng để đo lường hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ở Bảng 1.5.
Bảng 1.5: Tổng hợp các chỉ tiêu đo lường hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Yếu tố đo
lường Chỉ tiêu đo lường
Hiệu quả Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản (ROA) Tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROI)
Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE)
Sự thay đổi doanh thu trên sự thay đổi của một đơn vị chi phí (dR/dC)
Suất nội hoàn (IRR)
Thu nhập trước lãi vay và thuế (EBIT)
Tỷ lệ lợi nhuận ròng trên doanh thu
Sự tăng trưởng Sự tăng trưởng doanh số Sự thay đổi lao động Sự tăng trưởng thị phần
Sự phát triển sản phẩm/quy trình mới Sự phát triển thị trường
Sự tăng trưởng biên lợi nhuận
Sự phát triển tài chính theo thời gian Sự phát triển tài sản
Sự thay đổi của lợi nhuận trên doanh số bán
Sự tăng trưởng lợi nhuận
Sự phát triển nguồn vốn hiện tại Sự tăng trưởng thu nhập
Lợi nhuận Lợi nhuận ròng
Lợi nhuận trên doanh số bán hàng Biên lợi nhuận ròng
Lợi nhuận thực tế so với lợi nhuận của ngành
Thu nhập từ trị giá cổ phiếu
Lợi nhuận tương đốiso với đối thủ Lợi nhuận thực tế so với lợi nhuận kế hoạch
Trường Đại học Kinh tế Huế
Quy mô/Khả năng thanh
khoản
Số lao động Doanh thu gộp Thị phần bán hàng
Dòng tiền ròng
Dòng tiền tương đối so với đối thủ cạnh tranh
Thành công/Thất bại
Thời gian tồn tại trên thị trường
Yếutố khác Số lượng các sáng chế được áp dụng Hiệu quả hoạt động
Sự phát triển của các đối tác chiến lược
Sự hài lòng của khách hàng Sự ổn định tài chính
(Nguồn: Tổng hợp bởi tác giả) Một số nghiên cứu trong nước như là nghiên cứu của Nguyên Minh Tâm (2019) và của Lê Thị Phương Thảo (2016) trên cơ sở nhạn thức được tính toàn diện của bốn phương diện này trong việc đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nên đã tiến hành xây dựng thang đo lường kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp dựa vào mô hình thẻ điểm cân bằng đề xuất bởi Kaplan & Norton (1993) với 11 biến quan sát cho 4 phương diện: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ, học tập -phát triển. Thẻ điểm cân bằng là một công cụ được dùng để mô tả, ứng dụng và quản trị chiến lược ở mọi góc độ trong tổ chức. Nó giúp hỗ trợ doanh nghiệp trong việc phát triển một hệ thống đánh giá và đo lường hoạt động kinh doanh tốt hơn và toàn diện hơn việc chỉ sử dụng các công cụ tài chính, định lượng. Có thể nói rằng hệ thống các chỉ tiêu đánh giá trong mô hình này đáp ứng được 3 chức năng cơ bảntrong tổ chức là hệ thống đo lường, hệ thống quản trị chiến lược và là công cụ để truyền thông và giao tiếp. Điểm nổi bật của phương pháp này là khả năng chuyển tải vàứng dụng tầm nhìn, chiến lược của tổ chức thành những mục tiêu hành động và hệ thống các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính một cách dễ hiểu.
Tóm lại, kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là một phần quan trọng được sử dụng để phản ánh hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Việc đánh giá và đo lường biến số này là không đơn giản bởi vì nó liên quan đến nhiều chỉ tiêu hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm các yếu tố chủ quan và khách quan. Trong đó, chỉ tiêu tài chính bao gồm doanh thu, lợi nhuận, thị phần, ROA, ROI hay ROE được sử dụng rất phổ biến.