CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.2 Thực trạng sử dụng bác sĩ đa khoa 4 năm
3.2.1 Phân bố của bác sĩ đa khoa 4 năm
Về lý do khác biệt giữa bác sĩ đa khoa 4 năm với bác sĩ đa khoa 6 năm, cán bộ quản lý có một số ý kiến sau:
“Ngoài lý do đầu vào cao hơn, nhưng bác sĩ đa khoa 4 năm có sẵn công việc sau khi tốt nghiệp nên không phải đầu tư học nhiều để đạt điểm cao. Trong khi đó, bác sĩ chính quy cần bảng điểm đẹp hơn để đi xin việc”.
“Sinh viên liên thông đã có sẵn việc làm, khi đi học họ thường tập trung chú ý vào các môn chính sẽ ứng dụng sau này. Các môn khác họ ít quan tâm. Đây cũng là lý do điểm của liên thông hay thấp hơn chính quy”.
“Sinh viên chính quy có học bổng, họ sẽ cố học tốt để đạt học bổng, sinh viên liên thông không có học bổng vì họ được cơ quan cử đi học không mất tiền học phí. Đây cũng là một lý do khiến sinh viên chính quy cố gắng học tập đạt điểm cao để giành học bổng hơn”. (PVS lãnh đạo Phòng Đào tạo đại học)
3.2 Thực trạng sử dụng bác sĩ đa khoa 4 năm
Bảng 3.17 Phân bố bác sĩ 4 năm đang công tác theo tuổi và giới
Chỉ số Số lượng Tỷ lệ (%)
Giới
Nam 198 55,93
Nữ 156 44,07
Tổng 354 100,0
Tuổi
25-29 5 1,41
30-34 65 18,36
35-39 79 22,32
40+ 205 57,91
Tổng 354 100,0
Bảng 3.18 cho thấy trong số 354 bác sĩ đa khoa 4 năm tốt nghiệp từ 2006-2016 được lựa chọn và trả lời bộ câu hỏi, đa số với 79,67% vẫn đang có trình độ bác sĩ, 19% đã tốt nghiệp chuyên khoa cấp 1 và 4 trường hợp (1%) tốt nghiệp chương trình thạc sĩ. Chỉ có một trường hợp tốt nghiệp chuyên khoa cấp 2 (chiếm 0,33%).
Bảng 3.18 Phân bố bác sĩ đa khoa 4 năm tham gia nghiên cứu theo thời gian tốt nghiệp và trình độ chuyên môn hiện tại
Chỉ số Số lượng Tỷ lệ (%)
Năm tốt nghiệp
Từ 2006-2011 170 48,00
Từ 2012-2016 184 52,00
Tổng 354 100,00
Trình độ chuyên môn hiện tại
Bác sĩ 282 79,67
Chuyên khoa I 67 19,00
Chuyên khoa II 1 0,33
Thạc sĩ 4 1,00
Tổng 354 100,00
Về phân bố theo tuyến công tác: số liệu trong Bảng 3.19 mô tả phân bố của bác sĩ đa khoa 4 năm tại 5 tỉnh báo cáo theo tuyến công tác.
Bảng 3.19 Phân bố của bác sĩ đa khoa 4 năm theo số liệu của các tỉnh
Tỉnh Tuyến tỉnh Tuyến huyện Tuyến xã Tổng
n % n % n % n
Tuyên Quang 54 21,69 85 34,14 110 44,18 249
Sóc Trăng 80 21,28 220 58,51 78 20,74 376
Quảng Bình 76 21,84 118 33,91 154 44,25 348
Đắk Lắk 34 18,99 86 48,04 59 32,96 179
Điện Biên 103 33,55 190 61,89 14 4,56 307
Tổng 347 23,78 699 47,91 415 28,44 1.459
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu do các Sở Y tế cung cấp
Trong tổng số 1.459 bác sĩ đa khoa 4 năm của năm tỉnh, đa số làm việc ở tuyến huyện với tỷ lệ là 47,91% tiếp đến là tuyến xã với tỷ lệ 28,44% tuyến tỉnh có tỷ lệ ít nhất sang cùng chiếm 23,78% số bác sĩ đa khoa 4 năm đang làm việc ở tuyến tỉnh. Điện Biên là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở tuyến trên cao nhất với 33,55% làm việc ở tuyến tỉnh và 61,89% làm việc ở tuyến huyện.
Quảng Bình và Tuyên Quang là hai tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở tuyến xã cao nhất chiếm khoảng 44% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của mỗi tỉnh.
Sóc Trăng là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở tuyến huyện cao nhất với 58,51% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của tỉnh Sóc Trăng.
Nhận định của một số lãnh đạo Sở Y tế như sau:
“Theo tôi bác sĩ đa khoa 4 năm phù hợp với công tác dự phòng và khám chữa bệnh ban đầu ở tuyến y tế cơ sở. Vì họ đã từng là y sĩ, đã từng tham gia mảng dự phòng nên có kinh nghiệm và có thể làm tốt. Với điều trị chuyên sâu, theo các chuyên khoa từ bệnh viện tuyến tỉnh trở lên phải sử dụng bác sĩ chính quy”. (PVS lãnh đạo Sở Y tế)
Bảng 3.20 Loại hình đơn vị bác sĩ đa khoa 4 năm công tác tại 5 tỉnh Tỉnh
Cơ quan quản
lý Cơ sở điều trị Cơ sở dự
phòng Tổng
n % n % n %
Tuyên Quang 3 1,20 93 37,35 153 61,45 249
Sóc Trăng 6 1,60 170 45,21 202 53,72 376
Quảng Bình 10 2,87 104 29,89 234 67,24 348
Đắk Lắk 1 0,56 75 41,90 103 57,54 179
Điện Biên 10 3,26 214 69,71 82 26,71 307
Tổng 30 2,06 656 44,96 774 53,05 1.459
Nguồn: Tổng hợp từ số liệu do các Sở Y tế cung cấp
Về phân bố theo lĩnh vực công tác: Bảng 3.20 mô tả sự phân bố của bác sĩ đa khoa 4 năm theo lĩnh vực công tác dựa trên số liệu báo cáo của 5 tình.
Bảng này chia làm 3 nhóm lĩnh vực công tác đó là cơ quan quản lý, cơ sở điều trị, và cơ sở dự phòng. Theo số liệu này thì tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở các cơ sở dự phòng chiếm tỷ trọng cao nhất với 53,05% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của 5 tỉnh; cơ sở điều trị chiếm 44,96% bác sĩ đa khoa 4 năm, và chỉ có 2,06% bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở cơ quan quản lý. Quảng Bình là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở cơ sở dự phòng cao nhất trong số 5 tỉnh với tỷ lệ 67,24% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của toàn tỉnh Quảng Bình. Điện Biên là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc tại các cơ sở điều trị cao nhất với 69,71% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của tỉnh Điện Biên. Điện Biên cũng là tỉnh và có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở cơ quan quản lý nhiều nhất với 3,26%. Điện Biên cũng là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc trong hệ thống dự phòng thấp nhất 26,71%. Quảng Bình là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc trong cơ sở điều trị thấp nhất với 29,89% và Đắk Lắk là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở cơ quan quản lý thấp nhất với tỷ lệ là 0,56% số bác sĩ đa khoa 4 năm hiện có của mỗi tỉnh.
Về phân bố theo chức vụ công tác: Bảng 3.21 mô tả phân bố bác sĩ đa khoa 4 năm theo chức vụ công tác tại 5 tỉnh báo cáo. Trong tổng số 1.459 bác sĩ đa khoa 4 năm, tỷ lệ có chức vụ lãnh đạo khoa hoặc trạm y tế chiếm tỷ trọng cao nhất với 27,78% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của 5 tỉnh. Tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm lãnh đạo cơ quan chỉ chiếm 11,99% trung cho 5 tỉnh.
Khoảng 1/3 số bác sĩ đa khoa 4 năm làm việc ở vị trí nhân viên. Sóc Trăng có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm lãnh đạo cơ quan cao nhất trong số 5 tỉnh với 18,09% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của tỉnh Sóc Trăng. Đắk Lắk là tỉnh có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm lãnh đạo cơ quan quản lý thấp nhất với 10,06%
tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của tỉnh. Quảng Bình có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm lãnh đạo các khoa và trạm y tế cao nhất trong số 5 tỉnh với tỷ lệ 62,07% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của tỉnh Quảng Bình. Điện Biên có tỷ lệ bác sĩ đa khoa 4 năm làm lãnh đạo các khoa và trạm y tế thấp nhất với tỷ lệ 7,46% tổng số bác sĩ đa khoa 4 năm của tỉnh Điện Biên.
Bảng 3.21 Phân bố bác sĩ đa khoa 4 năm theo chức vụ công tác tại 5 tỉnh
Tỉnh
Lãnh đạo cơ quan
Lãnh đạo
khoa, TYT Nhân viên
Tổng
n % n % n %
Tuyên Quang 24 9,64 133 53,41 93 37,35 249 Sóc Trăng 68 18,09 202 53,72 108 28,72 376 Quảng Bình 23 6,61 216 62,07 109 31,32 348
Đắk Lắk 18 10,06 104 58,10 57 31,84 179
Điện Biên 42 13,68 115 37,46 150 48,86 307 Tổng 175 11,99 770 52,78 517 35,44 1.459
Nguồn: Báo cáo của 5 Sở Y tế
Theo quy định, sau khi tốt nghiệp và nhận bằng các bác sĩ đa khoa 4 năm sẽ quay trở lại cơ quan công tác. Khi được hỏi về phân công nhiệm vụ cho các bác sĩ đa khoa 4 năm sau đào tạo, lãnh đạo đơn vị điều trị và lãnh đạo đơn vị dự phòng có sự phân công khác nhau.
Đối với các đơn vị điều trị, bác sĩ đa khoa 4 năm sẽ được đưa về phòng khám để làm quen công việc, có cơ hội va chạm với các mặt bệnh và sau 18 tháng được cấp chứng chỉ hành nghề. Sau đó, tùy theo nhu cầu của đơn vị hay năng lực cá nhân, lãnh đạo bệnh viện sẽ phân công về khoa phòng phù hợp.
“Khi có bác sĩ đa khoa 4 năm sắp tốt nghiệp, lãnh đạo bệnh viện sẽ gọi đồng chí ấy lên hỏi về tâm tư nguyện vọng. Sau đó chúng tôi sắp xếp các em làm việc tại phòng khám để tích lũy thêm kinh nghiệm, va chạm với người bệnh và sau đủ 18 tháng cấp chứng chỉ hành nghề rồi mới đưa về khoa phù hợp”. (PVS lãnh đạo bệnh viện)
Đối với các đơn vị dự phòng, bác sĩ đa khoa 4 năm thường được đưa về làm việc tại khoa/phòng cũ, sau đó tùy theo tình hình nhân lực của đơn vị, nếu có khoa/phòng khác thiếu nhân lực sẽ được điều chuyển sang.
“Khi có bác sĩ đa khoa 4 năm tốt nghiệp, chúng tôi thường đưa về khoa cũ làm việc. Vì trước đây anh em làm việc ở khoa đó quen rồi, có chuyên môn sẵn. Sau đó, tùy vào tình hình của đơn vị, nếu có khoa/phòng khác thiếu nhân lực; chúng tôi sẽ xin ý kiến đồng thuận của anh em rồi chuyển bác sĩ đa khoa 4 năm đó sang”. (PVS lãnh đạo trung tâm y tế)
Kết quả tiếp nhận bác sĩ đa khoa 4 năm quay trở lại cơ quan làm việc cũng phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay. Tại các đơn vị dự phòng các bác sĩ đa khoa 4 năm có thể được phân công về khoa phòng và đảm nhiệm nhiệm vụ cụ thể ngay. Các bác sĩ đa khoa 4 năm khi về đơn vị điều trị cần phải đào tạo thêm, sau đó tùy năng lực mới đưa về khoa chuyên môn sau.