CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.2 Thực trạng sử dụng bác sĩ đa khoa 4 năm
3.3.3 Xây dựng tiêu chí tuyển chọn, đào tạo và sử dụng bác sĩ đa khoa 4 năm
nghiên cứu trước đây, thực trạng về đào tạo và sử dụng bác sĩ đa khoa 4 năm và ý kiến của các đối tượng nghiên cứu về các giải pháp nâng cao chất lượng và sử dụng có hiệu quả bác sĩ đa khoa 4 năm, chúng tôi đã thảo luận với các chuyên gia có kinh nghiệm và hiểu biết về đào tạo và quản lý nhân lực y tế và hình thành dự thảo các tiêu chí tuyển chọn, đào tạo và sử dụng bác sĩ 4 năm.
Các tiêu chí được trình bày trong Phụ lục 4 của luận án và được liệt kê trong các bảng dưới đây.
Dự thảo bao gồm 26 tiêu chí được gửi tới các cán bộ quản lý đào tạo và sử dụng nhân lực y tế trong địa bàn nghiên cứu để xin ý kiến. Nghiên cứu thu được 94 phiếu trả lời từ các cán bộ quản lý. Phân bố cán bộ trả lời, góp ý được trình bày trong Bảng 3.31.
Bảng 3.31 Phân bố đối tượng góp ý kiến cho các tiêu chí
Loại đối tượng Số lượng Tỷ lệ (%)
Cơ quan
Trường đại học/Khoa y dược 32 34,04
Bệnh viện 18 19,15
Cơ sở dự phòng 17 18,09
Sở Y tế 13 13,83
Trung tâm y tế 2 chức năng 14 14,89
Tổng 94 100,00
Loại đối tượng Số lượng Tỷ lệ (%) Chức vụ
Lãnh đạo và trường phòng TCCB SYT 13 13,83
Lãnh đạo bệnh viện tỉnh 11 11,70
Lãnh đạo TTYTDP tỉnh 13 13,83
Lãnh đạo bệnh viện huyện 7 7,45
Lãnh đạo TTYTDP huyện 18 19,15
Lãnh đạo và trưởng phòng Đào tạo trường 15 15,96
Lãnh đạo bộ môn của trường 17 18,09
Tổng 94 100,00
Dự thảo tiêu chí nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và sử dụng hiệu quả bác sĩ đa khoa hệ 4 năm nhận được góp ý của 94 cán bộ quản lý các cơ quan y tế và cán bộ quản lý nhà trường và bộ môn của các cơ sở đào tạo liên thông trong địa bàn nghiên cứu. Tỷ lệ đồng ý và không đồng ý và lý do không đồng ý và lý do không đồng ý của các cán bộ quản lý cho các tiêu chí được trình bày dưới đây theo các nhóm tiêu chí gồm: đối tượng đào tạo, hình thức tuyển chọn, cơ sở đào tạo và cơ sở thực hành, tuyển dụng và đào tạo liên tục cho bác sĩ đa khoa 4 năm.
Bảng 3.32 trình bày ý kiến đồng ý và không đồng ý về các tiêu chí đối tượng tuyển chọn cho đào tạo bác sĩ đa khoa hệ 4 năm. Đa số các ý kiến đồng ý với dự thảo với tỷ lệ đồng ý thấp nhất là 55,32% và cao nhất là 94,68%. Các tiêu chí 1, 2, 4, và 6 có tiền lệ không đồng ý khá cao.
Bảng 3.32 Ý kiến về các tiêu chí đối tượng đào tạo bác sĩ đa khoa 4 năm
Tiêu chí Đồng ý Không đồng ý
Số lượng
Tỷ lệ (%)
Số lượng
Tỷ lệ (%) Tiêu chí 1: Chỉ tuyển cán bộ y tế đang công
tác tại các cơ sở y tế tuyến xã và huyện 71 75,53 23 24,47 Tiêu chí 2: Chỉ tuyển cán bộ y tế tại các
xã/huyện thuộc vùng khó khăn, xã nghèo hoặc cận nghèo theo quy định của Chính phủ
52 55,32 42 44,68
Tiêu chí 3: Có bằng tốt nghiệp y sĩ 89 94,68 5 5,32 Tiêu chí 4: Thời gian công tác ít nhất 2 năm
ở trình độ y sĩ 75 79,79 19 20,21
Tiêu chí 5: Lĩnh vực công tác: làm công tác chuyên môn về dự phòng hoặc khám chữa bệnh ban đầu
84 89,36 10 10,64
Tiêu chí 6: Ưu tiên người dân tộc ít người, đã có gia đình (kết hôn) và cư trú ổn định trên địa bàn công tác
73 77,66 21 22,34 Với tiêu chí thứ nhất, chỉ tuyển cán bộ y tế đang công tác tại các cơ sở y tế huyện và xã, tỷ lệ không đồng ý là 24,47%. Có một số ý kiến cho rằng đối tượng này cần được mở rộng cho cả nhân viên ở trung tâm y tế tuyến tỉnh, đặc biệt các trung tâm y tế thuộc hệ dự phòng cần được đào tạo bằng chương trình này do khả năng thu hút và rất thiếu nhân lực trong lĩnh vực này.
Có 44,68% ý kiến không đồng ý với tiêu chí thứ hai “chỉ tuyển cán bộ y tế các xã huyện thuộc vùng khó khăn xã nghèo và cận nghèo theo quy định của chính phủ”. Ý kiến giải thích rằng do rất thiếu nhân viên ở y tế tuyến cơ
sở và tuyến huyện trong khi nguồn cán bộ được cử đi đào tạo rất hạn chế ở các khu vực khó khăn và rất nghèo và cận nghèo. Do vậy, không nên hạn chế chỉ tuyển đối tượng cán bộ ở khu vực này.
Có 20,21% ý kiến không đồng ý với tiêu chí thứ 4. Một số ý kiến cho rằng nhận thời gian công tác chỉ cần 1 năm là có thể được đi học bác sĩ đa khoa hệ 4 năm. Ngược lại, nhiều ý kiến cho rằng cần phải từ 5 năm kinh nghiệm trở lên mới được đi học bác sĩ.
Bảng 3.33 Ý kiến về các tiêu chí xét tuyển đào tạo bác sĩ đa khoa 4 năm
Tiêu chí
Đồng ý Không đồng ý Số
lượng
Tỷ lệ (%)
Số lượng
Tỷ lệ (%) Tiêu chí 7: Điểm trung bình thi tốt nghiệp
trình độ y sĩ từ 7,5 trở lên 58 61,70 36 38,30
Tiêu chí 8: Điểm thi tuyển các môn y học cơ sở (giải phẫu và sinh lý) và chuyên môn nội, ngoại, sản, nhi (thi theo trình độ y sĩ) đạt trên 5 điểm trở lên
85 90,43 9 9,57
Tiêu chí 9: Bài luận mô tả kinh nghiệm chuyên môn và mục tiêu học tập phù hợp với dự định làm việc sau khi tốt nghiệp
77 81,91 17 18,09 Tiêu chí 10: Cam kết trở về làm việc tại cơ
quan hiện đang công tác ít nhất 5 năm sau khi tốt nghiệp
82 87,23 12 12,77
Có 22,34% ý kiến không đồng ý với tiêu chí thứ 6 “Ưu tiên người dân tộc ít người đã có gia đình (kết hôn) và cư trú ổn định trên địa bàn công tác”. Một số ý kiến cho rằng nên cử cả cán bộ y tế là người dân tộc Kinh sống lâu năm ở vùng DTIN đi học bác sĩ đa khoa hệ 4 năm để có đủ nguồn tuyển.
Tỷ lệ cán bộ có ý kiến đồng ý với các tiêu chí xét tuyển bác sĩ đa khoa 4 năm khá cao, từ 61% chính 90% như được trình bày trong Bảng 3.33.
Tuy nhiên, tỷ lệ không đồng ý cao nhất với 38,30% thuộc về tiêu chí thứ 7. Các lý do nêu ra là đào tạo hiện nay theo hệ thống tín chỉ không có thi tốt nghiệp và các trường thường cho điểm chủ quan.
Với tiêu chí thứ 9, mặc dù tỷ lệ đồng ý rất cao song có ý kiến cho rằng để đánh giá tuyển sinh cần phải tổ chức xét tuyển và có phỏng vấn.
Với tiêu chí thứ 10, một số ý kiến cho rằng thời gian lưu lại công tác sau khi được đào tạo bác sĩ đa khoa hệ 4 năm cần tối thiểu từ 8-10 năm thay vì 5 năm như trong dự thảo.
Bảng 3.34 trình bày ý kiến đối với các tiêu chí của cơ sở đào tạo bác sĩ đa khoa 4 năm, bao gồm cả cơ sở thực hành. Kết quả khảo sát cho thấy trên 85% các ý kiến đồng ý với các tiêu chí này.
Bảng 3.34 Ý kiến về các tiêu chí cơ sở đào tạo bác sĩ đa khoa 4 năm
Tiêu chí
Đồng ý Không đồng ý Số
lượng
Tỷ lệ (%)
Số lượng
Tỷ lệ (%) Tiêu chí 10: Sinh viên bác sĩ đa khoa hệ 4
năm được quản lý theo lớp riêng khi học các học phần lâm sàng
85 90,43 9 9,57
Tiêu chí 11: Có cơ sở thực hành đủ các chuyên ngành nội, ngoại, sản, nhi và các chuyên khoa khác có ở bệnh viện tuyến huyện
86 91,49 8 8,51
Tiêu chí 12: Thời lượng thực hành lâm sàng ít nhất 50% tổng thời lượng dành cho các học phần lâm sàng
89 94,68 5 5,32
Tiêu chí
Đồng ý Không đồng ý Số
lượng
Tỷ lệ (%)
Số lượng
Tỷ lệ (%) Tiêu chí 13: Thời lượng dành cho các học
phần sinh viên tự chọn ít nhất 30% số tín chỉ yêu cầu
81 86,17 13 13,83 Tiêu chí 14: Có chương trình đào tạo riêng
cho bác sĩ đa khoa 4 năm 86 91,49 8 8,51
Tiêu chí 15: Chương trình đào tạo lồng ghép các nội dung phát triển các năng lực hướng tới đạt chuẩn năng lực bác sĩ đa khoa do Bộ Y tế ban hành
89 94,68 5 5,32
Tiêu chí 16: Có chỉ tiêu chuyên môn thực hành lâm sàng, có tiêu chí đánh giá từng chỉ tiêu và được áp dụng đánh giá sinh viên hoàn thành các học phần lâm sàng
88 93,62 6 6,38
Tiêu chí 17: Có phân công bác sĩ bệnh viện và/hoặc nhà trường trực tiếp quản lý và hướng dẫn sinh viên bác sĩ đa khoa hệ 4 năm khi thực hành lâm sàng tại bệnh viện
90 95,74 4 4,26
Tiêu chí 18: Có theo dõi, đánh giá quá trình hình thành các năng lực theo chuẩn năng lực do Bộ Y tế ban hành
89 94,68 5 5,32
Bảng 3.35 đề cập các tiêu chí tuyển dụng và đào tạo liên tục, trên 80%
số người có ý kiến đồng ý với các tiêu chí, ngoại trừ tiêu chí 22 về thời gian tập sự 18 tháng với 31,91% không đồng ý. Ý kiến không đồng ý đề nghị chỉ cần thời gian 12 tháng theo quy định về tập sự và cần có bác sĩ hướng dẫn.
Như vậy, với 26 tiêu chí được tổng hợp từ ý kiến các chuyên gia được đưa ra để xin ý kiến của các cán bộ quản lý, trên một nửa số người được hỏi đồng ý với tất cả các tiêu chí.
Bảng 3.35 Ý kiến về các tiêu chí tuyển dụng và đào tạo liên tục bác sĩ đa khoa 4 năm
Tiêu chí
Đồng ý Không đồng ý Số
lượng
Tỷ lệ (%)
Số lượng
Tỷ lệ (%) Tiêu chí 19: Cơ quan sử dụng nhân lực có
kế hoạch cử nhân viên đi đào tạo theo nhu cầu phù hợp với mô tả vị trí việc làm
91 96,81 3 3,19
Tiêu chí 20: Bác sĩ đa khoa hệ 4 năm phải tiếp tục làm việc tại cơ sở ít nhất 5 năm kể từ sau tốt nghiệp
80 85,11 14 14,89 Tiêu chí 21: Bác sĩ đa khoa hệ 4 năm trở về
cơ quan được phân công công việc theo trình độ và lĩnh vực chuyên môn được đào tạo
87 92,55 7 7,45
Tiêu chí 22: Bác sĩ đa khoa hệ 4 năm hoàn thành chương trình đào tạo phải được tập sự 18 tháng ở trình độ bác sĩ đa khoa
64 68,09 30 31,91 Tiêu chí 23: Bác sĩ đa khoa hệ 4 năm được
hưởng lương và các chế độ phụ cấp tương ứng với ngạch lương bác sĩ sau khi tốt nghiệp chương trình đào tạo
88 93,62 6 6,38
Tiêu chí 24: Hàng năm, cơ quan sử dụng sắp xếp để bác sĩ đa khoa hệ 4 năm được đào tạo liên tục thuộc phạm vi chuyên môn được phân công với thời gian ít nhất 24 giờ
86 91,49 8 8,51
Tiêu chí
Đồng ý Không đồng ý Số
lượng
Tỷ lệ (%)
Số lượng
Tỷ lệ (%) Tiêu chí 25: Bác sĩ đa khoa hệ 4 năm làm
việc ở tuyến huyện sau 2 năm được cử đi học chuyên khoa phù hợp với vị trí và lĩnh vực chuyên môn được phân công; tuyến xã được cử đi học chuyên khoa về y học gia đình./.
81 86,17 13 13,83
Các tiêu chí có tỷ lệ đồng ý dưới 80% gồm tiêu chí 1 (75,53%), tiêu chí 2 (55,32%), tiêu chí 4 (79,79%), tiêu chí 6 (77,66%), tiêu chí 7 (61,70%), và tiêu chí 22 (68,09).