BGĐT - Văn 7 - Lập dàn ý bài văn biểu cảm

(1)

(2)

I/ NHỮNG CÁCH LẬP Ý I/ NHỮNG CÁCH LẬP Ý

THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN

BiỂU CẢM:

1.Liên hệ hiện tại với 1.Liên hệ hiện tại với

tương lai:

(3)

* Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:

(4)

* Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:

_Trong đoạn văn vừa rồi có phải tác giả đang ở hiện _Trong đoạn văn vừa rồi có phải tác giả đang ở hiện tại nghĩ đến tương lai không? Câu văn nào nói đến tại nghĩ đến tương lai không? Câu văn nào nói đến

điều đó?

 Tác giả đang ở hiện tại nghĩ đến tương lai: “ Các Tác giả đang ở hiện tại nghĩ đến tương lai: “ Các em rồi đây lớn lên”

em rồi đây lớn lên” (mở bài)(mở bài)

_Ở hiện tại tác giả muốn nói đến điều gì? Tương lai _Ở hiện tại tác giả muốn nói đến điều gì? Tương lai tác giả muốn nói đến điều gì? Và tác giả đã dùng tác giả muốn nói đến điều gì? Và tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật nào nói đến những điều đó?

biện pháp nghệ thuật nào nói đến những điều đó?

 Ở hiện tại tác giả nói đến hình ảnh cây tre. Tương Ở hiện tại tác giả nói đến hình ảnh cây tre. Tương lai thì sắt, thép…Tác giả đã sử dụng phép liệt kê: “ lai thì sắt, thép…Tác giả đã sử dụng phép liệt kê: “

sắt, thép, xi măng cốt sắt, tre, nứa…”

(5)

*Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:

_ Giữa hình ảnh ở hiện tại và hình ảnh ở _ Giữa hình ảnh ở hiện tại và hình ảnh ở

tương lai thì hình ảnh nào làm tác giả gợi tương lai thì hình ảnh nào làm tác giả gợi

lên cảm xúc? Đó là những cảm xúc gì?

 Hình ảnh cây tre làm tác giả gợi lên Hình ảnh cây tre làm tác giả gợi lên những cảm xúc:

những cảm xúc:

+Gắn bó: “còn mãi”

+Gắn bó: “còn mãi” (thân bài – đoạn 1).(thân bài – đoạn 1).

+Biết ơn: “Bóng mát, khúc nhạc tâm tình, +Biết ơn: “Bóng mát, khúc nhạc tâm tình,

làm cổng chào,chiếc đu, sáo…”

làm cổng chào,chiếc đu, sáo…” (thân bài (thân bài _ đoạn 2).

_ đoạn 2).

+Yêu thương: “nhũn nhặn, ngay thẳng, +Yêu thương: “nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm, hiền, cao quý”

thủy chung, can đảm, hiền, cao quý”

(thân bài _ đoạn 3).

(6)

_ Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ _ Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ

thuật nào để biểu cảm lên những thuật nào để biểu cảm lên những

cảm xúc ấy?

 Liệt kê: “sắt, thép, xi măng cốt sắt, Liệt kê: “sắt, thép, xi măng cốt sắt, tre, nứa…”

tre, nứa…”

 Phép lặp: “còn mãi” ba lần.Phép lặp: “còn mãi” ba lần.

 Nhân hóa: “thủy chung, can đảm…” Nhân hóa: “thủy chung, can đảm…”

(kết bài) (kết bài)

*Phép liệt kê đi suốt đoạn văn.

(7)

2. Hồi tưởng quá khứ suy nghĩ về 2. Hồi tưởng quá khứ suy nghĩ về

hiện tại:

*Tìm hiểu bài tập 2 trang 118:

(8)

_ Tác giả viết văn bản trên theo trình _ Tác giả viết văn bản trên theo trình

tự thời gian như thế nào?

>Tác giả đang ở hiện tại nghĩ về quá

>Tác giả đang ở hiện tại nghĩ về quá khứ: “đến bây giờ…tái sinh…”

khứ: “đến bây giờ…tái sinh…” (mở (mở bài)bài)

(9)

_ Món đồ chơi làm tác giả say mê nhất là _ Món đồ chơi làm tác giả say mê nhất là gì? Tác giả say mê món đồ chơi đó thế gì? Tác giả say mê món đồ chơi đó thế nào?nào?

>Tác giả say mê con gà đất

>Tác giả say mê con gà đất (thân bài)(thân bài) +Dáng vẻ: “đẹp mã, oai vệ, có kèn…”

+Dáng vẻ: “đẹp mã, oai vệ, có kèn…”

+Tình cảm gắn bó: “niềm vui diệu kì, còn gì +Tình cảm gắn bó: “niềm vui diệu kì, còn gì

vui hơn, ấp nó…”

_ Từ việc say mê đó đã gợi lên cảm xúc gì _ Từ việc say mê đó đã gợi lên cảm xúc gì

trong lòng tác giả?

>Cảm xúc tình cảm thiêng liêng: “nỗi gì sâu

>Cảm xúc tình cảm thiêng liêng: “nỗi gì sâu thẳm, giống như một linh hồn”

thẳm, giống như một linh hồn” (kết bài)(kết bài)

(10)

3. Tưởng tượng tình huống, hứa 3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước:

hẹn, mong ước:

(11)

_ Đoạn văn diễn biến theo trình tự thời gian như thế _ Đoạn văn diễn biến theo trình tự thời gian như thế

nào?nào?

>Từ hiện tại nghĩ đến tương lai: “sau này”

_ Tác giả bày tỏ lòng yêu quý cô giáo như thế nào?

>Sẽ nhớ và tìm về cô: “và em sẽ tìm gặp cô giữa một

>Sẽ nhớ và tìm về cô: “và em sẽ tìm gặp cô giữa một đám học trò nhỏ”

đám học trò nhỏ”

>Nghệ thuật liệt kê: “mệt nhọc và đau đớn; yêu

thương mọi người; cô đã thất vọng; cô đã lo lắng;

lấy làm sung sướng” thấy cô hy sinh vì học trò và lấy làm sung sướng” thấy cô hy sinh vì học trò và nhận ra tình cảm càng sâu sắc hơn > như một nhận ra tình cảm càng sâu sắc hơn > như một người mẹ.

người mẹ.

(12)

(13)

_ Tác giả đang ở Lũng Cú hay Cà _ Tác giả đang ở Lũng Cú hay Cà

Mau?Mau?

>Tác giả đang ở Lũng Cú: “ngồi trên

>Tác giả đang ở Lũng Cú: “ngồi trên núi cao mùa thu”

núi cao mùa thu”

_ Tác giả có tình cảm như thế nào _ Tác giả có tình cảm như thế nào

đối với Lũng Cú?

>Tình cảm say mê thiên nhiên:

“Chao ôi!...hết chỗ trữ tình…đời

“Chao ôi!...hết chỗ trữ tình…đời đời không chịu tan…”

đời không chịu tan…”

(14)

_Tác giả ngồi ở Lũng Cú nhớ về nơi nào?

Nơi đó có gì để tác giả nhớ?

>Tác giả nhớ về Cà Mau: “đất ngày càng

>Tác giả nhớ về Cà Mau: “đất ngày càng lấn biển, chim, rạch, kênh, cù lao…”

lấn biển, chim, rạch, kênh, cù lao…”

_Từ tình cảm đối với Lũng Cú và Cà Mau _Từ tình cảm đối với Lũng Cú và Cà Mau

tác giả đã liên tưởng đến điều gì? Điều đó tác giả đã liên tưởng đến điều gì? Điều đó thể hiện tình cảm gì?

thể hiện tình cảm gì?

>Tác giả liên tưởng đến một ngày đất nước

>Tác giả liên tưởng đến một ngày đất nước thanh bình. Sẽ bay từ Cà Mau ra Lũng thanh bình. Sẽ bay từ Cà Mau ra Lũng Cú.Cú.

>Tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất

>Tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước.

nước.

(15)

4. Quan sát, suy ngẫm:

*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:

(16)

_Tầm quan sát của tác giả có theo _Tầm quan sát của tác giả có theo

trình tự không gian và thời gian trình tự không gian và thời gian

không? Hãy chia đoạn theo trình tự không? Hãy chia đoạn theo trình tự

quan sát mà em nghĩ?

 Quan sát theo trình tự không gian Quan sát theo trình tự không gian và thời gian:

và thời gian:

+Không gian: “Nhưng tôi…nâu đồng”

+Thời gian: “Cái bóng…thở dài”

(17)

_Với tầm quan sát đó thì hình ảnh _Với tầm quan sát đó thì hình ảnh

người U được tác giả suy ngẫm như người U được tác giả suy ngẫm như

thế nào? Thể hiện tình cảm gì?

>Theo không gian: “cái bóng đen đủi”

tác giả thấy được số phận cực nhọc tác giả thấy được số phận cực nhọc

của U nên thương U.

>Theo thời gian: “mơ hồ yêu dấu, lớp

>Theo thời gian: “mơ hồ yêu dấu, lớp lớp…ngậm ngùi đói khổ, thấp thỏm lớp…ngậm ngùi đói khổ, thấp thỏm chờ đợi…ngấn nước mắt…thở dài”

chờ đợi…ngấn nước mắt…thở dài”

nhận ra nỗi vất vả, gian truân của U nhận ra nỗi vất vả, gian truân của U

nên thương U nhiều hơn.

(18)

_Từ những sự quan sát đó tác giả đã _Từ những sự quan sát đó tác giả đã

biểu hiện tình cảm như thế nào?

>Cảm giác có lỗi vì không quan tâm

>Cảm giác có lỗi vì không quan tâm đến U

đến U

>Quay về quan sát gương mặt U, với

>Quay về quan sát gương mặt U, với những đặc điểm thấy U đã già: “tóc…

những đặc điểm thấy U đã già: “tóc…

lốm đốm, rụng…thưa; nhăn ở đuôi lốm đốm, rụng…thưa; nhăn ở đuôi con mắt…rạn khía; răng…khuyết”

con mắt…rạn khía; răng…khuyết”

thấy U đã già đi theo năm tháng và vì thấy U đã già đi theo năm tháng và vì quá cực nhọc, càng yêu thương U

quá cực nhọc, càng yêu thương U nhiều hơn.

nhiều hơn.

(19)

 Để tạo ý cho bài văn biểu cảm, khơi nguồn Để tạo ý cho bài văn biểu cảm, khơi nguồn cho mạch cảm xúc nảy sinh, người viết có cho mạch cảm xúc nảy sinh, người viết có

thể hồi tưởng kỉ niệm quá khứ, suy nghĩ về thể hồi tưởng kỉ niệm quá khứ, suy nghĩ về hiện tại, mơ ước tới tương lai, tưởng tượng hiện tại, mơ ước tới tương lai, tưởng tượng những tình huống gợi cảm, hoặc vừa quan những tình huống gợi cảm, hoặc vừa quan

sát vừa suy ngẫm, vừa thể hiện cảm xúc.

 Nhưng dù dùng cách gì thì tình cảm trong bài Nhưng dù dùng cách gì thì tình cảm trong bài cũng phải chân thật và sự việc được nêu ra cũng phải chân thật và sự việc được nêu ra

phải có trong kinh nghiệm. Được như thế bài phải có trong kinh nghiệm. Được như thế bài

văn mới làm cho người đọc tin và đồng cảm.

Ghi nhớ

(20)

II/ LUYỆN TẬP:

1.Tập lập ý bài văn biểu 1.Tập lập ý bài văn biểu

cảm theo các đề sau:

a) Cảm xúc về vườn nhà.

b) Cảm xúc về con vật nuôi (con bò, b) Cảm xúc về con vật nuôi (con bò,

con chó, con mèo…) con chó, con mèo…) c) Cảm xúc về người thân.

c) Cảm xúc về người thân.

d) Cảm nghĩ về mái trường thân yêu.

(21)

2.Gợi ý về cách lập ý cho một số 2.Gợi ý về cách lập ý cho một số đề:đề:

b) Cảm xúc về con vật b) Cảm xúc về con vật

nuôi.

(22)

b) Cảm xúc về con vật b) Cảm xúc về con vật

nuôi.

*Liên hệ hiện tại với tương lai:

_Xác định hình dung con vật mà em _Xác định hình dung con vật mà em

muốn nói đến ở hiện tại.

_Trong tương lai nếu con vật đó _Trong tương lai nếu con vật đó

không còn nữa thì em sẽ nhớ đến không còn nữa thì em sẽ nhớ đến

những đặc điểm mà em yêu quý những đặc điểm mà em yêu quý

(hình dáng, tính cách).

_Xác định tình cảm của em đối với _Xác định tình cảm của em đối với

con vật đó.

(23)

b) Cảm xúc về con vật nuôi.

*Hồi tưởng quá khứ, suy

*Hồi tưởng quá khứ, suy nghĩ về hiện tại:

nghĩ về hiện tại:

_Xác định hình dung con vật mà em đã từng _Xác định hình dung con vật mà em đã từng

nuôi, những đặc điểm (hình dáng, tính nuôi, những đặc điểm (hình dáng, tính

cách) làm em nhớ mãi.

_Bây giờ con vật đó có còn tồn tại hay _Bây giờ con vật đó có còn tồn tại hay

không? Nếu còn tồn tại thì có đặc điểm gì không? Nếu còn tồn tại thì có đặc điểm gì khác? Nếu không còn tồn tại thì điều gì ở khác? Nếu không còn tồn tại thì điều gì ở quá khứ làm em nhớ đến con vật đó nhất.

quá khứ làm em nhớ đến con vật đó nhất.

_Tình cảm đối với con vật ở quá khứ đó còn _Tình cảm đối với con vật ở quá khứ đó còn

mãi trong em đến bây giờ.

(24)

d) Cảm nghĩ về mái trường d) Cảm nghĩ về mái trường

thân yêu:

(25)

d) Cảm nghĩ về mái trường d) Cảm nghĩ về mái trường

thân yêu:

*Tưởng tượng tình huống,

*Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước:

hứa hẹn, mong ước:

_Đặt một tình huống có liên quan đến ngôi _Đặt một tình huống có liên quan đến ngôi

trường (một buổi chào cờ, buổi lao động, trường (một buổi chào cờ, buổi lao động,

hội trại). Nghĩ đến một tình huống khác hội trại). Nghĩ đến một tình huống khác

tương tự nhưng không phải trên nền ngôi tương tự nhưng không phải trên nền ngôi trường để nhận ra sự khác biệt, để bộc lộ trường để nhận ra sự khác biệt, để bộc lộ

cảm xúc.

_Cảm xúc sẽ ùa về là những cảm xúc nào?

Thôi thúc em làm gì?

_Qua những cảm xúc đó em sẽ nhận ra tình _Qua những cảm xúc đó em sẽ nhận ra tình

cảm của em đối với ngôi trường mình.

(26)

d) Cảm nghĩ về mái trường d) Cảm nghĩ về mái trường

thân yêu:

*Quan sát, suy ngẫm:

_Nhìn vào một ngôi trường nào đó mà hình _Nhìn vào một ngôi trường nào đó mà hình

dung đến một ngồi trường khác trong tuổi dung đến một ngồi trường khác trong tuổi

thơ của em.

_Suy ngẫm điều khác biệt giữa hai ngôi _Suy ngẫm điều khác biệt giữa hai ngôi

trường đó. Điều gì nỗi bật tạo nên sự khác trường đó. Điều gì nỗi bật tạo nên sự khác

biệt đó, từ đó biểu lộ cảm xúc.

_Biểu cảm tâm trạng của em khi những cảm _Biểu cảm tâm trạng của em khi những cảm

xúc đó ùa về.

(27)

III/ DẶN DÒ:

1. Học thuộc ghi nhớ:

2. Làm bài tập ở nhà:

_Chia lớp làm 4 tổ _Chia lớp làm 4 tổ

+Tổ 1: Làm đề b) theo hướng 3 +Tổ 1: Làm đề b) theo hướng 3 +Tổ 2: Làm đề b) theo hướng 4 +Tổ 2: Làm đề b) theo hướng 4 +Tổ 3: Làm đề d) theo hướng 1 +Tổ 3: Làm đề d) theo hướng 1 +Tổ 4: Làm đề d) theo hướng 2 +Tổ 4: Làm đề d) theo hướng 2

(28)