Soạn:………
Giảng:………. Tiết 38
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I . Mục tiêu 1. Kiến thức
- HS nắm được nội tâm nhân vật và miêu tả nội tâm nhân vật trong tác phẩm tự sự.
- Tác dụng của miêu tả nội tâm và mối quan hệ giữa nội tâm với ngoại hình trong khi kể chuyện.
2. Kĩ năng
- Kĩ năng bài học
+ Phát hiện và phân tích được tác dụng của miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
+ Vận dụng hiểu biết về miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự để đọc - hiểu văn bản.
+ Kết hợp thành thạo kể chuyện với miêu tả nội tâm nhân vật khi làm bài văn tự sự.
- Kĩ năng sống: kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tự tin, kĩ năng thuyets trình, kĩ năng xử lí thông tin, kĩ năng phân tích tổng hợp.
3. Thái độ
- Hưởng ứng việc vận dụng miêu tả nội tâm khi làm bài văn tự sự.
4. Phát triển năng lực
- Năng lực giải quyết vấn đề, hợp tác, tự quản bản thân - Năng lực giao tiếp, nhận thức
* Tích hợp giáo dục đạo đức học sinh: giáo dục tính tự lập, tự chủ, tự tin cho hs II. Chuẩn bị của thầy và trò
- Thầy : sgk, bài soạn, máy chiếu, phiếu học tập.
- Trò : sgk, soạn bài.
III. Phương pháp, kỹ thuật
- PP đàm thoại, thuyết trình, thảo luận, phân tích, quy nạp, luyện tập, dạy học định hướng hành động.
- KT chia nhóm, đặt câu hỏi, trình bày một phút IV. Tiến trình hoạt động
1. Tổ chức : 1’
2. Kiểm tra bài cũ : Kết hợp trong giờ học.
3. Bài mới
Trong văn bản tự sự, người ta không chỉ kết hợp các yếu tố biểu cảm, miêu tả mà người ta còn thường kết hợp miêu tả nội tâm để khắc họa những diễn biến phức tạp trong
nhân vật và làm cho thế giới nội tâm nhân vật được phong phú hơn. Vậy thế nào là miêu tả nội tâm và miêu tả nội tâm được thể hiện như thế nào trong văn bản tự sự, chúng ta cùng tìm hiểu.
Hoạt động của thầy và trò Nội dung
Hoạt động 1: 15’
- Mục tiêu: hs hiểu được thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
- Hình thức tổ chức: dạy học phân hóa, dạy học định hướng hành động
- PP vấn đáp, phân tích, quy nạp, thảo luận - KT đặt câu hỏi, trình bày một phút, chia nhóm - GV chiếu đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” của Nguyễn Du.
- HS đọc đoạn trích và thảo luận nhóm theo 3 câu hỏi trong sgk.
- Thời gian 3 phút.
+ Nhóm 1 ý 1 + Nhóm 2 ý 2 + Nhóm 3 ý 3
- Đại diện các nhóm trả lời - Gv hướng dẫn hs thảo luận.
? Những câu thơ tả cảnh?
? Cảnh ở những câu thơ đó gồm những cảnh nào?
Dấu hiệu nào cho thấy đây là những câu thơ tả cảnh?
- Cảnh 1: không gian mênh mông, quạnh vắng.
- Cảnh đoạn cuối: trống trải...
? Cảnh vật được cảm nhận bằng giác quan nào?
? Hãy tìm những câu thơ tả tâm trạng, suy nghĩ của Thúy Kiều? Tâm trạng đó là gì?
? Những câu thơ trên trực tiếp miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều hay miêu tả gián tiếp?
? Miêu tả nội tâm có tác dụng như thế nào đối với việc khắc họa nhân vật trong văn bản tự sự?
- Miêu tả nội tâm nhằm khắc họa chân dung tinh thần trong tình cảm, tư tưởng của nhân vật (những yếu tố này không thể tái hiện lại bằng miêu tả ngoại hình). Vì vậy, miêu tả nội tâm có vai trò rất lớn trong việc khắc họa đặc điểm, tính cách nhân vật
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
1. Khảo sát, phân tích ngữ liệu
* Ngữ liệu 1
- Những câu thơ tả cảnh:
+ “ Trước lầu Ngưng Bích...
... dặm kia”
+ “Buồn trông cửa bể chiều hôm ...ghế ngồi”
-> Cảnh gồm: không gian, thời gian, màu sắc, cảnh vật...
-> Cảnh được cảm nhận trực tiếp bằng mắt.
- Những câu miêu tả tâm trạng:
“ Bên trời góc bể ...
... người ôm”
-> Trực tiếp bộc lộ suy nghĩ, t/cảm, c/xúc, diễn biến tâm trạng ( nỗi thương nhớ người yêu, nỗi xót xa, lo lắng khi nghĩ về cha mẹ)
? Em hiểu, thế nào là miêu tả nội tâm?
HS đọc ghi nhớ ý 1 sgk
HS đọc ngữ liệu trên màn hình
? Hãy chỉ ra tâm trạng của lão Hạc trong đoạn trích?
- Hs phát hiện, trả lời.
? Những từ ngữ nào khiến em nhận ra tâm trạng ấy của lão Hạc?
- Hs phát hiện.
? Theo em, tâm trạng của lão Hạc được miêu tả trực tiếp hay gián tiếp?
? Vậy có những cách nào để miêu tả nội tâm của nhân vật?
- HS đọc ghi nhớ ý 2.
? Qua 2 ngữ liệu, em hãy rút ra những nội dung cần ghi nhớ?
- HS đọc toàn ghi nhớ sgk tr 117 Hoạt động 2: 20’
- Mục tiêu: hs biết vận dụng kiến thức về văn miêu tả nội tâm để làm các BT trong sgk
- Hình thức tổ chức: dạy học nhóm, dạy học định hướng hành động
- PP luyện tập, thảo luận - KT chia nhóm
- Gv chia lớp thành 3 nhóm theo tháng sinh, mỗi nhóm thảo luận một BT
+ Nhóm 1 từ tháng 1 -4: BT 1 + Nhóm 2 từ tháng 5-8: BT 2 + Nhóm 3 từ tháng 9-12: BT 3
- Các nhóm thảo luận trong 7’, đại diện nhóm trình bày
- Gv và hs nhận xét, cho điểm
* Ngữ liệu 2
- Sự đau xót, dằn vặt bản thân tột cùng vì phải bán “cậu Vàng”
- mặt co rúm, vết nhăn, cái đầu ngoẹo một bên, miệng méo xệch -> miêu tả gián tiếp qua nét mặt, cử chỉ
2. Ghi nhớ
II. Luyện tập Bài 1
Thuật lại đoạn trích MGS mua Kiều ( T 97) bằng văn xuôi. Chú ý miêu tả nội tâm của nàng Kiều.
* Sau khi Kiều quyết định bán mình chuộc cha, có một mụ mối đã đánh hơi thấy món hời liền sốt sắng dẫn 1 gã đàn ông đến nhà Vương ông.
Gã đàn ông ấy khoảng hơn 40 tuổi, ăn mặc chải chuốt tới mức đỏm dáng
Cứ nhìn cách ăn mặc cầu kì của gã, người ta cũng có thể đoán được đây là một gã đàn ông vô công rồi nghề hoặc thuộc loại ăn chơi đàng điếm. Khi vào nhà Vương ông, gia chủ chưa kịp mời thì gã đã ngồi tót lên ghế một cái thật ngạo mạn, xấc xược.
Đến khi chủ nhà hỏi han trò chuyện thì gã bộc lộ rõ chân
tướng của một kẻ vô học bằng những câu trả lời cộc lốc, trống không. Gã có vẻ đắc chí ngồi gật gù ngắm nhìn mụ mối giở trò vén tóc, nắn tay để kiểm tra nàng Kiều như một món hàng ngoài chợ. Rồi có vẻ ưng ý gã bắt đầu một cuộc mặc cả đúng một nòi con buôn. Trong khi mụ mối và MGS dường như đang say với một cuộc mua bán thì nàng Kiều đáng thương chết lặng đi trong nỗi đau đớn, tủi nhục ê chề.
Nàng đâu ngờ cuộc đời mình lại đến nông nỗi này? Cuối cùng thì cuộc mặc cả cũng đến hồi kết thúc. Chao ôi, một người con gái tài sắc, đoan trang, hiếu thảo như nàng Kiều mà cuối cùng chỉ là một món hàng được đưa giá”
vâng ngoài bốn trăm” thôi ư?
4. Củng cố: 1’
? Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn tự sự? Có mấy cách miêu tả nội tâm trong văn tự sự?
5. HD về nhà: 3’
- Học bài, xem lại bài tập.
- Chuẩn bị trả bài tập làm văn số 2.
+ Lập dàn ý cho đề văn.
+ Ôn tập lại văn tự sự có sử dụng miêu tả.
V. Rút kinh nghiệm
………
………
………
………
………
………
