Dạng III: Bài tập xác định chất còn thiếu trong phương trình, hoàn thiện phương trình hóa học.
A. Lý thuyết & phương pháp giải
Để xác định chất còn thiếu trong phương trình hóa học ta cần lưu ý: Trong phản ứng hóa học số nguyên tử mỗi nguyên tố giữ nguyên trước và sau phản ứng.
B. Ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Hãy xác định công thức hóa học thích hợp để điền vào dấu hỏi chấm trong phương trình hóa học sau: Mg + 2HCl → MgCl2 +?
Hướng dẫn giải
Vế trái có Mg, H, Cl vậy chất còn lại ở vế phải nhất định phải chứa H. Vậy chất còn thiếu ở vế phải là H2.
Vậy phương trình hóa học là:
Mg + 2HCl → MgCl2 + H2
Ví dụ 2: Hãy xác định công thức hóa học thích hợp để điền vào dấu hỏi chấm trong các phương trình hóa học sau:
a. 4Na + ? → 2Na2O b. CaO + CO2 → ? Hướng dẫn giải
a. Vế phải có Na, O, vậy chất còn lại ở vế trái nhất định phải có O. Vậy chất còn thiếu ở vế trái là O2.
Vậy phương trình hóa học là:
4Na + O2 → 2Na2O
b. Vế trái có Ca, O, C, vậy chất cần tìm ở vế phải nhất định phải có Ca, C, O. Vậy chất cần tìm là CaCO3.
Vậy phương trình hóa học là:
CaO + CO2 → CaCO3
Ví dụ 3: Chọn hệ số và công thức hóa học thích hợp để điền vào dấu hỏi chấm trong phương trình hóa học sau:
FeO + ?HCl → FeCl2 + ? Hướng dẫn giải
Vế trái có Fe, O, H, Cl, vậy chất còn lại ở vế phải nhất định phải chứa H, O. Vậy chất còn thiếu ở vế phải là H2O.
Vế phải có 2 nguyên tử Cl, vậy để số Cl ở cả hai vế bằng nhau thì cần thêm 2 vào trước HCl.
Vậy phương trình hóa học là:
FeO + 2HCl → FeCl2 + H2O C. Bài tập tự luyện
Câu 1: Cho phương trình phản ứng: NaOH + HCl → ? + H2O Chất còn thiếu trong phương trình trên là
A. NaCl.
B. Na.
C. Na2O.
D. NaClO.
Đáp án: Chọn A
Vế trái có Na, O, H, Cl, vậy chất còn lại ở vế phải nhất định phải chứa Na, Cl. Vậy chất còn thiếu là NaCl.
Câu 2: Cho phương trình phản ứng:
Fe + H2SO4 → FeSO4 + ?
Tỉ lệ số phân tử của chất sản phẩm là A. 1 : 1.
B. 1 : 2.
C. 2 : 1.
D. 1 : 3.
Đáp án: Chọn A.
Vế trái có chứa Fe, H, S, O. Vậy chất còn thiếu ở vế phải có chứa H. Vậy chất còn thiếu là H2.
Phương trình phản ứng:
Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2
Vậy tỉ lệ số phân từ FeSO4 : H2 = 1 : 1
Câu 3: Cho phương trình phản ứng: 2NO + O2 → 2?
Chất còn thiếu trong phương trình là A. NO2.
B. N.
C. NO3. D. N2O5.
Đáp án: Chọn A 2NO + O2 → 2NO2.
Câu 4: Cho phương trình hóa học sau:
aAl(OH)3 + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + ? Giá trị của a là
A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
Đáp án: Chọn B
Vế trái có chứa Al, O, H, S, vậy chất còn thiếu ở vế phải có chứa H, O. Vậy chất còn thiếu là H2O.
Phương trình phản ứng:
2Al(OH)3 + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 6H2O.
Vậy a = 2
Câu 5: Hòa tan kẽm (Zn) vào dung dịch axit clohidric (HCl) thu được kẽm clorua (ZnCl2) và khí là
A. H2. B. CO2. C. O2. D. CO.
Đáp án: Chọn A
Câu 6: Cho phương trình hóa học sau: Al + FeSO4 → Al2(SO4)3 + ? Hãy cho biết hệ số thích hợp trong phản ứng là
A. 1 : 3 : 1 : 3.
B. 2 : 3 : 1 : 3.
C. 2 : 1 : 3 : 2.
D. 3 : 2 : 1 : 3.
Đáp án: Chọn B
Vế trái chứa Al, Fe, S, O do đó chất còn thiếu ở vế phải chứa Fe.
Vậy chất còn thiếu là Fe.
Phương trình hóa học: 2Al + 3FeSO4 → Al2(SO4)3 + 3Fe Câu 7: Cho sơ đồ phản ứng: SO2 + O2 →?
Tổng hệ số các chất tham gia phản ứng là A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
Đáp án: Chọn C
Vế trái chứ S, O do đó chất cần tìm ở vế phải nhất định phải chứa S, O.
Vậy chất còn thiếu là SO3.
Phương trình hóa học: 2SO2 + O2 → 2SO3.
Vậy tổng hệ số các chất tham gia phản ứng là: 2 + 1 = 3.
Câu 8: Cho phương trình hóa học sau: CO + FeO → Fe + ? Tỉ lệ số phân tử của các chất tham gia phản ứng là
A. 1 : 1.
B. 1 : 2.
C. 1 : 3.
D. 1 : 4.
Đáp án: Chọn A
Vế trái chứa C, O, Fe do đó chất còn lại ở vế phải nhất định phải chứa C, O. Vậy chất còn lại là CO2.
Phương trình phản ứng: CO + FeO → Fe + CO2.
Tỉ lệ số phân tử của các chất tham gia phản ứng là 1 : 1.
Câu 9: Cho phương trình phản ứng sau:
Fe(NO3)3 + ?KOH → Fe(OH)3 + ?
Hệ số trước KOH và chất còn thiếu trong phương trình trên lần lượt là A. 1 và KNO3.
B. 2 và KNO3. C. 3 và KNO3. D. 4 và KNO3. Đáp án: Chọn C
Phương trình phản ứng: Fe(NO3)3 + 3KOH → Fe(OH)3 + 3KNO3. Câu 10: Có phản ứng hóa học:
CuO +? → Cu + H2O
Tích hệ số các chất tham gia phản ứng là A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
Đáp án: Chọn A
Vế phải chứa Cu, H, O do vậy chất còn thiếu ở vế trái nhất định phải chứa H. Vậy chất còn thiếu là H2.
Phương trình phản ứng: CuO + H2 → Cu + H2O.
Tích hệ số các chất tham gia phản ứng là 1.1 = 1.
