- Tạo dòng thuần về từng tính trạng.

Bài 8: Quy luật Menđen - Quy luật phân li

I. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN HỌC CỦA MENĐEN Phương pháp lai và phân tích con lai của Menđen.

- Tạo dòng thuần về từng tính trạng.

- Lai các dòng thuần chủng khác biệt về 1 hoặc 2 tính trạng rồi phân tích kết quả lai ở F

, F

, F3.

- Sử dụng toán xác suất để phân tích kết quả lai sau đó đưa ra giả thuyết để giải thích kết quả.

- Tiến hành thí nghiệm chứng minh cho giả thuyết.

* Thí nghiệm và cách suy luận khoa học của Menđen.

Bố mẹ thuần chủng: cây hoa đỏ x cây hoa trắng F

: 100% hoa đỏ

Cho F

tự thụ phấn ⇒ F

F

: 705 cây hoa đỏ: 224 cây hoa trắng (xấp xỉ 3 đỏ: 1 trắng) II. HÌNH THÀNH HỌC THUYẾT KHOA HỌC.

1. Nội dung giả thuyết

- Mỗi tính trạng dều do 1 cặp nhân tố di truyền qui định. Trong tế bào nhân tố di truyền không hòa trộn vào nhau

- Bố (mẹ) chỉ truyền cho con (qua giao tử) 1 trong 2 thành viên của nhân tố di truyền.

- Khi thụ tinh, các giao tử kết hợp với nhau một cách ngẫu nhiên tạo nên các hợp tử.

2. Kiểm tra giả thuyết:

- Bằng phép lai phân tích (lai kiểm nghiệm): Tiến hành ở 7 tính trạng khác nhau, cho F

lai với cây hoa trắng cho tỉ lệ kiểu hình xấp xỉ 1:1

- Sơ đồ lai như dự đoán của Men đen.

Qui ước gen:

A ⇒ qui định hoa đỏ là trội hoàn toàn so với a ⇒ qui định hoa trắng.

Ta có sơ đồ lai một cặp tính trạng như sau:

Ptc: AA x aa Gp: A a Aa

100% hoa đỏ F

x F

: Aa x Aa GF

A , a A , a

F

: KG: 1AA. 2Aa: 1aa KH: 3hoa đỏ: 1 hoa trắng 3. Nội dung qui luật

- Mỗi tính trạng được qui định bởi 1 cặp alen.

- Các alen của bố, mẹ tồn tại trong tế bào của cơ thể con một cách riêng rẽ, không hòa trộn vào nhau.

- Khi hình thành giao tử, các thành viên của cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, nên 50%

số giao tử chứa alen này và 50% số giao tử chứa alen kia.

III. CƠ SỞ TẾ BÀO HỌC CỦA QUI LUẬT PHÂN LI.

- Trong tế bào sinh dưỡng, các gen và các NST luôn tồn tại thành từng cặp. Các gen nằm trên các

NST.

2

- Khi giảm phân tạo giao tử, các thành viên của một cặp alen, mỗi NST trong từng cặp NST tương đồng phân li đồng đều về các giao tử.

- Lơcut: là vị trí xác định của gen trên NST.

- Alen: là những trạng thái khác nhau của cùng 1 gen.

BÀI 9: QUY LUÂÏT PHÂN LI ĐỘC LẬP I. THÍ NGHIỆM LAI HAI TÍNH TRẠNG

1.Thí nghiệm:

I. THÍ NGHIỆM LAI HAI TÍNH TRẠNG.

1. Thí nghiệm

2. Nhận xét

Pt/c: Hạt vàng trơn x Hạt xanh nhăn F1: 100% vàng trơn

F1x F1  F2 gồm 16

9 hạt vàng trơn, 16

3 hạt vàng nhăn, 16

3 hạt xanh, trơn, 16

1 hạt xanh, nhăn Lập tỷ lệ:

1 3 1 3

3

9 



  xanh

vàng

1 3 1 3

3

9 



  nhăh

tron

Cần biết:

- Đây là phép lai 2 tính trạng : màu sắc và độ trơn của hạt

- F1 thấy cĩ vàng và trơn . Vậy vàng và trơn là trội  xanh và nhăn là lặn

- F2 cĩ vàng nhăn và xanh trơn là mới chưa thấy ở bố mẹ đĩ gọi là BIẾN DỊ TỔ HỢP - F1 thấy 100% vàng và F2 vàng: xanh = 3:1  giống quy luật phân li

100% trơn và F2 trơn : nhăn = 3:1  giống quy luật phân li

3

*** Như vậy khi lai 2 tính trạng thì kết quả giống như 2 phép lai một tính trạng  các tính trạng khơng phụ thuộc vào nhau  nên gọi là phân li độc lập

Khi nhân các tỷ lệ vàng trơn và xanh nhăn, ta được: (3:1)(3:1)= 9:3:3:1 giống kết quả của bài

 Xác suất xuất hiện tỷ lệ kiểu hình ở F2 chính là tích xác suất các tính trạng hợp thành nó.

VD: Tại F2 ta thấy nếu xét hạt xanh,trơn là 16

3 = 4

1 xanh x 4 3 trơn

2. Nội dung quy luật phân li độc lập:

Ý nghĩa các quy luật Menden:

- Phân li độc lập tạo ra nhiều loại giao tử. Nhờ thụ tinh tạo ra nhiều tổ hợp và biến dị tổ hợp khác nhau giúp sinh vật phong phú. Là nguyên liệu của chọn giống và tiến hóa

- Giúp dự đoán được tỷ lệ kiểu hình ở đời con

- Biến dị tổ hợp là sự sắp xếp lại vật chất di truyền ở đời con khác so với cha me

II. CƠ SỞ TẾ BÀO HỌC:

- Mỗi tính trạng do 1 cặp alen quy định tồn tại trên từng cặp NST khác nhau

- Do sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của NST trong giảm phân và sự kết hợp ngẫu nhiên của các alen trong quá trình thụ tinh tạo hợp tử

BÀI TẬP QUI LUẬT MENĐEN

4

Câu 1 : Xét phép lai AaBbDd x aaBbdd.Nếu mỗi cặp gen quy định 1 cặp tính trạng và trội hoàn toàn thì ở đời con có số loại kiểu hình là :

A/ 2 B/ 3 C/ 4 D/ 8

Câu 2 : Biết mỗi gen quy định 1 tính trạng, gen trội là trội hoàn toàn, các gen phân li độc lập và tổ hợp tự do.Theo lí thuyết,phép lai AaBbDd x AaBbDD cho tỉ lệ kiểu hình A-bbD- ở đời con là :

A/ 9/32 B/ 3/16 C/ ¼ D/ 1/8 Câu 3 : Ở phép lai AaBbDd x aaBbdd,theo lí thuyết thì đời F1 có bao nhiêu % số cá thể thuần chủng A/ 6,25% B/ 12,5% C/ 18,75% D/ 0%

Câu 4 : Các gen phân li độc lập, một gen quy định 1 tính trạng, có hiện tượng trội lặn hoàn toàn.Ở đời con của phép lai nào sau đây mỗi kiểu hình chỉ có 1 kiểu gen :

A/ AaBb x aabb B/ AaBb x AaBb C/ AaBb x aaBb D/ AABb x AaBb

Câu 5 : Cho phép lai AaBbDd x AaBbDd ( các gen phân li độc lập, mỗi cặp gen quy định 1 cặp tính trạng và có hiện tượng trội lặn hoàn toàn).Xác suất để xuất hiện đời con có 2 tính trạng trội là :

A/ 9/64 B/ 27/64 C/ 9/16 D/ 54/64 Câu 6 : Trong trường hợp mỗi cặp tính trạng do một cặp gen quy định và trội hoàn toàn.Ở phép lai AaBbDd x AabbDD,đời con có :

A/ 16 loại kiểu gen, 4 loại kiểu hình B/ 16 loại kiểu gen, 8 loại kiểu hình C/ 12 loại kiểu gen, 4 loại kiểu hình D/ 12 loại kiểu gen, 8 loại kiểu hình

Câu 7 : Biết các gen phân li độc lập và tổ hợp tự do.Theo lí thuyết,phép lai AaBbDd x AaBbDD cho tỉ lệ kiểu gen aaBbDD ở đời con là :

A/ 1/16 B/ ¼ C/ 1/32 D/ 1/8

Câu 8 : Ở đậu Hà Lan,gen A quy định hạt vàng,a quy định hạt xanh,B quy định hạt trơn,b quy định hạt nhăn,2 cặp gen này nằm trên 2 cặp NST tương đồng.Cho 1 cơ thể có kiểu hình trội lai phân tích,thế hệ sau thu được 50% hạt vàng, trơn : 50% hạt xanh,trơn.Kiểu gen của cơ thể đem lai là :

A/ AaBb B/ AaBB C/ AABb D/ AABB

Câu 9 : Tính trạng chiều cao thân do 1 cặp gen quy định.Cho cây thân cao lai với cây thân cao,F1 được 75% cây cao, 25% cây thấp.Trong số các cây thân cao, cây dị hợp có tỉ lệ :

A/ 100% B/ ³

4 C/ ¹

2 D/ ²

Câu 10 : Trong điều kiện mỗi cặp gen quy định 1 cặp tính trạng và trội lặn hoàn toàn.Ở phép lai AaBbDd x 3

aaBbdd,cá thể chỉ có 1 tính trạng trội ở đời F1 chiếm tỉ lệ : A/ ¹

16 B/ ⁵

16 C/ ³

16 D/ ³

8

Câu 11 : Biết 1 gen quy định 1 tính trạng ; gen trội là trội hoàn toàn , các gen phân li độc lập và tổ hợp tự do.Theo lí thuyết, phép lai AaBbDd x AaBbDD cho đời con có :

A/ 18 kiểu gen , 4 kiểu hình B/ 27 kiểu gen , 8 kiểu hình C/ 28 kiểu gen , 8 kiểu hình D/ 27 kiểu gen , 4 kiểu hình

Câu 12 : Cho biết mỗi gen quy định 1 tính trạng, gen trội là trội hoàn toàn, các gen phân li độc lập và tổ hợp tự do .Ở phép lai AaBbDd x Aabbdd,kiểu hình lặn về cả 3 tính trạng của đời con có tỉ lệ :

A/ 1/32 B/ ½ C/ 1/8 D/ 1/16

Câu 13 : Ở người, gen A quy định mắt đen là trội hoàn toàn so với gen a quy định mắt xanh.Muốn sinh con ra có người mắt đen,có người mắt xanh thì kiểu gen của bố mẹ có thể là :

1/ AA x Aa 2/ AA x AA 3/ Aa x aa

4/ Aa x Aa 5/ aa x aa

Phương án đúng là :

A/ 1, 2 , 5 B/ 2 , 3 , 4 C/ 3 ,4 , 5 D/ 3, 4

5

Câu 14 : Cho biết 1 gen quy định 1 tính trạng,gen trội là trội hoàn toàn, các gen phân li độc lập, phép lai Aabb x aaBb, kiểu hình về cả 2 tính trạng trội ở đời con có tỉ lệ :

A/ 25% B/ 75% C/ 56,25% D/ 50%

Câu 15* : Ở người, bố dị hợp 2 cặp gen ( mắt nâu, tóc quăn), mẹ có kiểu gen đồng hợp lặn ( mắt xanh, tóc thẳng).Các gen phân li độc lập, gen trội là trội hoàn toàn.Xác suất để con họ sinh ra mang ít nhất 1 tính trạng trội là :

A/ 12,5 B/ 25% C/ 50% D/ 75%

Câu 16 : Viết giao tử các kiểu gen

A/ AaBbddMM B/ AabbDdMM

C/ AAbbDd D/ AAbbDdMM

Câu 17 : Cho biết mỗi gen quy định 1 tính trạng, gen trội là trội hoàn toàn, các gen phân li độc lập và tổ hợp tự do .Ở phép lai AaBbDd x Aabbdd,kiểu hình lặn về cả 3 tính trạng của đời con có tỉ lệ :

A/ 1/32 B/ ½ C/ 1/8 D/ 1/16

Câu 18 : Cho biết mỗi tính trạng do 1 cặp gen quy định và phân li độc lập với nhau.Ở đời con của phép lai AaBbDdEe x AaBbDdEe, kiểu hình chỉ có 2 tính trạng trội chiếm tỉ lệ :

A/ 9/16 B/ 27/64 C/ 27/256 D/ 27/128

Câu 19 : Cho biết mỗi gen quy định 1 tính trạng và trội là trội hoàn toàn.Ở phép lai AaBb x aabb,số cá thể con mang kiểu hình khác bố mẹ có tỉ lệ là :

A/ 1/2 B/ 1/4 C/ 1/8 D/ 3/4

Câu 20 : Ở 1 loài, A quy định thân cao, a quy định thân thấp ; B quy định hoa đỏ , b quy định hoa trắng.Cho lai giữa cây thân cao hoa đỏ với cây thân cao hoa trắng, đời con có tỉ lệ 3 thân cao hoa đỏ : 3 thân cao hoa trắng : 1 thân thấp hoa đỏ : 1 thân thấp hoa trắng.Kiểu gen của thế hệ P là :

A/ AaBb và Aabb B/ AaBb và AaBb

C/ AaBb và aabb D/ AABb và aaBb