Bài 4: Lao động và việc làm. Chất lượng cuộc sống Câu hỏi giữa bài (các câu hỏi trong bài học)
Câu hỏi trang 15 sgk Địa lí lớp 9: Dựa vào hình 4.1, hãy:
- Nhận xét về cơ cấu lực lượng lao động giữa thành thị và nông thôn? Giải thích nguyên nhân.
- Nhận xét về chất lượng của lực lượng lao động ở nước ta. Để nâng cao chất lượng lực lượng lao động cần có những giải pháp gì?
Lời giải:
* Cơ cấu lực lượng lao động của nước ta - Nhận xét
+ Lao động nước ta có sự phân bố không đều giữa thành thị và nông thôn.
+ Lao động nước ta tập trung chủ yếu ở nông thôn (75,8% - 2003).
+ Thành thị có tỉ lệ lao động thấp hơn nhiều so với nông thôn (24,2% - 2003).
- Giải thích
+ Nền kinh tế của nước ta chủ yếu vẫn nông nghiệp, chưa được cơ giới hóa nên còn sử dụng nhiều lực lượng lao động. Do đó đa số người dân nước ta vẫn sinh sống ở nông thôn gắn với sản xuất nông nghiệp.
+ Quá trình đô thị hoá ở nước ta đang diễn ra nhanh, nhưng trình độ đô thị hoá còn thấp, quá trình công nghiệp hoá đang được đẩy mạnh và dân số đô thị đang có xu hướng tăng lên. Phần lớn các đô thị ở nước ta có quy mô vừa và nhỏ nên số lao động thành thị của nước ta vẫn còn chiếm một tỉ lệ nhỏ.
Nền kinh tế nông nghiệp nước ta phát triển từ sớm
* Chất lượng của lực lượng lao động nước ta - Nhận xét
+ Lực lượng lao động của nước ta còn có nhiều hạn chế về trình độ chuyên môn và tay nghề. Số lao động không qua đào tạo chiếm một tỉ lệ cao (78,8% - 2003).
+ Lực lượng lao động đã qua đào tạo thấp, chỉ chiếm có 21,2% - 2003.
- Giải pháp
+ Mở các trung tâm đào tạo, hướng nghiệp, dạy nghề ở các địa phương.
+ Tư vấn, tìm kiếm việc làm và đa dạng hóa việc làm cho người lao động.
+ Đào tạo dạy nghề phù hợp với nhu cầu của thị trường, nâng cao chất lượng lao động,…
Tăng cường dạy nghề, nâng cao chất lượng người lao động
Câu hỏi trang 16 sgk Địa lí lớp 9: Quan sát hình 4.2, hãy nêu nhận xét về cơ cấu và sự thay đổi cơ cấu lao động theo ngành ở nước ta?
Lời giải:
Qua biểu đồ, rút ra một số nhận xét sau:
- Phần lớn lao động nước ta tập trung ở khu vực nông-lâm-ngư nghiệp nhưng đang có xu hướng giảm (giảm 11,9%).
- Tỉ lệ lao động trong khu vực công nghiệp - xây dựng và dịch vụ còn chiếm tỉ lệ nhỏ, nhưng đang có xu hướng tăng dần. Công nghiệp và xây dựng tăng 5,2%; dịch vụ tăng từ 6,7%.
- Cơ cấu lao động nước ta đang có sự thay đổi tích cực theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Lao động tập trung ở các ngành phi nông nghiệp ngày càng đông đảo
Câu hỏi trang 16 sgk Địa lí lớp 9: Để giải quyết vấn đề việc làm, theo em cần phải có những giải pháp nào?
Lời giải:
Một số giải pháp để giải quyết việc làm ở nước ta hiện nay - Phân bố lại dân cư và lao động giữa các vùng.
- Đa dạng hoá các hoạt động kinh tế ở nông thôn.
- Phát triển hoạt động công nghiệp, dịch vụ ở các đô thị.
- Đẩy mạnh, liên kết xuất khẩu lao động,…
Việt Nam tăng cường xuất khẩu lao động sang các nước Đông Á
Bài tập cuối bài
Bài 1 trang 17 sgk Địa lí lớp 9: Tại sao giải quyết việc làm đang là vấn đề xã hội gay gắt ở nước ta?
Lời giải:
- Mỗi năm nước ta tăng thêm khoảng 1 triệu lao động.
- Tình trạng thiếu việc làm ở nông thôn là phổ biến, tỉ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị tương đối cao.
- Ví dụ, năm 2005: Tỉ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị là 5,3%; Tỉ lệ thiếu việc làm ở nông thôn là 9,3%.
-> Giải quyết việc làm đang là vấn đề xã hội gay gắt ở nước ta hiện nay.
Một số chỉ tiêu dân số nước ta, tỉ lệ thấp nghiệp năm 2019 là khoảng 2,05%
Bài 2 trang 17 sgk Địa lí lớp 9: Chúng ta đã đạt được những thành tựu gì trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân?
Lời giải:
Những thành tựu đạt được trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân - Tỉ lệ người lớn biết chữ đạt 90,3% (năm 1999), hiện nay là trên 95%.
- Mức thu nhập bình quân trên đầu người ngày càng tăng lên.
- Người dân được hưởng các dịch vụ xã hội (y tế, phúc lợi xã hội, nhà ở,...) tốt hơn.
- Tuổi thọ trung bình ngày càng tăng lên.
- Tỉ lệ tử vong, suy dinh dưỡng của trẻ em giảm, nhiều dịch bệnh được đẩy lùi,...
- Tuy nhiên, chất lượng cuộc sống vẫn đang còn chênh lệch giữa các vùng nông thôn và thành thị, giữa các tầng lớp dân cư trong xã hội.
Chất lượng cuộc sống của các dân tộc thiểu số ngày càng được nâng cao
Bài 3 trang 17 sgk Địa lí lớp 9: Dựa vào bảng số liệu dưới đây, nêu nhận xét về sự thay đổi trong sử dụng lao động theo các thành phần kinh tế ở nước ta và ý nghĩa của sự thay đổi đó?
Lời giải:
* Nhận xét
Qua bảng số liệu, rút ra một số nhận xét sau:
- Tỉ lệ lao động trong khu vực kinh tế Nhà nước giảm nhưng không ổn định và giảm 5,4%.
- Tỉ lệ lao động trong khu vực kinh tế khác tăng nhưng không ổn định và tăng 5,4%.
* Ý nghĩa
- Tạo điều kiện cho nền kinh tế nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường.
- Góp phần giải quyết tình trạng thiếu việc làm và thất nghiệp ở nước ta hiện nay.
- Nâng cao chất lượng nguồn lao động ở nước ta, bổ sung nguồn lao động lớn,…
Nền kinh tế nước ta ngày càng hội nhập sâu, rộng với các nước, khu vực trên thế giới
