Tiết 6. Bài: Tính thống nhất về chủ
đề của văn bản
Khởi động Khởi động
Xác định vấn đề chủ yếu được thể hiện trong đoạn thơ sau:
Gió bấc cựa mình làm rơi quả khế Mèo con ru cái bếp thầm thì
Đêm nũng nịu dụi đầu vào vai mẹ Mùa đông còn bé tí ti.
( Ấm, Bùi Thị Tuyết Mai)
Ca ngợi tình yêu ấm áp, lớn lao của mẹ đối với
mỗi cuộc đời.
* Đọc lại văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh, xác định:
- Đối tượng được nói đến là ai?
- Vấn đề chính được rút ra từ văn bản?
- Chủ đề văn bản “Tôi đi học” là gì?
I. CH Ủ ĐỀ Ủ C A V N B NĂ Ả
1. Ví d : V n b n “Tôi đi h c” (Thanh T nh)ụ ă ả ọ ị
Đề tài của văn bản(đối tượng)
Vấn đề chính của văn bản (Nội dung)
Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.
-Những cảm xúc hồi hộp, bỡ ngỡ.
-Những kỷ niệm đã theo suốt cuộc đời.
Kỉ niệm sâu sắc ngày đầu tiên đi học.
Chủ đề của văn bản
“ Tôi đi học”.
CHIẾC BÁT VỠ
Một người đàn ông đang gánh chạn bát qua đường. Đi
qua đoạn dốc, quang gánh nghiêng, làm một chiếc bát trượt xuống đường và vỡ nát. Ông lão cứ thế đi tiếp mà không hề ngoảnh đầu lại nhìn.
Thấy lạ, người đi đường bèn nói: “Ông lão ơi, sao bát rơi vỡ mà ông chẳng hề hay biết?”. Ông lão trả lời: “Ta biết chứ, nhưng dẫu sao nó đã vỡ rồi, có tiếc nuối hay không cũng có được gì đâu!”.
- Đối tượng
- Vấn đề chính
- Chủ đề văn bản
- Đối tượng: Chiếc bát vỡ.
-Hãy học tập thái độ lạc quan của ông lão trước những sự việc rủi ro không mong muốn.
-Dù có tồi tệ đến mức nào, mọi chuyện rồi cũng sẽ qua.
-Cứ thế tiến lên phía trước và đừng
nghĩ ngợi về quá khứ đau buồn nữa,
bạn nhé!
Tuổi thơ của tôi được nâng lên từ những cánh diều.
Chiều chiều, trên bãi thả, đám trẻ mục đồng chúng tôi hò hét nhau thả diều thi. Cánh diều mềm mại như cánh bướm. Chúng tôi vui sướng đến phát dại nhìn lên trời. Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Sáo đơn, rồi sáo kép, sáo bè,.. Như gọi thấp xuống những vì sao sớm.
Ban đêm, trên bãi thả diều thật không còn gì huyền ảo hơn. Có cảm giác diều đang trôi trên dải Ngân Hà. Bầu trời tự do đẹp như một thảm nhung khổng lồ. Có cái gì cứ cháy lên, cháy mãi trong tâm hồn chúng tôi. Sau này tôi mới hiểu đấy là khát vọng. Tôi ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời và bao giờ cũng hi vọng khi tha thiết câu xin: “ Bay đi diều ơi! Bay đi!” Cánh diều tuổi ngọc ngà bay đi, mang theo nỗi khát khao của tôi.
(Tạ Duy Anh, Tiếng Việt 4, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017)
? Đặt 1 cái tên phù hợp cho văn bản.
? Theo em, tác giả muốn nói điều gì qua hình ảnh cánh diều? Chỉ ra các câu thể hiện rõ điều đó trong văn bản.
- Thông điệp: Con người chúng ta trong cuộc đời cũng cần có một khát vọng sống, lý tưởng sống cho riêng mình.
Khát vọng sống như cánh diều bay trên bầu trời rộng lớn, thỏa sức mình, nỗ lực chiến đấu cho cuộc đời chúng ta.
- Tên văn bản: Cánh diều tuổi thơ
1.TRÊN ĐƯỜNG -Con đường thay đổi
-Hành vi trưởng thành hơn
2. SÂN TRƯỜNG - Ngôi trường xinh xắn oai nghiêm hơn - Sợ hãi vẩn vơ
3. LỚP -Thấy xa mẹ, -nhớ nhà hơn
Tô đậm cảm giác trong sáng mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật “Tôi” trong ngày tựu trường đầu tiên=> CHỦ ĐỀ
NHAN ĐỀ Nhan đề tôi đi học
TỪ NGỮ Then chốt
Lặp lại
CÂU
Các câu đều nhắc đến kỷ niệm của buổi
tựu trường đầu tiên
BỐ CỤC
(Quan hệ giữa các phần
Thời gian , kh«ng gian )
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Nói lên những kỷ niệm của tác giả.
Câu1:
Căn cứ vào đâu em biết văn bản Tôi đi học nói lên những kỷ niệm của tác giả về buổi tựu trưường đầu tiên?
Nhan đề? Từ ngữ?
- Nhan đề : “ Tôi đi học”.
- Các từ ngữ biểu thị ý nghĩa đi học lặp lại nhiều lần..
Câu 2: Tìm các câu đều nhắc đến kỷ niệm buổi tựu trường đầu tiên của nhân vật “Tôi” trong văn bản Tôi đi học?
+ Hôm nay tôi đi học.
+ Hàng năm cứ vào cuối thu… lòng tôi lại nao nức nhỮng kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường.
+ Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy.
+ Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng.
+ Tôi bặm tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng xệch ra và chênh đầu chúi xuống đất…
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Câu 3:
Cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật tôi khi cùng mẹ trên đường đến trường đựơc thể
hiện qua những từ ngữ chi tiết nào?
Cảm nhận về con đường:
+ Quen đi lại lắm lần Thấy lạ, cảnh vật thay đổi
Thay đổi hành vi:
+ Không lội sông thả diều hay ra đồng nô đùa nữa Đi học, cố làm như một học trò thực sự.
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Câu 4:
Cảm nhận của tôi khi ở trên sân trường được diễn tả qua từ ngữ chi tiết nào nổi bật?
+ Cảm nhận về ngôi trường: Xinh xắn, oai nghiêm như đình làng…
+ Cảm giác bỡ ngỡ, lúng túng khi xếp hàng vào lớp: Nép bên người thân chỉ dám nhìn một nửa, bước nhẹ, muốn bay nhưng e sợ, thấy nặng nề, nức nở khóc.
Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Câu 5:
Tìm những chi tiết, từ ngữ nêu bật cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “ Tôi” khi ngồi trong lớp học?
Cảm thấy xa mẹ (trước đó: đi chơi cả ngày không
thấy xa nhà, xa mẹ; nay mới bước vàp lớp đã thấy xa mẹ nhớ nhà).
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Các chi tiết, các phương tiện ngôn từ trong văn bản mà các con vừa tìm được
đều tập trung tô đậm cảm giác gì của nhân vật
“ tôi”?
II. TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Chủ đề văn bản
Đối tượng của văn bản
- Nhan đề văn bản
V
ấn đề chủ yếu của văn bảnĐề mục Mối quan hệ giữa các phần
Từ ngữ then chốt
T
ính thống nhất về chủ đề của văn bảnQua trò chơi trên hãy cho biết: thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? Làm thế
nào để đảm bảo tính thống nhất đó?
Ghi nhớ Ghi nhớ
Văn chương làm cho những hiểu biết của ta về quê hương đất nước thêm phong phú sâu sắc.
Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện.
Bài 2+3: Một bạn dự định viết một số ý sau cho bài văn chứng minh luận điểm : “ Văn chương làm cho tình yêu quê hương đất núơc trong ta thêm phong phú và sâu sắc “.Em hãy thảo luân nhóm và khoanh vào những ý nào em cho là lạc đề ?
Văn chương giúp ta yêu cuộc sống , yêu cái đẹp.
Văn chương nung nấu trong ta lòng căm thù bọn giặc cướp nước, bọn bán
nước và hun đúc ý chí quyết tâm hi sinh bảo vệ nền độc lập tự do của Tổ quốc . Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước , về truyền thống tôt đẹp của ông cha ta .
Cứ mỗi độ thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưói nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng tôi lại náo nức, rộn rã, xốn xang .
Mẹ nắm tay dẫn đến trường
Con đường đến trường trở nên lạ.
Sân trường rộng, ngôi trường cao hơn.
Để phân tích dòng cảm xúc thiết tha , trong trẻo của nhân vật ‘’tôi ‘’ trong văn bản : Tôi đi học , có bạn dự định triển khia một số ý sau . Tìm và khoanh vào ý lạc chủ đề nếu có
Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự.
Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò . Sợ hãi chơ vơ trong hàng người bước vào lớp.
A.Cứ mỗi độ thu về , mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưói nón mẹ lần đầu tiên đến trường , lòng tôi lại náo nức , rộn rã , xốn xang .
B. Cảm thấy con đường thường di lại lắm lần tự nhiên cũng thấy lạ, nhiều cảnh vật thay đổi .
C..Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự.
D. Cảm thấy ngôi trường qua lại nhiều lần cũng có biến đổi.
E. Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón tiếp học trò .
