Bài 4. Trung Quốc từ thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX A. CÂU HỎI ĐẦU BÀI
Trả lời câu hỏi trang 24 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Hình dưới đây là di tích Tử Cấm Thành - một cung điện lớn và là một trong những biểu tượng của Trung Quốc thời phong kiến. Từ thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX, chế độ phong kiến Trung Quốc tiếp tục phát triển như thế nào trên các lĩnh vực chính trị, văn hóa, xã hội?
Trả lời:
- Chính trị:
+ Bộ máy nhà nước từng bước được củng cố, kiện toàn từ trung ương đến địa phương.
+ Mở nhiều khoa thi để tuyển chọn nhân tài cho đất nước.
+ Tiến hành nhiều cuộc chiến tranh xâm lược.
- Kinh tế phát triển toàn diện trên các lĩnh vực nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp.
- Đạt được nhiều thành tựu rực rỡ trên lĩnh vực văn hóa.
B. CÂU HỎI GIỮA BÀI
1. Tiến trình phát triển của lịch sử Trung Quốc từ thế kỉ VII đến giũa thế kỉ XIX
Trả lời câu hỏi trang 25 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Từ thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX, lịch sử Trung Quốc trải qua các triều đại phong kiến nào? Hãy thế hiện tiến trình lịch sử đó trên trục thời gian theo ý tưởng của em.
Trả lời:
- Các triều đại phong kiến Trung Quốc từ thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX:
+ Thời nhà Đường (618 - 907) + Thời kì Ngũ Đại (907 - 960) + Thời nhà Tống (960 - 1279) + Thời nhà Nguyên (1271 - 1368) + Thời nhà Minh (1368 - 1644) + Thời nhà Thanh (1644 - 1911) - Trục thời gian tham khảo:
2. Trung Quốc dưới thời Đường
Trả lời câu hỏi trang 25 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Hãy trình bày những biểu hiện về sự thịnh vượng của Trung Quốc dưới thời Đường.
Trả lời:
- Chính trị - đối ngoại:
+ Củng cố và hoàn thiện bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương nâng cao quyền lực của Hoàng đế.
+ Đặt các khoa thi để tuyển chọn người đỗ đạt ra làm quan.
+ Với tiềm lực về kinh tế và quân sự, nhà Đường tiếp tục chính sách xâm lược các nước, lãnh thổ Trung Quốc được mở rộng.
- Kinh tế:
+ Sản xuất nông nghiệp phát triển nhờ việc thực hiện: giảm tô thuế, bớt sưu dịch;
chia ruộng đất cho nông dân (theo chế độ quân điền); cải tiến kĩ thuật canh tác…
+ Nhiều xưởng thủ công luyện sắt, đóng thuyền,.. với hàng chục người làm việc xuất hiện.
+ Cuất hiện nhiều thành thị phồn thịnh, như: Trường An, Lạc Dương…
+ Từ những tuyến đường giao thông truyền thống nối các châu lục được hình thành từ các thế kỉ trước, đến thời Đường trử thành “con đường tơ lụa”.
3. Sự phát triển của thời Minh - Thanh
Trả lời câu hỏi 1 trang 27 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Nêu những biểu hiện nổi bật về sự phát triển kinh tế thời Minh - Thanh.
Trả lời:
- Nông nghiệp:
+ Có những bước tiến về kĩ thuật gieo trồng.
+ Diện tích canh tác được mở rộng.
+ Sản lượng lương thực tăng nhiều…
- Thủ công nghiệp:
+ Nhiều xưởng thủ công lớn được hình thành, thuê mướn nhiều nhân công và sản phẩm rất đa dạng.
+ Những sản phẩm thủ công nổi tiếng nhất là: gốm sứ và tơ lụa…
- Thương nghiệp:
+ Nhiều thành thị lớn như Bắc Kinh, Nam Kinh,… được hình thành.
+ Nhiều thương cảng trở thành trung tâm buốn bán sầm uất, như: Quảng Châu, Phúc Kiến,…
+ Thiết lập quan hệ giao thương với nhiều nước Đông Nam Á, Ấn Độ, Ba Tư…
=> Thời Minh - Thanh mầm mống kinh tế tuw bản chủ nghĩa đã xuất hiện nhưng còn nhỏ bé, chưa đủ sức chi phối mạnh mẽ với nền kinh tê - xã hội Trung Quốc.
Trả lời câu hỏi 2 trang 27 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Theo em, thành tựu nào là nổi bật nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Thành tựu về nông nghiệp là quan trọng nhất, vì:
+ Nông nghiệp là ngành kinh tế giữ vai trò chủ đạo ở Trung Quốc thời phong kiến (thủ công nghiệp và thương nghiệp tuy cũng được nhà nước khuyến khích phát triển nhưng còn hạn chế).
+ Sự phát triển của nông nghiệp đã cung cấp một phần hàng hóa cho thương nghiệp, ví dụ: những mặt hàng nông sản như: lúa gạo, chè, bông… cũng là một loại hàng hóa
+ Sự phát triển của nông nghiệp đã góp phần ổn định đời sống nhân dân.
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo
4. Những thành tựu chủ yếu của nền văn hóa Trung Quốc từ thế kỉ VII đến giữa thế kỉ XIX
Trả lời câu hỏi 1 trang 28 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Hãy giới thiệu những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Trung Quốc từ thế kỉ VII đến thế kỉ XIX.
Trả lời:
- Tư tưởng- tôn giáo:
+ Nho giáo trở thành hệ tư tưởng chính thống của chế độ phong kiến Trung Quốc + Phật giáo tiếp tục phát triển, thịnh hành nhất dưới thời Đường.
- Sử học:
+ Thành lập cơ quan chép sử.
+ Nhiều bộ sử lớn được biên soạn: Minh sử, Thanh thực lực, Tứ khổ toàn thư,…
- Văn học:
+ Phát triển đa dạng về thể loại, như: thơ, kinh kịch, tiểu thuyết chương hồi…
+ Xuất hiện nhiều nhà văn, nhà thơ lớn, với nhiều tác phẩm nổi tiếng. Ví dụ như: bài thơ Tĩnh dạ tứ của Lý Bạch; bài thơ Tì bà hành của Bạch Cư Dị; tiểu thuyết Thủy hử của Thi Nại Am; tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, tiểu thuyết Tây du kí của Ngô Thừa Ân, tiểu thuyết Hồng lâu mộng của Tào Thuyết Cần,..
- Kiến trúc - điêu khắc
+ Xây dựng nhiều công trình kiến trúc đặc sắc, như: Vạn lí trường thành, Tử Cấm Thành, Cố cung…
+ Nghệ thuật điêu khắc đạt đến trình độ tinh xảo, điêu luyện với những bức tượng phật tinh xảo, sinh động…
- Kĩ thuật: phát minh ra kĩ thuật in, thuốc súng…
Trả lời câu hỏi 2 trang 28 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Em hãy nêu nhận xét về những thành tựu văn hóa của Trung Quốc.
Trả lời:
- Nhận xét:
+ Từ thế kỉ VII - giữa thế kỉ XIX, nhân dân Trung Quốc đã đạt được nhiều thành tựu trên tất cả các lĩnh vực văn hóa.
+ Những thành tựu văn hóa của cư dân Trung Quốc đã đóng góp lớn vào kho tàng văn minh nhân loại; đồng thời có tác động, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển văn hóa của nhiều quốc gia, như: Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên…
+ Nhiều thành tựu văn hóa của cư dân Trung Quốc vẫn được duy trì cho đến ngày nay. Ví dụ: Tử cấm thành (ở Bắc Kinh) là địa điểm du lịch hấp dẫn; các tác phẩm:
Thủy hử, Tam quốc diễn nghĩa, Tây du kí, Hồng lâu mộng… là nguyên tác của nhiều bộ phim điện ảnh hoặc phim truyền hình…
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo C. CÂU HỎI CUỐI BÀI
Trả lời câu hỏi 1 trang 28 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Tại sao nói thời Đường là thời kì thịnh vượng của chế độ phong kiến Trung Quốc?
Trả lời:
Dưới thời Đường, chế độ phong kiến Trung Quốc đạt được sự phát triển toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: chính trị - kinh tế - văn hóa – xã hội.
- Chính trị:
+ Bộ máy nhà nước được củng cố, hoàn chỉnh từ trung ương đến địa phương.
+ Nhà nước mở nhiều khoa thi để tuyển chọn nhân tài.
+ Thi hành chính sách xâm lược để mở rộng bờ cõi đất nước, như: lấn chiếm vùng Nội Mông, chinh phục Tây Vực, xâm lược Triều Tiên, củng cố chế độ cai trị ở An Nam.
- Kinh tế:
+ Sản xuất nông nghiệp phát triển nhờ việc thực hiện: giảm tô thuế, bớt sưu dịch;
chế độ quân điền; cải tiến kĩ thuật canh tác…
+ Các ngành nghề thủ công như rèn sắt, đóng thuyền,… có sự phát triển hơn trước.
+ Thương nghiệp phát triển, nhà Đường có quan hệ buôn bán với hầu hết các nước châu Á; con đường tơ lụa được hình thành.
- Xã hội ổn định, đời sống nhân dân ấm no.
- Văn hóa phát triển, tiêu biểu nhất là lĩnh vực văn học.
Trả lời câu hỏi 2 trang 28 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Kinh tế dưới thời Minh - Thanh có đặc điểm gì nổi bật so với thời Đường?
Trả lời:
- Điểm mới của kinh tế thời Minh – Thanh so với thời Đường là:
+ Nông nghiệp phát triển hơn (tiến bộ về kĩ thuật giep trồng; diện tích canh tác mở rộng; sản lượng lương thực tăng lên).
+ Trong thủ công nghiệp: hình thành những xưởng thủ công tương đối lớn, thuê nhiều nhân công.
+ Trong thương nghiệp: xuất hiện mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Trả lời câu hỏi 3 trang 28 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Trong những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Trung Quốc từ thế kỉ VII đến thế kỉ XIX, em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Trong những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Trung Quốc từ thế kỉ VII đến thế kỉ XIX, em ấn tượng với công trình kiến trúc Tử Cấm Thành.
- Vì:
+ Tử Cấm Thành được xây dượng dưới thời Minh. Đây là nơi ở của hoàng đế và hoàng gia Trung Quốc trong hơn 5 thế kỉ. Toàn bộ công trình này có 9999 căn phòng, gắn với quan niệm Thiên Tử là con Trời và chỉ ở Thiên cung mới có 10.000 phòng.
+ Tử Cấm Thành là một trong những công trình biểu tượng của Trung Quốc nhưng lại gắn với tên tuổi của một người Việt là Nguyễn An (quê ở Hà Nội).
+ Ngày nay, Tử Cấm Thành là một trong những địa điểm thăm quan hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo Trả lời câu hỏi 4 trang 28 SGK Lịch sử và Đại lí 7: Liên hệ với lịch sử Việt Nam, em hãy tìm hiểu thêm và chia sẻ: Từ thế kỉ VII đến thế kỉ XIX, triểu đại phong kiến Trung Quốc nào đã xâm lược nước ta?
Trả lời
- Từ thế kỉ VII đến thế kỉ XIX, nhiều triểu đại phong kiến Trung Quốc đã xâm lược nước Việt Nam. Cụ thể là:
+ Nhà Tống xâm lược Đại Cồ Việt vào năm 981.
+ Nhà Tống âm lược Đại Việt (1075 - 1077)
+ Quân Mông - Nguyên 3 lần xâm lược Đại Việt (1258 - 1288) + Nhà Minh xâm lược Đại Ngu (1406 - 1407)
+ Nhà Minh đặt ách cai trị ở Đại Ngu (1407 - 1427)
+ Nhà Thanh xâm lược Đại Việt (1789).
