BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM CUỐI THẾ KỈ XIX
CÂU HỎI GIỮA BÀI
Câu hỏi trang 134 SGK Lịch sử 8: Nêu những nét chính về tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam giữa thế kỉ XIX.
Lời giải:
- Kinh tế:
+ Nông nghiệp: lạc hậu, ruộng đất bị cường hào, địa chủ chấp chiếm.
+ Sản xuất thủ công và thương nghiệp trì trệ, đình đốn.
- Xã hội:
+ Đời sống nhân dân cơ cực, khó khăn.
+ Các phong trào đấu tranh của nhân dân chống lại triều đình phong kiến liên tiếp nổ ra.
Câu hỏi trang 134 SGK Lịch sử 8: Nguyên nhân dẫn đến những cuộc khởi nghĩa nông dân chống triều đình phong kiến trong nửa cuối thế kỉ XIX.
Lời giải:
- Triều đình phong kiến nhà Nguyễn thi hành các chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời, lạc hậu khiến Việt Nam rơi vào khủng hoảng, suy yếu; đời sống nhân dân khổ cực. Vì vậy, họ đã nổi dậy đấu tranh.
Câu hỏi trang 135 SGK Lịch sử 8: Vì sao quan lại, sĩ phu đưa ra những đề nghị cải cách?
Lời giải:
- Tình hình đất nước ngày một nguy nan.
- Xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân; mong muốn nước nhà giàu mạnh, đủ sức đương đầu với cuộc tấn công xâm lược của kẻ thù.
Câu hỏi trang 135 SGK Lịch sử 8: Kể tên những sĩ phu tiêu biểu trong phong trào cải cách ở nửa cuối thế kỉ XIX. Nêu những nội dung chính trong các đề nghị cải cách của họ.
Lời giải:
- Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế: xin mở cửa biển Trà Lí để phát triển thương mại.
- Đinh Văn Điền: xin đẩy mạnh việc khai khẩn đất hoang và khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng.
- Nguyễn Trường Tộ: đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại. phát triển công, thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục.
- Nguyễn Lộ Trạch: đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.
Câu hỏi trang 136 SGK Lịch sử 8: Trình bày những hạn chế của các đề nghị cải cách cuối thế kỉ XIX.
Lời giải:
- Chưa động chạm đến những vấn đề cơ bản của thời đại là: giải quyết mâu thuẫn dân tộc (giữa nhân dân Việt Nam với thực dân Pháp); mâu thuẫn giai cấp (giữa địa chủ và nông dân).
- Mang tính lẻ tẻ, rời rạc.
- Không xuất phát từ những cơ sở bên trong của kinh tế - xã hội Việt Nam.
CÂU HỎI CUỐI BÀI
Câu 1 trang 136 SGK Lịch sử 8: Kể tên các nhà cải cách cuối thể kỉ XIX. Trình bày nội dung một số đề nghị cải cách.
Lời giải:
- Một số nhà cải cách cuối thể kỉ XIX: Nguyễn Trường Tộ; Nguyễn Lộ trạch; Phạm Phú Th;
Đinh Văn Điền; Nguyễn Huy Tế…
- Nội dung một số đề nghị cải cách:
+ Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế: xin mở cửa biển Trà Lí để phát triển thương mại.
+ Đinh Văn Điền: xin đẩy mạnh việc khai khẩn đất hoang và khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng.
+ Nguyễn Trường Tộ: đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại. phát triển công, thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục.
+ Nguyễn Lộ Trạch: đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.
Câu 2 trang 136 SGK Lịch sử 8: Vì sao các đề nghị cải cách ở Việt Nam cuối thế kỉ XIX không thực hiện được?
Lời giải:
- Triều đình phong kiến bảo thủ, thiếu quyết tâm trong việc cải cách canh tân.
- Bản thân các đề nghị cải cách này vẫn tồn tại một số hạn chế, như: mang tính lẻ tẻ, rời rạc;
không xuất phát từ những cơ sở bên trong của kinh tế - xã hội Việt Nam; chưa động chạm đến những vấn đề cơ bản của thời đại…
