II. CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ 1. Đề bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí
* Các em đọc 10 đề bài trong sgk tr.51, 52
* Các em hay suy nghĩ và thực hiện theo yêu cầu a và b trong sgk
* Gợi ý thực hiện:
a) So sánh các đề
* Giống nhau: Đều là đề yêu cầu nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí
* Khác nhau:
- Vấn đề cụ thể trong mỗi đề là khác nhau.
- Khác nhau về cấu tạo: Đề 1, 3, 10 là đề có mệnh lệnh; các đề còn lại là đề mở.
b) Các đề bài tương tự:
VD:
- Bàn về long vị tha
- Suy nghĩ về sự khác biệt giữa “dũng cảm” và “liều lĩnh”.
- Người anh hùng xưa và nay - …
2. Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
* Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí 'Uống nước nhớ nguồn".
* Các bước làm bài:
1. Tìm hiểu đề, tìm ý:
a) Tìm hiểu đề:
- Thể loại: nghị luận về 1 vấn đề tư tưởng, đạo lí.
- Vấn đề: đạo lí "uống nước nhớ nguồn."
- Yêu cầu ( mệnh lệnh của đề): Nêu suy nghĩ - Phạm vi vấn đề: + Tục ngữ Việt Nam + Tri thức về đời sống b) Tìm ý:
- Giải thích nghĩa:
- Nghĩa đen:
- Nghĩa bóng:
+ Nước: thành quả mà con người được hưởng thụ + Nguồn: những người làm ra thành quả.
-> Đạo lí "uống nước nhớ nguồn" là đạo lí của người hưởng thụ thành quả đối với "nguồn" của thành quả.
- Đạo lí này là một nguyên tắc làm người của người Việt Nam từ xưa đến nay.
2. Lập dàn ý:
(Dàn ý SGK) 3. Viết bài:
a) Viết mở bài:
- Cách 1: Đi từ chung đến riêng - Cách 2: Đi từ thực tế đến đạo lí (- Tương phản; tương đồng;...) b) Viết thân bài:
- Đoạn văn giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng
- Đoạn văn phân tích biểu hiện, nhận định, đánh giá.
c) Viết kết bài:
- Cách 1: Đi từ nhận thức tới hành động.
- Cách 2: Kêt bài có tính chất tổng kết.
4. Đọc bài, sửa chữa.
* KHÁI QUÁT CÁCH LÀM BÀI CHUNG Bước 1:Tìm hiểu đề và tìm ý:
