ÖÙng duïng Töï hoïc coù höôùng daãn trong giaùo duïc trung hoïc chuyeân nghieäp nhoùm ngaønh söùc khoûe
- Baøi hoïc kinh nghieäm töø 12 tröôøng cao ñaúng/
trung caáp y teá ôû Vieät Nam
Leâ Thò Thanh Höông (*), Phaïm Phöông Lieân (*), Buøi Thò Thu Haø (*), Pamela Wright (**)
Trong giai ñoaïn 2006-2008, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng (ÑHYTCC), ñöôïc söï cho pheùp cuûa Vuï Khoa hoïc vaø Ñaøo taïo, ñaõ phoái hôïp vôùi 6 tröôøng trung caáp/ cao ñaúng y teá xaây döïng hai cuoán taøi lieäu höôùng daãn giaùo vieân giaûng daïy hai moân hoïc "Quaûn lyù vaø Toå chöùc y teá" vaø "Kyõ naêng giao tieáp vaø Giaùo duïc söùc khoûe" cho caùc ñoái töôïng hoïc sinh trung hoïc chuyeân nghieäp nhoùm ngaønh söùc khoûe (aùp duïng caùc höôùng daãn cuûa taøi lieäu töï hoïc coù höôùng daãn).
Nhaèm hoaøn thieän hai cuoán taøi lieäu, trong naêm hoïc 2008-2009, Tröôøng ÑHYTCC phoái hôïp vôùi 12 tröôøng cao ñaúng/ trung caáp y teá ôû Vieät Nam tieán haønh trieån khai thí ñieåm vieäc giaùo vieân taïi caùc tröôøng naøy aùp duïng vieäc töï hoïc hai cuoán taøi lieäu noùi treân trong quaù trình giaûng daïy hai moân hoïc "Quaûn lyù vaø Toå chöùc Y teá" vaø "Kyõ naêng giao tieáp vaø Giaùo duïc söùc khoûe" cho caùc ñoái töôïng hoïc sinh trung caáp chuyeân nghieäp nhö: Ñieàu döôõng, Hoä sinh, Y só, Döôïc só, Kyõ thuaät vieân Y v.v… vôùi muïc ñích thu nhaän caùc yù kieán ñoùng goùp töø phía ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc ñeå chænh söûa hai cuoán taøi lieäu noùi treân. Keát quaû nghieân cöùu thöû nghieäm cho thaáy caùc giaùo vieân ñaùnh giaù raát cao hai cuoán taøi lieäu naøy, cuï theå laø: caùc höôùng daãn trong hai cuoán taøi lieäu töï hoïc roõ raøng, cuï theå, thôøi gian daønh cho soaïn baøi cuûa hoï ñöôïc ruùt ngaén hôn, ít gaëp phaûi khoù khaên hôn trong quaù trình soaïn baøi. YÙ kieán thu nhaän töø phía hoïc sinh cho thaáy hoïc sinh haøo höùng hôn vôùi vieäc aùp duïng quaù trình daïy-hoïc tích cöïc cuûa giaùo vieân. Quaù trình thöû nghieäm cuõng chæ ra ñöôïc moät soá haïn cheá cuûa hai cuoán taøi lieäu nhö vieäc phaân boå thôøi gian giöõa caùc hoaït ñoäng trong caùc baøi hoïc chöa hôïp lyù, moät soá höôùng daãn trong caùc baøi chöa roõ raøng. Nhöõng yù kieán ñoùng goùp vaø phaùt hieän naøy ñaõ ñöôïc chænh söûa kòp thôøi tröôùc khi hai cuoán taøi lieäu naøy ñöôïc ñeä trình leân Boä Y teá. Thaùng 10/2009, hai cuoán taøi lieäu naøy ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng chuyeân moân thaåm ñònh saùch vaø taøi lieäu daïy hoïc trung caáp y teá cuûa Boä Y teá thoâng qua vaø ñöôïc Vuï Khoa hoïc vaø Ñaøo taïo - Boä Y teá khuyeán khích söû duïng trong quaù trình giaûng daïy hai hoïc phaàn noùi treân.
Töø khoùa: töï hoïc coù höôùng daãn, trung hoïc chuyeân nghieäp, baøi hoïc kinh nghieäm
Application of Self-Directed Learning (SDL) in Professional Secondary Education in Health - A case study in 12 medical colleges/ secondary
medical schools in Vietnam
Le Thi Thanh Huong (*), Pham Phuong Lien (*), Bui Thi Thu Ha (*), Pamela Wright (**)
During the period from 2006 - 2008, the Hanoi School of Public Health (HSPH), with the approval from the Department of Science and Training, Ministry of Health, collaborated with six medical colleges/ secondary medical schools to develop the two SDL books for teachers teaching two subjects
"Health Management and Organization" and "Health Education and Communication" for students studying in professional secondary education in health.
In order to finalize the two SDL books, during 2008 - 2009 school year, HSPH continued working with 12 medical colleges/ secondary medical schools in Vietnam to pilot the application of the two SDL books. Teachers read instructions from the two SDL books and applied them into their teaching of the two subjects "Health Management and Organization" and "Health Communication and Education" at secondary training level for different groups of students: Nurse, Midwife, Assistant Doctor, Pharmacist, Lab technicians, etc. The purpose of the pilot was to gain comments and to seek suggestions for the finalization of the two SDL books. The results of the pilot showed that teachers highly appreciated the two books. According to their opinion, with the application of the two books, their time devoted to the preparation of the teaching lesson was shorter, and fewer difficulties in planning the lesson were reported. From students' perspective, it was shown that students felt more enthusiastic in their learning due to teachers' application of active teaching-learning in class.
Nonetheless, the pilot also showed some limitations of the two SDL books such as poor time allocation between different activities in each lesson or some vague instructions in some lessons. The valuable comments and suggestions were considered and followed before the time when two SDL books were submitted to Ministry of Health. The two books were approved by the Technical Committee of the Ministry of Health in October 2009. The Department of Science and Training, Ministry of Health, has encouraged teachers in all secondary medical schools and medical colleges throughout the country to use those books in their teaching.
Key words: self-directed learning, professional secondary education, case study.
Taùc giaû:
(*) Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng:
- Ths. Leâ Thò Thanh Höông, Phoù tröôûng Boä moân Söùc khoûe moâi tröôøng - Ths. Phaïm Phöông Lieân, Giaûng vieân Boä moân Quaûn lyù Döôïc
- PGS.TS. Buøi Thò Thu Haø, Phoù Hieäu tröôûng Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng (**) UÛy ban Y teá Haø Lan - Vieät Nam
- TS. Pamela Wright: Tröôûng Ñaïi dieän UÛy ban Y teá Haø Lan - Vieät Nam taïi Vieät Nam
1. Ñaët vaán ñeà
Trong lónh vöïc giaùo duïc y hoïc, töï hoïc coù höôùng daãn (THCHD) ñöôïc aùp duïng caùch ñaây khoaûng 4 theá kyû vaø ñöôïc aùp duïng cho caû baäc hoïc ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc cuõng nhö nhöõng ngöôøi ñaõ ñi laøm [2].
THCHD ñöôïc hieåu laø "moät quaù trình maø caùc caù nhaân söû duïng nhöõng bieän phaùp coù hoaëc khoâng coù söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi khaùc ñeå xaùc ñònh nhu caàu hoïc taäp cuûa mình, xaây döïng muïc tieâu hoïc taäp, xaùc ñònh caùc nguoàn löïc vaø vaät lieäu ñeå hoïc taäp, choïn löïa vaø söû duïng nhöõng chieán löôïc hoïc taäp cuõng nhö ñaùnh giaù ñaàu ra cuûa quaù trình hoïc taäp" [4]. THCHD cuõng ñaõ ñöôïc chöùng minh laø hieäu quaû khi aùp duïng trong thôøi gian daøi, nhöõng hoïc vieân ôû nhöõng naêm hoïc sau coù keát quaû hoïc taäp toát hôn nhöõng hoïc vieân naêm ñaàu [5].
Quaù trình "töï ñònh höôùng" trong THCHD ñöôïc goïi laø quaù trình tröôûng thaønh trong hoïc taäp [5].
Taïi Vieät Nam, THCHD ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong Luaät Giaùo duïc 2005 (Ñieåm c, Khoaûn 2, Ñieàu 45).
Khoaûn 4 cuûa Ñieàu 45 trong Luaät Giaùo duïc 2005 cuõng neâu roõ vieäc aùp duïng THCHD caàn "phaùt huy vai troø chuû ñoäng, khai thaùc kinh nghieäm cuûa ngöôøi hoïc, coi troïng vieäc boài döôõng naêng löïc töï hoïc" [1]. Noäi dung naøy trong Luaät hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu veà tính chaát, ñaëc ñieåm cuûa THCHD goàm: (1) Xaùc ñònh caùc muïc tieâu hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc [6]; (2) Nhöõng ngöôøi hoïc coù theå töï giuùp nhau baèng caùch ñaët nhöõng caâu hoûi, thoâng qua ñoù khuyeán khích ñöôïc ngöôøi hoïc ñoïc theâm taøi lieäu, khuyeán khích hoï töï hoïc, vaø khuyeán khích hoï ñoïc theâm nhöõng taøi lieäu khoâng baét buoäc [2]; vaø (3) Thieát keá caùc haïng muïc caâu hoûi veà THCHD ñeå nhöõng ngöôøi hoïc coù trình ñoä sau ñaïi hoïc ñaùnh giaù quaù trình hoïc taäp cuûa hoï cuõng nhö xaùc ñònh caùc nhu caàu hoïc taäp cuûa hoï [3].
Nhaèm ñaùp öùng vôùi nhu caàu thöïc teá cuûa caùc giaùo vieân giaûng daïy khoái ngaønh trung caáp chuyeân nghieäp nhoùm ngaønh söùc khoûe cuûa caùc tröôøng cao ñaúng/
trung caáp y teá veà söû duïng caùc phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc, trong giai ñoaïn 2006 - 2008, Tröôøng ÑHYTCC phoái hôïp vôùi 6 tröôøng cao ñaúng/ trung caáp y teá trieån khai xaây döïng hai cuoán taøi lieäu töï hoïc coù höôùng daãn daønh cho giaùo vieân giaûng daïy moân hoïc
"Quaûn lyù vaø Toå chöùc y teá" vaø "Kyõ naêng giao tieáp vaø Giaùo duïc söùc khoûe". Noäi dung chính cuûa hai cuoán taøi lieäu laø höôùng daãn caùc giaùo vieân caùch soaïn töøng baøi hoïc trong hai moân hoïc noùi treân theo phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc, moãi baøi chia thaønh töøng hoaït ñoäng
cuoán taøi lieäu tröôùc khi phaùt haønh roäng raõi, ñöôïc söï ñoàng yù cuûa Vuï Khoa hoïc vaø Ñaøo taïo - Boä Y teá, Tröôøng ÑHYTCC phoái hôïp vôùi 12 tröôøng cao ñaúng/
trung caáp y teá trong toaøn quoác trieån khai thí ñieåm vieäc caùc giaùo vieân aùp duïng hai cuoán taøi lieäu naøy trong giaûng daïy hai moân hoïc "Quaûn lyù vaø Toå chöùc y teá" vaø "Kyõ naêng giao tieáp vaø Giaùo duïc söùc khoûe".
Baøi baùo naøy tìm hieåu söï chaáp nhaän cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh trong quaù trình aùp duïng trieån khai thöû nghieäm hai cuoán THCHD taïi 12 tröôøng cuõng nhö xem xeùt tính khaû thi cuûa vieäc aùp duïng trieån khai hai cuoán taøi lieäu naøy treân phaïm vi toaøn quoác.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu moâ taû caét ngang keát hôïp phöông phaùp ñònh löôïng vaø ñònh tính, ñöôïc trieån khai treân phaïm vi caùc tröôøng cao ñaúng vaø trung caáp y teá thuoäc 12 tænh thaønh: Quaûng Ninh, Haûi Phoøng, Baéc Giang, Vónh Phuùc, Hoøa Bình, Sôn La, Khaùnh Hoøa, Bình Ñònh, Laâm Ñoàng, Gia Lai, Ñoàng Thaùp vaø Vónh Long trong naêm hoïc 2008 - 2009. Caùc ñoái töôïng tham gia nghieân cöùu goàm: giaùo vieân giaûng daïy hai moân hoïc "Quaûn lyù vaø Toå chöùc y teá" (sau ñaây goïi taét laø Moân 1)vaø "Kyõ naêng giao tieáp vaø Giaùo duïc söùc khoûe"(sau ñaây goïi taét laø Moân 2)vaø hoïc sinh thuoäc heä ñaøo taïo trung caáp chuyeân nghieäp caùc ngaønh ñieàu döôõng, ñieàu döôõng nha khoa, döôïc só, y só ña khoa vaø y só y hoïc coå truyeàn.
Thoâng tin ñònh tính thu thaäp qua phoûng vaán saâu vôùi giaùo vieân cuûa 12 tröôøng (moãi tröôøng 2 giaùo vieân tham gia giaûng daïy Moân 1 vaø Moân 2) vaø thaûo luaän nhoùm vôùi caùc nhoùm hoïc sinh tham gia vaø hoïc taäp hai moân hoïc noùi treân.
Thoâng tinh ñònh löôïng thu thaäp qua boä caâu hoûi phaùt vaán vôùi toaøn boä hoïc sinh tham gia hoïc taäp hai moân hoïc naøy trong quaù trình trieån khai thí ñieåm hai cuoán taøi lieäu THCHD vaøo buoåi keát thuùc moân hoïc.
Soá lieäu ñònh löôïng sau khi ñöôïc thu thaäp ñöôïc nhaäp baèng phaàn meàm Epi-Data 3.0 vaø ñöôïc phaân tích baèng phaàn meàm SPSS 14.0. Soá lieäu ñònh tính ñöôïc gôõ baêng, phaân tích theo chuû ñeà.
3. Keát quaû nghieân cöùu vaø baøn luaän
3.1. Thoâng tin chung veà ñoái töôïng tham gia nghieân cöùu
Trong soá 24 giaùo vieân tham gia phoûng vaán saâu,
daïy 2 moân hoïc naøy tröôùc khi quaù trình thöû nghieäm dieãn ra. Moät soá giaùo vieân coøn raát treû vaø chöa coù kinh nghieäm giaûng daïy nhieàu, thaäm chí coù ngöôøi coøn chöa töøng ñöùng lôùp tröôùc ñoù.
Trong toång soá 967 hoïc sinh tham gia traû lôøi phaùt vaán coù 503 em hoïc Moân 1 (chieám tæ leä 52,0%) vaø 464 em hoïc Moân 2 (chieám tæ leä 48,0%). Tæ leä hoïc sinh ñieàu döôõng trung caáp chieám 57,2%, döôïc só trung caáp chieám 13,5% vaø y só chieám 16,9%.
3.2. Söï uûng hoä cuûa giaùo vieân ñoái vôùi hai cuoán taøi lieäu höôùng daãn giaùo vieân
3.2.1. Lôïi ích cuûa taøi lieäu THCHD trong vieäc hoã trôï giaùo vieân soaïn baøi tröôùc khi leân lôùp
Keát quaû phoûng vaán saâu cho thaáy maëc duø chöa töøng aùp duïng taøi lieäu THCHD tröôùc ñoù, caùc ñoái töôïng tham gia nghieân cöùu ñeàu cho raèng noäi dung cuûa hai cuoán taøi lieäu naøy raát chi tieát vaø cuï theå tôùi töøng hoaït ñoäng cuûa caùc baøi hoïc, thaäm chí coøn cung caáp caû caùc ví duï vaø noäi dung soaïn baøi treân caùc slide ñeå giaûng daïy neân deã aùp duïng. Vì vaäy caùc giaùo vieân seõ caûm thaáy deã daøng hôn khi söû duïng hai cuoán taøi lieäu naøy trong quaù trình giaûng daïy Moân 1 vaø Moân 2, keå caû nhöõng giaùo vieân treû, môùi ra tröôøng vaø ít kinh nghieäm giaûng daïy.
"Khoâng, cuoán taøi lieäu naøy ñaâu coù khoù duøng. Caùc höôùng daãn raát roõ raøng ñaáy chöù, noù coøn ñöôïc chia thaønh caùc hoaït ñoäng vaø coù chia caû thôøi gian cho töøng hoaït ñoäng coøn gì. Nhôø ñoù, em coù theå söû duïng noù trong vieäc leân lôùp cuûa em" (TC5-S2).
Coù moät yù kieán ñöôïc ghi nhaän töø phía giaùo vieân veà haïn cheá cuûa hai cuoán taøi lieäu naøy. Do höôùng daãn quaù cuï theå, chi tieát tôùi töøng hoaït ñoäng vaø moãi hoaït ñoäng laïi ñöôïc phaân boå moät thôøi gian nhaát ñònh, thaäm chí caùc slide giaûng daïy treân lôùp cuõng ñöôïc soaïn saün ôû phaàn cuoái cuûa töøng cuoán taøi lieäu neân vieäc aùp duïng hai cuoán THCHD cuûa hai moân hoïc naøy seõ laøm giaûm tính saùng taïo cuûa giaùo vieân. Tuy nhieân, caùc ñoái töôïng coøn laïi ñeàu cho raèng ñaây laø hai cuoán taøi lieäu coù giaù trò, vì giaùo vieân treû, ít kinh nghieäm coù theå aùp duïng tröïc tieáp caùc noäi dung höôùng daãn trong ñoù vaøo baøi giaûng cuûa mình, trong khi nhöõng giaùo vieân coù kinh nghieäm coù theå söû duïng hai cuoán saùch naøy nhö laø taøi lieäu tham khaûo, hoaëc döïa vaøo noäi dung cuûa hai cuoán taøi lieäu naøy ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån yù töôûng giaûng daïy cuûa mình.
"Toâi thì toâi cho raèng noù (hai cuoán taøi lieäu) chæ laø moät daïng höôùng daãn thoâi. Toâi thaáy caùc thoâng tin trong ñoù chæ ôû daïng höôùng daãn mình laøm töøng böôùc,
töøng böôùc moät. Vaø toâi nghó laø taát caû caùc giaùo vieân neáu söû duïng noù (hai cuoán taøi lieäu) coù theå aùp duïng kinh nghieäm cuûa mình trong töøng böôùc (hoaït ñoäng) moät.
Tuy nhieân, toâi nghó laø seõ deã hôn neáu nhö moät soá em treû chæ thöïc hieän theo caùc hoaït ñoäng ñöôïc vieát trong saùch" (CD2 - S1).
"Boä moân toâi coù hai giaùo vieân treû. Khi hai em ñoù söû duïng taøi lieäu naøy, toâi thaáy caùc em coù veû raát thích vì em noù aùp duïng ñöôïc taát caû caùc hoaït ñoäng lieät keâ trong ñoù (hai cuoán taøi lieäu). Toâi cho raèng hai cuoán taøi lieäu naøy laø coâng cuï höõu hieäu cho caùc em ñoù noù boå sung nhöõng gì noù coøn thieáu vaø cuõng ñeå giuùp caân baèng giöõa giaùo vieân coù kinh nghieäm vaø chöa coù nhieàu kinh nghieäm trong giaûng daïy hai moân hoïc naøy)(TC6 - S1).
Khi ñöôïc yeâu caàu so saùnh möùc ñoä deã daøng trong quaù trình soaïn baøi giaûng tröôùc vaø sau khi aùp duïng hai cuoán taøi lieäu THCHD trong giaûng daïy Moân 1 vaø Moân 2, haàu heát caùc giaùo vieân cho raèng vieäc söû duïng cuoán taøi lieäu giuùp hoï caûm thaáy deã daøng hôn khi soaïn baøi, ñaëc bieät laø nhöõng phaàn höôùng daãn vieäc toå chöùc caùc hoaït ñoäng daïy-hoïc tích cöïc nhö thaûo luaän nhoùm, caùc troø chôi, hay phaàn thöïc haønh tö vaán (ñoùng vai) treân lôùp.
"Nhìn chung laø toâi caûm thaáy vieäc soaïn baøi trôû neân deã daøng hôn raát nhieàu, Tröôùc ñaây, khi chöa coù taøi lieäu naøy, toâi gaëp nhieàu khoù khaên trong khaâu soaïn baøi, vì toâi chaû bieát gì veà thaûo luaän nhoùm, ñoä daøi ngaén cuûa cuoäc thaûo luaän ra sao, chia nhoùm nhö naøo cho phuø hôïp. Do vaäy toâi chæ thöïc hieän nhöõng hoaït ñoäng maø toâi coù theå laøm vaø lôø ñi nhöõng hoaït ñoäng khaùc. Ñoâi khi moät baøi hoïc caàn phaûi toå chöùc tôùi hai troø chôi nhöng toâi cuõng chæ laøm moät laø cuøng. Nhöng giôø thì khaùc, vôùi cuoán saùch naøy toâi thaáy moïi thöù deã hôn, höôùng daãn thì cuï theå neân toâi coù theå aùp duïng caùc phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc"(CD4 - S1).
3.2.2. Nhaän ñònh cuûa giaùo vieân veà möùc ñoä höùng thuù cuûa hoïc sinh khi giaùo vieân söû duïng hai cuoán taøi lieäu THCHD vaøo quaù trình giaûng daïy Moân 1 vaø Moân 2
Caùc giaùo vieân tham gia phoûng vaán ñeàu thöøa nhaän caùc phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc maø hoï aùp duïng trong quaù trình trieån khai thöû nghieäm taøi lieäu laøm cho hoïc sinh trôû neân höùng thuù hôn trong hoïc taäp.
Theo hoï, tröôùc ñaây hoïc sinh chæ quan taâm tôùi caùc moân hoïc chuyeân ngaønh maø khoâng quan taâm tôùi hai moân hoïc boå trôï naøy. Keå töø khi caùc giaùo vieân aùp duïng taøi lieäu THCHD trong quaù trình giaûng daïy Moân 1 vaø Moân 2, khoâng khí daïy vaø hoïc trong lôùp ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå. Hoïc sinh cuûa hoï ñaõ ñöôïc loâi cuoán vaøo
khoâng khí lôùp hoïc, vaø caùc em coù theå trao ñoåi yù kieán cuûa mình cuõng nhö ñoùng goùp vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa lôùp hoïc. Söï tham gia nhieät tình cuûa hoïc sinh vaøo caùc hoaït ñoäng daïy-hoïc chính laø ñoäng löïc cuûa giaùo vieân trong nhöõng buoåi giaûng tieáp theo.
"Toâi quan saùt vaø thaáy raèng hoïc sinh raát höùng thuù vôùi phöông phaùp naøy (daïy-hoïc tích cöïc), ñieàu ñoù coù nghóa laø nhöõng gì toâi vöøa aùp duïng trong maáy baøi hoïc vöøa roài ñaõ khôi gôïi söï tham gia cuûa hoïc sinh moät caùch ñaùng keå. Nhìn chung toâi thaáy caùc em raát thích phöông phaùp môùi naøy"(CD2-S2).
3.2.3. Moät soá ñieåm haïn cheá cuûa taøi lieäu höôùng daãn theo quan ñieåm cuûa giaùo vieân
Theo keát quaû nghieân cöùu, hai cuoán taøi lieäu naøy coøn boäc loä moät ñieåm haïn cheá lôùn laø vieäc phaân boå thôøi gian giöõa caùc hoaït ñoäng chöa hôïp lyù, coù hoaït ñoäng ñöôïc phaân boå dö thôøi gian nhöng cuõng coù nhöõng hoaït ñoäng bò thieáu thôøi gian. Neáu theo ñuùng höôùng daãn, raát coù khaû naêng coù giaùo vieân seõ bò "chaùy giaùo aùn". Caùc hoaït ñoäng thöøa thôøi gian thöôøng lieân quan tôùi vieäc trình baøy ngaén, hoaëc yeâu caàu hoïc sinh ñoïc moät soá noäi dung, trong khi nhöõng hoaït ñoäng thieáu thôøi gian lieân quan tôùi vieäc toå chöùc caùc hoaït ñoäng nhö thaûo luaän nhoùm, thöïc hieän troø chôi.
Beân caïnh ñoù, baøi "Laäp keá hoaïch y teá" cuûa Moân 1 vaø "Laäp keá hoaïch moät buoåi truyeàn thoâng giaùo duïc söùc khoûe" ôû Moân 2 ñöôïc moät soá ñoái töôïng nghieân cöùu cho raèng "phaàn höôùng daãn thöïc hieän moät soá hoaït ñoäng giaûng daïy chöa cuï theå".
3.3. Phaûn hoài cuûa hoïc sinh ñoái vôùi vieäc aùp duïng phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc cuûa caùc giaùo vieân trong giaûng daïy hai moân hoïc noùi treân
Caùc yù kieán phaûn hoài cuûa hoïc sinh ñöôïc thu thaäp qua Boä caâu hoûi phaùt vaán. Keát quaû veà tæ leä hoïc sinh caûm nhaän söï khaùc bieät veà phöông phaùp giaûng daïy tích cöïc ñöôïc caùc thaày coâ aùp duïng trong hai moân hoïc naøy so vôùi caùc phöông phaùp giaûng daïy truyeàn thoáng tröôùc ñaây cuõng nhö ñöôïc khuyeán khích hoïc taäp ñöôïc
trình baøy ôû Bieåu ñoà 1.
Keát quaû Bieåu ñoà 1 cho thaáy, haàu heát hoïc sinh tham gia hai moân hoïc ñeàu coù caûm nhaän khaù tích cöïc veà phöông phaùp giaûng daïy hai moân hoïc maø caùc thaày coâ giaùo aùp duïng cuõng nhö söï khuyeán khích tham gia hoïc sinh hoïc taäp cuûa caùc thaày coâ giaùo. Trong toång soá 503 hoïc sinh tham gia hoïc Moân 1, coù tôùi 95,2%
hoïc sinh caûm thaáy coù söï khaùc bieät veà phöông phaùp giaûng daïy maø caùc giaùo vieân aùp duïng cho moân hoïc naøy so vôùi moân hoïc khaùc, trong khi coù 91,3% hoïc sinh cho raèng mình ñöôïc khuyeán khích tham gia hoïc taäp khi hoïc moân hoïc naøy. Trong khi ñoù, vôùi toång soá 464 hoïc sinh tham gia hoïc Moân 2, coù 91,8% soá hoïc sinh caûm thaáy coù söï khaùc bieät veà phöông phaùp giaûng daïy vaø 92,7% caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích tham gia hoïc taäp.
Hoïc sinh cuõng ñöôïc yeâu caàu lieät keâ nhöõng lyù do maø caùc em caûm thaáy coù söï khaùc bieät veà phöông phaùp daïy-hoïc so vôùi nhöõng moân khaùc cuõng nhö nhöõng lyù do maø hoïc sinh caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích tham gia hoïc taäp ôû hai moân hoïc naøy. Caùc keát quaû laàn löôït ñöôïc trình baøy ôû Bieåu ñoà 2 vaø Bieåu ñoà 3.
Keát quaû Bieåu ñoà 2 cho thaáy soá hoïc sinh caûm nhaän coù söï khaùc bieät veà phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc laø khaù cao. 70,8% soá hoïc sinh tham gia hoïc Moân 1 caûm thaáy söï khaùc bieät veà phöông phaùp giaûng daïy ôû moân naøy so vôùi caùc moân hoïc khaùc maø caùc em ñaõ ñöôïc hoïc laø do giaùo vieân aùp duïng nhieàu phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc nhö troø chôi, thaûo luaän nhoùm, ñoäng naõo, baøi taäp tình huoáng, v.v… Tæ leä naøy ôû Moân 2 laø 63,1%. 55,1% soá hoïc sinh caûm thaáy ôû moân naøy coù söï nhieät tình cuûa giaùo vieân cuõng nhö moâi tröôøng hoïc taäp thaân thieän hôn. Tæ leä naøy ôû Moân 2 thaáp hôn Bieåu ñoà 1. Tæ leä hoïc sinh caûm nhaän söï khaùc bieät veà
phöông phaùp giaûng daïy vaø ñöôïc khuyeán
Bieåu ñoà 2. Lyù do hoïc sinh caûm nhaän coù söï khaùc bieät veà phöông phaùp daïy-hoïc cuûa hai moân hoïc (Moân 1 vaø Moân 2) so vôùi nhöõng moân hoïc khaùc.
moät ñieåm khaùc bieät cuûa hai moân hoïc naøy so vôùi caùc moân hoïc khaùc laø vieäc giaùo vieân hoã trôï söï tham gia chuû ñoäng cuûa hoïc sinh trong hoïc taäp cuõng ñöôïc hoïc sinh ghi nhaän (18,3% ôû Moân 1 vaø 14,0% ôû Moân 2).
Khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ veà lyù do caûm nhaän coù söï khaùc bieät giöõa hai moân hoïc.
Bieåu ñoà 3 trình baøy caùc lyù do chính maø hoïc sinh caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích khi tham gia hoïc taäp hai moân hoïc naøy. Hôn ½ soá hoïc sinh ôû Moân 1 thaáy ñöôïc khuyeán khích khi tham gia hoïc moân naøy do giaùo vieân aùp duïng caùc phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc, trong khi tæ leä naøy ôû Moân 2 laø 43,1%. Tæ leä hoïc sinh caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích khi tham gia hoïc taäp bôûi söï nhieät tình cuûa giaùo vieân vaø moâi tröôøng hoïc taäp thaân thieän laø töông ñöông nhau ôû 2 moân, laàn löôït laø 45,5% ôû Moân 1 vaø 43,8% ôû Moân 2. Tæ leä hoïc sinh ôû caû hai moân hoïc caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích vôùi vieäc trao ñoåi deã daøng vôùi giaùo vieân vaø vieäc giaùo vieân hoã trôï söï tham gia chuû ñoäng cuûa hoïc sinh khaù thaáp. Khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ ñöôïc ghi nhaän giöõa tæ leä hoïc sinh caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích tham gia hoïc taäp bôûi nhöõng lyù do töông ñoàng giöõa hai moân hoïc.
Thoâng tin ñònh tính thu ñöôïc töø caùc cuoäc thaûo luaän nhoùm phuø hôïp vôùi keát quaû phaân tích treân. Hoïc sinh caûm thaáy höùng thuù vôùi phöông phaùp hoïc taäp môùi, nhôø ñoù giuùp caùc em nhôù ñöôïc noäi dung chính cuûa baøi hoïc deã daøng hôn. Ñaëc bieät, vôùi moâi tröôøng hoïc taäp maø caùc giaùo vieân aùp duïng trong hai moân hoïc naøy, caùc em coù theå trao ñoåi vôùi giaùo vieân nhöõng noäi dung maø mình caûm thaáy khoù hieåu, ñieàu naøy laø hoaøn toaøn khaùc so vôùi nhöõng gì caùc em ñaõ ñöôïc hoïc tröôùc ñoù.
"Ñaây laø laàn ñaàu tieân chuùng em ñöôïc hoïc baèng phöông phaùp môùi naøy, vaø em nghó raèng phöông phaùp naøy coù theå giuùp chuùng em tham gia chuû ñoäng hôn trong lôùp. Chuùng em cuõng thaáy mình coù theå nhôù ñöôïc
caùc noäi dung chính cuûa baøi hoïc. Maø trong moân hoïc naøy, chuùng em thaáy moâi tröôøng hoïc taäp khaù thaân thieän, vì chuùng em coù theå thaûo luaän tröïc tieáp vôùi caùc thaày coâ, tröôùc ñaây boïn em khoâng bao giôø hoûi caû, ngaïi laém. Giôø chuùng em coù theå hoûi caùc thaày coâ nhöõng gì chuùng em chöa hieåu, vaø nhôø theá maø chuùng em coù theå coù kyõ naêng giao tieáp toát hôn coâ aï" (TC3-TL1).
"Khi thaày coâ giaûng ñoøi hoûi boïn em phaûi nghe raát chuù yù, vaø thaày coâ cuõng yeâu caàu chuùng em noùi tröôùc lôùp nhöõng gì chuùng em nghó, cuõng nhö hoûi thaày coâ nhöõng gì chuùng em chöa hieåu" (TC1 - TL2).
Moät soá ñieåm haïn cheá cuõng ñöôïc hoïc sinh ghi nhaän hoaøn toaøn töông ñoàng vôùi yù kieán cuûa caùc giaùo vieân. Hoïc sinh cho raèng söï phaân boå thôøi gian cuûa moät soá hoaït ñoäng laø moät haïn cheá khaù roõ cuûa hai cuoán taøi lieäu. Theo hoïc sinh, nhöõng hoaït ñoäng ñôn giaûn nhö töï ñoïc taøi lieäu treân lôùp, ñoïc to tröôùc lôùp v.v…
khoâng caàn phaân boå quaù nhieàu thôøi gian. Trong khi ñoù, moät soá hoaït ñoäng khaùc caàn söï tham gia cuûa nhieàu hoïc sinh nhö thaûo luaän nhoùm, ñoäng naõo… laïi caàn phaân boå nhieàu thôøi gian hôn.
"Vì thôøi gian ngaén quaù neân khoâng phaûi ai trong lôùp em cuõng coù cô hoäi ñöôïc phaùt bieåu, nhöõng baïn nhuùt nhaùt thì caøng khoâng aï. Em nghó vôùi phöông phaùp hoïc taäp naøy thì toát nhaát laø moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc phaùt bieåu. Ñoâi khi caùc thaày coâ laïi yeâu caàu boïn em töï hoïc moät soá noäi dung, nhöng em nghó laø taát caû neân ñöôïc hoïc treân lôùp" (TC6 - TL2).
"Vôùi caùi hoaït ñoäng ñoù, coâ giaùo yeâu caàu boïn em ñoïc moät ñoaïn ngaén trong voøng töø 5 ñeán 10 phuùt, nhöng boïn em chæ ñoïc coù 2 ñeán 3 phuùt ñaõ xong roài"
(TC1 - TL2).
3.4. Khaû naêng aùp duïng trieån khai vieäc söû duïng hai cuoán taøi lieäu THCHD cho hai moân hoïc "Quaûn lyù vaø Toå chöùc y teá" vaø "Kyõ naêng giao tieáp vaø Giaùo duïc söùc khoûe" treân toaøn quoác
Taát caû caùc giaùo vieân tham gia phoûng vaán ñeàu ñöôïc yeâu caàu traû lôøi caâu hoûi lieäu coù khaû naêng nhaân roäng hai cuoán taøi lieäu naøy ra phaïm vi toaøn quoác hay khoâng. Raát nhieàu caâu traû lôøi mang tính tích cöïc töø phía caùc giaùo vieân ñaõ ñöôïc ghi nhaän. Theo yù kieán caùc giaùo vieân, neáu nhö Boä Y teá cho pheùp trieån khai aùp duïng hai cuoán taøi lieäu naøy treân phaïm vi toaøn quoác thì seõ raát höõu ích cho caùc giaùo vieân, bôûi ñaây laø hai cuoán taøi lieäu höõu ích, ñaëc bieät giuùp ích cho nhöõng giaùo vieân treû khi tham gia giaûng daïy hai moân Bieåu ñoà 3. Lyù do hoïc sinh caûm thaáy ñöôïc khuyeán
khích khi tham gia hoïc taäp hai moân hoïc (Moân 1 vaø Moân 2)
hoïc naøy. Vieäc aùp duïng phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc ñoøi hoûi moät soá phöông tieän giaûng daïy hieän ñaïi nhö maùy chieáu ña chöùc naêng, maùy chieáu qua ñaàu, v.v… vaø khoâng phaûi tröôøng naøo cuõng coù ñieàu kieän söû duïng nhöõng trang bò hieän ñaïi naøy. Tuy nhieân hai cuoán taøi lieäu THCHD cuõng ñeà caäp tôùi vieäc söû duïng caùc vaät lieäu thay theá, chaúng haïn nhö giaáy khoå lôùn A0 coù theå söû duïng thay cho maùy chieáu ña chöùc naêng hoaëc maùy chieáu qua ñaàu. Do vaäy, taát caû caùc giaùo vieân tham gia phoûng vaán ñeàu cho raèng coù theå trieån khai nhaân roäng vieäc söû duïng hai cuoán saùch naøy trong toaøn quoác. Caùc giaùo vieân coøn ñeà nghò vieäc phaùt trieån nhöõng cuoán taøi lieäu höôùng daãn giaùo vieân töông töï cho nhöõng moân hoïc khaùc.
"Toâi cho raèng hai cuoán saùch naøy (taøi lieäu THCHD) seõ deã daøng ñöôïc caùc giaùo vieân chaáp nhaän vaø uûng hoä, chaéc chaén hoï seõ thích hai cuoán naøy vì noù deã söû duïng vaø deã thöïc hieän. Toâi nghó neáu nhö coù theå xaây döïng nhöõng cuoán töông töï nhö theá naøy cho caùc moân hoïc khaùc cho caùc giaùo vieân söû duïng thì seõ toát bieát bao" (CD2 - S1).
4. Keát luaän
4.1. Söï chaáp nhaän cuûa giaùo vieân ñoái vôùi hai cuoán taøi lieäu töï hoïc coù höôùng daãn daønh cho giaùo vieân giaûng daïy Moân 1 vaø Moân 2
- Taøi lieäu THCHD cuûa hai moân hoïc laø coâng cuï höõu ích ñeå hoã trôï caùc giaùo vieân soaïn baøi tröôùc khi leân lôùp.
- Taøi lieäu höôùng daãn cuï theå caùch toå chöùc thöïc hieän moät soá hoaït ñoäng thöôøng gaëp trong daïy-hoïc tích cöïc nhö thaûo luaän nhoùm, ñoùng vai, ñoäng naõo, thöïc hieän troø chôi, v.v…
- Maëc duø höôùng daãn khaù cuï theå, tæ mæ vaø phuø hôïp cho nhöõng ñoái töôïng giaùo vieân ít kinh nghieäm, nhöng taøi lieäu khoâng boù buoäc tính chuû ñoäng, saùng taïo cuûa nhöõng giaùo vieân coù kinh nghieäm hôn vì caùc noäi dung höôùng daãn chæ laø nhöõng gôïi yù, giaùo vieân coù theå vaän duïng kinh nghieäm cuûa mình vaøo quaù trình giaûng daïy.
- Giaùo vieân nhaän ñònh hoïc sinh haøo höùng hôn khi tham gia caùc giôø hoïc.
4.2. Phaûn hoài cuûa hoïc sinh ñoái vôùi vieäc aùp duïng phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc cuûa caùc giaùo vieân trong giaûng daïy hai moân hoïc noùi treân
phaùp giaûng daïy cuûa hai moân hoïc naøy (Moân 1 vaø Moân 2) vôùi caùc moân hoïc ñaõ hoïc
- Hoïc sinh caûm thaáy ñöôïc khuyeán khích tham gia hoïc taäp hai moân hoïc naøy so vôùi caùc moân hoïc khaùc do ñöôïc hoïc phöông phaùp daïy-hoïc tích cöïc cuûa giaùo vieân vaø söï nhieät tình cuûa giaùo vieân cuõng nhö moâi tröôøng hoïc taäp thaân thieän
4.3. Nhöôïc ñieåm cuûa hai cuoán taøi lieäu treân quan ñieåm cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh
- Phaân boå thôøi gian giöõa caùc hoaït ñoäng chöa hôïp lyù.
- Moät soá höôùng daãn trong moät soá hoaït ñoäng chöa cuï theå (baøi Laäp keá hoaïch y teá ôû Moân 1 vaø baøi Laäp keá hoaïch moät buoåi truyeàn thoâng giaùo duïc söùc khoûe ôû Moân 2).
4.4. Khaû naêng nhaân roäng hai cuoán taøi lieäu ra phaïm vi toaøn quoác
- Neáu ñöôïc nhaân roäng treân toaøn quoác, hai cuoán taøi lieäu seõ raát höõu ích cho giaùo vieân, ñaëc bieät laø giaùo vieân ít kinh nghieäm trong quaù trình chuaån bò baøi tröôùc khi leân lôùp.
Hai cuoán taøi lieäu THCHD cho giaùo vieân giaûng daïy Moân "Quaûn lyù vaø Toå chöùc Y teá" vaø Moân "Kyõ naêng giao tieáp vaø Giaùo duïc söùc khoûe" sau khi thöû nghieäm ñaõ tieáp thu nhöõng yù kieán ñoùng goùp tích cöïc cuûa caùc giaùo vieân vaø hoïc sinh ñeå chænh söûa. Hoäi ñoàng chuyeân moân thaåm ñònh saùch vaø taøi lieäu daïy - hoïc trung caáp chuyeân nghieäp cuûa Boä Y teá thaåm ñònh vaø thoâng qua vaøo thaùng 10/2009 vaø khuyeán khích giaùo vieân taïi caùc tröôøng cao ñaúng, trung caáp y teá trong toaøn quoác söû duïng trong quaù trình giaûng daïy hai hoïc phaàn "Kyõ naêng giao tieáp vaø giaùo duïc söùc khoûe" vaø "Quaûn lyù vaø Toå chöùc y teá". Neáu coù ñieàu kieän, Boä Y teá neân chæ ñaïo vaø daønh moät khoaûn kinh phí nhaát ñònh ñeå hoã trôï caùc tröôøng xaây döïng nhöõng cuoán taøi lieäu höôùng daãn giaùo vieân töông töï cho caùc hoïc phaàn khaùc trong chöông trình giaùo duïc trung caáp chuyeân nghieäp ngaønh y teá.
Lôøi caûm ôn:
Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn Chính phuû Hoaøng gia Haø Lan ñaõ taøi trôï kinh phí trong quaù trình xaây döïng vaø thöû nghieäm hai cuoán taøi lieäu naøy. Xin caûm ôn söï ñoùng goùp, hoã trôï veà maët chuyeân moân cuûa
taïi caùc Tröôøng Trung caáp/Cao ñaúng y teá: Quaûng Ninh, Haûi Phoøng, Baéc Giang, Vónh Phuùc, Hoøa Bình,
Sôn La, Khaùnh Hoøa, Bình Ñònh, Laâm Ñoàng, Gia Lai, Ñoàng Thaùp, Vónh Long.
Taøi lieäu tham khaûo Tieáng Vieät
1. Quoác hoäi Nöôùc CHXHCN Vieät Nam (2005). Luaät Giaùo duïc, 38/2005/QH11.
Tieáng Anh
2. Beckman TJ, Lee MC, Rohren CH, Pankratz, VS (2003).
Evaluating an instrument for the peer review of inpatient teaching. Med Teach, 25(2),131-135.
3. Deans SJ, Barratt AL, Hendry GD, Lyon PM (2003).
Preparedness for hospital practice among graduates of a problem-based, graduate-entry medical program. Med J Aust, 178(4),163-166.
4. Knowles, M. S. (1975). Self-directed learning: A guide for learners and teachers. Englewood Cliffs: Prentice Hall/Cambridge, page 18.
5. Kocaman G, Dicle A, Ugur A (2009). A longitudinal Analysis of the Self-Directed Learning Rediness Level of Nursing Students Enrolled in a Problem-Based Curriculum.
Journal of Nursing Education, 48(5), 286-290.
6. Sanson-Fisher RW, Rolfe IE, Jones P, Ringland C, Agrez M. (2002). Trialling a new way to learn clinical skills:
systematic clinical appraisal and learning. Med Educ, 36(11), 1028-1034.
