ng vµ ®¹o hiÕu (t«nn kÝnh tæ tiªn) ni ngêi ViÖt vµ ngêi c«ng gi¸o

(1)

tÝn ®iÒu C¸c Th¸nh th«ng c«ng vμ ®¹o hiÕu (t«n kÝnh tæ tiªn) n¬i ng−êi ViÖt vμ

ng−êi viÖt c«ng gi¸o

"Vμ Thiªn chóa ®· ®Ñp lßng mμ chÊp nhËn Abel vμ cña lÔ cña «ng ta"

(S¸ng ThÕ 4-4b)

"Vμ Thiªn Chóa nãi víi N«e: §©y lμ giÊu hiÖu Giao ¦íc mμ ta thiÕt lËp gi÷a Ta vμ TÊt

c¶ mäi sinh linh trªn mÆt ®Êt".

(S¸ng ThÕ 9-17)

NguyÔn Kh¾c D−¬ng^(*)

rong bµi viÕt nµy, t«i chØ lÊy t− c¸ch mét tÝn ®å C«ng gi¸o cã mét ®êi sèng

®øc tin trong mét m«i tr−êng gia ®×nh x·

héi nhÊt ®Þnh, nãi lªn nh÷ng t©m t×nh, thao thøc cã liªn quan xa gÇn víi chñ ®Ò: "§¹o HiÕu (T«n kÝnh tæ tiªn) n¬i ng−êi ViÖt C«ng gi¸o".

Bµi viÕt sÏ gåm hai phÇn:

PhÇn I lµ mét chøng tõ, gÇn nh− mét c©u chuyÖn kÓ theo lèi v¨n tù sù h¬n lµ nghÞ luËn.

PhÇn II sÏ tr×nh bµy mét sè ý kiÕn bét ph¸t n¶y sinh tõ mét thùc tr¹ng t©m thøc t«n gi¸o. Do ®ã, khã diÔn ®¹t b»ng nh÷ng ph¹m trï râ rÖt vµ nh÷ng tõ chÝnh x¸c. T«i còng kh«ng cã chñ ý chøng minh, chØ cã chñ ý t−êng tr×nh, chê sù thÈm l−îng vµ gãp ý cho mét nç lùc suy t− l©u dµi vÒ sau(?), vÒ mét lÜnh vùc n»m trong toµn bé vÊn ®Ò quan träng vµ cã tÝnh c¸ch thêi ®¹i ®· ®−îc ®Æt ra cho Gi¸o héi toµn cÇu nãi chung vµ t¹i ViÖt Nam (còng nh− t¹i c¸c quèc gia ®ång v¨n) nãi riªng: ®ã lµ vÊn ®Ò Héi nhËp v¨n ho¸ vµ

®èi tho¹i t«n gi¸o, mÆc dï ®¹o HiÕu ch−a

ph¶i lµ mét t«n gi¸o theo ®óng nghÜa chuyªn m«n chÝnh x¸c cña nã.

I

C¸ch ®©y 51 n¨m, t«i xin gia nhËp vµo Gi¸o héi C«ng gi¸o. Tr−íc lóc ban bÝ tÝch Thanh tÈy (n«m na gäi lµ Röa téi), vÞ linh môc qu¶n xø t¹i mét gi¸o xø vïng quª thuéc gi¸o phËn Vinh hái t«i: "Con cã tõ bá ma quû kh«ng?". T«i dâng d¹c døt kho¸t tr¶

lêi: "Con xin tõ bá". Sau khi t«i trë thµnh mét ng−êi "bªn §¹o"(?), bµ c« ruét t«i ®Õn th¨m gia ®×nh. Võa tr«ng thÊy t«i, bµ chåm tíi vµ gÇn nh− ng· qôy «m lÊy ch©n t«i khãc nøc në mµ than r»ng: "Ch¸u ¬i c« hái ch¸u: Cha «ng ch¸u téi t×nh chi, mµ ch¸u cói ®Çu cho hä déi n−íc ®Ó röa s¹ch téi tæ t«ng. ThËt nhôc m¹ ®Õn hä NguyÔn Kh¾c nhµ ta. Chí cßn c¸i téi ch¸u bá ®¹o ¤ng bµ,

*. Thê cóng Tæ tiªn vÉn lu«n lµ chñ ®Ò ®−îc quan t©m trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi v¨n ho¸ d©n téc cña C«ng gi¸o ViÖt Nam. Trong sè nµy T¹p chÝ Nghiªn cøu T«n gi¸o xin trÝch ®¨ng nçi niÒm t©m sù cña mét ng−êi C«ng gi¸o (Tu héi B¸c ¸i, TP. Hå ChÝ Minh)

®· nhiÒu n¨m tr¨n trë víi vÊn ®Ò ®¹o HiÕu.

T

(2)

kh«ng thê cóng Tæ tiªn, th× c« nãi thËt: lÊy c¸t chµ, dao c¹o còng kh«ng s¹ch, nãi g× déi n−íc!". Qu¶ c« t«i cã lÝ hoµn toµn! Con trai nhµ nho næi tiÕng vïng ®Êt NghÖ mµ c«ng khai nh×n nhËn r»ng m×nh m¾c téi do Tæ tiªn ®Ó l¹i nh− mét bÖnh nan y th× qu¶ lµ

®iÕm nhôc gia phong, ®¹i bÊt hiÕu! Ph¶i cã tr×nh ®é thÇn häc cao vµ tµi hïng biÖn lín míi bµo ch÷a c¸i téi ®¹i bÊt hiÕu cña t«i d−íi cÆp m¾t cña bµ c« t«i vµ tr−íc mÆt hä hµng, lµng n−íc vïng NghÖ TÜnh, lµ n¬i mµ

¶nh h−ëng Nho gi¸o rÊt s©u ®Ëm vµ ngän löa V¨n Th©n ch−a h¼n ®· lôi tµn trong lßng ng−êi, nhÊt lµ trong lßng c¸c nhµ nho mµ bè t«i lµ mét ®¹i diÖn cã tÇm cì! Nh©n dÞp xin kÓ l¹i tiÕng ®ån r»ng khi linh môc NguyÔn V¨n ThÝch theo ®¹o C«ng gi¸o (tr−íc t«i qu·ng 50 n¨m), th©n phô ngµi, mét vÞ danh nho lµ cô Th−îng TiÓu Cao NguyÔn V¨n M¹i, ®· h¨m däa sÏ bøc tö con m×nh (h¨m däa th«i chø kh«ng thùc hiÖn). Vµ xa h¬n n÷a, cã gi¶ thiÕt cho r»ng vua Gia Long kh«ng truyÒn ng«i cho ng−êi con trai lµ

§«ng Cung Th¸i tö C¶nh v× ngoµi nh÷ng lÝ do kh¸c, cã lÝ do Hoµng tö C¶nh kh«ng mÊy nhiÖt t×nh trong viÖc thê ph−îng c¸c Tiªn V−¬ng nhµ NguyÔn. Nh¾c l¹i chuyÖn x−a (dï thùc h−) lµ ®Ó thÊy r»ng viÖc thê cóng

®Ó tá lßng t«n kÝnh Tæ tiªn n¬i mét ng−êi ViÖt C«ng gi¸o cã thÓ ¶nh h−ëng nÆng lªn quèc gia ®¹i sù, còng nh− lªn b−íc th¨ng trÇm cña tiÕn tr×nh truyÒn gi¸o, chø kh«ng ph¶i chØ lµ chuyÖn riªng t− cña mét gi¸o d©n. Cßn ®èi víi t«i lóc bÊy giê (vµ cã lÏ

®Õn nay còng ch−a h¼n ®· hoµn toµn æn

®Þnh) th× sao?

Xin th−a: VÒ mÆt ý thøc minh thÞ vµ bÒ næi cña ý chÝ, t«i thµnh t©m vµ c−¬ng quyÕt

"tõ bá ma quû" vµ nhê ¬n Trªn, t«i tin r»ng t«i kh«ng ®Õn nçi nh¶ ra råi l¹i nuèt vµo nh÷ng giµu sang cña ma quû. V¶ ch¨ng nÕu

hiÓu tõ ma quû theo nghÜa hÑp lµ c¸c tµ thÇn, ¸c quû, th× ch¼ng cã vÊn ®Ò g×. V× t«i cïng gia téc cÇu xin Tæ tiªn, cïng d©n lµng cÇu xin vÞ Thµnh Hoµng, cïng víi qu¶ng ®¹i quÇn chóng cÇu xin c¸c vÞ HiÓn Th¸nh nh−

H−ng §¹o V−¬ng, dù çc lÔ cÇu an, xu©n thu nhÞ k×, xua ®uæi ma quû vµ xin cho m−a thuËn, giã hoµ, quèc th¸i d©n an, ®Ó "nh©n nghÜa th¾ng b¹o tµn" nh− ®−îc ghi trong B×nh Ng« §¹i Ço. T«i kh«ng thÓ nµo quªn çi c¶m thøc nh− ®−îc ®−a lªn mét bÇu kh«ng khÝ thiªng liªng cao quý lóc nh×n lªn çc bøc hoµnh phi s¬n son thÕp vµng víi nh÷ng ch÷ H¸n ®¹i tù ®Ñp vµ hïng nh− rång bay ph−îng móa víi nh÷ng ch÷ "TrÇn TriÒu HiÓn Th¸nh", "V¹n cæ giang s¬n" trong çc

®Òn §øc Th¸nh TrÇn; hay nh÷ng ch÷ "Hé Quèc tÕ d©n", "Thµnh n¨ng hãa" t¹i c¸c ®Òn thê c¸c vÞ Phóc ThÇn, vèn lµ nh÷ng bËc thuë cßn sèng ®· nªu cao ®øc h¹nh nh−

Quan C«ng, Nh¹c Phi, Chu V¨n An, V¨n Thiªn T−êng; mµ quÇn chóng tin r»ng chØ

®äc lªn bµi chÝnh khÝ ca cña ngµi lµ Tµ ThÇn, ¤n ThÇn ph¶i t¸ng ®ëm ch¹y trèn.

C¸c vÞ Êy lµ nh÷ng ng−êi ®· ®−îc ®i vµo mét c¶nh giíi siªu th¨ng ®Ó "cïng víi Trêi

§Êt hãa dôc mu«n vËt". Tõ tÊm bÐ t«i ®·

®−îc gi¸o dôc ph¶i tr¸nh xa mª tÝn dÞ ®oan nh− xin x¨m, bãi to¸n, uèng tµn h−¬ng n−íc l·, dùa vµo bïa ng¶i. Nh÷ng tõ nh− Thiªn lÝ, Thiªn ®¹o, Thiªn l−¬ng, chØ − chÝ thiÖn - lu«n ®−îc nh¾c nhë vµ ®· in s©u vµo lßng.

VÞ Thµnh Hoµng cña lµng t«i lµ mét TiÕt phô ®−îc c¶ hai triÒu ®×nh nhµ Thanh ë Trung Quèc vµ nhµ Lª ë ViÖt Nam ban cho tÊm b¶ng vµng s¸ng chãi bèn ch÷ "TiÕt h¹nh kh¶ phong". §iÒu nµy nh− ®· bao trïm lµng t«i trong mét bÇu khÝ quyÓn thanh khiÕt. Gia ®×nh t«i, lµng x· t«i, ®Êt n−íc t«i kh«ng thuéc quyÒn cña ma quû, mµ chØ thê ph−îng nh÷ng con ng−êi g−¬ng mÉu vÒ ®øc h¹nh cã c«ng ®øc cao dÇy.

(3)

Tr¶ lêi "con xin tõ bá ma quû" ®Ó trë nªn m«n ®Ö cña §Êng ®· ph¸n "Çc con h·y trë nªn Toµn thiÖn nh− Cha çc con ë trªn Trêi". T«i chØ nèi gãt th©n phô t«i lµ m«n ®Ö cña §øc Th¸nh Khæng khuyªn d¹y con çi lu«n tu th©n h−íng vÒ chç "chØ − chÝ thiÖn".

"Tµ v¹y ¸c ®éc" kh«ng cã chç trong t©m hån t«i, tõ bá ma quû lµ chuyÖn ®−¬ng nhiªn. ThÕ nh−ng, trong quan niÖm cña giíi C«ng gi¸o t¹i gi¸o phËn Vinh lóc Êy, khi ch−a cã C«ng §ång Vatican II, tõ ma quû bao hµm c¶ "Bôt ThÇn" nã rÊt m«ng lung, rÊt hµm hå, vµng thau lÉn lén, kh«ng ph©n biÖt chÝnh tµ. Tõ "ma quû" chØ tÊt c¶ nh÷ng vÞ th¸nh thÇn mµ ng−êi ngoµi C«ng gi¸o thê ph−îng. Cã lÏ tõ "Bôt ThÇn" ®−îc dÞch tõ ch÷ IDOLE, tøc lµ c¸c ngÉu t−îng mµ d©n Do Th¸i ngµy x−a muèn ®Æt lªn bµn thê thay thÕ cho Thiªn Chóa, nh− "Con Bß Vµng" mµ hä ®· ®óc ra ®Ó thê ph−îng trong lóc M«isen lªn nói ®Ó diÖn kiÕn Thiªn Chóa.

Cô thÓ ®èi víi t«i lµ: ®· tßng gi¸o th×

kh«ng cßn ®−îc th¾p h−¬ng cÇu nguyÖn mét vÞ nµo kh¸c ngoµi Thiªn Chóa vµ c¸c Th¸nh C«ng gi¸o, cho dï Tæ tiªn còng nh−

HiÓn Th¸nh, Phóc ThÇn cña d©n téc nghÜa khÝ cã cao vót trêi nh− V¨n Thiªn T−êng, c«ng ®øc cã r¹ng ngêi víi v¹n cæ giang s¬n nh− TrÇn H−ng §¹o, tiÕt h¹nh cã mu«n ®êi táa h−¬ng nh− vÞ Thµnh Hoµng TiÕt phô lµng t«i!

Chóng ta ai còng biÕt ý chÝ lµ mét chuyÖn, cßn t×nh c¶m l¹i lµ chuyÖn kh¸c.

TÊt c¶ nh÷ng c¸i kh«ng cã g× cã thÓ gäi lµ tµ ®¹o mµ tr¸i l¹i ®· tõng nu«i d−ìng t©m hån, ®−a nã lªn cao h−íng vÒ chÝ thiÖn, gióp nã chèng l¹i c¸m dç cña dôc väng ®ª hÌn, th× lµm sao g¹t bá ®−îc? ViÖc ng¨n cÊm ®èt nÐn h−¬ng ®Ó t−ëng niÖm nh÷ng con ng−êi

cã thÓ xem nh− do linh khÝ cña non s«ng hun ®óc, nh− ng−êi nhµ Trêi ph¸i xuèng ®Ó

"nªu cao l¸ cê nh©n nghÜa diÖt b¹o tµn", chØ t¹o ra mét c−ìng chÕ t©m linh vµ tÊt yÕu sÏ kh«ng khái cã nh÷ng hËu qu¶ kh«ng hay nh− bÊt cø sù øc chÕ nµo kh¸c. NhiÒu lóc t«i tù hái r»ng Hoµng ®Õ La M· Julien, ng−êi kÕ vÞ Hoµng ®Õ Constantin, kÎ gÇn nh− ®·

n©ng Kit« gi¸o lªn ®Þa vÞ Quèc gi¸o, cuèi cïng l¹i lµ mét ng−êi ph¶n ®¹o, ph¶i ch¨ng chØ v× t©m linh theo thuyÕt Platon míi (nÐo- platoniste) cña «ng ta ®· vïng dËy ph¸ tung sù dån nÐn t©m linh do sù ng¨n cÊm t−¬ng tù ¸p ®Æt. Vµ t«i kh«ng khái tiÕc r»ng, gi¸

nh− Th¸nh Augustino, vÞ Th¸nh TiÕn sÜ ®·

x©y dùng mét nÒn ThÇn häc kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn hµi hßa ®øc tin Kit« gi¸o víi nh÷ng g× tèt ®Ñp trong triÕt häc Platon, sinh ra tr−íc Julien vµi chôc n¨m, th× ®©u ®Õn nçi!

PhÇn t«i, tuy kh«ng ®Õn nçi vËy, nh−ng xin nh©n dÞp nµy c«ng khai x−ng téi tr−íc mÆt mäi ng−êi (nh− nghi thøc x−ng téi thuë ban ®Çu cña c¸c céng ®oµn Kit« h÷u) cã sù hiÖn diÖn cña quý vÞ môc tö cña t«i. Téi nh−

sau: NhiÒu lóc ®Õn ngµy vÝa cña mét sè HiÓn Th¸nh vµ Phóc ThÇn cña d©n téc mµ t«i vèn gi÷ nguyªn lßng t«n kÝnh khi ®i ngang qua ®Òn thê çc ngµi, trong bÇu kh«ng khÝ t«n nghiªm, t«i kh«ng d¸m, nh−ng rÊt muèn vµo sèng chung víi nh©n d©n ®ang cïng mét nhÞp d©ng lªn çc Ngµi lêi cÇu xin cho m−a thuËn giã hoµ, cho quèc th¸i d©n an, kh¸c nµo nh− ngµy lÔ çc th¸nh An-t«n, Tªrªsa Hµi §ång, Martino de Parres cña C«ng gi¸o! NÕu cã ph¹m téi thê l¹y Bôt ThÇn, th× xin §øc MÑ nãi cho mét lêi ®Ó Chóa th−¬ng nh− ®· th−¬ng kÎ trém lµnh vËy! Vµ l¾m lóc nh×n nh÷ng ng«i ®Òn tuy kh«ng ®å sé nh−ng lµ nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc rÊt hµi hßa gi÷a c¶nh ®ång ruéng nói s«ng ®Êt ViÖt, t«i kh«ng khái bïi ngïi

(4)

vµ tù ®¸y s©u t©m hån nh− vang väng lªn c©u th¬ cña NguyÔn Du:

"B©ng khu©ng duyªn míi, ngËm ngïi t×nh x−a"

Duyªn míi ®Ñp tuyÖt vêi, c¸i ®ã quyÕt råi! Nh−ng, t×nh x−a nµo xÊu xa g×? Mµ t×nh x−a cµng cè quªn ®i l¹i cµng thªm nhí!

Thuû chung víi ai, ph¶n béi víi ai, mèi t¬

vß kh«ng dÔ g× gì rèi! Vµ bao giê cßn nh−

vËy th× h¹t gièng Phóc ©m chØ míi bÐn rÔ cã mét nöa lßng t«i! Cßn nöa kia vÉn cßn vÊt v−ëng lßng thßng nh− c¸c linh hån må c«i ®ang xin ¨n ch¸o l¸ ®a. Vµ bao giê ch−a thèng nhÊt hai m¶ng Êy cña câi lßng th× khã lßng cã mét s¶n phÈm C«ng gi¸o nµo võa cã Kit« tÝnh 100% vµ võa cã ViÖt Nam tÝnh 100% vÒ mäi mÆt, kÓ c¶ mÆt ®¹o ®øc thiªng liªng.

II

Tõ nh÷ng mí bßng t©m thøc t«n gi¸o kÓ trªn, dï kh«ng nç lùc suy t−, còng tù nhiªn n¶y sinh ra nh÷ng ý nghÜ tuy ch−a ®−îc chÝn mïi, vµ còng khã diÔn ®¹t ®−îc b»ng ng«n tõ chÝnh x¸c víi nh÷ng ph¹m trï râ rÖt, do ®ã khã cÊu tróc thµnh hÖ thèng m¹ch l¹c, chØ xin tr×nh bµy theo mét thø tù láng lÎo, ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o, phª ph¸n vµ chØ gi¸o cho.

1. VÒ ®¹o HiÕu (T«n kÝnh Tæ tiªn) mµ viÖc thê cóng lµ mét phÇn quan träng, t«i xin nªu lªn mét cÆp ch÷ sau ®©y: Phóc §øc cña «ng bµ ®Ó l¹i! Phóc tøc lµ nh÷ng g× tèt

®Ñp mµ con ch¸u ®−îc h−ëng trong hiÖn t¹i, chØ lµ nhê §øc cña «ng bµ trong qu¸ khø vµ do ®ã rÊt hîp víi Thiªn ®¹o nh− trong hai c©u th¬ më ®Çu bµi ca ngîi c«ng ®øc Tæ tiªn cña mét nhµ nho NghÖ TÜnh:

"¥n phong thùc ng−êi nhê ®øc Tæ LÏ tµi båi Trêi tá ®¹o C«ng".

Trong c¸c tõ ®−êng, c¸c bøc hoµnh phi th−êng cã nh÷ng ch÷ nh− "§øc l−u ph−¬ng", "§øc h−ëng long", "TÝch thiÖn d−

kh−¬ng". Nh÷ng ®¹i tù thÕp vµng trªn nÒn s¬n son Êy in s©u vµo t©m hån mét lßng tin, tuy ch−a v−¬n lªn cao l¾m vµ còng ch−a thµnh mét tÝn lÝ râ rµng, nh−ng cã ¶nh h−ëng rÊt tèt vÒ ph−¬ng diÖn ®¹o ®øc xÐt d−íi khÝa c¹nh ®êi sèng thùc tÕ: Lµm lµnh th× ®Ó phóc cho con ch¸u, ®éc ¸c th× di häa cho con ch¸u. §iÒu mµ Tæ tiªn ®Ó l¹i cho con ch¸u lµ c¸i §øc, mµ c¸i §øc l¹i sinh ra Phóc (hiÓu theo nghÜa réng gåm phóc lîi vËt chÊt nh− phó quý vµ gi¸ trÞ tinh thÇn nh−

tµi giái, l−¬ng thiÖn). Tin r»ng gi÷a §øc vµ Phóc cã t−¬ng quan nh©n qu¶ lµ mÆc nhiªn nh×n nhËn r»ng cã mét b×nh diÖn nµo ®ã v−ît lªn c¸c quy luËt thuÇn vËt chÊt nh−

sinh, lÝ, hãa; muèn gäi lµ g× còng ®−îc, nh−ng tin r»ng ®ã lµ quy luËt. "LÏ tµi båi Trêi tá ®¹o C«ng" - VÒ ch÷ Trêi th× cã thÓ hiÓu nh− lµ mét §Êng cã ng· vÞ tÝnh, nh−ng còng cã thÓ hiÓu nh− mét nguyªn lÝ v« ng·

vÞ. Nh−ng dï h÷u ng· hay v« ng·, th× c¸i gäi lµ Trêi ®ã cã tÝnh c¸ch siªu viÖt, t¹m gäi lµ thiªng liªng, lµ n¬i mµ vong linh tiÒn nh©n, nh÷ng bËc cã ®êi sèng §øc H¹nh ®·

siªu th¨ng: "Th¸c lµ thÓ ph¸ch, cßn lµ tinh anh" vµ "Chê xem ¾t thÊy hiÓn linh b©y giê". Lßng tin Êy ch−a ph¶i lµ tÝn ng−ìng t«n gi¸o theo nghÜa chÆt chÏ cña tõ t«n gi¸o, cho nªn xin t¹m ®Æt ra tõ "TÝn c¶m", "C¶m"

chø ch−a "NiÖm" thùc sù nÆng phÇn vÒ c¶m thøc nhiÒu h¬n lÝ tÝnh. Cã lÏ tõ n«m na

"§¹o ¤ng Bµ" hay "§¹o thê cóng ¤ng Bµ"

l¹i nãi lªn ®−îc çi tÝnh çch h¬i lê mê nh−ng kh«ng thiÕu trong s¸ng vµ kh«ng cã g× tr¸i víi bÊt cø gi¸o lÝ nµo cña mäi t«n gi¸o chÝnh thèng. Tr¸i l¹i, trong nh÷ng lóc mµ çc lÝ t−ëng cao siªu cña çc t«n gi¸o còng nh− cña çc ý thøc hÖ bÞ lung lay hay suy sôp, th× biÕt ®©u çi tÝn c¶m ®· ¨n s©u

(5)

vµo ®¸y tiÒm thøc cña d©n ta, l¹i kh«ng trë nªn sîi d©y an toµn cuèi cïng gióp con ng−êi khái (hoÆc bít) suy sôp vÒ t©m lÝ vµ sa ®äa vÒ ®¹o ®øc(?). Kh«ng cao siªu nh−ng thùc tÕ vµ v÷ng ch¾c.

2. Trêi tá ®¹o C«ng: c«ng ë chç nµo?

Cha lµm con chÞu, cha lµm con h−ëng. E cã lÏ, nÕu chóng ta chÊp nhËn quy luËt di truyÒn vÒ thÓ lÝ vµ t©m lÝ, luËt lÖ thõa kÕ gia s¶n vÒ mÆt x· héi, th× lÜnh vùc t©m linh còng cã c¸i g× t−¬ng tù mµ nhµ nho gäi lµ

nh©n chñ nghÜa vµ cã mét quan niÖm vÒ nh©n sinh t−¬ng liªn ®íi. Liªn ®íi ch¼ng nh÷ng gi÷a nh÷ng kÎ cßn sèng, mµ gi÷a nh÷ng kÎ ®· khuÊt víi ng−êi ®ang cßn, mäi sù chung chÞu, chung h−ëng, tµi båi, ®¾p

®æi, giao ho¸n cho nhau ®ñ mäi chiÒu kÝch.

Vµ suy nghÜ nµy ®−a t«i chuyÓn sang mét tÝn ®iÒu cã tÝnh quy luËt t−¬ng tù trong ®øc tin Kit« gi¸o. §ã lµ tÝn ®iÒu "Çc Th¸nh th«ng c«ng". Gi¸o héi ®−îc xem nh− lµ mét c¬ thÓ duy nhÊt mµ §øc Kit« lµ ®Çu vµ mäi tÝn h÷u lµ nh÷ng tÕ bµo t¾m trong mét dßng m¸u tuÇn hoµn ch©u l−u kh¾p c¬ thÓ. C«ng nghiÖp lµ c«ng nghiÖp chung b¾t nguån tõ c«ng nghiÖp cña §øc Kit«, n¬i ph¸t tÝch mäi c«ng nghiÖp. Çc Th¸nh (dï ®−îc phong hay kh«ng) chØ lµ huyÕt qu¶n chø kh«ng ph¶i lµ nguån gèc ¬n thiªng. Cô thÓ lµ kÎ cã téi vÉn th«ng c«ng víi c«ng nghiÖp v« biªn cña Chóa Giªsu vµ c«ng nghiÖp cña çc bËc hiÒn ®øc trçi v−ît, ®· ®−îc Gi¸o héi tuyªn phong hay mÆc nhiªn thõa nhËn hoÆc chÊp nhËn mét sù sïng b¸i l©u ®êi cña tÝn h÷u t¹i mét ®Þa ph−¬ng nµo ®ã. Vµ çc vÞ Êy

®−îc chÝnh Chóa giao phã ®ãng mét vai trß bÇu cö nµo ®ã ë bªn c¹nh Ngµi. "BËc Th¸nh th× cã thÓ cïng Trêi §Êt ho¸ dôc mu«n loµi"

còng lµ ý ®ã th«i.

3. Nh−ng c¸c Th¸nh lµ nh÷ng ai? NÕu tin r»ng Thiªn Chóa lµ Cha chung cña mäi ng−êi, lµ ®Êng ChÝ C«ng vµ ChÝ ¸i th×

ch¼ng lÏ Ngµi kh«ng khen Lª Lai liÒu m×nh cøu Lª Lîi nh− khen Maximilien Kolbe hi sinh cøu m¹ng kÎ bÞ §øc quèc x· ®em ra hµnh quyÕt! Chóa Giªsu ®· tõng ca ngîi nhiÒu ng−êi ngo¹i gi¸o; thËm chÝ c¶ mét viªn ®éi tr−ëng ®Õ quèc thùc d©n La M· cã lßng tèt! Vµ Ngµi cã nãi "Nhµ Cha Ta nhiÒu chç". Ch¼ng lÏ cã chç cho kÎ trém lµnh, cho ng−êi n÷ ngo¹i t×nh, mµ kh«ng cã chç cho Chu V¨n An (t¸c gi¶ ThÊt Tr¶m Sí), cho Bµ TiÕt Phô Thµnh Hoµng cña lµng t«i? TÝnh c¸ch "phæ qu¸t" cña ¥n Cøu §é sao hÑp thÕ?

®ã trong nhµ §Êng Th−îng Phô, th× ch¼ng lÏ §Êng Th−îng Phô l¹i kh«ng cho phÐp c¸c vÞ Êy lµm c¸i viÖc mµ Th¸nh n÷ Tªrªsa Hµi

§ång høa sÏ lµm sau khi vÒ nhµ Cha: cói xuèng trÇn gian ®Ó r¾c nh÷ng ®ãa hoa hång nhËn tõ tay §øc MÑ vµ tõ tay Thiªn Chóa.

Vµ nh− thÕ, nÕu cÇu nguyÖn Tªrªsa Hµi

§ång ®−îc, th× cã lÏ cÇu nguyÖn §øc Th¸nh TrÇn còng ®−îc.

Cã thÓ hái TrÇn H−ng §¹o ®· ®−îc Gi¸o héi phong th¸nh ch−a? Xin th−a: Th¸nh Augustino cã d¹y r»ng cã Gi¸o héi h÷u h×nh c¬ chÕ tÝnh, nh−ng cã Gi¸o héi v« h×nh gåm nh÷ng ai sèng theo ®óng nh− lêi Chóa d¹y. Xin hái sèng mét ®êi ®øc h¹nh, thËm chÝ hi sinh m¹ng sèng v× ®ång bµo ®ång lo¹i, cã ph¶i ®· thùc hiÖn ®iÒu chÝnh Chóa Giªsu nãi: "Kh«ng cã t×nh yªu nµo lín h¬n lµ t×nh yªu lµm cho ng−êi ta hi sinh m¹ng sèng v× kÎ m×nh yªu". Quan C«ng, Nh¹c Phi, TrÇn H−ng §¹o, Lª Lai, Phan Béi Ch©u, Chu V¨n An mµ kh«ng cã chç trong nhµ Cha ChÝ ¸i, ChÝ C«ng th× chóng ta e

(6)

khã lßng cã chç! Qu¶ lµ ®¸ng lo nÕu nh−

vËy thËt!

Sau khi «ng bµ nguyªn tæ bÞ ®uæi ra khái v−ên ®Þa ®µng th× Thiªn Chóa vÉn th−¬ng mµ thiÕt lËp Giao −íc víi nh©n lo¹i. T«i nghÜ h×nh nh− cã 3 Giao −íc: T©n −íc víi

§øc Giªsu Kit«, Cùu −íc víi tæ phô Abraham vµ xin t¹m gäi lµ Nguyªn −íc víi Noe vµ tr−íc ®ã víi c¸c TiÒn Tæ phô HÐnoch, Seth vµ Abel, nh÷ng ng−êi c«ng chÝnh ®Çu tiªn ®−îc Chóa Cha ®Ñp lßng nhËn cña lÔ lµm chøng lêi giao −íc mµ Ngµi

®· høa nh− høa víi Noe khi cho cÇu vång xuÊt hiÖn sau c¬n hång thñy.

Sau nhiÒu thÕ kØ nguyÒn rña d©n Do Th¸i (mÆc dï Chóa Giªsu lµ d©n Do Th¸i) v× çi téi giÕt Chóa, §øc Gi¸o hoµng Gioan Phaol« II mong −íc ®−îc viÕng th¨m nguyªn qu¸n Tæ phô Abraham lµ ®Êt UR, nay thuéc vÒ Ir¾c, nh− mét cuéc hµnh h−¬ng vÒ céi nguån Cùu −íc Abraham. T«i mong r»ng mét ngµy nµo ®ã sÏ t×m ®−îc di tÝch n¬i çc TiÒn Tæ phô Noe, HÐnoch, Seth, Abel lËp bµn thê d©ng cña lÔ, ®Ó çc vÞ ®¹i diÖn cña T©n −íc t×m vÒ céi nguån Nguyªn

−íc. Kh«ng biÕt cã m¾c téi ph¹m th−îng

kh«ng khi ®Ò nghÞ r»ng, nÕu t×m kh«ng ra c¸c di tÝch Êy th× m−în t¹m hoÆc lµm mét m« h×nh t−¬ng tù nh− §µn Nam Giao(?) ®Ó t−îng tr−ng vËy!

KÕt luËn bµi phiÕm luËn nµy, xin ®−îc m« t¶ mét ng«i ®Òn th¸nh mµ t«i h»ng m¬

t−ëng. Ng«i ®Òn th¸nh Êy sÏ cã ba dßng bµn thê s¾p theo hµng däc. Hµng chÝnh gi÷a dµnh cho çc Th¸nh T©n −íc. Hai hµng hai bªn th× mét dµnh cho çc Th¸nh Cùu −íc, mét dµnh cho çc Th¸nh Nguyªn −íc. Trªn bµn thê çc Th¸nh Nguyªn −íc sÏ ®Æt çc t−îng hoÆc çc bµi vÞ cña çc Th¸nh, çc Phóc ThÇn ngo¹i gi¸o cïng víi Noe, HÐnoch, Seth vµ Abel. C¶ ba dßng th¸nh Êy sÏ th«ng c«ng víi nhau, víi con ch¸u kh¾p mäi d©n téc trong C«ng §øc v« cïng cña

§Êng mµ Gi¸o héi C«ng gi¸o tuyªn x−ng:

"ChØ cã Ngµi lµ §Êng Th¸nh, chØ cã Ngµi lµ Thiªn Chóa, chØ cã Ngµi lµ §Êng Tèi Cao".

®Òn thê ®· m« t¶ chØ lµ m¬ −íc thÕ th«i.

Nãi chuyÖn c¸c Th¸nh ®Ó kÕt luËn chØ cã Chóa Giªsu míi lµ §Êng Th¸nh, nãi chuyÖn

"ng«i ®Òn thê" m¬ −íc ®Ó nãi thê ph−îng Chóa trong tinh thÇn, qu¶ lµ phiÕm luËn./.