Bối cảnh khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại thành phố Hải Phòng 1. Giới thiệu khái quát về Hải Phòng

sáng tạo. Duy trì ổn định nguồn tài chính của ngân sách thành phố đầu tư cho hoạt động khoa học công nghệ, trong đó phân bổ hợp lý nguồn kinh phí chi cho hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Xây dựng và thực hiện cơ chế tài chính theo hình thức hơp tác công tư để khai thác tăng nguồn lực tài chính từ xã hội hỗ trợ cho hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Đẩy mạnh trao đổi chuyên gia cố vấn khởi nghiệp và startup giữa thành phố Hồ Chí Minh với các trường đại học, các quỹ đầu tư quốc tế nhằm tiếp cận phương pháp tư duy sáng tạo, chuyển giao mô hình đào tạo nhân lực huấn luyện startup phát triển các kỹ năng cho các cơ sở khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố theo tiêu chuẩn quốc tế.

Phát triển hạ tầng dịch vụ hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cho các tổ chức cung cấp thiết bị dùng chung (phòng thí nghiệm mở - open lab) và các cơ sở ươm tạo nhằm đáp ứng các nhu cầu nghiên cứu, ươm tạo ngày càng đa dạng của hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Tạo điều kiện để các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố Hồ Chí Minh tiếp cận hợp tác chia sẻ kinh nghiệm với doanh nghiệp khởi nghiệp ở các địa phương trong cả nước tìm kiếm cơ hội hợp tác đầu tư, nhận chuyển giao công nghệ, phát triển sản phẩm mới, mở rộng thị trường.

Xây dựng và thực hiện có hiệu quả quy chế phối hợp giữa các Sở ban ngành thành phố hỗ trợ các thủ tục pháp lý, công cụ tiếp cận thị trường mua sắm công cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

2. Bối cảnh khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại thành phố Hải Phòng

điện tử của tập đoàn LG Hàn Quốc tại Khu công nghiệp Tràng Duệ có tổng vốn đầu tư 4,5 tỉ USD: Nhà máy chế biến rau củ quả xuất khẩu theo công nghệ Châu Âu công suất 100.000 tấn sản phẩm/ năm tại cụm công nghiệp Tiên Lãng có tổng vốn đầu tư 1.780 tỉ đồng của Công ty CP LaViFood… Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, kinh tế thành phố Hải Phòng năm 2018 có sự tăng trưởng mạnh mẽ và đột phá: tốc độ tăng trưởng kinh tế trên địa bàn (GRDP) đạt 16,25% cao gấp 2,4 lần so với bình quân chung cả nước; chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 25,01%; sản lượng hàng hóa thông qua cảng đạt 109 triệu tấn; thu hút 7,79 triệu lượt khách du lịch; kim ngạch xuất khẩu đạt 8,19 tỉ USD; thu hút FDI đạt 2,4 tỉ USD; chỉ số năng lực cạnh tranh của Hải Phòng xếp 9/63;.Trên địa bàn thành phố Hải Phòng hiện có 4 trường Đại học, 3 Viện nghiên cứu,11 trường Cao đẳng nghề, 10 trường Trung cấp nghề. Phần lớn đội ngũ các nhà nghiên cứu, chuyên gia kĩ thuật công nghệ đều đang làm việc ở các trường Đại học, Viện nghiên cứu: Trường Đại học Hàng Hải, Đại học Y- Dược Hải Phòng, Đại học Hải Phòng, Đại học Quản lý và công nghệ Hải Phòng, Viện Nghiên cứu Tài nguyên Môi trường biển, Viện Nghiên cứu Hải sản, Viện Y học biển, Liên hiệp các Hội Khoa học - Kĩ thuật thành phố.

2.2. Quan điểm/ định hướng của thành phố Hải phòng về khởi nghiệp sáng tạo Đảng bộ thành phố quán triệt Nghị quyết 45-NQTW ngày 24/1/2019 của Bộ Chính trị, xác định mục tiêu “Phấn đấu xây dựng và phát triển Hải Phòng trở thành thành phố đi đầu cả nước trong sự nghiệp CNH, HĐH; động lực phát triển của vùng Bắc Bộ và cả nước; có công nghiệp phát triển hiện đại, thông minh, bền vững; kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ kết nối thuận lợi với trong nước và quốc tế; trung tâm quốc tế về giáo dục, đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng và phát triển khoa học công nghệ, kinh tế biển”… Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành và chỉ đạo thực hiện kế hoạch số 1394/QĐ-UBND ngày 05/6/2017 về phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới và sáng tạo thành phố Hải Phòng đến năm 2020 , với quan điểm/ định hướng “Phát triển loại hình doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ,mô hình kinh doanh mới. Các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phải là động lực nâng cao sức cạnh tranh và tính tự chủ của nền kinh tế thành phố”.

Nhiều hoạt động hội thảo, hội nghị, giao lưu đã khơi dậy tinh thần khởi nghiệp trong thanh niên - sinh viên và doanh nhân trên địa bàn thành phố.

2.3. Kết quả khởi nghiệp sáng tạo ở thành phố Hải Phòng trong những năm gần đây

Kể từ Kể từ thời điểm UBND thành phố Hải Phòng ban hành Quyết định số 1393/QĐ-UBND ngày 05/6/2017 về việc phê duyệt kế hoạch hoàn thiện Hệ sinh thái khởi nghiệp tại thành phố Hải Phòng, tính đến tháng 6/2019. Trong khoảng thời gian 2 năm: Hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố Hải Phòng những năm

qua đã thu hút được sự quan tâm của một bộ phận thanh niên, sinh viên, các doanh nhân. Phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố có sự phát triển bước đầu đi vào thực chất và hiệu quả. Thành phố hiện có 150 nhóm cá nhân/tổ chức doanh nghiệp tham gia hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (startup); xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp ở một số ngành nghề lĩnh vực như nông nghiệp, y tế, ẩm thực F&B, du lịch, công nghệ thông tin; Có 8 dự án khởi nghiệp gọi vốn thành công, 05 doanh nghiệp khởi nghiệp được chứng nhận là doanh nghiệp KH&CN… Một số hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại thành phố Hải Phòng đã được hình thành những năm qua bao gồm:

Vận hành, khai thác hệ thống thông tin hỗ trợ khởi nghiệp:Thành phố đã tổ chức thường xuyên các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức về phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên Đài truyền hình Hải Phòng (THP, THP⁺): bản tin thời sự, các chuyên đề “Sáng tạo khởi nghiệp”, “Khoa học công nghệ & đời sống”.

Truyền thông, quảng bá trên các báo: Cổng thông tin điện tử thành phố Hải Phòng, Cổng thông tin khoa học và công nghệ thành phố Hải Phòng, Báo Hải Phòng, Báo An Ninh Hải Phòng, Báo Diễn đàn Doanh nghiệp về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Vận hành Cổng thông tin hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo thành phố Hải Phòng nhằm cung cấp thông tin về khởi nghiệp và chương trình hỗ trợ khởi nghiệp của thành phố; kết nối thông tin với các địa phương trong nước và quốc tế; Tổ chức hội nghị diễn đàn khởi nghiệp sáng tạo Hải Phòng năm 2017 với chủ đề “Chúng tôi đã khởi nghiệp như thế nào”. Tổ chức Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thường niên (Techfest Hải Phòng): Sở Khoa học và Công nghệ Hải Phòng phối hợp với các cơ quan, đoàn thể khác trên địa bàn thành phố đã tổ chức thành công Techfest Hải Phòng 2017 và Techfest Hải Phòng 2018, sự kiện đã thu hút được nhiều các dự án, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đến tham gia kết nối đầu tư, tìm kiếm đối tác tham gia cuộc thi khởi nghiệp sáng tạo thành phố Hải Phòng.

Xây dựng hạ tầng cơ sở vật chất hỗ trợ cho phát triển khởi nghiệp: Hình thành 2 khu co-working ( tại Sàn và Push) với 60 chỗ ngồi, khu thiết bị dùng chung (hoạt động 6 ngày/tuần từ 7h30 đến 18h30). Các cơ quan của thành phố đã tham gia tích cực trong quá trình phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp gồm: Sở Khoa học Công nghệ đầu mối chỉ đạo; Sở Kế hoạch & Đầu tư tổ chức các khóa đào tạo khởi sự doanh nghiệp; Thành Đoàn tổ chức các diễn đàn khởi nghiệp; Trường Đại học Hải Phòng và Đại học Hàng Hải duy trì hoạt động của câu lạc bộ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có sự tham gia của nhà đầu tư doanh nhân tham dự phiên kết nối đầu tư, cố vấn khởi nghiệp của thành phố.

Đào tạo - tư vấn hỗ trợ nâng cao năng lực khởi nghiệp: Thành đoàn Hải Phòng phối hợp với Hội doanh nhân trẻ Hải Phòng đã mời giảng viên là lãnh đạo của“ Quỹ khởi nghiệp doanh nghiệp khoa hoc và công nghệ Việt Nam (SVF) thuộc Bộ Khoa

học và Công nghệ mở 2 lớp đào tạo cho 80 đại biểu thanh niên trẻ trở thành “ huấn luyện viên khởi nghiệp”. Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố đã mở 2 lớp tập huấn hỗ trợ đào tạo năng lực khởi nghiệp sáng tạo (Startup), năng suất chất lượng, quản trị tài sản trí tuệ cho 200 doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thành đoàn phối hợp với Hội Doanh nhân trẻ thành phố tổ chức 4 lớp đào tạo kiến thức “ Ươm mầm khởi nghiệp và thắp lửa khởi nghiệp” cho hơn 500 sinh viên của 2 trường Đại học Hàng Hải và trường Đại học Hải Phòng.

Hỗ trợ nghiên cứu - phát triển - thương mại hóa sản phẩm, quản trị doanh nghiệp: Thành phố đã hỗ trợ trực tiếp cho13 dự án và hỗ trợ gián tiếp cho 60 dự án về các nội dung: hỗ trợ không gian, trang thiết bị làm việc chung; hỗ trợ chuyên gia tư vấn, đào tạo kỹ năng hoàn thiện sản phẩm; đăng ký quyền sở hữu trí tuệ; xây dựng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến; xây dựng và phát triển thương hiệu; hỗ trợ giới thiệu, quảng bá sản phẩm; hỗ trợ tìm kiếm nguồn vốn từ các chương trình hỗ trợ của nhà nước, các nhà đầu tư, quỹ đầu tư mạo hiểm trong và ngoài nước, quỹ phi chính phủ…

Kết nối hợp tác phát triển khởi nghiệp: Thành phố đã tổ chức được 07 cuộc hội nghị kết nối hợp tác. “Hội nghị diễn đàn khởi nghiệp sáng tạo Hải Phòng” được tổ chức định kì hàng năm: Tham dự diễn đàn, ngoài các thành viên ở Hải Phòng còn có các chuyên gia, các nhà khởi nghiệp đến từ Hà Nội và các tỉnh lân cận. Hội thảo giao lưu “Thắp lửa khởi nghiệp” do Thành đoàn phối hợp với Báo diễn đàn doanh nghiệp, Hội doanh nghiệp trẻ Hải Phòng tổ chức thu hút gần 600 sinh viên ở các trường đại học và thanh niên ở các quận huyện của thành phố tham dự. Hội nghị “Kết nối đầu tư” do Sở Khoa học và Công nghệ thành phố phối hợp với Cục phát triển thị trường và doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức tháng 6/ 2019 đã thu hút sự tham gia của nhiều nhà đầu tư nước ngoài: Silicon Valley(VSV), Agricare, eSpace CoWorking,Vandeleun; Các Ngân hàng trong nước:

Bảo Việt,VP Bank,AB Bank,Agribank..; các doanh nghiệp lớn trên địa bàn Hải Phòng như: GE Việt Nam, MM Mega Market, Vimart Hải Phòng, Sơn Hải Phòng, Nhựa Thiếu niên Tiền Phong, Ác quy Tia sáng, Kyodadai, JP Way Việt Nam, Nước mắm Cát Hải... tham gia tìm kiếm cơ hội hợp tác đầu tư.

2.3. Những hạn chế và nguyên nhân

Hoạt động khởi nghiệp tại thành phố Hải Phòng mới phát triển ở các lĩnh vực nông nghiệp, y tế, ẩm thực F&B, du lịch công nghệ thông tin… Với đặc điểm là thành phố cảng, đầu mối giao thông, trung tâm công nghiệp các mô hình kinh doanh ứng dụng trong lĩnh vực vận tải, logistics, lưu chuyển hàng hóa và vấn đề xử lý ô nhiễm môi trường ở các khu công nghiệp trên địa bàn đang có nhu cầu lớn nhưng chưa được các startup quan tâm… Kế hoạch phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thành phố Hải phòng đến năm 2020 được phê duyệt tại QĐ 1394/QĐ-UBND ngày

5/6/2017, xác định mục tiêu đến 2020 thành phố có được 20 dự án khởi nghiệp gọi vốn thành công; 20 doanh nghiệp được chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ; hình thành 2 - 3 Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp. Thực tế phát triển khởi nghiệp tại thành phố tính đến tháng 6 năm 2019 như đã nêu ở trên, kết quả đạt được còn thấp xa so với mục tiêu đề ra. Hoạt động khởi nghiệp tại các trường học trên địa bàn chưa được quan tâm thích đáng, mới có sinh viên của 2/4 trường đại học tham gia các khóa đào tạo khởi nghiệp, sinh viên ở các trường cao đẳng và dạy nghề chưa quan tâm nhiều đến khởi nghiệp. Thành quả của hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đóng góp vào sự phát triển chung của thành phố trong những năm qua còn ở mức rất khiêm tốn.

Các nguyên nhân: Nguồn tài chính của Ngân sách thành phố và của xã hội đầu tư cho hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo chưa được quan tâm huy động đúng mức. Kinh phí Ngân sách thành phố hàng năm chi cho hoạt động nghiên cứu khoa học nói chung và cho hoạt động khởi nghiệp còn ở mức hạn hẹp. Hoạt động của Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thành phố còn gặp khó khăn về cơ sở vật chất và kinh nghiệm. Thành phố chưa xây dựng được cơ chế chính sách thích hợp để thu hút các chuyên gia, các nhà khoa học, các doanh nhân từ các cơ quan ở Trung ương, Thủ đô Hà Nội và từ quốc tế đến Hải phòng để hợp tác phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

4. Các giải pháp thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo ở thành phố Hải Phòng