Qui mô, hình thức tổ chức sản xuất của làng nghề truyền thống

Theo số liệu thống kê của UBND huyện Triệu Phong, tính đến năm 2017, huyện có 12 LN, trong đó có 04 LN được UBND tỉnh công nhận là LNTT gồm:

Làng làm bún Linh Chiểu; làng làm bún, bánh Thượng Trạch; làng nón lá Bố Liêu và làng nước mắm Gia Đẳng.

Bảng 2.3. Số lượng LNTT ở huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị đến năm 2017 TT Tên LNTT Địa chỉ Ngành nghề Sản phẩm chính

1 Làm bún Linh

Chiểu Xã Triệu Sơn Chếbiến lương thực, thực phẩm

Bún tươi, bún khô, phở tươi, phở khô…

2 Làm bún, bánh

Thượng Trạch Xã TriệuSơn Chếbiến lương thực, thực phẩm

Bánh tráng, bánh ướt, bánh nậm …

3 Nón lá BốLiêu Xã Triệu Hòa Thủcông mỹ

nghệ Nón lá, nón dừa…

4 Nước mắm

Gia Đẳng

Xã Triệu Lăng

Chếbiến lương thực, thực phẩm

Nước mắm, cá khô, ruốc…

Nguồn: Tổng hợp của tác giả

Trường Đại học Kinh tế Huế

Qua quá trình nghiên cứu, thấy rằng làng nghề trên địa bàn huyện nằm rải rác ở nhiều xã. Theo bảng 2.3, riêng 04 LNTT thì có 02 làng thuộc xã Triệu Sơn.

Đây là địa phương không chỉ nổi tiếng về nghề làm bún, bánh mà còn là nơi tập trung nhiều nghềkhác như điêu khắc, nghềmộc...

Linh Chiểu và Thượng Trạch là hai LN sản xuất bún, bánh thuộc xã Triệu Sơn, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Nghề làm bún, bánh đã xuất hiện ở xã Triệu Sơn cách đây gần 450 năm. Sản phẩm ở hai LN này có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng trên thị thường trong và ngoài tỉnh. Sự phát triển của LN bún, bánh ở Triệu Sơn đã góp phần giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân trong thôn.

LNTT Bố Liêu thuộc xã Triệu Hòa, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, chuyên sản xuất nón lá. LNTT Bố Liêu có lịch sử hình thành cách đây hàng trăm năm. Sản phẩmđược làm theo hình thức thủcông,có độ chắc chắn và tuổi thọcao.

Nghề làm nón góp phần mang lại thu nhập cho LĐ nông nhàn, sản phẩm nón lá phục vụcho nhu cầu tiêu dùng của nhiều tầng lớp nhân dân, nhất là người dân nông thôn. Hiện nay, số hộ theo nghề có xu hướng giảm, thành phẩm làm ra ngày một ít, thị trường tiêu thụcũng bị thu hẹp. LNTT Bố Liêu đang tiến hành củng cốvà khắc phục khókhăn, gìn giữtruyền thống phát triển lâu đời của LN.

LNTT Gia Đẳng là LN chuyên sản xuất nước mắm, có truyền thống sản xuất trên 300 năm. Hiện nay, sản phẩm của LNTT Gia Đẳng không chỉ cungứng cho các nhà hàng, địa phương trong tỉnh mà còn cung cấpcho các địa phương lân cận. Quy mô sản xuất ngày một mởrộng, tạo nhiều việc làm cho LĐ, ổn định đời sống người dân.

Trong những năm gần đây, do khó khăn trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm truyền thống, số lượng cơ sở sản xuất của các LNTT trên địa bàn huyện giai đoạn 2014 -2017 có xu hướng giảm. Năm 2014 ởcả 04 LNTT có 448, tuy nhiên đã giảm dần ở các năm tiếp theo, tổng số lượng cơ sở của LN đến năm 2017 còn 429 cơ sở.

Tuy có giảm nhưng tốc độgiảm của các cơ sởkhông quá mạnh, được như vậy là nhờ sự quan tâm, khẩn trương khôi phục và phát triển các LNTT của tỉnh, huyện. Ngày 27/11/2012 Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Quảng Trị đã ra Quyết định Số: 2311/QĐ-UBND V/v phê duyệt Đề án củng cố khôi phục và phát triển làng nghề, ngành nghề tiểu thủ công nghiệp tỉnh Quảng Trị đến năm 2020, cùng với việc công nhận các

Trường Đại học Kinh tế Huế

LNTT trên địa bàn tỉnh, trong đó có 04 LN của huyện Triệu Phong. Điều đó đã tạo động lực rất lớn cho sựphục hồi và phát triển của các LNTT.

Bảng 2.4. Số lượng các cơ sở sản xuất ở LNTT giai đoạn 2014-2017

Năm

Tổng số Làm Bún Linh Chiểu

Làm Bún, Bánh Thượng

Trạch

Nón Lá

Bố Liêu Nước Mắm Gia Đẳng Cơ sở Cơ cấu

(%) Cơ sở Cơ cấu

(%) Cơ sở Cơ cấu

(%) Cơ sở Cơ cấu

(%) Cơ sở

Cơ cấu (%) 2014 488 100 217 44,5 68 13,9 90 18,4 113 76,8 2015 437 100 165 37,8 52 11,9 85 19,5 135 30,8 2016 411 100 115 28,0 35 8,5 85 20,7 176 42,8 2017 429 100 115 26,8 44 10,3 80 18,6 190 55,7 Nguồn: Phòng kinh tếhuyện Triệu Phong - Đối với LNTT làm bún Linh Chiểu,năm 2014 LN nàycó 217 cơ sở, chiếm 4,5%. Đến năm 2017 giảm xuống còn 115 cơ sở, chiếm 26,8%. Nguyên nhân chính của sựgiảm sút này xuất phát từyếu tốnguồn nhân lực của LN. Đa số LĐ tại đây là LĐ thời vụ, thiếu LĐ trẻ, người LĐ muốn tìm kiếm công việc có nguồn thu nhập cao hơn. Điều này tạo khó khăn trong việc mở rộng quy mô sản xuất của LN. Bên cạnh đó, yếu tố vốn đầu tư cũng gây cản trở đến quá trình phát triển của LN. Đa phần các hộsản xuấtở LNTT Linh Chiểu kinh doanh nhỏlẻ, nguồn vốn kinh doanh không lớn, khả năng tiếp cận vốn ưu đãi đối với các cơ sở sản xuất rất khó khăn, phần lớn các chủ cơ sởe ngại đầu tư hoặc không có khả năng đầu tư phát triển.

-Đối với LNTT làm bún,bánh Thượng Trạch,năm 2014, số cơ sởhoạt động ở LN là 68 cơ sở chiếm 13,9%, đến năm 2017giảm xuống chỉ còn 44 cơ sở, chiếm 10,3%. Cũng như LNTT Linh Chiểu, LNTT Thượng Trạch đối mặt với khó khăn về LĐ và nguồn vốn. LĐ của LN đa số là LĐ nông nhàn, LĐ trẻ phần lớn rời làng lên thành phốtìm cơ hội việc làm thuộc các lĩnh vực khác, dẫn đến việc thiếu hụt nguồn nhân lựcở LN. Ngoài ra, việc tiếp cận vốn đầu tư của LNTT Thượng Trạch rất hạn chế, khó mởrộng quy mô sản xuất.

Trường Đại học Kinh tế Huế

- Đối với LNTT nón là Bố Liêu. Trong 04 LNTT đây được coi là LN phát triển chậm nhất và đang được huyện hết sức quan tâm, hỗ trợ. Tính đến năm 2014 số cơ sở trong làng có 90 cơ sở chiếm 18,4%, thấp so với những LN còn lại. Đến năm 2017, số lượng này giảm xuống còn 80 cơ sở chiếm 18,6%, hoạt động cầm chừng. Ngoài việc thiếu nguồn nhân lực và nguồn vốn thì LNTT Bố Liêu còn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường đầu ra cho sản phẩm. So với các LNTT khác trên địa bàn huyện, LNTT Bố Liêu có sản lượng sản phẩm tiêu thụ ít, đây là nguyên nhân trực tiếp khiến LN này ngày càng bị mai một.

- Đối với LNTT nước mắm Gia Đẳng. Khác với 03 LNTT của huyện thì LNTT Gia Đẳng có sựphát triển vượt trội. Giai đoạn 2014 - 2017, số cơ sở sản xuất trong LN tăng liên tục. Năm 2014 LN nàycó 113 cơ sởchiếm 76,8%,đến năm 2017 tăng lên 190 cơ sở chiếm 55,7% cơ cấu. Tuy vẫn tồn tại nhiều khó khăn như các LNTT khác nhưng LNTT Gia Đẳng đãđầu tư vào áp dụng kỹthuật công nghệ trong sản xuất với quy mô vượt trội, góp phần tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, các cơ sở sản xuất của LN tích cực quảng bá sản phẩm, tìm kiếm thị trường đầu ra, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu thụcũng nhưmang hình ảnh sản phẩm của LN đến nhiều thị trường khác nhauởtrong và ngoài tỉnh.

Như vậy, các LNTT trên địa bàn huyện Triệu Phong vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn trong giai đoạn khôi phục và phát triển. Chính quyền địa phương và các cơ sở sản xuất cần đưa ra giải pháp cần thiết nhằm khắc phục khó khăn, hạn chế cũng như phát triển quy mô của các LNTT trên địa bàn huyện.

2.2.2. Năng lực sản xuất của làng nghềtruyền thống