Công tác kiểm tra thuế thu nhập doanh nghiệp

2.2.6.1. Công tác kiểm tra hồ sơ khai thuế giai đoạn 2015 -2017

Công tác kiểm tra hồ sơ khai thuế là một công việc mà yêu cầu công chức thuế thực hiện kiểm tra phải có trình độ chuyên môn nghiệp vụ giỏi, đặc biệt là trình độ về kế toán - tài chính. Cán bộ kiểm tra phải biết phân tích các thông số tài chính như: Giá vốn/doanh thu; chi phí/doanh thu; thuế GTGT, thuế TNDN phải nộp /doanh thu; lợi nhuận/doanh thu; các tỷ số thanh toán; tỷ số nợ; tỷ số nguồn vốn chủ sở hữu/tổng nguồn vốn... từ đó so sánh mức thuế đã kê khai của các doanh nghiệp cùng ngành nghề, quy mô hoạt động, phát hiện những doanh nghiệp có rủi ro cao trong việc kê khai thuế, qua đó mời giải trình hoặc bổ sung thông tin tài liệu. Một số doanh nghiệp qua kiểm tra tại cơ quan thuế đã tự giác kê khai, nộp thuế bổ sung số tiền thuế khai thiếu.

Trường hợp kiểm tra hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế, phát hiện có dấu hiệu gian lận thuế, Chi cục thuế yêu cầu DN bổ sung thông tin tài liệu. Đối với

Trường Đại học Kinh tế Huế

những DN không bổ sung hoặc bổ sung thông tin tài liệu mà không đủ căn cứ chứng minh số thuế đã khai là đúng thì cơ quan thuế ấn định số thuế phải nộp hoặc ra quyết định kiểm tra tại trụ sở DN.

Bảng 2.12: Thực trạng công tác kiểm hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế giai đoạn 2015 - 2017

(ĐVT:triệu đồng)

Năm

Tổng HS đã

KT

HS chấp nhận

HS chờ giải trình

HS điều chỉnh

HSấn định

HS đề nghị KT lại

DN

Tổng số tiền thuế phải nộp điều chỉnh tăng,

giảm Tăng Giảm

2015 640 640 42 5 - - 73,5

-2016 692 692 46 26 - - 58,9

-2017 730 730 58 31 - - 158,3

-(Nguồn: Chi cục thuế Quảng Điền) Trong giai đoạn 2015 - 2017, công tác kiểm tra tại cơ quan thuế rất được Chi cục thuế chú trọng, 100% hồ sơ khai thuế của doanh nghiệp đều được kiểm tra. Sau quá trình kiểm tra, tổng số thuế phải nộp thêm của các DN năm 2015 tăng lên 73,541. nghìn đồng, năm 2016 tăng lên 58, 955 nghìn đồng, và số tiền thuế mà các DN phải nộp thêm tăng lên 158,300 nghìn đồng ở năm 2017.

2.2.6.2. Kiểm tra thuế tại trụ sở doanh nghiệp

Công tác kiểm tra hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế đã lựa chọn số doanh nghiệp có rủi ro cao trong kê khai thuế để tiến hành kiểm tra tại trụ sở doanh nghiệp. Thủ trưởng cơ quan thuế ra quyết định thành lập đoàn kiểm tra, mỗi đoàn gồm tối thiểu 3 người.

Các doanh nghiệp trên địa bàn chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, khối lượng nghiệp vụ kinh tế phát sinh không nhiều, trước khi tiến hành kiểm tra tại trụ sở NNT, cán bộ kiểm tra thuế đã phân tích kỹ hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế, qua đó lựa chọn một số nội dung cần được kiểm tra tại trụ sở doanh nghiệp.

Tuy nhiên cũng có một số trườnghợp doanh nghiệp gây khó khăn, không hợp tác và có thái độ phản ứng với cơ quan thuế, ảnh hưởng đến công tác kiểm tra thuế

Trường Đại học Kinh tế Huế

tại trụ sở doanh nghiệp. Điều này phản ánh tính tự giác chấp hành pháp luật thuế của một số doanh nghiệp còn thấp, văn hóaứng xử doanh nghiệp còn thấp. Đề khắc phục tình trạng này, khi thực hiện kiểm tra, Chi cục thuế đã nghiên cứu kỹ nội dung kiểm tra, phân loại doanh nghiệp theo khối lượng nghiệp vụ kinh tế phát sinh để bố trí thời gian tiến hành kiểm tra hợp lý cho từng doanh nghiệp, không nhất thiết thời hạn kiểm tra thuế tại trụ sở doanh nghiệp là 5 ngày làm việc theo quy định, nhưng vừa đảm bảo hoàn thành công tác kiểm tra, vừa không gây ảnh hưởng đến hoạt động SXKD của doanh nghiệp.

Bảng 2.13. Tình hình kiểm tratại trụ sơ người nộp thuế và truy thu thuế giai đoạn 2015 - 2017

(ĐVT: Triệu đồng)

Năm Số DN

kiểm tra

Kết quả xử lý sau kiểm tra

Truy thu Xử phạt Tổng

2015 14 110 53,8 166,9

2016 12 120,1 45,0 165,2

2017 15 177,7 61,6 242,2

(Nguồn:Chi cục thuế Quảng Điền) Vào năm 2015, tính đến cuối năm tổng số doanh nghiệp mà Chi cục đã tiến hành kiểm tra tại trụ sở doanh nghiệp là 14 doanh nghiệp, truy thu 110 triệu đồng và xử phạt 53,8 triệu đồng. Đến năm 2016, số lượng doanh nghiệp được kiểm tra ít hơn nhưng số thuế truy thu vẫn cao hơn năm 2015và đạt con số là 120,1 triệu đồng, tiến hành xử phạt 45triệu đồng. Sang năm 2017, số thuế truy thu là 177,7 triệu đồng, xử phạt 61,6 triệu đồng sau khi kiểm tra 15 doanh nghiệp tại trụ sở doanh nghiệp.

Quá trình kiểm tra cho thấy rằng: Sai phạm của doanh nghiệp chủ yếu do:

Kê khai doanh thu thấp hơn doanh thu thực tế kinh doanh. Nguyên nhân của tình trạng này là do doanh nghiệp bán hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng và hộ kinh doanh cá thể, những đối tượng này không có nhu cầu lấy hóa đơn, nên doanh nghiệp không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ. Vì vậy, doanh nghiệp không phản ánh đầy đủ doanh thu hoạt động SXKD. Cơ quan thuế cần phải có biện pháp

Trường Đại học Kinh tế Huế

để ngăn chặn kịp thời hiện tượng không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ nhằm chống thất thu ngân sách.

Kê khai chi phí cao hơn thực tế kinh doanh: Một số doanh nghiệp vận dụng đưa vào chi phí để trừ vào thu nhập chịu thuế các khoản chi không phát sinh, hoặc phát sinh nhưng không liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh, như: mua sắm tài sản, chi tiêu dùng hằng ngày phục vụ sinh hoạt của gia đình chủ doanh nghiệp.

Qua kiểm tra, ngành nghề có hiện tượng gian lận thuế thường xảy ra nhất là ngành xây dựng và vận tải. Đối với các ngành này, giá thành sản xuất sản phẩm bao gồm nhiều khoản mục chi phí, trong đó chi phí nguyên vật liệu trực tiếp chiếm tỷ trọng đáng kể. Theo quy định hiện hành, mức tiêu hao nguyên vật liệu, nhiên liệu, năng lượng, hàng hóa sử dụng vào sản xuất do doanh nghiệp tự xây dựng từ đầu năm và thông báo cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp trong thời hạn 3 tháng kể từ khi bắt đầu sản xuất. Như vậy, quy định để cho doanh nghiệp tự chủ xây dựng mức tiêu hao nguyên vật liệu, không có một định mức của Nhà nước để khống chế, do đó doanh nghiệp xây dựng định mức tiêu hao nguyên vật liệu theo chiều hướng có lợi cho doanh nghiệp. Chi cục thuế cần có biện pháp hữu hiệu nhằm quản ý tốt chi phí đầu vào, tăng cường công tác quảnlý thuế đối với ngành nghề kinh doanh này.

Kết quả kiểm tra thuế cho thấy tình hình các doanh nghiệp thực sự chưa tự giác chấp hành kê khai thuế, một số doanh nghiệp trốn thuế, có hành vi vi phạm pháp luật thuế. Một thực tế đó là việc kê khai quyết toán thuế hàng năm hoàn toàn thuộc về chủ quan của doanh nghiệp, công tác hạch toán kế toán chưa được doanh nghiệp quan tâm, chỉ là công cụ để đối phó với cơ quan thuế trong việc kê khai, nộp thuế. Chủ doanh nghiệp xác định một mức thuế để nộp, kế toán căn cứ vào đó hợp thức hóa chứng từ về chi phí, để giảm trừ doanh thu, tính ra mức thu nhập chịu thuế phù hợp với số thuế được chủ doanh nghiệp định trước.

Với tình hình trên, mặc dù số lượng doanh nghiệp được kiểm tra tăng trong giai đoạn 2015 - 2017, tuy nhiên số lượng doanh nghiệp kiểm tra như vậy chưa nhiều so với số lượng doanh nghiệp trên địa bàn. Nguyên nhân chủ yếu là do mặc dù đã có sự tăng cường cán bộ cho công tác kiểm tra qua các năm nhưng vẫn chưa

Trường Đại học Kinh tế Huế

đáp ứng đủ nhu cầu. Mỗi cán bộ kiểm tra được phân công đảm nhiệm phân tích nhiều hồ sơ khai thuế. Thực tế với yêu cầu khối lượng công việc lớn, do đó đã ảnh hưởng đến hiệu quả công tác kiểm tra.

Ngoài nhiệm vụ kiểm tra hồ sơ tại cơ quan thuế, còn phải kiểm tra thuế tại doanh nghiệp theo kế hoạch và kiểm tra hoàn thuế theo đề nghị của doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp trên địa bàn huyện hầu hết có quy mô nhỏ, không có doanh nghiệp hoạt độngkinh doanh xuất khẩu.