Bài giảng; Giáo án - Trường TH&THCS Việt Dân #navigation_collapse{display:none}#navigation{display:block}#navigation_sub_menu{display:block}#banner{height:150px}@media(min-width:1050px){#wrapper,#banner{width:1050px}.miniNav{width:1

(1)

Trường TH&THCS Việt Dân Tổ khoa học xã hội

Họ và tên giáo viên Nguyễn Thị Huyền

Tiết 85+86: Văn bản: HỊCH TƯỚNG SĨ (Trần Quốc Tuấn)

Môn học: Ngữ văn - Lớp 8 Thời gian thực hiện: (02 tiết) I. Mục tiêu cần đạt

1. Kiến thức

- Nắm được đặc điểm cơ bản của thể Hịch; thấy được đặc sắc nghệ thuật của thể văn chính luận của Hịch tướng sĩ .

- Hoàn cảnh lịch sử liên quan đến sự ra đời của bài Hịch tướng sĩ.

- Tinh thần yêu nước, ý chí quyết thắng kẻ thù xâm lược của quân dân thời Trần.

- Đặc điểm văn chính luận ở Hịch tướng sĩ.

2. Phẩm chất

- Yêu nước: Giáo dục hs lòng yêu quê hương đất nước và biết tự hào về truyền thống quý báu của dân tộc.

- Trách nhiệm: Sống có trách nhiệm với quê hương, đất nước để không phụ lòng các thế hệ cha ông đi trước.

3. Năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập và trong cuộc sống; không đồng tình với những hành vi sống dựa dẫm, ỷ lại. Biết vươn lên trong hoàn cảnh khó khăn, nguy hiểm.

- Năng lực đặc thù:

+ Năng lực đọc - hiểu: Biết phân tích đặc điểm của thể loại văn học cổ: thể hịch + Năng lực cảm thụ văn học: Nhận biết được không khí thời Trần ở thời điểm dân tộc ta chuẩn bị cuộc kháng chiến chống giặc Mông - Nguyên xâm lược lần thứ 2.

* Tích hợp giáo dục tư tương Hồ Chí Minh: liên hệ với tư tưởng yêu nước và độc lập tự d của Bác.

* Tích hợp giáo dục đạo đức học sinh: giáo dục lòng yêu nước, ý chí quyết tâm giết giặc cứu nước

- Giáo dục tư tưởng yêu chuộng hòa bình, tinh thần đoàn kết nhất trí một lòng, yêu tự do.

- Sống có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng và đất nước II. Thiết bị dạy học và học liệu

- Máy tính, máy chiếu, phiếu HT, sgk, thiết kế bài giảng, các tư liệu liên quan - Học sinh nghiên cứu trước bài, chuẩn bị theo yêu cầu

III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động khởi động

a. Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập.

b. Nội dung: Video đền thờ Trần Quốc Tuấn ở cửa Ông – Quảng Ninh c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs

d. Tổ chức thực hiện

(2)

2. Hoạt động hình thành kiến thức 2.1. Hoạt động 1: Đọc, tìm hiểu chung

a. Mục tiêu: Hs biết cách đọc văn bản nghị luận trung đại, nắm được những nét cơ bản về tác giả Trần Quốc Tuấn và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, bố cục, thể loại…

b. Nội dung: Bài học trong sgk

c. Sản phẩm: Hs trình bày miệng, vở ghi d. Tổ chức thực hiện

Hoạt động của thầy và trò Nội dung

* Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn hs đọc và tìm hiểu chú thích văn bản

- Yêu cầu đọc: Đảm bảo tính chất cân xứng, nhịp nhàng của câu văn biền ngẫu; Đoạn nêu gương sử sách đọc với giọng thuyết giảng; đoạn tình hình thực tế đọc với giọng trữ tình, tự bạch, chậm rãi, đoạn phê phán, phân tích ...đọc với giọng mỉa mai chế giễu, đoạn cuối đọc với giọng đanh thép, dứt khoát, câu cuối bài hịch đọc với giọng tâm tình.

? GV đọc một đoạn, gọi 2 học sinh đọc tiếp cho đến hết.

Gọi học sinh nhận xét cách đọc?

? Tìm hiểu các chú thích 17, 18, 22, 23.?

* Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu về tác giả, tác phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Hoạt động cá nhân

1. Hãy nêu những nét cơ bản về tác giả TQT ?

2. Em hãy nêu hoàn cảnh ra đời của Hịch tướng sĩ ? Ý nghĩa của văn bản?

3. Em hãy nêu những đặc điểm hình thức và mục đích của thể hịch ? Điểm giống nhau và khác nhau của thể hịch với thể chiếu là gì ?

4. Bài Hịch có thể chia làm mấy đoạn ? nêu ý chính của mỗi đoạn ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Hs suy nghĩ, tìm hiểu

Bước 3: Báo cáo kết quả - Hs trình bày câu trả lời

2.- Bài hịch này được công bố vào tháng 9-1284 tại cuộc duyệt binh ở Đông Thăng Long.

- Trong ba cuộc K/c chống quân Nguyên-Mông thời Trần thì lần 2 là cuộc k/c gay go, quyết liệt nhất...Bài hịch nhằm kích động lòng yêu nước của tướng sĩ thời Trần từ đó mà ra sức học tập binh thư yếu lược, đánh bại tư tưởng cầu an hưởng lạc, thái độ thờ ơ trước vận mệnh đất nước trong hàng ngũ tướng sĩ, nghĩa là để đánh bại kẻ thù trong ta.

3. Giống nhau: cùng là một loại văn ban bố công khai, cùng là thể văn nghị luận, kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, có thể được viết bằng văn xuôi, văn vần, văn biền ngẫu.

- Khác nhau về mục đích, chức năng :

1. Đọc, chú thích

2. Tác giả, tác phẩm a. Tác giả: (1231?- 1300) - TQT là người có phẩm chất cao đẹp, có tài năng, văn võ song toàn

- Là người có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông- Nguyên lần thứ 2 và lần thứ 3.

2. Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác

Hịch tướng sĩ được công bố vào 9/1284.

(3)

Chiếu dùng để ban bố mệnh lệnh; còn Hịch là để cổ vũ, thuyết phục, kêu gọi, mục đích là để khích lệ tinh thần, tình cảm.

4.- Phần 1: Từ đầu đến còn lưu tiếng tốt : Nêu những gương thần nghĩa sĩ trong sử sách để khích lệ ý chí lập công danh, xả thân vì nước.

- Phần 2: Tiếp đến cũng vui lòng : Lột tả sự ngang ngược và tội ác của kẻ thù đồng thời nói lên lòng căm thù giặc

- Phần 3: Tiếp đến vui vẻ phỏng có được không : ->

Khẳng định những hàng động đúng nên làm, để tướng sĩ thấy rõ diều hay, lẽ phải.

- Phần 4: Còn lại : Nhiệm vụ cấp bách, khích lệ tinh thần chiến đấu.

Bước 4: Kết luận, nhận định - Gv, hs nhận xét, bổ sung, chốt

GV: TQT là con của An Sinh Vương Trần Liễu (anh ruột Trần Thái Tông - Trần Cảnh); dung mạo khôi ngô, TM hơn người, đủ tài văn võ, luôn đặt lợi ích của dân tộc của đất nước lên trên thù nhà, luôn vun trồng cho khối đoàn kết giữa tôn tộc nhà Trần để tạo cho thế nước ở đỉnh cao muôn trượng, đủ sức đè bẹp quân thù nguy hiểm. Trong cuộc k/c chống quân Nguyên-Mông lần thứ hai, ông đã chủ động giao lưu hoà hiếu với Thái sư TQK....

--> TQT là một anh hùng kiệt xuất của dân tộc ta đồng thời cũng là một danh nhân quân sự cổ kim của thế giới.

Gv:

Chú ý phần 3 có thể chia làm hai đoạn nhỏ .

? Hãy XĐ các đoạn và ý chính của mỗi đoạn?

(1): Các ngươi-> phỏng có được không: Nêu mối ân tình giữa chủ và tướng, phê phán những biểu hiện sai trong hàng ngũ tướng sĩ.

(2): Nay...được không : K.đ những HĐ đúng nên làm để tướng sĩ thấy được điều hay lẽ phải.

Sau khi nêu gương sáng trong sử sách, tác giả quay về thực tế trước mắt, lột tả tội ác và sự ngang ngược của quân giặc đồng thời nêu mối ân tình giữa chủ và tướng.

- Thể loại: Hịch.

- Kiểu văn bản: Nghị luận - Bố cục: 4 phần.

2.2. Hoạt động 2: Khám phá văn bản

a. Mục tiêu: Hs thấy được lòng căm thù giặc và tinh thần yêu nước của Trần Quốc Tuấn

b. Nội dung: Nội dung trong bài học c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs d. Tổ chức thực hiện:

* Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu tội ác của kẻ thù và lòng căm thù giặc của tác giả

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Y/c hs theo dõi đoạn 1

- Hoạt động nhóm bằng cách trả lời câu hỏi vào phiếu HT - Gv chia lớp thành 3 nhóm và y/c các nhóm thảo luận câu hỏi

1. Tố cáo tội ác của kẻ thù và lòng căm thù giặc

(4)

Phi u HT s 1ế ố

Nhóm 1

? Những nhân vật được nêu gương có địa vị ntn trong xã hội?

? Ở họ có điểm chung nào để thành gương sáng cho mọi người noi theo?

? Đoạn mở bài tác giả lập luận bằng cách nào?

? Cách lập luận đó đem lại hiệu quả gì?

? Mục đích của Trần Quốc Tuần khi đưa ra những dẫn chứng ấy là gì?

Phiếu HT số 2 – Nhóm 2 Tôi ác của kẻ thù

? Tội ác và sự ngang ngược của kẻ thù được tác giả lột tả như thế nào ? Em có nhận xét gì về đoạn văn lột tả tội ác và sự ngang ngược này của kẻ thù mà tác giả đã sử dụng ?

? Tác dụng của việc diễn đạt này ?

Phiếu HT số 3 – Nhóm 3 Lòng căm thù giặc

? Lòng yêu nước, căm thù giặc của TQT thể hiện qua thái độ, hành động như thế nào ?

? Em có nhận xét gì về cách sử dụng các hình ảnh, câu văn ở đây của tác giả ?

? Vị chủ tướng tự nói lên lòng mình sẽ có tác dụng như thế nào đối với tướng sĩ ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Các nhóm cùng nhau thảo luận Bước 3: Báo cáo kết quả

- Đại diện các nhóm trình bày kết quả - Kết quả dự kiến

Phiếu HT số 1 - Nhóm 1

? Những nhân vật được nêu gương có

địa vị ntn trong xã hội? - Là tướng, các chức quan.

? Ở họ có điểm chung nào để thành gương sáng cho mọi người noi theo?

- Sẵn sàng chết vì vua, vì chủ tướng.

- Không sợ nguy hiểm, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bề trên giao phó.

? Đoạn mở bài tác giả lập luận bằng cách nào?

- Dùng phép liệt kê dẫn chứng kết hợp với một số câu nghi vấn, câu cảm thán

? Cách lập luận đó đem lại hiệu quả gì? - Thuyết phục người đọc, tin tưởng vào điều mà Trần Quốc Tuấn muốn nói.

? Mục đích của Trần Quốc Tuần khi

đưa ra những dẫn chứng ấy là gì? - Nêu gương sáng trong lịch sử để khơi gợi lòng căm thù giặc, khích lệ tinh thần yêu nước bất khuất, khích lệ ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người.

(5)

Phiếu HT số 2 – Nhóm 2 Tôi ác của kẻ thù

? Tội ác và sự ngang ngược của kẻ thù được tác giả lột tả như thế nào ? Em có nhận xét gì về đoạn văn lột tả tội ác và sự ngang ngược này của kẻ thù mà tác giả đã sử dụng ?

- Sứ giặc đi lại nghênh ngang, uốn lưỡi cú diều sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó bắt nạt tể phụ, đòi ngọc lụa, thu bạc vàng

- Bằng những hành động thực tế, ngôn ngữ gợi hình ảnh và nghệ thuật ẩn dụ: so sánh kẻ thù với cú diều, dê chó, hổ đói

? Tác dụng của việc diễn đạt này ? - Khắc họa sinh động sự bạo ngược, vô nhân đạo, tham lam của kẻ thù.

Phiếu HT số 3 – Nhóm 3 Lòng căm thù giặc

? Lòng yêu nước, căm thù giặc của TQT thể hiện qua thái độ, hành động như thế nào ?

- Lòng yêu nước của TQT được thể hiện cụ thể: quên ăn, quên ngủ, đau đớn đến thắt tim, thắt ruột; thể hiện qua thái độ: uất ức, căm tức khi chưa được trả thù, sẵn sàng hi sinh để rửa mối nhục cho đất nước.

? Em có nhận xét gì về cách sử dụng các hình ảnh, câu văn ở đây của tác giả ?

- Động từ mạnh, trạng thái tâm lí mãnh liệt cực tả niềm uất hận trào dâng trong lòng.

- Sử dụng câu văn biền ngẫu : Tác giả đã dồn cả tâm huyết, bút lực của mình vào mỗi lời văn, mỗi câu văn. Mỗi chữ, mỗi câu như chảy trực tiếp từ trái tim qua ngòi bút lên trang giấy.

Câu văn chính luận mà khắc hoạ thật sinh động hình tượng người anh hùng yêu nước: Đau đớn đến quặn lòng trước tình cảnh đất nước, căm thù giặc tới bầm gan tím ruột, mong rửa nhục mà quên ăn, vì nghĩa lớn mà coi thường xương tan, thịt nát.

? Vị chủ tướng tự nói lên lòng mình sẽ có tác dụng như thế nào đối với tướng sĩ ?

- Khơi gợi sự đồng cảm, động viên tới các tướng sĩ - Là tấm gương yêu nước bất khuất để tướng sĩ noi theo - Khi bày tỏ khúc nhôi gan ruột mình, TQT là một tấm gương yêu nước bất khuất có tác dụng động viên to lớn đối với tướng sĩ.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá, sửa chữa, bổ sung, chốt

Gv : Thể hiện nỗi căm giận và lòng khinh bỉ giặc của TQT, đồng thời đặt chúng trong thế tương quan “lưỡi cú diều”- “sỉ mắng triều đình”, “thân dê chó” - “bắt nạt tể phụ”, TQT đã chỉ ra nỗi nhục lớn của người dân khi chủ quyền đất nước bị xâm phạm. Có thể so sánh với thực tế lịch sử: Năm 1277, Sài Xuân đi sứ, buộc ta phải lên tận biên giới đón rước; năm 1281, Sài xuân lại đi sứ, cưỡi ngựa thẳng vào cửa Dương Minh, quân sĩ Thiên Trường ngăn lại bị Xuân lấy roi đánh toạc đầu; vua sai Thượng tướng thái sư Trần Quang Khải ra đón tiếp, Xuân nằm khểnh không dậy. So sánh với thực tế ấy sẽ

* Sự ngang ngược và tội ác của kẻ thù - Sứ giặc đi lại nghênh ngang, uốn lưỡi cú diều sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó bắt nạt tể phụ, đòi ngọc lụa, thu bạc vàng Việc lột tả bản chất bạo ngược, vô đạo của kẻ thù góp phần khơi gợi lòng căm thù giặc, tinh thần yêu nước của tướng sĩ.

* Lòng căm thù giặc

- Hành động : quên ăn, quên ngủ, đau đớn đến thắt tim, thắt ruột

- Thái độ: uất ức, căm tức khi chưa được trả thù, sẵn sàng hi sinh để rửa mối nhục cho đất nước.

- Động từ mạnh, câu văn biền ngẫu diễn tả nỗi đau đớn, uất hận đến tận xương tủy của tác giả

(6)

thấy tác dụng của lời Hịch như lửa đổ thêm dầu.

Khi tự bày tỏ lòng mình, TQT đã là một tấm gương yêu nước bất khuất để các tướng sĩ noi theo.

* Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu mối quan hệ thân tình giữa chủ và tướng, phê phán những biểu hiện sai trái của các tướng sĩ

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Hoạt động cá nhân

- Y/c hs trả lời các câu hỏi sau

1. Mối quan hệ ân tình giữa TQT với tướng sĩ là mqh trên dưới theo đạo thần chủ hay quan hệ bình đẳng của những người cùng chung cảnh ngộ ?

2. Mối qh ân tình ấy đã khích lệ điều gì ở các tướng sĩ ? 3. Đoạn văn này liên kết các câu văn có cấu tạo đặc biệt như thế nào ? Có tác dụng gì trong việc diễn tả mối quan hệ chủ - tướng ?

4. Sau khi bày tỏ quan hệ thân tình, tác giả đã phê phán lối sống sai lầm của các tướng sĩ như thế nào?

5. Những việc làm sai ấy đã dẫn đến hậu quả như thế nào ? 6. Đoạn văn đã bộc lộ thái độ nào của tác giả với hành động sai của các tướng sĩ ?

7. Cùng với việc phê phán..tác giả còn chỉ ra những việc nên làm. Đó là những việc nào ?

8. Lợi ích của những điều khuyên đó được khẳng định trên những phương diện nào ?

9. Theo em trong 2 đoạn văn đó tác giả đã thuyết phục người đọc, người nghe bằng một lối NL như thế nào ?

? Suy nghĩ của em về TQT qua đoạn văn này?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Hs suy nghĩ

Bước 3: Báo cáo kết quả - Hs trình bày kết quả - Kết quả dự kiến 1.- Hai quan hệ :

+ Quan hệ chủ tướng: các ngươi...cho ngựa

+ Quan hệ những người cùng chung cảnh ngộ: Lúc trận mạc ....

2.- Chủ tướng: khích lệ tinh thần trung quân ái quốc

- Quan hệ cùng cảnh ngộ: Khích lệ lòng ân nghĩa, thuỷ chung của những người cùng cảnh ngộ, gắn bó khăng khít không thể tách rời.

3. Liên kết các câu có hai vế song hành đối xứng (câu văn biền ngẫu), diễn tả mối quan hệ gắn bó khăng khít không thể tách rời giữa chủ tướng và các tướng sĩ trên một phương diện vật chất và tinh thần.

4. Nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn, làm tướng...tức; Ham thú vui tầm thường:

chọi gà, đánh bạc, vui thú ruộng vườn...ham săn bắn, thích rượu ngon, mê tiếng hát..

2. Mối quan hệ thân tình giữa chủ và tướng, phê phán những biểu hiện sai trái của các tướng sĩ

* Mối quan hệ giữa chủ và tướng

- Hai quan hệ :

+ Quan hệ chủ tướng: các ngươi...cho ngựa

+ Quan hệ những người cùng chung cảnh ngộ: Lúc trận mạc ....

-> Gắn bó, khăng khít không thể tách rời

* Phê phán những biểu hiện sai trái của các tướng

(7)

5. Mất hết sinh lực, tâm trí đánh giặc dẫn đến cảnh nước mất nhà tan: chẳng những ...phỏng có được không ?

6. Giọng văn trong đoạn này vừa là lời của vị chủ soái nói với các tướng sĩ dưới quyền đồng thời vừa là lời của của người cùng chung cảnh ngộ. Vì vậy, cách nói vừa có tính chất răn đe, sỉ mắng vừa có sự chân thành tình cảm mang tính chất bày tỏ thiệt hơn. TQT vừa chân tình chỉ bảo vừa phê phán nghiêm khắc hành động hưởng lạc, thái độ bàng quan trước vận mệnh đất nước. Thái độ đó không chỉ là tội thờ ơ nông cạn mà còn là sự vong ân bội nghĩa trước ân tình của chủ tướng; sự ham chơi hưởng lạc đâu chỉ là vấn đề về nhân cách mà còn là sự táng tận lương tâm khi vận mệnh đất nước đang nghìn cân treo sợi tóc. TQT chỉ rõ những việc làm sai trái tưởng như nhỏ nhặt ...Có khi tác giả nói thẳng gần như sỉ mắng, có khi tác giả dùng cách nói mỉa mai, chế giễu: cựa gà trống ... Những điều đơn giản ấy trẻ con cũng biết được mà các tướng sĩ hình như lại ko biết để làm cho họ tức khí, muốn mau chóng chứng minh tài năng, phẩm chất của mình bằng việc làm thiết thực.

7.- Biết lo xa

- Tăng cường luyện tập võ nghệ

8.- Chống được ngoại xâm : Có thể bêu đầu HTL...

- Còn nước còn nhà : Chẳng những thái ấp của ta...

9. Dùng nhiều điệp từ điệp ý tăng tiến, phép liệt kê, so sánh, hình ảnh tương phản; khi nêu viễn cảnh đầu hàng thất bại QT dùng các từ mang ý nghĩa phủ định: không còn, cũng mất, bị tan..., khi nêu viễn cảnh chiến đấu thắng lợi, tác giả dùng những từ mang tính chất khẳng định: mãi mãi vững bền, đời đời hưởng thụ...Điều đáng chú ý là các điệp ngữ, điệp ý tăng tiến có tác dụng nêu bật vấn đề từ nhạt đến đậm, từ nông đến sâu. Cứ từng bước, từng bước tác giả đưa người đọc thấy rõ đúng sai, nhận ra điều phải trái.

- Câu văn biền ngẫu cân đối nhịp nhàng

- Lí lẽ sắc sảo kết hợp với tình cảm thống thiết (Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận ...- tích hợp)

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá, chốt

* Nhiệm vụ 3: Hướng dẫn hs tìm hiểu nhiệm vụ cấp bách của tướng sĩ lúc bấy giờ

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Hoạt động cá nhân

Bài hịch này được tác giả viết để khích lệ tướng sĩ học tập binh thư trong hoàn cảnh đất nước ta có giặc ngoại xâm . Để kêu gọi tinh thần quyết chiến quyết thắng, phần cuối bài Hịch TQT đã vạch rõ ranh giới giữa hai con đường chính và tà để thuyết phục tướng sĩ.

1. Qua đó cho thấy TQT có thái độ như thế nào đối với sĩ

Phê phán cách sống quên danh dự và bổn phận cầu an hưởng lạc.

TQT vừa chân tình chỉ bảo vừa phê phán nghiêm khắc những thái độ, HĐ sai trái của tướng sĩ, đồng thời ông khuyên họ nêu cao tinh thần quyết chiến, quyết thắng bảo vệ nước nhà.

3. Nhiệm vụ cấp bách

(8)

tướng sĩ của ông và đối với kẻ thù ? Thái độ đó có tác dụng như thế nào trong việc kêu gọi tướng sĩ quyết chiến quyết thắng ?

2. Lịch sử chống quân xâm lược đời Trần đã chứng minh như thế nào cho chủ trương kêu gọi tướng sĩ học tập Binh thư yêú lược của Trần Quốc Tuấn ?

Bước 3: Báo cáo kết quả - Hs trình bày kết quả - Kết quả dự kiến

1.- T. độ dứt khoát cương quyết rõ ràng đối với tướng sĩ - Tác dụng thanh toán những thái độ trù trừ trong hàng ngũ tướng sĩ ; động viên những người còn thờ ơ đứng hẳn sang một phía

2. Quân và dân nhà Trần đã liên tiếp chiến thắng các cuộc xâm lăng của giặc Nguyên - Mông.

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá, chốt

* Hoạt động 4: Hướng dẫn hs tổng kết văn bản

? Em cảm nhận được những điều sâu sắc nào từ nội dung bài Hịch ?

- Những lời khích lệ chân tình của TQT đối với tướng sĩ về sự cần thiết phải học tập binh thư

- Lòng yêu nước căm thù giặc sâu sắc của chủ tướng TQT cũng như của nhân dân ta thời Trần .

? Hãy nêu một số đặc sắc NT đã tạo nên sức thuyết phục bằng cả tình cảm và nhận thức ở bài Hịch tướng sĩ ? - Văn chính luận kết cấu chặt chẽ

- Kết hợp hài hoà giữa lí trí và tình cảm trong lập luận; lời văn giàu hình ảnh nhạc điệu

( Treo bảng phụ )

Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ .

- Học tập binh thư với thái độ dứt khoát rõ ràng, cương quyết nhưng lại hết sức truyền cảm. TQT đã động viên tới mức cao nhất ý chí và quyết tâm chiến đấu của các tướng sĩ.

4. Tổng kết 4. 1. Nội dung

- Khích lệ lòng yêu nước, ý chí tự cường, quyết chiến, quyết thắng kẻ thù.

4.2. Nghệ thuật

- Kết hợp lí trí và tình cảm, lập luận chặt chẽ, lời văn gợi cảm.

4.3. Ghi nhớ 3. Hoạt động luyện tập

a. Mục tiêu: Hs hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ cho HS c. Sản phẩm: Bài làm của hs

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Khái quát nghệ thuật lập luận của Hịch tướng sĩ bằng một sơ đồ Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Hs suy nghĩ, hệ thống bằng sơ đồ Bước 3: Báo cáo kết quả

- Gv gọi 2 hs lên bảng trình bày kết quả bằng sơ đồ - Kết quả dự kiến

(9)

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá cho điểm 4. Hoạt động vận dụng

a. Mục tiêu: Hs biết vận dụng kiến thức dã học để viết đoạn văn b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ cho HS

c. Sản phẩm: Bài làm của hs d. Tổ chức thực hiện:

Chứng minh rằng Bài Hịch tướng sĩ vừa có lập luận chặt chẽ, sắc bén vừa giàu hình tượng, cảm xúc, do đó có sức thuyết phục cao

Bước 3: báo cáo kết quả - Hs trình bày câu trả lời - Kết quả dự kiến

Để khích lệ tinh thần yêu nước, quyết chiến thắng kẻ thù xâm lược được thể hiện thông qua các lập luận.

- Khích lệ lòng căm thù ngoại xâm, nỗi nhục của kẻ mất nước.

- Khích lệ tinh thần trung quân ái quốc, ý thức ân nghĩa thủy chung.

- Khích lệ ý chí lập công danh, vì đất nước cũng là vì chính mình.

- Khích lệ ý thức trách nhiệm, lòng tự trọng trước điều hơn lẽ thiệt.

→ Những lời tâm huyết, gan ruột của vị tướng có sức lay động mạnh mẽ, truyền cho tướng sĩ, đồng thời khẳng định tình yêu nước tha thiết.

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá cho điểm V. Hướng dẫn về nhà

- Đọc nhiều lần văn bản.

- Nắm được đặc điểm hình thức và giá trị nội dung của bài hịch, biết cách phân tích từng nội dung.

- Soạn bài : Nước Đại Việt ta (Tác giả NT, thể cáo, nội dung của đoạn được trích dẫn và giá trị của văn bản).

VI. Rút kinh nghiệm

(10)

………

Tiết 87: CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG (Phần tập làm văn)

Môn học: Ngữ văn - Lớp 8 Thời gian thực hiện: (01 tiết) I. Mức độ cần đạt

- Những hiểu biết về danh lam thắng cảnh của quê hương.

- Các bước chuẩn bị và trình bày văn bản thuyết minh về di tích lịch sử (danh lam thắng cảnh ở địa phương).

- Chăm chỉ: hs có ý thức chăm chỉ tìm tòi để nâng cao hiểu biết.

- Trách nhiệm: Sống có trách nhiệm bảo vệ danh lam thắng cảnh của quê hương.

3. Năng lực

+ Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện việc tìm hiểu nội dung bài học. Vận dụng được một cách linh hoạt những kiến thức, kĩ năng đã học về văn thuyết minh để tìm hiểu.

- Năng lực đặc thù:

+ Năng lực ngôn ngữ: Vận dụng tốt ngôn ngữ tiếng Việt để tìm hiểu bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh.

* Giáo dục đạo đức học sinh: giáo dục tính tự lập, tự tin, tự chủ trong công việc II. Thiết bị dạy học và học liệu

- Máy tính, máy chiếu, sgk, thiết kế bài giảng - Sgk, vở soạn, vở ghi

b. Nội dung: Video về đền An Biên c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs d. Tổ chức thực hiện

(11)

- Gv chiếu video về đền An Biên, xã Thuỷ An, Đông Triều

https://www.facebook.com/congdongphununamdinh/videos/301870305143849/?

extid=NS-UNK-UNK-UNK-IOS_GK0T-GK1C

? Em có suy nghĩ gì về công trình trên?

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Hs trình bày suy nghĩ của mình Bước 4: Kết luận, nhận định - Gv dẫn dát vào bài

2. Hoạt động hình thành kiến thức

a. Mục tiêu: Hs biết cách giới thiệu về một di tích lịch sử, một danh lam thắng cảnh ở địa phương

c. Sản phẩm: Hs trình bày miệng, vở ghi d. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ : Hướng dẫn hs tìm hiểu đề bài Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Gv: Di tích thắng cảnh ở đây hiểu rộng ra là di tích, thắng cảnh ở xã, huyện, tỉnh. Di tích thắng cảnh cũng nên hiểu rộng theo phạm vi rộng là những di tích về lịch sử, di tích CM, di tích văn hoá, cảnh trí quê hương như sông, núi, đầm, ruộng...Đối với địa bàn của chúng ta có thể giới thiệu về: chùa Yên Tử (trong đó có các chùa : Suối Tắm, Cầm Thực...), chùa Hang Son, vịnh Hạ Long (một số hang động mà em biết), đền Sinh, chùa Quỳnh Lâm, Am Ngoạ Vân…

Hoặc một số cảnh đẹp: Núi đá vôi, rừng thông, đập nước, bãi biển (Bãi Cháy, Trà Cổ...); hồ Yên Trung, Thác Mơ...Đối với những học sinh yếu kém - chỉ dừng ở mức độ giới thiệu được một cảnh đẹp ở quê hương một cách khái quát ; hoặc có thể giới thiệu về một nông trường chè, lâm trường thông, rừng nhiều tầng tán...

Các e có thể kết hợp các phương thức miêu tả, biểu cảm nhưng phải phục vụ cho mục đích thuyết minh Đọc các đề và cho biết .

? Văn bản giới thiệu khu di tích Yên Tử được trình bày theo trình tự nào? Cách giới thiệu ấy có khác gì với cách giới thiệu cụm di tích chiến thắng Bạch Đằng ? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Hs suy nghĩ dựa vào văn bản trong sgk Bước 3: Báo cáo kết quả

- Hs trả lời

- Kết quả dự kiến

*Khu di tích Yên Tử: Được giới thiệu theo trình tự + Khái quát vị trí, địa lí. Từ thấp đến cao.

+ Trình tự hệ thống chùa.

I. Tìm hiểu đề bài: (sgk đ.p) Giới thiệu một di tích, thắng cảnh ở quê hương em

- Di tích lịch sử Yên Tử.

- Cụm di tích lịch sử chiến thắng Bạch Đằng.

(12)

+ Giới thiệu chùa cao nhất (chùa Đồng) + Giới thiệu vẻ đẹp hài hoà thiên nhiên . + Lịch sử chùa Yên Tử (nơi của đạo phật)

*Cụm di tích Bạch Đằng + Vị trí địa lý

+ Đặc điểm cơ bản, lịch sử của từng cảnh di tích.

+ Lễ hội.

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá, chốt 3. Hoạt động luyện tập

Yêu cầu hs dựa vào cách trình bày của 2 văn bản giới thiệu về 2 di tích trên để làm bài thực hành (chọn 1 trong 2 cách trình bày trên)

? Hãy giới thiệu một số di tích lịch sử quê hương em?

- Di tích lịch sử Đệ tứ chiến khu Đông Triều - Di tích đền Bà nữ tướng Lê Chân (xã Thuỷ An) - Di tích lịch sử: Đền Sinh, chùa Quỳnh Lâm.

- Danh lam thắng cảnh Vịnh Hạ Long, Vân Đồn, Bãi biển Trà Cổ...

- Gv chia lớp thành 3 nhóm theo tổ, y/c các nhóm viết bài + Nhóm 1: giới thiệu về đền An Biên

+ Nhóm 2: giới thiệu về chùa Quỳnh Lâm + Nhóm 3: giới thiệu về vịnh Hạ Long Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm viết trong 10’

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Đại diện các nhóm trình bày bài viết của nhóm mình Bước 4: Kết luận, nhận định

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá 4. Hoạt động vận dụng

a. Mục tiêu: Hs biết vận dụng kiến thức đã học để swau tầm các văn bản giới thiệu về di tích lịch sử hoặc danh lam thắng cảnh

Hãy sưu tầm những bài viết về đền An Sinh, chùa Ngoạ Vân, Hồ Thiên....

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm sưu tầm trên internet, trên các sách báo địa phương....

Bước 3: báo cáo kết quả

- Gv gọi 1,2 hs đại diện cho các nhóm đọc bài viết đã sưu tầm đc Bước 4: Kết luận, nhận định

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá V. Hướng dẫn về nhà

- Tiếp tục sưu tầm các tư liệu về danh lam thắng cảnh ở địa phương - Tập viết lại thành bài.

(13)

- Chuẩn bị bài Hành động nói V. Rút kinh nghiệm

………

Tiết 88: HÀNH ĐỘNG NÓI

Môn học: Ngữ văn - Lớp 8 Thời gian thực hiện: (01 tiết) I. Mục tiêu cần đạt

- Khái niệm hành động nói.

- Các kiểu hành động nói.

- Trách nhiệm: Biết chịu trách nhiệm về mọi lời nói, hành động của bản thân.

- Trung thực: Luôn thống nhất giữa lời nói với việc làm.

3. Năng lực

+ Năng lực tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập và trong cuộc sống.

+ Năng lực giao tiếp và hợp tác: Biết đặt ra mục đích giao tiếp và hiểu được vai trò quan trọng của việc đặt mục tiêu trước khi giao tiếp. Hiểu được nhiệm vụ của bản thân;

Hiểu rõ nhiệm vụ của nhóm; Phân tích được các công việc cần thực hiện trong nhóm và trách nhiệm của bản thân

* Tích hợp giáo dục đạo đức học sinh: giáo dục tình yêu tiếng Việt, yêu tiếng nói của dân tộc

II. Thiết bị dạy học và học liệu

- Máy tính, máy chiếu, sgk, thiết kế bài giảng - Sgk, vở soạn, vở ghi

b. Nội dung: Tình huống c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs d. Tổ chức thực hiện

(14)

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Cô mời Hùng đứng lên.

- Hs đứng lên

Cô mời em ngồi xuống

? Các em cho cô biết, cô vừa mới điều khiển bạn Hùng bằng cách nào?

Bước 3: Báo cáo kết quả - Hs trả lời

Bước 4: Kết luận, nhận định - Gv và hs cùng nhau nhận xét

- Gv dẫn dắt vào bài: Cô vừa điều khiển bạn Hùng bằng lời nói của mình và cách điều khiển như vậy được gọi là một hành động nói. Vậy hành động nói có những đặc điểm như thế nào, chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học.

2. Hoạt động hình thành kiến thức 2.1. Hoạt động 1: Hành động nói là gì

a. Mục tiêu: Hs hiểu được thế nào là hành động nói b. Nội dung: Bài học trong sgk

c. Sản phẩm: Hs trình bày miệng, vở ghi d. T ch c th c hi nổ ứ ự ệ

* Nhiệm vụ: Hướng dẫn hs tìm hiểu hành động nói là gì

GV chiếu ngữ liệu và y/c hs đọc ngữ liệu

1. LT nói với TS nhằm mục đích gì ? Câu nào thể hiện rõ mục đích ấy ?

2. LT có đạt được mục đích của mình không ? Chi tiết nào nói lên điều đó ?

3. LT đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì ?

4. Nếu hiểu hành động là một việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định thì việc làm của LT có phải là một hành động không ? Vì sao ?

Bước 3: Báo cáo kết quả - Ks trình bày kết quả - Kết quả dự kiến

1. Đẩy TS đi : Câu : Thôi, bây giờ....ngay đi.

2. Có, vì nghe LT nói, TS vội vàng từ giã mẹ con LT đi ngay.

Bước 4: Kết luận, nhận định - Gv và hs nhận xét, đánh giá, chốt

? Vậy em hiểu hành động nói là gì ? - Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ?

1. Khảo sát, phân tích ngữ liệu

- Mục đích câu nói của Lí Thông là nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi.

- Lí Thông đã thực hiện được mục đích của mình bằng lời nói.

- Việc làm của LT là một hành động vì nó là một hành động có mục đích được thực hiện bằng lời nói --> Hành động nói.

2. Ghi nhớ

2.2. Hoạt động 2: Một số kiểu hành động nói thường gặp

a. Mục tiêu: Hs phân biệt được một số kiểu hành động nói thường gặp

(15)

c. Sản phẩm: Hs trình bày miệng, vở ghi d. T ch c th c hi nổ ứ ự ệ

* Nhiệm vụ ; Hướng dẫn hs tìm hiểu một số kiểu hành động nói thường gặp trong cuộc sống

Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ

? Trong đoạn trích ở phần I, ngoài những câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lý Thông đều có một mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì ?

Gọi học sinh đọc đoạn trích trong phần 2-sgk/63

? Chỉ ra các hành động nói trong đoạn trích và cho biết mục đích của các hành động nói ấy ?

? Liệt kê các kiểu hành động nói trong đoạn trích? Cho biết mục đích của các kiểu hành động nói ấy?

Bước 3: báo cáo kết quả - Ks trình bày kết quả - Kết quả dự kiến - Lời của LT :

câu 1: dùng để trình bày.

câu 2: dùng để đe dọa.

câu 4: dùng để hứa hẹn.

- Lời của cái Tí: để hỏi, bộc lộ cảm xúc.

- Lời của chị Dậu: dùng để thông báo.

Bước 4: Kết luận, nhận định - Gv và hs nhận xét, đánh giá, chốt

? Qua phần tìm hiểu mục I và mục II, hãy liệt kê các kiểu hành động nói mà em biết ?

- Gv nhấn mạnh lại 5 kiểu khái quát nhất trong hành động nói

Học sinh đọc nội dung ghi nhớ/ sgk-63

GV: Trong khi sử dụng có trường hợp kiểu câu và chức năng của nó (hành động nói) trùng hợp với nhau:

- Kiểu câu cầu khiến được dùng để thực hiện hành động điều khiển.

- Kiểu câu nghi vấn được dùng để thực hiện hành động hỏi.

- Kiểu câu cảm thán được dùng để thực hiện hành động bộc lộ cảm xúc.

- Kiểu câu trần thuật được dùng để thực hiện hành động trình bày.

1. Khảo sát, phân tích ngữ liệu

- Lời của LT :

câu 1: dùng để trình bày.

câu 2: dùng để đe dọa.

câu 4: dùng để hứa hẹn.

- Lời của cái Tí: để hỏi, bộc lộ cảm xúc.

- Lời của chị Dậu: dùng để thông báo.

2. Ghi nhớ

3. Hoạt động luyện tập

(16)

- Gv chia lớp thành 3 nhóm, y/c các nhóm thảo luận BT 1,2,3.

- Nhóm 1 – Bt 1 - Nhóm 2 – Bt 2 - Nhóm 3 – Bt 3

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Các nhóm thảo luận

- Gv gọi đại diện cho các nhóm trình bày kết quả đã thảo luận - Kết quả dự kiến:

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá Bài tập 1

TQT viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích khích lệ tướng sĩ học tập Binh thư yếu lược do ông soạn và khích lệ lòng yêu nước của các tướng sĩ .

Bài tập 2 a. Dùng để hỏi:

- Trình bày (kể) - Điều khiển - Trình bày - Cầu khiến

b. Trình bày: Hứa hẹn c. Thông báo ( Báo tin ) - Hỏi

- Trình bày - Hỏi

- Bộc lộ cảm xúc, kể Bài tập 3

- Điều khiển - Hứa hẹn

-> Không phải bao giờ có từ hứa cũng được dùng thực hiện hành động hứa.

4. Hoạt động vận dụng

a. Mục tiêu: Hs biết vận dụng kiến thức đã học để swau tầm các văn bản giới thiệu về di tích lịch sử hoặc danh lam thắng cảnh

Hãy viết một đoạn văn từ 7-9 câu nêu cảm nhận của em về Trần Quốc tuấn qua văn bản Hịch tướng sĩ, trong đó có sử dụng một số kiểu hành động nói. Chỉ rõ kiểu hành động nói đó

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - hs viết trong 7’

- Gv gọi 1,2 đọc bài viết của mình Bước 4: Kết luận, nhận định

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá V. Hướng dẫn về nhà

- Học bài, nắm vững khái niệm và một số kiểu hành động nói - Hoàn thành bài tập

- Tìm một số đoạn trích trong VB tự sự đã học có hành động nói và phân tích.

(17)

- Xem trước : Hành động nói (tiếp theo)

+ Đọc ngữ liệu, trả lời câu hỏi và chuẩn bị BT phần luyện tập VI. Rút kinh nghiệm

………