Bài giảng; Giáo án - Trường TH&THCS Việt Dân #navigation_collapse{display:none}#navigation{display:block}#navigation_sub_menu{display:block}#banner{height:150px}@media(min-width:1050px){#wrapper,#banner{width:1050px}.miniNav{width:1

(1)

Trường TH&THCS Việt Dân Tổ khoa học xã hội

Họ và tên giáo viên Nguyễn Thị Huyền Tiết 25,26,27:

Văn bản: ĐÁNH NHAU VỚI CỐI XAY GIÓ

(Trích Đôn Ki-hô-tê M. Xec-van-tet )

Môn học: Ngữ văn - Lớp 8 Thời gian thực hiện: (03 tiết) I. Mục tiêu cần đạt

1. Kiến thức

- Hs biết được đặc điểm thể loại truyện với nhân vật, sự kiện, diễn biến truyện qua một đoạn trích trong tác phẩm Đôn ki–hô-tê.

- Ý nghĩa của cặp nhân vật bất hủ mà Xéc-van–tét đã góp vào văn học nhân loại: Đôn ki-hô-tê và Xan-chô pan-xa.

- Đánh giá đúng đắn về các mặt tốt – xấu của hai nhật vật từ đó rút ra bài học cho bản thân trong thực tiễn cuộc sống

2. Phẩm chất

- Nhân ái: Không đồng tình với cái ác, cái xấu, không cổ xúy, không tham gia các hành vi bạo lực; sẵn sàng bênh vực người yếu thế, thiệt thòi,...

- Chăm chỉ: Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng học được ở nhà trường, trong sách báo và từ các nguồn tin cậy khác vào học tập và đời sống hằng ngày

3. Năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự chủ và tự học: Nhận biết và bày tỏ được tình cảm, cảm xúc của bản thân; biết chia sẻ tình cảm, cảm xúc của bản thân với người khác về cách nhìn nhận, đánh giá của mình về nhân vật trong tác phẩm.

+ Năng lực giải quyết vấn đề: Nêu được mắc của bản thân về lý do tại sao nhân vật lại có những suy nghĩ và hành động như vậy đồng thời thay đổi nhận thức khi nhận ra vấn đề.

- Năng lực đặc thù:

+ Năng lực đọc – hiểu: Biết cách phân tích nội dung văn bản bằng cách chỉ ra những nét tương phản giữa các nhân vật từ đó có cách đánh giá nhận xét đúng đắn về nhân vật.

+ Năng lực cảm thụ văn học: Biết cách cảm thụ nội dung tác phẩm để có cách nhìn nhận sự vật, hiện tượng trong đời sống một cách toàn diện.

* Tích hợp giáo dục đạo đức học sinh:

- Xây dựng môi trường sống tốt đẹp, nhân văn đẻ bảo vệ nhân cách con người - Giáo dục khát vọng lý tưởng cao đẹp vì cộng đồng

- Sống có tình yêu thương và trách nhiệm với mọi người xung quanh II. Thiết bị dạy học và học liệu

- Máy tính, máy chiếu, phiếu HT, sgk, thiết kế bài giảng, bộ tiểu thuyết Đôn-ki-hô-tê - Sgk, vở soạn, vở ghi

III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động khởi động

(2)

a. Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập.

b. Nội dung: Trò chơi Câu cá cùng Doremon c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs

d. Tổ chức thực hiện

- Gv tổ chức cho hs chơi trò chơi câu cá cùng Doremon bằng cách chiếu hình ảnh cùng câu hỏi để hs lựa chọn câu hỏi rồi trả lời.

- Gv và hs cùng nhau đánh giá ý thức, thái độ của hs tham gia trò chơi - Gv dẫn dắt vào bài

Xéc-van-tét là nhà văn của Tây Ban Nha. Ông vốn là binh sĩ, bị thương năm 1571 trong một cuộc thủy chiến và bị bắt giam ở An-giê từ năm 1575 đến năm 1580. Trở về TBN, ông sống một cuộc đời cực nhọc, âm thầm cho mãi đến lúc công bố tiểu thuyết Đôn-ki-hô-tê.

2. Hoạt động hình thành kiến thức 2.1. Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung

a. Mục tiêu: Hs đọc diễn cảm văn bản, nắm được những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm (xuất xứ, bố cục, ngôi kể, phương thức biểu đạt, tóm tắt)

b. Nội dung: Hiểu biết về tác giả, tác phẩm c. Sản phẩm: Hs trình bày miệng, vở ghi d. Tổ chức thực hiện

(3)

Hoạt động của thầy và trò Nội dung

* Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn hs đọc văn bản

- GV hướng dẫn cách đọc : Chú ý các câu đối thoại, cần đọc giọng biến đổi lúc ngây thơ, lúc hài hước tự tin.

- GV đọc mẫu, HS đọc tiếp.

? Giải thích các chú thích : 1, 2, 4, 7 ?

- Hs giải thích dựa vào phần chú thcihs trong sgk

* Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu về tác giả, tác phẩm

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

+ GV y/c hs theo dõi trong sách giáo khoa cùng sự chuẩn bị bài ở nhà để thuyết trình về tác giả, tác phẩm.

? Hãy trình bày những hiểu biết của em về nhà văn Xec-van-tet?

? Em biết những thông tin gì về bộ tiểu thuyết Đôn-ki- hô-tê?

? Nêu xuất xứ đoạn trích này ?

? Văn bản thuộc thể loại nào? Đặc điểm của thể loại đó?

? Xác định PTBĐ và bố cục của văn bản?

? Hãy tóm tắt văn bản này theo các chuỗi sự việc chính ?

- Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

+ Các nhóm trao đổi thống nhất nội dung - Bước 3: Báo cáo kết quả

+ Đại diện nhóm 1 trình bày trên máy chiếu về tác giả, xuất xứ

+ Đại diện nhóm 2 trình bày phần tóm tắt, bố cục + Kết quả dự kiến

- Đại diện nhóm 1 trình bày

Xéc-van-tét ( 1547 -1616), là nhà văn nổi tiếng của Tây Ban Nha và thế giới. Ông sinh ra trong một gđ quý tộc bậc trung, cha lam nghề thầy thuốc. Năm 23 tuổi ông gia nhập quân đội bị thg và bị cụt tay trái, từng bị bắt giam ở An-giê-ri, sống cuộc sống cực nhọc, khó khăn…

- Gồm 126 chương, sáng tác 1605 -1615.

- Đả kích mạnh mẽ vào loại tiểu thuyết hoang đường, tầm thường. Mở đầu cho tiểu thuyết cận đại theo hướng hiện thực chủ nghĩa

- Được trích trong chương 8 từ bộ tiểu thuyết nổi tiếng: Đôn- ki- hô- tê

- Tiểu thuyết là một thể loại văn xuôi có hư cấu, thông qua nhân vật, hoàn cảnh, sự việc để phản ánh bức tranh xã hội rộng lớn và những vấn đề rộng lớn của con người, biểu hiện tính chất tường thuật, kể chuyện bằng ngôn ngữ văn xuôi theo những chủ đề xác định.

1. Đọc, chú thích

2. Tác giả, tác phẩm

a. Tác giả: 1547- 1616 là nhà văn Tây Ban Nha.

b. Tác phẩm

- Xuất xứ : Được trích trong chương 8 từ bộ tiểu thuyết nổi tiếng: Đôn- ki- hô- tê

- Phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả và biểu cảm.

- Bố cục: 3 phần

II. Đọc, hiểu văn bản

1. Đọc. chú thích

(4)

- Ở phương Tây, tiểu thuyết có mầm mống ban đầu từ các tác phẩm tự sự, thể loại anh hùng, đó là những tiểu thuyết kị sĩ với những biến cố và tình huống phi thường. Nhìn chung nguồn gốc của tiểu thuyết có từ thời Hi Lạp.

- Phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả và biểu cảm.

- Phần 1: Từ đầu… “Không cân sức” => Trước trận đấu với cối xay gió

- Phần 2: Tiếp theo …. “văng ra xa” => Diễn biến của trận đấu

- Phần 3: Còn lại => Sau khi đánh nhau với cối xay gió

- Đôn gặp những chiếc cối xay gió giữa đồng - nghĩ là những tên khổng lồ xấu xa.

- Mặc cho Xan chô can ngăn, Đôn đơn thương độc mã xông tới khiến cho chàng bị thương nặng

- Trên đường đi tiếp, Đôn vì danh dự của chàng hiệp sĩ và vì nhớ tới tình nương nên đã không rên rỉ, không ăn, không ngủ trong khi Xan chô cứ việc ăn no ngủ kĩ.

- Bước 4: Kết luận, nhận đinh

+ Gv nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt 2.2. Hoạt động 2: Khám phá văn bản

a. Mục tiêu: Hs thấy được ý nghĩa của cặp nhân vật bất hủ mà Xéc-van–tét đã góp vào văn học nhân loại: Đôn ki-hô-tê và Xan-chô pan-xa.

- Có đánh giá đúng đắn về các mặt tốt – xấu của hai nhật vật từ đó rút ra bài học cho bản thân trong thực tiễn cuộc sống

b. Nội dung: Chân dung hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê, giám mã Xan-chô Pan-xa c. Sản phẩm: Kết quả phiếu HT

d. Tổ chức thực hiện

* Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

+ Y/c hs theo dõi vào văn bản và trả lời các câu hỏi qua phiếu HT

1. Hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê

Phiếu HT số 1

Hiệp sĩ Đôn Ki-hô-tê

? Dựa vào chú thích trong sgk, nêu những nét hình dung sơ bộ về nhân vật này?

? Vì sao Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió?

? Suy nghĩ của Đôn Ki- hô- tê?

? Khi nhìn thấy những chiếc...lại tưởng là ...

Nguyên nhân nào khiến lão nhìn “gà hoá

(5)

cáo” như vậy?

? Em đánh giá gì về khát vọng ấy của Đôn ?

? Mặc dù đã được giám mã hết lời can ngăn nhưng Đôn bỏ ngoài tai hết. Điều đó giúp em hiểu gì về thái độ của Đôn ?

? Trước lúc vào giao tranh với lũ khổng lồ, lão Đôn đã có hành động gì ?

? Trận đánh của Đôn diễn ra như thế nào?

? Trong lúc đánh nhau với...Đôn đã bộc lộ tinh thần thái độ gì ?

? Trận đánh của Đôn đã đem lại hậu quả như thế nào ?

? Nguyên nhân thất bại theo Đôn rất bất ngờ đó là gì ?

? Sau khi đánh nhau với ..., Đôn có những hành động và ý nghĩ gì ?

? Nhận xét về các biểu hiện đó của Đôn ?

? Điều đó giúp ta hiểu thêm điều gì về quan niệm qua việc ăn uống và cách xử sự của Đôn ?

+ Hs suy nghĩa trả lời và ghi kết quả vào phiếu + GV quan sát, theo dõi, nhắc nhở

- Bước 3: Báo các kết quả + Hs báo cáo kết quả + Kết quả dự kiến

? Dựa vào chú thích trong sgk, nêu những nét hình dung sơ bộ về nhân vật này?

- Xuất thân: là một lão quý tộc nghèo, trạc tuổi 50 - Hình dáng: gầy gò, cao lênh khênh

- Trang bị, trang phục: một con ngựa còm, mình mặc áo giáp, đầu đội mũ sắt, vai đeo giáo dài, toàn những đồ binh giáp đã han gỉ của tố tiên được lão lục tìm lại rồi đem đánh bóng để tự trang bị cho mình.

? Vì sao Đôn Ki-hô-tê đánh - Tưởng là bọn khổng lồ, sau đó lại tưởng là pháp thuật của

(6)

nhau với cối xay gió? pháp sư Phơ-re-xtôn

? Suy nghĩ của Đôn Ki- hô-

tê? - Phải kết liễu đời lũ khổng lồ yêu quái này - nhằm mục đích gì ?

- Trước hết là để thu chiến lợi phẩm mà trở nên giàu sang phú quý, sau nữa là để quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất và để phụng sự chúa.

? Khi nhìn thấy những chiếc...lại tưởng là ...

Nguyên nhân nào khiến lão nhìn “gà hoá cáo” như vậy?

- Vì quá say mê truyện hiệp sĩ

- Muốn trở thành một hiệp sĩ giang hồ lang thang để tiễu trừ quân gian ác, giúp đỡ người lương thiện.

- Đầu óc mê muội, không tỉnh táo Phiếu HT số 1

? Em đánh giá gì về khát vọng

ấy của Đôn ? - Khát vọng chính đáng, tốt đẹp chỉ tiếc đầu óc hoang tưởng kia làm cho sai lệch đi, trở nên hão huyền

? Mặc dù đã được giám mã hết lời can ngăn nhưng Đôn bỏ ngoài tai hết. Điều đó giúp em hiểu gì về thái độ của Đôn ?

- Mê muội đến mức gạt bỏ ngoài tai sự thật hiển nhiên qua những lời giải thích rõ ràng, giản dị, rành mạch của Xan chô.

? Trước lúc vào giao tranh với lũ khổng lồ, lão Đôn đã có hành động gì ?

- Chẳng chút sợ sệt, lão xông vào cuộc giao tranh dữ dội một cách dũng cảm, không cân sức.

-> Người đọc không nhịn được cười trước hành động này của lão ta .

? Trận đánh của Đôn diễn ra như thế nào?

? Trong lúc đánh nhau với...Đôn đã bộc lộ tinh thần thái độ gì ?

- Lão lấy khiên che kín thân, tay lăm lăm ngọn giáo, thúc con Rô-xi-nan-tê phi thẳng tới chiếc cối xay gió gần nhất và đâm mũi giáo vào cánh quạt

- Coi cái chết nhẹ tựa lông hồng. Bản thân tự đánh giá là cuộc giao tranh không cân sức.

-> Dũng cảm.

? Trận đánh của Đôn đã đem lại hậu quả như thế nào ?

- Gió làm cánh quạt quay tít, ngọn giáo gãy tan tành, kéo theo cả người và ngựa ngã văng ra xa. Lão nằm im không động đậy, con ngựa bị toạc nửa vai.

? Nguyên nhân thất bại theo Đôn

rất bất ngờ đó là gì ? - Vì lão pháp sư Phơ-re-xtôn đã đánh cắp mất sách vở, bảo bối của lão. Hắn đã “ thâm thù ta” hắn đã tước mất phần vinh quang chiến thắng của ta - Đúng là khấu khí của hiệp sĩ xứ Man cha lừng danh thiên hạ.

? Sau khi đánh nhau với ..., Đôn có

những hành động và ý nghĩ gì ? - Bẻ một cành khô, rút cái mũi sắt ... Thức suốt đêm không ngủ để nghĩ tới nàng Đuyn-xê-nê-a; Không muốn ăn sáng ...

(7)

? Nhận xét về các biểu hiện đó của Đôn ?

? Điều đó giúp ta hiểu thêm điều gì về quan niệm qua việc ăn uống và cách xử sự của Đôn ?

- Không giống như mọi người bình thường.

- Trong khi ở đời bao kẻ chỉ lo ăn lo ngủ nhưng khác với tất cả, Đôn chỉ nghĩ đến “tình nương”.

- Bước 4: Kết luận, nhận định

+ Gv và hs nhận xét, đánh giá, chốt - Là quý tộc nghèo.

- Say mê truyện kiếm hiệp, muốn trở thành hiệp sĩ giang hồ.

- Là một người có khát vọng và lí tưởng cao đẹp nhưng mê muội, hoang tưởng, nực cười.

 Là nhân vật vừa đáng khâm phục vừa đáng chê cười.

* Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu nhân vật giám mã Xan-chô Pan-xa

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ + Gv chiếu tranh minh họa

+ Gv y/c hs theo tiếp văn bản và trả lời các câu hỏi vào phiếu HT

2. Giám mã Xan-chô Pan-xa

Giám mã Xan-chô Pan-xa

? Dựa vào chú thích trong sgk hình dung sơ bộ về nhân vật Xan-chô ?

? Khi nhìn thấy những chiếc cối xay gió, bác đã có nhận định khác với Đôn như thế nào?

? Khi chủ muốn tấn công bác đã có hành động gì ?

? Bác đã không theo chủ xông tới giao tranh, xử sự như vậy có đúng không ? Cách xử sự như vậy giúp em hiểu gì về tích cách của bác ?

? Khi Đôn bị những cánh quạt quật ngã, Xan chô đã có những hành động, lời nói như thế nào với chủ ?

? Tại sao trong khi chủ bị đau thì Xan chô lại nói rằng: “Còn tôi có thể xin thưa với ngài rằng chỉ cần hơi đau một chút là tôi rên rỉ ngay”

? Với câu nói đó của Xan chô giúp em cảm nhận thêm điều gì nữa ở nhân vật này ?

+ Hs suy nghĩa trả lời và ghi kết quả vào phiếu + GV quan sát, theo dõi, nhắc nhở

(8)

- Bước 3: Báo các kết quả + Hs báo cáo kết quả + Kết quả dự kiến

? Dựa vào chú thích trong sgk hình dung sơ bộ về nhân vật Xan-chô ?

- Nông dân béo lùn, nhận làm giám mã cho Đôn với hi vọng sau này chủ công thành danh toại bác sẽ được làm thống đốc cai trị một vài hòn đảo. Giám mã cưỡi trên lưng con lừa thấp lè tè, lúc nào cũng mang theo bầu rượu và cái túi hai ngăn đựng đầy thức ăn ngon.

? Khi nhìn thấy những chiếc cối xay gió, bác đã có nhận định khác với Đôn như thế nào?

- Xác nhận đó là những chiếc cối xay gió chứ k fai lũ khổng lồ

? Khi chủ muốn tấn công bác đã

có hành động gì ? - Cố can ngăn.

? Bác đã không theo chủ xông tới giao tranh, xử sự như vậy có đúng không ? Cách xử sự như vậy giúp em hiểu gì về tích cách của bác ?

- Sợ hãi, nhút nhát nếu không muốn nói là hèn nhát.

? Khi Đôn bị những cánh quạt quật ngã, Xan chô đã có những hành động, lời nói như thế nào với chủ ?

- Thúc lừa chạy đến cứu, vẫn tỉnh táo nói những câu an ủi với giọng thương xót chân thành và hài hước.

? Tại sao trong khi chủ bị đau thì Xan chô lại nói rằng: “Còn tôi có thể xin thưa với ngài rằng chỉ cần hơi đau một chút là tôi rên rỉ ngay”

- Vì tự biết không chịu nổi đau đớn, vì tin rằng con người khi đã đau thì phải rên la

? Với câu nói đó của Xan chô giúp em cảm nhận thêm điều gì nữa ở nhân vật này ?

- Yếu đuối, nhát gan

+ Gv và hs nhận xét, đánh giá, chốt - Ngoại hình: béo, lùn, cưỡi lừa mang theo bầu rượu và túi thức ăn…

- Tính cách:

+ Ích kỉ, hèn nhát: không theo chủ giao tranh với cối xay gió

+ Thực dụng, tầm thường: quá quan tâm đến nhu cầu vật chất.

=> Là nhân vật luôn tỉnh táo,nhưng thực dụng, tầm thường

* Nhiệm vụ 3: Hướng dẫn hs tìm hiểu cặp nhân vật

tương phản giữa Đôn và Xan 3. Cặp nhân vật tương phản

(9)

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ + Gv chiếu tranh minh họa

+ Gv y/c hs thảo luận nhóm vào phiếu HT

Phiếu HT số 3 Cặp nhân vật tương phản

Đôn-ki-hô-tê Xan-chô Pan-xa

Xuất thân: Xuất thân:

Bề ngoài: Bề ngoài:

Mục đích: Mục đích:

Tính cách: Tính cách:

Suy nghĩ: Suy nghĩ:

+ Hs thảo luận và ghi kết quả vào phiếu + GV quan sát, theo dõi, nhắc nhở - Bước 3: Báo các kết quả

+ Đại diện nhóm báo cáo kết quả + Kết quả dự kiến

Phiếu HT số 3 Cặp nhân vật tương phản

Đôn-ki-hô-tê Xan-chô Pan-xa

Xuất thân: Qúy tộc nghèo Xuất thân: Nông dân Bề ngoài: Cao lênh khênh ngồi trên lưng

ngựa. Bề ngoài: béo lun, thấp, cưỡi trên lưng con lừa

đeo túi thức ăn.

Mục đích: Làm hiệp sĩ lang thang trừ gian

tà cứu người lương thiện Mục đích: Làm giám mã theo hầu Đôn-ki-hô-tê mong được hưởng chiến lợi phẩm.

Tính cách: Dũng mãnh, trọng danh dự nghĩ

đến việc chung. Tính cách: Thật thà nghĩ đến cuộc sỗng của minh.

Suy nghĩ: Ảo tưởng, hão huyền thiếu thực

tế. Suy nghĩ: Tỉnh táo, rất thực tế.

+ Gv và hs nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt

? Theo em việc xây dựng hai nhân vật vừa song song vừa tương phản đối lập như vậy có tác dụng nghệ thuật gì ?

- Sự tương phản về mọi mặt giữa hai nhân vật có tác dụng làm nổi bật tính cách trái ngược nhau của hai nhân vật tạo nên một cặp nhân vật bất hủ trong văn học thế giới. Nhân vật Xan chô, nhân vật phụ, nét vẽ bổ trợ nhưng rất sống động một mặt có giá trị làm nổi bật tính cách ngông cuồng, mụ mẫm, ôm ấp những mộng tưởng hão huyền của nhân vật Đôn- ki- hô- tê.

(10)

Mặt khác thể hiện một quan niệm sống hồn nhiên, phác thực, giản dị của những người dân quê yêu đời, thiết thực.

? Em hiểu gì về cặp nhân vật bất hủ này trong văn học thế giới?

- Đôn ki hô tê thật nực cười nhưng cơ bản có những phẩm chất đáng quý, Xan chô có những mặt tốt song cũng bộc lộ những điểm đáng chê trách.

* Nhiệm vụ 4: Hướng dẫn hs tìm hiểu phần tổng kết văn bản

- Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ + Gv y/c hs suy nghĩ trả lời câu hỏi

? Hãy khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?

+ Hs thảo luận và ghi kết quả vào phiếu + GV quan sát, theo dõi, nhắc nhở - Bước 3: Báo các kết quả

+ Đại diện nhóm báo cáo kết quả + Kết quả dự kiến

+ Gv và hs nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt 3. Hoạt động 3: Luyện tập

a. Mục tiêu: Hs hoàn thiện kiến thức vừa chiếm lĩnh được; rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức mới để giải quyết các tình huống/vấn đề trong học tập.

b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ cho HS c. Sản phẩm: Câu chuyện hs sưu tầm được d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Hãy sưu tầm một câu chuyện có nội dung tương tự văn bản.

(11)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS suy nghĩ, tìm hiểu, sưu tầm Bước 3: Báo cáo

- Hs kể chuyện

Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét

- GV chốt - động viên.

4. Hoạt động 4: Vận dụng

a. Mục tiêu: HS phát hiện các tình huống thực tiễn và vận dụng được các kiến thức, kĩ năng trong cuộc sống tương tự tình huống/vấn đề đã học.

b. Nội dung: Vẽ tranh

c. Sản phẩm: Tranh vẽ của hs d. Tổ chức thực hiện:

- Gv y/c hs vẽ tranh minh hoạ cho hai nhân vật trong truyện - Hs vẽ và trình bày kết quả lên bảng

- Gv và hs cùng nhau nhận xét IV. Hướng dẫn về nhà

- Tóm tắt văn bản và nắm được những nội dung cơ bản của văn bản - Chuẩn bị bài Chiếc lá cuối cùng

V. Rút kinh nghiệm

………

Trường TH&THCS Việt Dân Tổ khoa học xã hội

Ngày: 16/10/2021

Họ và tên giáo viên Nguyễn Thị Huyền

Tiết 28:

TÌNH THÁI TỪ

Môn học: Ngữ văn - Lớp 8 Thời gian thực hiện: (01 tiết) I. Mục tiêu cần đạt

1. Kiến thức

- Hs hiểu được thế nào là tình thái từ.

- Biết cách sử dụng tình thái từ.

2. Phẩm chất

- Chăm chỉ: Có ý thức chăm chỉ trong học tập, thực hiện nhiệm vụ được giao.

- Trách nhiệm: Có ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt 3. Năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực hợp tác: Báo cáo được kết quả thực hiện nhiệm vụ của cả nhóm; tự nhận xét được ưu điểm, thiếu sót của bản thân theo hướng dẫn của thầy cô.

- Năng lực đặc thù:

(12)

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ: Biết vận dụng kiến thức của bản thân để nhận ra trợ tình thái từ trong câu và biết cách sử dụng đúng mục đích giao tiếp.

* Tích hợp giáo dục đạo đức hs: giáo dục tình yêu tiếng Việt, yêu tiếng nói của dân tộc - Có trách nhiệm với việc giữ gìn và phát huy tiếng nói của dân tộc

II. Thiết bị dạy học và học liệu

- Máy tính, máy chiếu, sách BT, phiếu HT - Sgk, vở soạn

III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động 1: Khởi động

a. Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập.

b. Nội dung: Trò chơi: Ai lên cao hơn c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh d. Tổ chức thực hiện

- Gv tổ chức cho hs chơi trò chơi Ai lên cao hơn bằng cách hs chọn các câu hỏi rồi trả lời

- Gv nh n xét, ý th c thái ậ ứ độ tham gia trò ch i c a hsơ ủ

2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

2.1. Hoạt động 1: Chức năng của tình thái từ

a. Mục tiêu: Học sinh hiểu được các chức năng tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và biểu thị sắc thái tình cảm

b. Nội dung: Vận dụng sgk, kiến thức GV cung cấp để thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs, vở ghi, giấy nháp d. Tổ chức thực hiện

(13)

* Nhiệm vụ: Hướng dẫn hs tìm hiểu ngữ liệu Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Gv chiếu ngữ liệu, y/c một hs đọc ngữ liệu - Hs trả lời cá nhân

1. Trong các ngữ liệu trên nếu bỏ các từ in đậm thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi ?

2. Vì sao ta không thể bỏ các từ à trong câu a, từ đi trong câu b, từ thay trong câu c ?

3. Ở ngữ liệu d từ ạ biểu thị sắc thái tình cảm gì của người nói ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Hs suy nghĩ, trả lời ra giấy nháp - Gv quan sát, hướng dẫn

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động - Hs báo cáo kết quả, hs khác nghe - Kết quả dự kiến

1. Câu a nếu bỏ từ à thì không còn là câu nghi vấn.

- Câu b nếu bỏ từ đi thì không còn là câu cầu khiến.

- Câu c nếu bỏ từ thay thì không còn là câu cảm thán ( không tạo lập được )

2. Nếu bỏ các từ đó đi thì kiểu câu cũng sẽ thay đổi 3. Lễ phép, kính trọng.

Bước 4. Đánh giá, kết luận, nhận định - Gv và hs nhận xét, đánh giá, bổ sung

- Những từ à, đi, thay, ạ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán, để biểu thị sắc thái tình cảm của người nói - những từ trên gọi là tình thái từ.

? Vậy em hiểu thế nào là tình thái từ ? - Học sinh phát biểu - đọc ghi nhớ.

- Gv nhấn mạnh

Tình thái từ không chỉ đơn thuần dừng lại ở mức độ nhận thức mà còn phải tạo thói quen sử dụng để đạt...

? Đặt câu có sử dụng tình thái từ? Phân tích chức năng của nó trong câu?

- Gv gọi 4 hs, mỗi hs đặt một câu - Gv và hs nhận xét

- Dự kiến:

+ Hs 1: Cho tớ đi với – cầu khiến

+ Hs 2: Yêu sao tổ quốc Việt Nam – cảm thán + Hs 3: Phải chăng tôi đã sai? – nghi vấn + Hs 4: Con thích cái này cơ – tình cảm

- Gv treo bảng phụ một số ví dụ khác để hs nắm được + Con tôi vẽ đây ư? – nghi vấn

+ Chúng ta cùng chơi nào – cầu khiến + Lo thay! Nguy thay! – cảm thán

+ Em thích cái này mà – sắc thái tình cảm

* GV lưu ý HS phân biệt tình thái từ với từ đồng âm : đi (động từ) – đi (tình thái từ); sao (từ nghi vấn) – sao

1. Khảo sát, phân tích ngữ liệu

- Từ "à" - tạo lập câu nghi vấn.

- Từ "đi" - tạo lập câu cầu khiến.

- Từ “thay” - tạo lập câu cảm thán.

- Từ "ạ" - biểu thị sắc thái kính trọng lễ phép.

2. Ghi nhớ 1 – sgk (81)

(14)

(tình thái từ); với (quan hệ từ) – với (TTT)…

a. Ta đi nào. (TTT)

b. An cây nào rào cây ấy ( ĐT phiếm chỉ) c. Cậu thích cái nào? ( ĐT nghi vấn) d. Cậu ăn đi! ( TTT)

e. Cậu đi học chưa? ( Động từ)

f. Sao anh không về chơi thôn vĩ (ĐT nghi vấn) g. Biết làm sao được (TTT)

h. Với tôi thế là đủ (QHT) i. Tôi đi cùng với (TTT) 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 2.1. Hoạt động 1: Sử dụng tình thái từ

a. Mục tiêu: Học sinh hiểu được khi nói hoặc viết cần sử dụng tình thái từ cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp

b. Nội dung: Vận dụng sgk, kiến thức GV cung cấp để thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của hs, vở ghi, giấy nháp d. T ch c th c hi nổ ứ ự ệ

* Nhiệm vụ: Hướng dẫn hs tìm hiểu ngữ liệu Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Gv chiếu ngữ liệu, y/c một hs đọc ngữ liệu - Hs trả lời cá nhân

1. Các tình thái từ được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp như thế nào ?

2. Như vậy em có nhận xét gì về cách sử dụng các tình thái từ trên ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Hs suy nghĩ, trả lời ra giấy nháp - Gv quan sát, hướng dẫn

Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động - Hs báo cáo kết quả, hs khác nghe - Kết quả dự kiến

1. Từ à : hỏi ngang hàng, thân mật ; từ ạ hỏi trên - dưới kính trọng ; nhé : cầu khiến ngang hàng, thân mật ; ạ : cầu khiến trên - dưới, kính trọng.

2. Cần sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp

Bước 4. Đánh giá, kết luận, nhận định - Gv và hs nhận xét, đánh giá, bổ sung, chốt

1. Khảo sát, phân tích ngữ liệu

- Từ à : hỏi thân mật từ ạ: hỏi kính trọng nhé : cầu khiến thân mật ạ : cầu khiến kính trọng.

2. Ghi nhớ 2 3. Hoạt động 3: Luyện tập

a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua các bài tập.

b. Nội dung: Các bài tập trong sgk c. Sản phẩm: Bài làm của hs d. Hướng dẫn thực hiện

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - GV y/c hs đọc các bài tập trong sgk

- Gv chia lớp thành 4 nhóm theo số điểm danh từ 1 đến 4 và y/c mỗi nhóm thảo luận một bài tập

(15)

+ Nhóm số 1 thảo luận BT 1 + Nhóm số 2 thảo luận BT 2 + Nhóm số 3 thảo luận BT 3 + Nhóm số 4 thảo luận BT 4

Bài tập số 3 : Chú ý phân biệt tình thái từ mà với quan hệ từ mà ; tình thái từ đấy với chỉ từ đấy ; tình thái từ thôi với động từ thôi ; tình thái từ vậy với động từ vậy.

Bài tập số 4.

- Cần xác định hai thành phần ý nghĩa : + Nội dung việc muốn hỏi.

+ Ý hỏi và sự thể hiện quan hệ giữa người hỏi với người tiếp nhận câu hỏi.

- Các nhóm thảo luận trong vòng 3’

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Các nhóm thảo luận

- Gv quan sát, hướng dẫn Bước 3: Báo cáo kết quả

- Các nhóm treo kết quả kết quả lên bảng - Kết quả dự kiến

Bài tập 1

- Các câu có sử dụng tình thái từ : b, c, e, i.

Bài tập 2

a, chứ: nghi vấn, dùng trong trường hợp điều được hỏi ít nhiều được khẳng định.

b, chứ: Nhấn mạnh điều vừa khẳng định, cho là không thể khác được.

c, ư : Hỏi với thái độ phân vân.

d, nhỉ : Thái độ thân mật . g, vậy : Thái độ miễn cưỡng.

h, cơ mà : Thái độ phục vụ Bài tập 3

- Tớ nói rồi mà - Con đi Hà Nội cơ - Đấy, lại nói leo rồi.

- Thôi, đừng nói nữa

- Nói mãi rồi mà nó vẫn không nghe chứ lị - Vậy, tớ đi trước đây nhé.

Bài tập 4

- Thưa cô, bao giờ thì lớp mình đi tham quan ạ?

- Bạn hướng dẫn giúp tớ bài tập này với.

- Mẹ mua bánh piza cho con nhé!

Bước 4: Đánh giá kết quả hoạt động - Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá

- Gv chốt kết quả lên màn hình để hs tham khảo 4. Hoạt động 4: Vận dụng

a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập, củng cố kiến thức.

b. Nội dung: Viết đoạn văn có sử dụng tình thái từ c. Sản phẩm học tập: Sản phẩm của HS

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

? Hãy viết đoạn văn từ 7-9 câu nêu cảm nhận của em về nhân vật Đôn Ki-hô-tê trong đó có sử dụng các loại tình thái từ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Học sinh viết ra giấy nháp

(16)

Bước 3: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ - Hs báo cáo kết quả

Bước 4: Đánh giá kết quả hoạt động - Gọi 2 hs đọc bài viết của mình

- Gv và hs cùng nhau nhận xét, đánh giá IV. Hướng dẫn về nhà

- Học bài, nắm vững chức năng và cách sử dụng tình thái từ.

- Hoàn chỉnh các bài tập.

- Chuẩn bị bài : Nói quá theo sgk V. Rút kinh nghiêm

………