PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG
GV THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ QUỲNH CHỦ ĐỀ:
ÔN TẬP CÁC QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG ĐỜI SỐNG MÔN : GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 9
A. MỤC TIÊU CỦA CHỦ ĐỀ:
1. Kiến thức:
- Hiểu được các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hôn nhân, quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế, quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.
2. Kỹ năng:
- Biết phân biệt, đánh giá những hành vi đúng pháp luật và trái pháp luật 3. Thái độ:
- Ủng hộ chủ trương của nhà nước và quy định của pháp luật trong thực hiện các quyền và nghĩa vụ của công dân trong đời sống.
- Biết phê phán những hành vi trái pháp luật.
4. Năng lực hình thành:
- Năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề, hợp tác làm việc nhóm - Năng lực giao tiếp, năng lực đánh giá người khác
- Năng lực tư duy, tổng hợp...
B. NỘI DUNG HỌC TẬP CỦA CHỦ ĐỀ I. Lý thuyết
1/ Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân
a/ Khái niệm: Lao động là hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải, vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội.
b/ Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.
- Quyền lao động: Mọi công dân có quyền làm việc, có quyền sử dụng sức lao động của mình để học nghề, tìm kiếm việc làm, lựa chọn nghề nghiệp có ích cho xã hội đem lại thu nhập cho bản thân.
- Nghĩa vụ lao động: Mọi người có nghĩa vụ lao động để tự nuôi sống bản thân, nuôi sống gia đình, góp phần sáng tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội, duy trì và phát triển đất nước.
c/ Hợp đồng lao động
- Khái niệm: Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả công, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.
- Nguyên tắc: Thỏa thuận tự nguyện, bình đẳng.
- Nội dung:
+ Công việc phải làm, thời gian, địa điểm.
+ Tiền lương, tiền công, phụ cấp.
+ Các điều kiện bảo hiểm lao động, bảo hộ lao động.
d/ Quy định của bộ luật lao động đối với trẻ chưa thành niên.
- Cấm trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc.
- Cấm sử dụng người dưới 18 tuổi làm việc nặng nhọc, nguy hiểm, tiếp xúc với chất độc hại.
- Cấm lạm dụng, cưỡng bức, ngược đãi người lao động.
e/ Trách nhiệm của bản thân.
- Tuyên truyền, vận động gia đình, xã hội thực hiện quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.
- Góp phần đấu tranh những hiện tượng sai trái, trái pháp luật trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.
2/ Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân a/ Hôn nhân là gì?
- Hôn nhân là sự kết hợp một nam và một nữ trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng được pháp luật thừa nhận.
b/ Ý nghĩa của tình yêu chân chính đối với hôn nhân - Cơ sở quan trọng của hôn nhân.
- Chung sống lâu dài và xây dựng gia đình hòa hợp – hạnh phúc.
c/ Những quy định của pháp luật nước ta về hôn nhân.
*. Những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân ở VN hiện nay:
- Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng.
- Hôn nhân giữa công dân Việt Nam thuộc các dân tộc, các tôn giáo, giữa người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ.
- Vợ chồng có nghĩa vụ thực hiện chính sách dân số và kế hoạch hoá gia đình.
*. Quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hôn nhân.
- Được kết hôn: Nam và từ 20 tuổi trở lên, nữ từ 18 tuổi trở lên ;Nam nữ tự nguyện.
- Cấm kết hôn trong những trường hợp + Người đang có vợ hoặc chồng
+ Người mất năng lực hành vi dân sự.
+ Giữa những người cùng dòng máu về trực hệ + Giữa cha mẹ nuôi với con nuôi
+ Giữa những người cùng giới tính
*. Quy định của quan hệ vợ chồng:
- Vợ chồng bình đẳng
- Vợ chồng có quyền và nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình.
- Vợ chồng phải tôn trọng danh dự, nhân phẩm và nghề nghiệp của nhau.
d/ Trách nhiệm của công dân:
- Thận trọng, nghiêm túc trong tình yêu hôn nhân - Tôn trọng pháp luật về hôn nhân.
- Đối với HS: Đánh giá đúng bản thân, hiểu nội dung ý nghĩa luật hôn nhân gia đình.
Thực hiện đúng trách nhiệm của mình với bản thân, gia đình và xã hội.
3/ Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế
a/ Kinh doanh: Là hoạt động sản xuất, dịch vụ và trao đổi hàng hóa.
b/ Quyền tự do kinh doanh: là quyền của công dân lựa chọn hình thức tổ chức kinh tế, ngành nghề và quy mô kinh doanh.
c/ Thuế: Là khoản thu nhập bắt buộc mà công dân tổ chức kinh tế có nghĩa vụ nộp vào ngân sách nhà nước.
d/ Ý nghĩa
- Ổn định thị trường.
- Điều chỉnh cơ cấu kinh tế
- Đầu tư, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội.
e/ Trách nhiệm:
- Tuyên truyền, vận động gia đình, xã hội thực hiện quyền và nghĩa vụ về kinh doanh và thuế.
- Đấu tranh với những hiện tượng tiêu cực trong kinh doanh và thuế.
II. Luyện tập.
Bài tập 1: Xử lý tình huống sau
a/ Hà 16 tuổi học dở dang lớp 10/12, vì gia đình khó khăn nên em xin đi làm ở một xí nghiệp nhà nước.
Hỏi: Hà có được tuyển vào biên chế nhà nước không?
b/ Hiện nay, tình trạng trẻ em lang thang cơ nhỡ rất nhiều ở các đô thị, thành phố lớn.
Các em làm rất nhiều việc để kiếm sống, kể cả tham gia các tệ nạn xã hội.
Hỏi: Em có thể đóng góp những giải pháp nào?
Đáp án:
a/ Hà không được tuyển vào biên chế nhà nước vì lí do: tuổi, nghề nghiệp, bằng cấp...
b/ Gia đình, nhà trường và xã hội cùng hợp tác để khắc phục khó khăn; ban thân các bạn phải nỗ lực; có nhiều hoạt động thu hút các em tham gia.
Bài tập 2: Em đồng ý với những ý kiến nào sau đây ? Giải thích vì sao em đồng ý hoặc không đồng ý.
a) Kết hôn khi nam, nữ đủ 18 tuổi trở lên ;
b) Cha mẹ có quyền quyết định về hôn nhân của con ;
c) Lấy vợ, lấy chồng là việc của đôi nam nữ, không ai có quyền can thiệp ; d) Kết hôn do nam nữ tự nguyện quyết định, trên cơ sở tình yêu chân chính ; đ) Kết hôn khi nam từ đủ 20 tuổi, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên ;
e) Trong gia đình, người chồng là người quyết định mọi việc ;
g) Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ hướng dẫn cho con trong việc chọn bạn đời ; h) Không nên yêu sớm vì có thể sẽ dẫn đến kết hôn sớm ;
i) Kết hôn sớm và mang thai sớm sẽ có hại cho sức khoẻ của cả mẹ và con ;
k) Gia đình chỉ có hạnh phúc khi được xây dựng trên cơ sở tình yêu chân chính ; l) Lấy vợ, lấy chồng con nhà giàu mới có hạnh phúc ;
m) Nếu vợ chồng bình đẳng thì sẽ không có trật tự trong gia đình.
Đáp án: Em đồng ý với những ý kiến: (d), (đ), (g), (h), (i), (k) vì những ý kiến đó dựa trên quan điểm của một tình yêu chân chính. Trách nhiệm tình cảm của mỗi người trong gia đình và thực hiện vấn đề hôn nhân đúng pháp luật quy định.
Bài tập 3: Để trớ thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ giờ em cần phải làm gì ?
Đáp án: Để trở thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ bây giờ em phải ra sức học tập, tu dưỡng đạo đức, sống lành mạnh, rèn luyện toàn diện để chuẩn vị hành trang bước vào đời.
Bài tập 4: Hãy kể tên một số hoạt động kinh doanh mà em biết?
Đáp án: Dịch vụ cắt tóc, trang điểm cô dâu, buôn bán tạp hóa, sản xuất phân bón...
Bài tập 5: Em đồng ý hoặc không đồng ý với những ý kiến nào sau đây ? Hãy giải thích vì sao em đồng ý hoặc không đồng ý.
a) Kinh doanh là quyền tự do của mỗi người, không ai có quyền can thiệp ; b) Công dân có quyền tự do kinh doanh bất cứ nghề gì, hàng gì ;
c) Kinh doanh phải theo đúng quy định của pháp luật;
d) Buôn bán nhỏ thì không cần phải kê khai ; đ) Đóng thuế là góp phần xây dựng đất nước ;
e) Buôn bán phải theo đúng số lượng và mặt hàng đã kê khai.
Đáp án
- Em đồng ý với ý kiến: (c), (đ), (e)
Bởi vì những ý kiến đó là thực hiện đúng những quy định của pháp luật về quyền tự do kinh doanh của công dân và nghĩa vụ đóng thuế mà pháp luật quy định.
- Em không đồng ý với ý kiến: (a), (b), (d)
Bởi vì công dân không được phép kinh doanh những mặt hàng Nhà nước cấm; dù buôn bán nhỏ cũng phải đăng kí kinh doanh theo quy định của Nhà nước.
Bài tập 6: Hãy nêu những hậu quả xấu do nạn tảo hôn gây ra mà em biết (đối với người tảo hôn, gia đình của họ và đối với cộng đồng).
Lời giải:
- Hậu quả đôi với người tảo hôn: Lấy vợ, lấy chồng sớm, sức khoẻ không đảm bảo, phải sống xa gia đình, không có người chăm sóc, chưa đủ khả năng lo cho cuộc sống của mình và con cái, hạnh phúc dễ tan vỡ.
- Đối với gia đình: Gánh nặng cho gia đình.
- Đối với cộng đồng: Hiện tượng tảo hôn là vi phạm pháp luật về hôn nhân, ảnh hưởng xấu đến cộng đồng.
III. Kiểm tra chủ đề
Bài 1: Theo em, trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào đúng ? Vì sao ? a) Trẻ em có quyền học tập, vui chơi giải trí và không phải làm gì ; b) Con cái có nghĩa vụ giúp đỡ cha mẹ các công việc trong gia đình ; c) Trẻ em cần lao động kiếm tiền, góp phần nuôi dưỡng gia đình ; d) Học nhiều cũng chẳng để làm gì, cứ làm ra nhiều tiền là tốt nhất ; đ) Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tuỳ theo sức của mình ;
e) Trẻ em có quyền được chăm sóc, nuôi dạy nên không phải tham gia lao động.
Bài 2: Xử lý Tình huống:
a/ Hòa bị gia đình ép gả cho gia đình giàu có khi mới 16 tuổi.
b/Lan và Tuấn yêu nhau, kết hôn khi cả 2 vừa tốt nghiệp trung học phổ thông, không đỗ Đại học và không có việc làm.
c/Khi lấy anh Phú, chị Hoà đang là giáo viên tiểu học. Lấy nhau một thời gian thì anh Phú được cử làm phụ trách trạm bơm nước của xã nên không có thời gian chăm lo công việc đồng áng. Anh nghe theo bố mẹ, bắt chị Hoà phải bỏ nghề dạy học để về làm ruộng. Chị Hoà không đồng ý thì anh Phú doạ sẽ li hôn với chị.
Căn cứ vào quy định của pháp luật về hôn nhân, em hãy nêu nhận xét của mình về việc làm của anh Phú.
Bài 3: Hiện nay, trong một số gia đình có tình trạng chồng ngược đãi, đánh đập hành hạ vợ. Trước tình trạng đó, nhiều người cho rằng đó là chuyện bình thường, là việc riêng của vợ chồng, gia đình người ta, không nên can thiệp.
Em có tán thành quan niệm đó không ? Vì sao ?
Bài 4: Trong giấy phép kinh doanh của bà H có 8 loại hàng, nhưng Ban quản lý thị trường kiểm tra thấy trong cửa hàng của bà có bán tới 12 loại hàng. Theo em, bà H có vi phạm quy định về kinh doanh không? Nếu có thì đó là vi phạm gì?
Quang Trung, ngày 18 tháng 2 năm 2020 Người xây dựng
Nguyễn Thị Quỳnh
KÝ DUYỆT CỦA TỔ KÝ DUYỆT CỦA BGH
Tổ trưởng Phó hiệu trưởng
