BÀI 43: GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH
I. NƠRON - ĐƠN VỊ CẤU TẠO CỦA HỆ THẦN KINH - Nơron là đơn vị cấu tạo nên hệ thần kinh.
Cấu tạo của nơron điển hình
- Cấu tạo của nơron điển hình gồm một thân, nhiều sợi nhánh và một sợi trục:
+ Thân nơron: Chứa nhân tạo nên chất xám của hệ thần kinh; là nơi xuất phát hoặc tiếp nhận, dẫn truyền xung thần kinh từ sợi nhánh xuống.
+ Các sợi nhánh: Xuất phát từ thân nơron tạo nên chất trắng của hệ thần kinh, có nhiệm vụ tiếp nhận và dẫn truyền xung thần kinh từ các nơron khác xuống thân nơron.
+ Sợi trục: Chỉ có một sợi trục; có thể có hoặc không có bao miêlin; tận cùng có các cúc xinap tạo nên chất trắng của hệ thần kinh; có nhiệm vụ dẫn truyền xung thần kinh sang các tế bào khác.
- Chức năng của nơron: Chức năng chủ yếu của nơron là cảm ứng và dẫn truyền xung thần kinh.
+ Cảm ứng (hưng phấn) là khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích bằng hình thức phát sinh xung thần kinh.
+ Dẫn truyền xung thần kinh là khả năng lan truyền xung thần kinh theo một chiều nhất định từ nơi phát sinh hoặc tiếp nhận về thân nơron và truyền dọc theo sợi trục.
II.CÁC BỘ PHẬN CỦA HỆ THẦN KINH 1. Cấu tạo
Dựa vào cấu tạo, hệ thần kinh được chia thành bộ phận trung ương và bộ phận ngoại biên:
- Bộ phận trung ương: Gồm bộ não nằm trong hộp sọ và tủy sống nằm trong ống xương sống; có chức năng điều khiển sự hoạt động của các cơ quan trong cơ thể.
+ Bộ phận ngoại biên: Gồm dây thần kinh (do các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động tạo nên) và các hạch thần kinh; có chức năng dẫn truyền xung thần kinh.
2. Chức năng
- Hệ thần kinh có chức năng điều khiển, điều hòa và phối hợp mọi hoạt động của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể, giúp cơ thể luôn thích nghi với những thay đổi của môi trường.
- Dựa vào chức năng, hệ thần kinh được phân biệt thành hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng:
+ Hệ thần kinh vận động (cơ xương) điều khiển sự hoạt động của cơ vân (là hoạt động có ý thức).
+ Hệ thần kinh sinh dưỡng điều hoà hoạt động của các cơ quan dinh dưỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức).
