TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH TỔ NGỮ VĂN
I. TÌM HIỂU CHUNG
1.Thể loại
TRUYỀN THUYẾT Ý NGHĨA
Tác phẩm tự sự dân gian kể về sự kiện và
các nhân vật lịch sử.
KHÁI NIỆM
MÔI TRƯỜNG SINH THÀNH BIẾN ĐỔI, DIỄN XƯỚNG
ĐẶC TRƯNG
Đề tài : Lịch sử.
- Nhân vật: Lý tưởng hóa - Đan xen yếu tố tưởng tượng, hư cấu và cốt lõi lịch sử.
-Phản ánh lịch sử một cách độc đáo
-Thể hiện thái độ, cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và
nhân vật lịch sử.
Lễ hội dân gian, phong tục và các di
tích lịch sử.
- NGUỒN GỐC: Gắn với di tích Cổ Loa.
- XUẤT XỨ:
Trích từ truyện rùa vàng trong Lĩnh Nam đích quái – một sưu tập truyện dân gian ra đời vào
cuối thế kỉ XV.
2. Xuất xứ
PHẦN 1
• Từ đầu => “bèn xin hòa”
• ND: được thần giúp xây thành, chế nỏ để, bảo vệ đất nước
PHẦN 2
• Còn lại
• ND: thái độ tình cảm của nhân dân đối với An Dương Vương , Mị Châu Trọng Thủy
PHẦN 3
• Tiếp => “dẫn vua xuống biển”
• ND: cảnh mất nước, nhà tan
3. Bố cục: 3 PHẦN
• An Dương Vương tên thật là Thục Phán, là vị vua lập nên nước Âu Lạc và cũng là vị vua duy nhất cai trị nhà nước này. Âu Lạc là nhà nước thứ hai trong lịch sử Việt Nam sau nhà nước Văn Lang đầu tiên của các vua Hùng.
• Niên đại trị vì của An Dương Vương được các tài liệu ghi khác nhau. Sử cũ như Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục cho rằng thời gian ông làm vua kéo dài 50 năm, từ 257 TCN đến 208 TCN.
• Các sử gia hiện đại căn cứ vào Sử ký Tư Mã Thiên là tài liệu gần thời đại nước Âu Lạc nhất, cho rằng An Dương Vương và nước Âu Lạc tồn tại từ khoảng 208 TCN đến 179 TCN, tức là gần 30 năm.
(Nguồn Internet)
II. ĐỌC- TÌM HIỂU VĂN BẢN 1. Nhân vật An Dương Vương
a) Công lao
- Xây thành, chế nỏ, đánh bại Triệu Đà.
- Âu Lạc hưng thịnh nhờ sự trị vì của Thục Phán.
1. Nhân vật An Dương Vương
• Nguyên nhân thành công
- Kiên trì, quyết tâm, không nản trí trước khó khăn, thất bại tạm thời
- Thành tâm cầu tài
- Sự trợ giúp của cả người và thần linh
- Có tinh thần cảnh giác cao, có sự lo tính, chuẩn bị sẵn sàng đối phó với nguy cơ xâm lược của kẻ thù (xây thành, chế nỏ)
1. Nhân vật An Dương Vương
b) Sai lầm
-Không nhận ra dã tâm nham hiểm của Đà.
-Chấp nhận cầu thân mà không đề phòng
-Chủ quan, khinh địch
=> Ông thua là thua ở
mưu kế hiểm đọc do bị
phá ngầm bên trong chứ
không phải thua do kém
binh, kém tướng.
1. Nhân vật An Dương Vương
c) Kết cục đau xót
- Mất nước một cách bi thảm
-Phải tự tay chém chết con gái
=> Ông thua không phải
về kém binh, kém tướng
mà do ông quá tin vào lời
của kẻ địch, chủ quan,
không lo đề phòng.
1. Nhân vật An Dương Vương
d) Thái độ của nhân dân - Công lao: biết ơn, ca ngợi, tôn vinh.
- Sai lầm: nghiêm khắc phê
phán
.2. Mối tình Mị Châu – Trọng Thủy
a) Sự lựa chọn và bi kịch
Mị Châu Trọng Thủy
Tình cảm vợ chồng Nghĩa vụ đất nước
- Cho Trọng Thủy xem nỏ
thần – tiết lộ bí mật quốc gia.
- Rắc lông ngỗng chỉ đường cho Trọng Thủy – chỉ đường cho giặc.
Làm trọn đạo lí vợ chồng, bỏ quên nhiệm vụ với đất nước.
- Lừa Mị Châu cho xem nỏ thần, đánh tráo nỏ thần.
- Dẫn binh xâm lược đất nước của vụ.
Hoàn thành nhiệm vụ với đất nước, từ bỏ tình cảm vợ chồng.
Mị Châu Trọng Thủy
Bi kịch Bi kịch
- Mất nước
- Gia đình tan vỡ
- Bị kết tội phản quốc và bị cha chém chết
- Mất đi người yêu và tình yêu
- Phải tự tử để đền bù tội
- Bị lên án là kẻ gián điệp, phản bội
Mị Châu Trọng Thủy
- Nhẹ dạ, cả tin, yêu chồng sâu sắc
- Đặc tình cảm cá nhân lên trên vận mệnh quốc gia, dân tộc
- Là một người con gái đáng thương và đáng giận
- Chàng có tình yêu với Mị Châu nhưng vẫn đặt nghĩa vụ đối với quốc gia lên hàng đầu
- Ý thức được tội lỗi của mình nên tự tìm lấy cái chết
- Vừa là nạn nhân vừa là thủ phạm của âm mưu xâm lược
2. Mối tình Mị Châu – Trọng Thủy
b) Thái độ của nhân dân
Mị Châu Trọng Thủy
Thái độ của nhân dân Thái độ của nhân dân
- Nghiêm khắc phê phán tội phản quốc dù chỉ vô tình.
- Bao dung và vị tha.
Nhi nữ ngây thơ và họa diệt quốc.
- Nghiêm khắc trừng phạt tội gián điệp cướp nước.
- Bao dung hóa giải tội lỗi Gián điệp đầy mâu thuẫn giữa lệnh cha khó cãi và nghĩa phu thê không thể vẹn trọn.
2. Mối tình Mị Châu – Trọng Thủy
- Về phương diện nghệ thuật:
có giá trị thẩm mỹ cao.
- Về phương diện tổ chức cốt truyện: là tình tiết đắt giá thể hiện sự kết thúc hợp lí và lòng nhân ái thấu tình đạt lí của nhân dân đối với đôi trai gái:
+ Biểu tượng cho tấm lòng trinh bạch của Mị Châu.
+ Sự hòa giải mối tình – thù giữ Mị Châu và Trọng Thủy.
c) Chi tiết ngọc trai - giếng nước
3.Yếu tố thần kì và cốt lõi lịch sử
• Yếu tố thần kì
Chi tiết Ý nghĩa
- Rùa Vàng giúp An Dương Vương xây thành
- Đề cao tính đúng đắn của việc xây thành
- Vuốt rùa vàng làm nỏ thần
- Thể hiện khát vọng chiến thắng kẻ thù xâm lược
- Mị Châu chết hóa thành ngọc trai
- Hòa giải mối tình thù theo quan niệm dân gian
- An Dương Vương cầm sừng tê bước xuống biển
- Bất tử người anh hùng
• Cốt lõi lịch sử
- Sự sụp đổ của nhà nước Âu Lạc
- Quá trình chiến thắng giặc ngoại xâm bằng sức mạng vũ khí
- Quá trình dựng nước
của người Âu Lạc
4.Bài học nhắn gửi
- Thất bại của An Dương Vương.
- Bài học về sự mất cảnh giác và chủ quan trong sự nghiệp giữ nước.
- Bi kịch Mị Châu – Trọng
Thủy: Bài học về cách giải
quyết mối quan hệ giữa cá
nhân và trách nhiệm của công
dân (tình nhà – nợ nước).
1.Nghệ thuật
Kết hợp nhuần nhuyễn “giữa cốt lõi lịch sử” và hư cấu nghệ thuật.
Kết cấu chặt chẽ, xây dựng những chi tiết có giá trị nghệ thuật cao.
Xây dựng được những nhân vật truyền thuyết tiêu biểu.
TỔNG KẾT
2. Nội dung
- Quá trình dựng nước, giữ nước
của An Dương Vương và bi kịch
mất nước gắn với mối tình bi kịch
của Mị Châu và Trọng Thủy.
3.Ý nghĩa văn bản
- Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy giải thích nguyên nhân việc mất nước Âu Lạc và nêu bài học lịch sử về việc giữ nước, tinh thần cảnh giác với kẻ thù, cách xử lí đúng đắn mối quan hệ giữa riêng và chung, nhà với nước, cá nhân với cộng đồng.
Câu chuyện cổ tích về Mỵ Châu Trọng Thủy vẫn được lưu truyền mãi cho đến ngày nay.
Sau khi công chúa bị vua An Dương Vương chém, Trọng Thủy đuổi theo đến nơi, thấy Mỵ Châu đã chết, thương khóc ôm xác đem về chôn ở Loa Thành, hóa làm đá ngọc.
Trọng Thủy nhớ tiếc Mỵ Châu, trở lại nơi vợ tắm gội trang điểm thương nhớ không nguôi, cuối cùng nhảy xuống giếng chết. Hiện nay giếng Trọng Thủy - Mỵ Châu nằm ngay cửa đền An Dương Vương, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh (Hà Nội).
CỦNG CỐ
Dựa vào sơ đồ sau đây,
kể lại câu chuyện Truyện
An Dương Vương và Mỵ
Châu – Trọng Thủy
?? Vẽ sơ đồ tư duy về truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy
