Nhận thức sự rủi ro - Mô hình quyết định mua BHVC xe ô tô

PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1. Tổng quan về bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm vật chất xe ô tô

1.3. Các mô hình nghiên cứu hành vi người tiêu dùng

1.3.5. Mô hình quyết định mua BHVC xe ô tô

1.3.5.1. Nhận thức sự rủi ro

- Trong đời sống sinh hoạt và sản xuất hàng ngày, dù muốn hay không, lúc này hay lúc khác và dù khoa học kỹthuật có tiến bộ đến đâu đi nữa, con người vẫn phải gánh chịu những rủi ro. Từ “rủi ro” rất thường được sử dụng trong giao tiếp hằng ngày, điều đặc biệt là với số ít người (các nhà kinh tế, các người nghiên cứu

Trường Đại học Kinh tế Huế

khác nhau để chứng minh cho từng quan điểm được thểhiện. Sau đây là một số định nghĩa được chọn lọc:

[1] Theo Frank Knight (1921): “Rủi ro là sựbất trắc có thể đo lường được”¹ [2] Theo Allan Willett (1951): “Rủi ro là sự bất trắc cụ thể liên quan đến việc xuất hiện một biến cố không mong đợi.”²

[3] Theo Irving Preffer (1956): “Rủi ro là tổng hợp những sựngẫu nhiên có thể đo lường được bằng xác suất.”³

[4] Theo David Bland (2003): “Rủi ro ám chỉmột sốhình thức không chắc chắn về hậu quả của một tình huống nhất định. Một sựkiện có thểxảy ra, nếu nó đã xảy ra, hậu quảcó thểkhông có lợi cho chúng ta, hoặc không phải là kết quả mà chúng ta trông đợi.

Từrủi ro không những ám chỉmối ngờvực về tương lai mà còn ám chỉ cảmột thực tếlà hậu quảcó thểkhiến cho chúng ta lâm vào hoàn cảnh khó khăn hơn so với hiện tại.”⁴

Các định nghĩa nêu trên dù ít nhiều khác nhau song đều đề cập đến cùng hai vấn đề:

ᵒThứnhất: Sựkhông chắc chắn, yếu tốbất trắc

ᵒThứhai: Một khả năng xấu, một biến cố không mong đợi, tổn thất.

- Nhận thức sự rủi ro là đánh giá chủ quan về khả năng xảy ra một sự cố tiêu cực. Nhận thức sựrủi ro được coi như là một quá trình nhận thức, một sốyếu tốcó thể ảnh hưởng đến nhận thức sựrủi ro là sựcảm nhận rủi ro và sựnhận biết nguy cơ rủi ro (Lund và Rundrno, 2009). Những rủi ro ít gặp như tai nạn hàng không thường được đánh giá cao, còn những rủi ro thường gặp như tai nạn giao thông hay hút thuốc lá thường được đánh giá thấp. Tuy nhiên những rủi ro như hút thuốc lá hay lái xe khi tham gia giao thông lại lớn hơn nhiều so với rủi ro của những người sống gần với một nhà máy điện hạt nhân (Lennart, Moen và Rundmo, 2004).

1.3.5.1.2. Nhận thức sựrủi ro khi tham gia giao thông đường bộ

1Frank Knight (1921), Risk, Uncertainty and Profic Boston: Houghcon Mifflin Company, U.S.A, p. 233

2Allan Willett (1951), The Economic Theory of Risk and Insurannce, Philadelphia: University of Pensylvania Press, USA, p. 6

3Irving Preffer (1956), Insurance and Economic Theory, Homeword III: Richard Di Irwin, Inc. USA. P.42

4Irving Preffer (1956), Insurance and Economic Theory, Homeword III: Richard Di Irwin, Inc. USA. P.42

Trường Đại học Kinh tế Huế

- Tai nạn giao thông là sựviệc bất ngờxảy ra ngoài ý muốn chủquan của người điều khiển phương tiện giao thông khi đang di chuyển trên đường giao thông, do vi phạm các quy tắc an toàn giao thông hay do gặp những tình huống, cố đột sự xuất không kịp phòng tránh, gây nên thiệt hại nhất định về người và tài sản (Wikipedia)

- Tai nạn giao thông đường bộ là tai nạn giao thông do xảy ra đối với những phương tiện giao thông đang tham gia giao thông trên các tuyến đường bộ hay trên đường chuyên dùng và đối với người đi bộ (Wikipedia). Đây là loại tai nạn giao thông phổbiến và làm nhiều người thiệt mạng, bị thương nhấtở các quốc gia đang phát triển, khi mà hạ tầng cơ sởcủng nhưý thức tuân thủpháp luật vềgiao thông của người dân còn kém.

- “Báo cáo về tình trạng an toàn giao thông toàn cầu năm 2018” cho biết mỗi năm trên thế giới có khoảng 1,35 triệu người chết do tai nạn giao thông và hàng chục triệu người bị thương tích, tai nạn giao thông đường bộ là nguyên nhân hàng đầu gây tửvong cho giới trẻmặc dù các nước đã tăng cường các biện pháp đảm bảo an toàn.⁵

- Trên thếgiới tai nạn giao thông đường bộphát sinh chủ yếu từmột sốnguyên nhân như: cơ sở hạ tầng (đường, cầu), phương tiện giao thông không đảm bảo điều kiện an toàn như: quá hạn, quá cũ, xe tự tạo… và cũng có những nguyên nhân khách quan như hàng loạt xe Toyota bị lỗi kỹ thuật khi xuất xưởng tại Mỹ, theo sốliệu của Cục An toàn giao đường bộ Mỹ (NHTSA), cho đến đầu thời điểm tháng 3 năm 2010, đã có 43 vụ tai nạnở Mỹ liên quan đến việc xe Toyota tăng tốc ngoài khả năng kiểm soát, khiến 52 người chết, 38 người bị thương- ỞViệt Nam sốliệu thống kê trên toàn quốc năm 2018 xảy ra hơn 18.700 vụ làm hơn 8.200 người chết và khoảng 14.800 người bị thương. Trung bình mỗi ngày cả nước xảy ra 52 vụ tai nạn giao thông và khiến 23 người tửvong. 80% sốvụtai nạn giao thông xảy ra trên đường bộ, còn lại là đường sắt và đường thủy 1 người.⁶

- Tại Việt Nam vấn đề nhận thức sự rủi ro khi tham gia giao thông rất được

https://thethaovanhoa.vn/the-gioi/who-canh-bao-90-so-nguoi-chet-do-tai-nan-giao-thong-duong-bo-thuoc-cac-Trường Đại học Kinh tế Huế

quan tâm trong thời gian gần đây khi tai nạn giao thông xảy ra nhiều và nghiêm trọng.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông: do sự lấn chiếm hành lang an toàn giao thông, sự gia tăng quá nhanh của các phương tiện giao thông cá nhân và ý thức của người tham gia giao thông quá kém. Bên cạnh đó củng phải kể đến hệ thống đường sá quá nhỏhẹp, nhiều khúc cua 90^ᵒtrong khi đó có quá nhiều các biển báo cấm và biển báo hiệu trên một đoạn đường, vỉa hè thì bị lấn chiếm làm nơi kinh doanh bán hàng, đểxe ô tô dẫn tới tình trạng người tham gia giao thông bị khuất tầm nhìn, nhiều đoạn đường xuống cấp quá nhanh có nguy cơ tiềmẩn tai nạn giao thông. Thêm vào đó tình trạng uống rượu, bia khi điều khiển phương tiện, cũng nhưý thức chấp hành luật lệgiao thông của người tham gia giao thông.

- Tại Việt Nam vấn đề nhận thức sự rủi ro khi tham gia giao thông rất được quan tâm trong thời gian gần đây khi tai nạn giao thông xảy ra nhiều và nghiêm trọng.

- Ở các nước đang phát triển, hơn 96% người tử vong do tai nạn giao thông đường bộ có liên quan đến người trẻtuổi điều khển các phương tiện giao thông (Lund và Rundmo, 2009). Cũng theo nghiên cứu vềsựkhác biệt trong nhận thức sựrủi ro khi tham gia giao thông của Vered Rafaely (2006), ở người trẻ với độ tuổi trung bình là 24,7 tuổi và người lớn với độ tuổi trung bình là 70 tuổi cho thấy, người trẻtuổi có xu hướng đánh giá thấp mức độrủi ro các tình huống giao thông so với người lớn tuổi. Có sự tương quan giữa nhận thức sựrủi ro và trình độ Người có trình độ cao sẽcó nhận

7http://nslide.com/bai-viet/giao-thong-duong-bo-viet-nam-thuc-trang-va-giap-phap.s6favq.html

Trường Đại học Kinh tế Huế

thức vềrủi ro lớn hơn, và họnhận thấy sựcần thiết của BH (Horng và Chang, 2007).

Từ đó cho ta thấy số lượng người tử vong và thiệt hại vềcả người và tài sản là một con sốrất lớn, đem lại tổn thất nặng nề cho cả gia đình và xã hội. Cùng với đó là những thiệt hại khổng lồvềkinh tế, bao gồm: chi phí mai táng người chết, chi phí y tế cho người bị thương, thiệt hại về phương tiện giao thông, về hạ tầng, chi phí khắc phục, điều tra vụtai nạn giao thông đó cùng với thiệt hại do hao phí thời gian lao động của hính người bị tai nạn và cảcủa những người chăm sóc người đó. Mặt khác tai nạn giao thông gây nên những tác động tâm lý cả trước mắt cũng như về lâu dài đối với mọi người, nó để lại những di chứng về tâm lý hết sức nặng nề cho người bị tai nạn, người thân của người đó và nếu như trong một địa phương, một quốc gia xảy ra tai nạn giao thông quá nhiều sẽgây nên hiện tượng bất an cho cư dân ở đó.

Trong tài liệu NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH MUA BẢO HIỂM VẬT CHẤT XE Ô TÔ CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG TẠI CÔNG TY BẢO VIỆT QUẢNG BÌNH (Trang 33-37)