Ăùơc ăiïím vađ xu hûúâng thõ trûúđng hön nhín úê xaô Ăaơi Húơp, Kiïịn Thuơy, Haêi Phođng
Hoađng Baâ Thõnh
Trûúđng Ăaơi hoơc Khoa hoơc Xaô höơi vađ Nhín vùn, Ăaơi hoơc Quöịc gia Hađ Nöơi
1. Múê ăíìu
1.1. Giúâi thiïơu
Ăöịi vúâi ngûúđi Viïơt Nam vađ ngûúđi dín nhiïìu quöịc gia chíu AÂ khaâc, hön nhín vađ gia ằnh lađ chuýơn hïơ troơng cuêa ăúđi ngûúđi. Trong xaô höơi hoơc, hön nhín vađ gia ằnh lađ chuê ăïì ặúơc caâc nhađ xaô höơi hoơc quan tím nghiïn cûâu Toâm tùưt: Sûê duơng söị liïơu khaêo saât thûơc ắa vađo nùm 2009, taâc giaê phín tñch thûơc traơng hön nhín úê möơt xaô tûđ goâc ăöơ cung - cíìu. Hön nhín úê ăíy ặúơc hiïíu nhû lađ möơt sûơ trao ăöíi xaô höơi, dûơa trïn sûơ lûơa choơn húơp lyâ vađ thõ trûúđng hön nhín ặúơc coi lađ coâ nhûông ăùơc ăiïím nhû caâc thõ trûúđng khaâc. Kïịt quaê phín tñch cho thíịy nûô thanh niïn coâ xu hûúâng líịy chöìng nûúâc ngoađi, díîn ăïịn ăa söị nam thanh niïn phaêi tòm kiïịm baơn ăúđi úê phaơm vi ngoađi xaô. Taâc giaê cho rùìng hön nhín trong böịi caênh ăa vùn hoaâ lađ möơt xu thïị tíịt ýịu. Hiïơn tûúơng nađy diïîn ra dûúâi taâc ăöơng cuêa caâc ýịu töị kinh tïị, vùn hoaâ, xaô höơi cuông nhû sûơ biïịn ăöíi quan niïơm, giaâ trõ, chuíín mûơc truýìn thöịng vïì hön nhín vađ gia ằnh. Tuy nhiïn, bïn caơnh nhûông ýịu töị tñch cûơc thò viïơc nûô thanh niïn líịy chöìng nûúâc ngoađi cuông taơo ra sûơ khan hiïịm phuơ nûô, aênh hûúêng ăïịn quy luíơt cung - cíìu trong viïơc tòm kiïịm baơn ăúđi cuêa nam giúâi.
Tûđ khoâa: Hön nhín nûúâc ngoađi; Phuơ nûô líịy chöìng Ăađi Loan, Hađn Quöịc;
Thõ trûúđng hön nhín.
Gia ®×nh vµ Giíi Sỉ 4 - 2010
hún möơt thïị kyê qua. Caâc víịn ăïì liïn quan ăïịn hön nhín vađ gia ằnh coâ nhûông biïịn ăöíi theo thúđi gian, tuyđ thuöơc vađo böịi caênh phaât triïín kinh tïị, vùn hoaâ, xaô höơi. ÚÊ Viïơt Nam, ăaô coâ nhiïìu nghiïn cûâu vïì hön nhín, gia ằnh tûđ goâc ăöơ xaô höơi hoơc, nhín hoơc xaô höơi, tím lyâ hoơc, nhûng cođn thiïịu vùưng cöng trònh tiïịp cíơn tûđ phûúng diïơn thõ trûúđng hön nhín. Bađi viïịt nađy ăïì cíơp ăïịn thõ trûúđng hön nhín úê möơt xaô thuöơc vuđng ven biïín, trïn cú súê kïịt quaê khaêo saât cuêa ăïì tađi Thûơc traơng phuơ nûô Viïơt Nam líịy chöìng Hađn Quöịc, ặúơc thûơc hiïơn thaâng 8 nùm 2009 vúâi sûơ tađi trúơ cuêa Trung tím höî trúơ nghiïn cûâu chíu AÂ vađ Quyô giaâo duơc cao hoơc Hađn Quöịc (Ăaơi Quöịc gia Hađ Nöơi).
Phûúng phaâp nghiïn cûâu cuêa ăïì tađi lađ kïịt húơp nghiïn cûâu ắnh lûúơng vúâi dung lûúơng míîu 200 höơ gia ằnh coâ con gaâi líịy chöìng nûúâc ngoađi, göìm Hađn Quöịc (150) vađ Ăađi Loan (50); nghiïn cûâu ắnh tñnh göìm 16 phoêng víịn síu, cuơ thïí, cha meơ coâ con gaâi líịy chöìng nûúâc ngoađi: 3; phuơ nûô líịy chöìng Hađn Quöịc: 7; ngûúđi dín khöng coâ con líịy chöìng nûúâc ngoađi:
2; caân böơ Höơi phuơ nûô; Bñ thû Ăaêng uyê, Chuê tõch UNND xaô: 4.
1.2. Ăùơc ăiïím kinh tïị - xaô höơi ăiïím khaêo saât
Ăaơi Húơp lađ xaô ven biïín, coâ võ trñ quan troơng vïì kinh tïị, quöịc phođng cuêa huýơn Kiïịn Thuơy, thađnh phöị Haêi Phođng. Diïơn tñch tûơ nhiïn lađ 1.097, 78 ha, trong ăoâ ăíịt nöng nghiïơp 278,9 ha, rûđng ngíơp mùơn 450 ha, cođn laơi lađ ăíịt thöí cû vađ khaâc. Xaô Ăaơi Húơp caâch thõ tríịn huýơn Kiïịn Thuơy khoaêng 10 km, phña Bùưc giaâp xaô Tuâ Sún, phña Ăöng giaâp xaô Bađng La, phña Tíy giaâp xaô Ăoađn Xaâ, phña Nam giaâp söng Vùn UÂc, xaô Ăaơi Húơp coâ 3,29 km búđ biïín.
Vïì kinh tïị, nùm 2008, töíng thu nhíơp cuêa xaô lađ 136,8 tyê ăöìng, tyê troơng cú cíịu kinh tïị nhû sau: nöng nghiïơp 30,5%, ngû nghiïơp 43,5%, dõch vuơ thûúng maơi 26%. Vïì mûâc söịng, nùm 2009, höơ ngheđo 7%, höơ giíìu 10%, khaâ 60%, höơ trung bònh 23% (UBND xaô, 2008a). Xaô Ăaơi Húơp lađ möơt trong nhûông xaô phaât triïín kinh tïị thuöơc vađo loaơi khaâ nhíịt trong huýơn, thu nhíơp bònh quín 13 triïơu/ngûúđi (2008), 6 thaâng ăíìu nùm 2009, thu nhíơp bònh quín 8 triïơu/ngûúđi. So vúâi caâc xaô khaâc, ặâng vađo nhíịt, nhò cuêa huýơn vïì mûâc söịng. Huýơn Kiïịn Thuơy coâ hai xaô coâ kinh tïị maơnh hún caê lađ xaô Tuâ Sún (maơnh vïì nöng nghiïơp, chùn nuöi), cođn xaô Ăaơi Húơp maơnh vïì ăaânh bùưt haêi saên vađ kiïìu höịi. Vïì hađnh chñnh, xaô Ăaơi Húơp coâ 4 lađng lađ Ăaơi Löơc, Ăöng Taâc, Quíìn Muơc, Viïơt Tiïịn, möîi lađng laơi chia lađm nhiïìu thön, töíng söị coâ 14 thön. Theo söị liïơu Töíng ăiïìu tra dín söị vađ nhađ úê 1/4/2009, xaô Ăaơi Húơp coâ 2.663 höơ vúâi 9.385 nhín khííu coâ mùơt vađo thúđi ăiïím ăiïìu tra, trong ăoâ coâ 4.597 nam giúâi vađ 4.788 nûô giúâi. Nùm 2008, söị sinh cuêa caê xaô lađ 164 chaâu, tyê lïơ sinh con thûâ ba trúê lïn lađ 19 ngûúđi (tùng hún nùm 2007 lađ 6 trûúđng húơp), tyê suíịt sinh lađ 1,67% (UBND xaô, 2008a).
1 4 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 20, sỉ 4, tr. 13-24
2. Thõ trûúđng hön nhín: Tiïịp cíơn lyâ thuýịt
Theo caâc nhađ kinh tïị hoơc, thõ trûúđng ặúơc hiïíu lađ “Bíịt kyđ khung caênh nađo trong ăoâ diïîn ra viïơc mua vađ baân caâc loaơi hađng hoâa vađ dõch vuơ. Khöng cíìn thiïịt phaêi coâ möơt thûơc thïí víơt chíịt tûúng ûâng vúâi möơt thõ trûúđng, thñ duơ möơt thõ trûúđng coâ thïí bao göìm möơt maơng lûúâi viïîn thöng toađn cíìu thöng qua ăoâ viïơc mua baân caâc cöí phiïịu diïîn ra” (D. W. Pearce, 1999: 632). Coâ thïí xem G. Becker (1981) lađ ngûúđi ăíìu tiïn sûê duơng thuíơt ngûô “thõ trûúđng hön nhín” vúâi nghôa lađ “Thõ trûúđng hön nhín ặúơc sûê duơng nhû lađ möơt pheâp íín duơ vađ nhûông díịu hiïơu vïì ngûúđi baơn ăúđi trong dín söị ặúơc cíịu truâc vađ hïơ thöịng hoaâ cao” (1991:81). Khi phín tñch vïì chïị ăöơ ăa hön, G. Becker cho rùìng: nhûông ngûúđi chûa kïịt hön thûúđng khöng thïí hiïơn tađi nùng cuêa mònh trong thõ trûúđng giöịng nhû nhûông ngûúđi mua baân cöí phiïịu, nhûng hoơ thûúđng sûê duơng nhûông “ngûúđi möi giúâi”, hoùơc tham dûơ caâc hoaơt ăöơng cuêa nhađ thúđ, tham gia vađo caâc hoaơt ăöơng cuêa nhađ trûúđng v.v..
Theo chuâng töi khi duđng thuíơt ngûô “thõ trûúđng hön nhín” tûđ quan ăiïím xaô höơi hoơc lađ hađm yâ rùìng, hön nhín vïì möơt phûúng diïơn nađo ăoâ (coâ ngûúđi cođn cho lađ baên chíịt) lađ möơt sûơ trao ăöíi xaô höơi vađ hön nhín cuông lađ “thõ trûúđng” nhû bao nhiïìu thõ trûúđng khaâc, coâ nhûông ăöịi taâc tham gia “ăíìu tû”
– chó coâ ăiïìu lađ ăíìu tû söị phíơn, cuöơc söịng tònh caêm cuêa hoơ – vađ noâ cuông coâ luâc ăöng vui, nhöơn nhõp, luâc thò giöịng nhû chúơ chiïìu, nïn cú höơi coâ thïí hiïịm hoi vúâi möơt söị ngûúđi. Lyâ do úê ăíy coâ thïí lađ khaâc nhau, nhû maêi hoơc hađnh, phíịn ăíịu, lađm viïơc úê núi míịt cín bùìng giúâi tñnh, nhiïìu nûô ñt nam hoùơc ngûúơc laơi; ăiïìu kiïơn lađm viïơc ñt coâ cú höơi giao tiïịp v.v.. nïn chíơm trïî bûúâc vađo thõ trûúđng hön nhín (Hoađng Baâ Thõnh, 2008). Cuöịi cuđng, ăaô lađ ăíìu tû vađo thõ trûúđng thò coâ thađnh cöng, nhûng cuông coâ thíịt baơi (Hoađng Baâ Thõnh, 2007).
Khi tham gia vađo thõ trûúđng hön nhín, möîi ngûúđi ăïìu mang theo nhûông
“nguöìn lûơc” mađ coâ thïí taơo nïn giaâ trõ cho baên thín hoơ trong thõ trûúđng hön nhín. Theo truýìn thöịng, giaâ trõ cuêa möơt nam giúâi lađ cuêa caêi vađ ắa võ xaô höơi cuêa anh ta, cođn giaâ trõ cuêa möơt phuơ nûô ặúơc ăo bùìng veê ăeơp, tuöíi thanh xuín vađ ăùơc biïơt lađ sûơ trinh trùưng cuêa ngûúđi con gaâi, trong ăoâ sûơ trinh trùưng ặúơc xem lađ giaâ trõ quan troơng nhíịt (theo quan niïơm truýìn thöịng). Nïịu ngûúđi con gaâi ăaânh míịt sûơ trinh nguýn thò seô khöng cođn giaâ trõ trong thõ trûúđng hön nhín, vúâi möơt söị dín töơc nïịu cö gaâi khöng cođn trinh tiïịt thò cha hay anh cö gaâi coâ thïí giïịt chïịt cö gaâi vò “danh dûơ gia ằnh”. Nhûông xaô höơi nhû víơy cho thíịy sûơ tađn nhíîn vađ thiïịu nhín vùn cuêa thõ trûúđng hön nhín, ăiïìu nađy víîn cođn trong xaô höơi hiïơn ăaơi, úê möơt vađi núi úê ÍỊn Ăöơ hay
caâc quöịc gia chõu aênh hûúêng cuêa Höìi giaâo (Hoađng Baâ Thõnh, 2008). Nhûng thõ trûúđng hön nhín cuông víơn hađnh vúâi nhûông mong ăúơi khaâc, ăoâ lađ caâc möịi quan hïơ vađ nguöìn lûơc gùưn liïìn vúâi caâ nhín nhû cha meơ, gia ằnh, ắa võ xaô höơi, khaê nùng kiïịm tiïìn, sûơ híịp díîn, míịt cín bùìng giúâi tñnh v.v..
2.1. Thuýịt trao ăöíi xaô höơi
Giaê ắnh nïìn taêng cuêa thuýịt trao ăöíi xaô höơi lađ bíịt kyđ sûơ tûúng taâc xaô höơi nađo giûôa hai ngûúđi ăïìu dûơa trïn sûơ nöî lûơc cuêa möîi caâ nhín ăïí coâ ặúơc nhûông phíìn thûúêng/lúơi ñch töịi ăa vađ chi phñ töịi thiïíu. Vađ caâ nhín chó tiïịp tuơc möịi quan hïơ khi nhíơn ặúơc phíìn thûúêng nhiïìu hún chi phñ. Trong lônh vûơc hön nhín gia ằnh, caâ nhín bûúâc vađo thõ trûúđng hön nhín vúâi nhûông nguöìn lûơc khaâc nhau (tuyđ thuöơc möîi caâ nhín súê hûôu nhiïìu hay ñt) nhû tađi chñnh, víơt chíịt, tađi nùng, hònh thûâc, tuöíi treê, quýìn lûơc v.v.. Theo lyâ thuýịt trao ăöíi, nhûông nguöìn lûơc nađy coâ thïí ặúơc “ăíìu tû kinh doanh” vúâi muơc ăñch cho noâ sinh lúđi nhiïìu hún, töịt hún caâc nguöìn lûơc khaâc mađ caâ nhín khaâc ăang súê hûôu. Tûđ quan ăiïím trao ăöíi xaô höơi, khi mađ cuöơc hön nhín nađo chi phñ nhiïìu hún phíìn thûúêng/lúơi ñch thò híìu hïịt caâc cuöơc hön nhín seô díîn ăïịn ly thín hoùơc ly hön. Búêi vò möơt hoùơc caê hai vúơ chöìng caêm thíịy hoơ khöng coâ ặúơc bíịt cûâ ăiïìu gò tûđ möịi quan hïơ ăoâ. Mùơt khaâc, möơt söị ngûúđi söịng trong caênh hön nhín khöng haơnh phuâc búêi vò phíìn thûúêng dûúđng nhû cín bùìng vúâi chi phñ, nhûng hoơ víîn duy trò búêi vò “ăiïìu ăoâ töịt hún lađ söịng möơt mònh” hoùơc “Töi khöng muöịn lađm con caâi ăau khöí”.
Lúơi ñch hoùơc lúơi nhuíơn töịi ăa: Ăûúơc ắnh nghôa nhû lađ tyê lïơ vïì phíìn thûúêng so vúâi chi phñ cho bíịt cûâ quýịt ắnh/hađnh ăöơng nađo. Vò thïị caâ nhín tñnh toaân húơp lyâ tyê lïơ nađy vúâi tíịt caê moơi khaê nùng lûơa choơn trong möơt hoađn caênh nhíịt ắnh vađ sau ăoâ choơn hađnh ăöơng mađ hoơ cho lađ seô ăem laơi phíìn thûúêng lúân nhíịt hoùơc chi phñ ñt nhíịt.
Cíịp ăöơ so saânh (CL) vađ cíịp ăöơ so saânh ăïí thay ăöíi/lûơa choơn (CL+).
Theo caâc nhađ nghiïn cûâu, coâ hai cíịp ăöơ so saânh mađ caâ nhín coâ thïí lûơa choơn ăïí ăi ăïịn hađnh ăöơng. Cíịp ăöơ so saânh (CL): so saânh caâi mađ nhûông ngûúđi khaâc coâ võ trñ giöịng mònh vađ lađm gò ăïí coâ ặúơc quan hïơ töịt vúâi hoơ.
So saânh ăïí thay ăöíi/lûơa choơn (CL+): so saânh vúâi nhûông ngûúđi khaâc bïn ngoađi võ trñ, hoađn caênh cuêa mònh (D. Klein vađ J. White;1966: 66).
Mùơc duđ coâ nhûông yâ kiïịn phï phaân cho rùìng caâc nhađ lyâ thuýịt trao ăöíi quan tím quaâ mûâc vađo sûơ húơp lyâ cuêa hađnh vi, búêi vò con ngûúđi khöng phaêi luâc nađo cuông tñnh toaân lögic vïì chi phñ vađ lúơi ñch trong tûđng quýịt ắnh.
Nhûng quan ăiïím cuêa thuýịt trao ăöíi víîn ặúơc xem lađ möơt trong nhûông lyâ thuýịt quan troơng trong nghiïn cûâu xaô höơi hoơc vïì hön nhín vađ gia ằnh.
1 6 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 20, sỉ 4, tr. 13-24
2.2. Thuýịt lûơa choơn húơp lyâ hay lađ phín tñch chi phñ – lúơi ñch
Sûơ húơp lyâ (rationality): lađ möơt möơt giaê ắnh cú baên cíìn thiïịt cho sûơ tñnh toaân vïì tyê lïơ cuêa phíìn thûúêng/lúơi ñch so vúâi chi phñ. Tuy nhiïn, giaâ trõ cuêa nhûông phíìn thûúêng nađy biïịn ăöíi theo thúđi gian vađ tuyđ theo hoađn caênh.
Hún nûôa, cíìn thíịy rùìng khöng phaêi tíịt caê caâc phíìn thûúêng coâ giaâ trõ nhû nhau. Vñ duơ: khi ngûúđi ta khaât, thò khöng phaêi tíịt caê caâc ăöì uöịng coâ giaâ trõ nhû nhau vúâi cún khaât. Thïm nûôa, giaâ trõ cuêa phíìn thûúêng coâ thïí giaêm nïịu nhû baơn ăaô coâ nhiïìu vïì noâ (ăaơt töịi ăa lúơi ñch): 1 ăö la vúâi ngûúđi giađu ñt coâ giaâ trõ nïịu so vúâi 1 ăö la cuêa ngûúđi ngheđo, nhû ngûúđi Viïơt Nam víîn noâi
“Möơt miïịng khi ăoâi bùìng möơt goâi khi no”.
Theo G. Becker (1991:82) thò caâc caâ nhín seô quýịt ắnh ăi ăïịn hön nhín hay lađ khöng tuyđ thuöơc hoơ nhíơn thíịy ăiïìu gò coâ lúơi hún: söịng ăöơc thín hay kïịt hön? Ngûúđi ta seô ăi ăïịn quýịt ắnh kïịt hön nïịu lúơi ñch coâ ặúơc tûđ hön nhín nhiïìu hún so vúâi duy trò cuöơc söịng ăöơc thín.
Bïn caơnh hai lyâ thuýịt trïn, cođn coâ thïí ăïì cíơp ăïịn lyâ thuýịt vïì lûơc huât vađ ăííy. Theo ăoâ, ăiïìu kiïơn söịng úê caâc vuđng/quöịc gia phaât triïín taơo nïn lûơc huât, sûâc híịp díîn nhûông ngûúđi muöịn thay ăöíi cuöơc ăúđi, hy voơng hön nhín seô ăem laơi cuöơc söịng töịt hún. Trong khi, nhûông khoâ khùn úê ắa phûúng nhû ăiïìu kiïơn kinh tïị thíịp, cú höơi tòm kiïịm ngûúđi baơn ăúđi lyâ tûúêng ñt, viïơc lađm thiïịu lađ lûơc ăííy nhûông ngûúđi treê tuöíi tòm kiïịm thõ trûúđng hön nhín úê bïn ngoađi.
3. Thõ trûúđng hön nhín úê xaô Ăaơi Húơp: ăùơc ăiïím vađ xu hûúâng
Kïịt hön úê xaô Ăaơi Húơp coâ hai xu hûúâng chñnh: möơt lađ, vúâi nhûông ngûúđi trong nûúâc, vađ hai lađ hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi. Nghiïn cûâu cuêa chuâng töi cho thíịy ăùơc ăiïím quan troơng nhíịt cuêa thõ trûúđng hön nhín úê ăíy lađ nûô thanh niïn coâ xu hûúâng líịy chöìng nûúâc ngoađi, díîn ăïịn ăa söị nam thanh niïn phaêi tòm kiïịm baơn ăúđi ngoađi phaơm vi cuêa xaô. Ăùơc ăiïím nađy, theo caâc nhađ nhín hoơc xaô höơi hay xaô höơi hoơc, coâ thïí goơi lađ xu hûúâng ngoaơi hön.
3.1. Hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi
Ăiïìu 8 (Giaêi thñch tûđ ngûô) cuêa Luíơt Hön nhín vađ Gia ằnh (nùm 2000) coâ ắnh nghôa quan hïơ hön nhín vađ gia ằnh coâ ýịu töị nûúâc ngoađi nhû sau:
“Quan hïơ hön nhín vađ gia ằnh coâ ýịu töị nûúâc ngoađi lađ quan hïơ hön nhín vađ gia ằnh: a) giûôa cöng dín Viïơt Nam vađ ngûúđi nûúâc ngoađi; b) giûôa ngûúđi nûúâc ngoađi vúâi nhau thûúđng truâ taơi Viïơt Nam; c) giûôa cöng dín Viïơt Nam vúâi nhau mađ cùn cûâ ăïí xaâc líơp, thay ăöíi, chíịm dûât quan hïơ ăoâ theo phaâp luíơt nûúâc ngoađi hoùơc tađi saên liïn quan ăïịn quan hïơ ăoâ úê nûúâc ngoađi”.
Baêng 1. Phuơ nûô xaô Ăaơi Húơp líịy chöìng nûúâc ngoađi, giai ăoaơn 1997-2009
(Nguöìn: taâc giaê xûê lyâ laơi tûđ söị liïơu thöịng kï cuêa UBND xaô Ăaơi Húơp) Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 20, sỉ 4, tr. 13-24
1 8
Trong bađi viïịt nađy, chuâng töi xem víịn ăïì hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi úê nghôa thûâ nhíịt cuêa thuíơt ngûô nađy, ăoâ lađ hön nhín “giûôa cöng dín Viïơt Nam vađ ngûúđi nûúâc ngoađi”, vađ cuông giúâi haơn úê phaơm vi heơp hún nûôa lađ phuơ nûô Viïơt Nam líịy chöìng nûúâc ngoađi, chûâ khöng xem xeât khña caơnh nam giúâi Viïơt Nam líịy vúơ nûúâc ngoađi. Thûơc tïị úê xaô Ăaơi Húơp chó coâ phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi chûâ chûa coâ nam giúâi líịy vúơ nûúâc ngoađi. Vò thïị, ăïì cíơp ăïịn hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi úê ăíy chñnh lađ noâi ăïịn hiïơn tûúơng phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi.
Trïn ắa bađn xaô Ăaơi Húơp, hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi khaâ ăa daơng, phuơ nûô úê ăíy líịy chöìng úê nhiïìu nûúâc khaâc nhau, nhû Hoa Kyđ, Nhíơt Baên, Na Uy, Canada, Trung Quöịc,... nhûng nhiïìu nhíịt lađ söị lûúơng phuơ nûô líịy chöìng Ăađi Loan vađ Hađn Quöịc.
Söị liïơu thöịng kï cuêa Uyê ban nhín dín xaô Ăaơi Húơp vïì tònh hònh phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi thïí hiïơn úê baêng 1.
Baêng 1 cho thíịy viïơc phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi úê xaô Ăaơi Húơp khúêi ăíìu tûđ nùm 1997, nhûng thûơc sûơ “phaât triïín” vađ trúê thađnh möơt hiïơn tûúơng xaô höơi kïí tûđ nùm 2003 ăïịn nay, vúâi hai xu hûúâng líịy chöìng Ăađi Loan vađ Hađn Quöịc. Taơi huýơn Kiïịn Thuơy, hai xaô coâ phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi
nhiïìu nhíịt lađ xaô Ăaơi Húơp, thûâ hai lađ xaô Ăoađn Xaâ. Nhû söị liïơu baêng 1 cho thíịy, söị phuơ nûô líịy chöìng Ăađi Loan lađ nhiïìu nhíịt vúâi 487 ngûúđi (chiïịm 67,5% töíng söị phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi), tiïịp theo lađ phuơ nûô líịy chöìng Hađn Quöịc, vúâi 188 ngûúđi (26,1%), cođn laơi caâc nûúâc khaâc chó coâ 46 ngûúđi (6,4%). Nïịu tñnh tûđ nùm 2003 - thúđi gian bùưt ăíìu coâ phuơ nûô úê Ăaơi Húơp líịy chöìng Hađn Quöịc - ăïịn 8 thaâng ăíìu nùm 2009, thò söị phuơ nûô líịy chöìng Hađn Quöịc chiïịm 30,2% töíng söị phuơ nûô úê xaô Ăaơi Húơp líịy chöìng nûúâc ngoađi. Nhûng tûđ nùm 2007, söị phuơ nûô líịy chöìng Ăađi Loan coâ xu hûúâng giaêm vađ gia tùng söị phuơ nûô líịy chöìng Hađn Quöịc. So saânh hai nùm gíìn ăíy, söị phuơ nûô líịy chöìng Hađn Quöịc nhiïìu hún phuơ nûô líịy chöìng Ăađi Loan lađ 2,85 líìn (nùm 2008) vađ 2,36 líìn (8 thaâng ăíìu nùm 2009).
Caê 4 lađng cuêa xaô Ăaơi Húơp ăïìu coâ phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi, tíơp trung nhiïìu nhíịt úê lađng Quíìn Muơc, thûâ hai lađ lađng Ăöng Taâc. Ăíy lađ hai lađng coâ võ trñ tiïịp giaâp biïín, trong thúđi kyđ bao cíịp, ăíy cuông lađ ắa bađn coâ nhiïìu ngûúđi vûúơt biïn traâi pheâp. Ăiïìu nađy gúơi yâ vïì ăùơc ăiïím vùn hoaâ, löịi söịng cuêa nhûông ngû dín, vúâi nghïì nghiïơp nhiïìu may ruêi, nhûng laơi thûúđng coâ tñnh hûúâng ngoaơi, thñch khaâm phaâ vuđng ăíịt múâi vađ coâ ăiïìu kiïơn, phûúng tiïơn ăïí thûơc hiïơn. Phaêi chùng, ăùơc ăiïím cuêa gia ằnh ngû dín cuông lađ möơt ýịu töị thuâc ăííy phuơ nûô kïịt hön vúâi ngûúđi nûúâc ngoađi? Tiïịp theo lađ lađng Viïơt Tiïịn, ñt nhíịt lađ lađng Ăaơi Löơc. Ăa söị phuơ nûô kïịt hön trong ăöơ tuöíi 18 ăïịn 22, möơt söị ñt trong ăöơ tuöíi trïn dûúâi 30. Trong söị 721 trûúđng húơp líịy chöìng nûúâc ngoađi, chó coâ 5 trûúđng húơp (0,6%) lađ líịy chöìng Viïơt kiïìu.
Huýơn Kiïịn Thuyơ coâ 18 xaô, thõ tríịn ăïìu coâ phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi.
Nhû ăaô noâi úê trïn, chó coâ hai xaô coâ phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi nhiïìu nhíịt lađ Ăaơi Húơp vađ Ăoađn Xaâ. Tñnh ăïịn thaâng 9 nùm 2008, caê huýơn coâ 1423 phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi (Höơi phuơ nûô huýơn Kiïịn Thuơy, 2008). Nïịu so saânh söị liïơu tûđ baêng 2 vúâi söị liïơu cuêa caê huýơn thò phuơ nûô Ăaơi Húơp chiïịm 50,7%
söị phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi cuêa caê huýơn Kiïịn Thuơy.
3.2. Hön nhín trong nûúâc
Míịy nùm gíìn ăíy, víịn ăïì kïịt hön cuêa caâc chađng trai úê xaô Ăaơi Húơp ăaô trúê nïn khoâ khùn hún so vúâi trûúâc, coâ nhiïìu lyâ do nhûng möơt nguýn nhín quan troơng lađ búêi con gaâi úê ăíy ăa phíìn ăïìu coâ mong muöịn líịy chöìng nûúâc ngoađi. Nhû phíìn trïn ăaô phín tñch, tûđ nùm 1997 ăïịn 8 thaâng ăíìu nùm 2009, söị lûúơng phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi úê xaô Ăaơi Húơp lïn ăïịn 721 ngûúđi, ăiïìu nađy cuông ăöìng nghôa trong khoaêng thúđi gian ăoâ coâ 721 chađng trai ăïịn ăöơ tuöíi kïịt hön khoâ tòm ặúơc baơn ăúđi úê cuđng xaô. Vò thïị, ăïịn tuöíi kïịt hön, chađng trai nađo khöng tòm ặúơc baơn ăúđi cuđng xaô thò phaêi tòm kiïịm úê núi khaâc, noâi theo ngön ngûô cuêa dín gian lađ líịy vúơ thiïn haơ (xem baêng 2).
Baêng 2. Tònh hònh líịy vúơ cuêa nam giúâi Ăaơi Húơp theo khu vûơc ắa lyâ, giai ăoaơn 2007-2009
(Nguöìn: taâc giaê thöịng kï vađ xûê lyâ trïn cú súê Söí ăùng kyâ kïịt hön cuêa xaô Ăaơi Húơp) Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 20, sỉ 4, tr. 13-24
2 0
Baêng 2 cho thíịy thûơc traơng líịy vúơ khaâc xaô cuêa nam giúâi úê Ăaơi Húơp, theo ăoâ söị nam giúâi ăïịn tuöíi xíy dûơng gia ằnh líịy ặúơc vúơ úê cuđng xaô dao ăöơng trong khoaêng tûđ 32% (nùm 2007) ăïịn 50% (nùm 2008) vađ 20% (8 thaâng ăíìu nùm 2009). Tûđ nùm 2007 ăïịn thaâng 8 nùm 2009, trong söị 277 nam giúâi ăùng kyâ kïịt hön, chó coâ 31,4% líịy vúơ cuđng xaô, cođn laơi 27,7% líịy vúơ khaâc xaô; 24,5% líịy vúơ khaâc quíơn/huýơn vađ 19,8% líịy vúơ khaâc tónh.
Nhû víơy, tûđ nùm 2007 ăïịn nay coâ gíìn 70% nùm giúâi úê xaô Ăaơi Húơp vò nhûông lyâ do khaâc nhau, líịy vúơ ngoađi xaô. Söị liïơu 8 thaâng ăíìu nùm cho thíịy trong söị 105 trûúđng húơp xaâc nhíơn ăöơc thín ăïí lađm thuê tuơc kïịt hön, thò söị kïịt hön trong nûúâc chó coâ 14 trûúđng húơp (13,3%) mađ thöi.
Vúâi nhûông nam giúâi líịy vúơ khaâc xaô trong huýơn Kiïịn Thuơy, söị liïơu ăùng kyâ kïịt hön cho thíịy ăa söị lađ líịy vúơ úê caâc xaô giaâp ranh, nhû xaô Tuâ Sún, Ăoađn Xaâ, Nguô Phuâc. Caâc trûúđng húơp líịy vúơ khaâc huýơn, tíơp trung vađo caâc huýơn: An Laôo, Thuyê Nguýn, Vônh Baêo, vađ caâc quíơn Ăöì Sún, An Dûúng (Tp. Haêi Phođng). Cođn nhûông trûúđng húơp líịy vúơ khaâc tónh thò khaâ ăa daơng: tûđ ắa phûúng thuöơc vuđng phña bùưc nhû Lao Cai, Tuýn Quang, Laơng Sún, Phuâ Thoơ, Bùưc Kaơn ăïịn caâc tónh vuđng ăöìng bùìng söng Höìng nhû: Bùưc Giang, Haêi Dûúng, Nam Ăõnh, Thaâi Bònh, Hûng Yïn, Hađ Tíy (cuô) ăïịn Thanh Hoaâ, Nghïơ An vađ Quaêng Nam.
Möơt khi thõ trûúđng hön nhín ắa phûúng trúê nïn khoâ khùn do sûơ khan hiïịm nûô giúâi trong ăöơ tuöíi kïịt hön, thò nam giúâi phaêi tòm kiïịm baơn ăúđi úê núi khaâc. Ăíy lađ quy luíơt tíịt ýịu trong hön nhín vađ gia ằnh, nhíịt lađ vúâi vùn hoaâ Viïơt Nam, ăùơc biïơt lađ úê caâc vuđng nöng thön ngûúđi dín cođn chûa quen vúâi caâch lûơa choơn löịi söịng ăöơc thín. Xem xeât böịi caênh thõ trûúđng hön nhín úê xaô Ăaơi Húơp, chuâng ta khöng thïí loaơi trûđ caâc ýịu töị di cû, höơi nhíơp
trong phaât triïín kinh tïị cuông goâp phíìn thuâc ăííy sûơ kïịt hön ngoađi cöơng ăöìng. Tuy nhiïn, möơt ăiïím ăaâng chuâ yâ rùìng, mùơc duđ Ăaơi Húơp lađ möơt xaô kinh tïị phaât triïín maơnh nhíịt huýơn Kiïịn Thuơy, nhûng trïn ắa bađn cuêa xaô khöng coâ möơt xñ nghiïơp, doanh nghiïơp nađo, vađ xaô cuông khöng coâ nhađ nghó, khaâch saơn, nhađ hađng. Vò thïị, khöng coâ lao ăöơng di cû tûđ núi khaâc ăïịn Ăaơi Húơp khiïịn cho nam giúâi ăïịn ăöơ tuöíi kïịt hön phaêi tòm kiïịm ăöịi taâc úê caâc ắa phûúng lín cíơn, cuđng huýơn khaâc xaô, khaâc quíơn, huýơn vađ caê phuơ nûô thuöơc caâc tónh khaâc nhau. Söị liïơu thöịng kï cuêa chuâng töi cho thíịy, tûđ nùm 2007 ăïịn thaâng 8 nùm 2009, nam giúâi xaô Ăaơi Húơp líịy vúơ tûđ 22 tónh, thađnh phöị tûđ Quaêng Nam ra ăïịn Lađo Cai, Tuýn Quang, Laơng Sún. Con söị nađy chiïịm 34,9% söị tónh, thađnh phöị hiïơn coâ trïn phaơm vi caê nûúâc. Ăûúơc biïịt, nhûông nùm trûúâc cođn coâ möơt söị cùơp kïịt hön líịy vúơ tûđ caâc tónh miïìn Nam, vò thïị, söị lûúơng caâc ắa phûúng coâ phuơ nûô vïì lađm díu úê xaô Ăaơi Húơp chùưc chûa dûđng úê con söị trïn.
3.3. Möịi liïn hïơ giûôa hön nhín trong nûúâc vađ hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi
Ăïí ăi ăïịn khùỉng ắnh vïì möịi liïn hïơ maơnh hay ýịu giûôa xu hûúâng líịy chöìng nûúâc ngoađi cuêa phuơ nûô vađ líịy vúơ thiïn haơ cuêa nam giúâi Ăaơi Húơp, cíìn coâ nhûông nghiïn cûâu tiïịp theo. Tuy nhiïn, tûđ nhûông phaât hiïơn ban ăíìu, dûơa trïn söị liïơu thöịng kï vađ phoêng víịn síu mađ chuâng töi coâ ặúơc, cuông coâ thïí chó ra möịi liïn hïơ nađy.
Baêng 3 cho thíịy söị nam giúâi líịy vúơ lađ ngûúđi cuđng xaô chó bùìng 45,7%
söị nam giúâi líịy vúơ thiïn haơ, noâi caâch khaâc cûâ 1 nam giúâi líịy vúơ cuđng xaô thò coâ 2 nam giúâi líịy vúơ ngoađi xaô. Trong khi ăoâ, söị phuơ nûô líịy chöìng cuđng xaô chó bùìng 35,2% söị phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi, nghôa lađ söị phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi nhiïìu gíịp gíìn ba líìn söị phuơ nûô líịy chöìng trong xaô. Nhû möơt quy luíơt tíịt ýịu, khi mađ söị ăöịi tûúơng kïịt hön úê ắa bađn giaêm maơnh, thò nam giúâi phaêi tòm kiïịm baơn ăúđi úê núi khaâc. Giaê ắnh rùìng, nïịu khöng coâ “lađn soâng” líịy chöìng nûúâc ngoađi thò nam giúâi úê Ăaơi Húơp ăïịn ăöơ tuöíi xíy dûơng gia ằnh chùưc seô khöng coâ xu hûúâng líịy vúơ thiïn haơ nhiïìu nhû víơy. Roô rađng, thõ trûúđng hön nhín úê Ăaơi Húơp trúê nïn khan hiïịm ăöịi vúâi nam giúâi, trong khi phíìn lúân phuơ nûô úê ăíy laơi hûúâng ăïịn möơt thõ trûúđng hön nhín xa hún: nûúâc ngoađi, mađ cuơ thïí lađ hai nûúâc Ăađi Loan vađ Hađn Quöịc. Ăoâ lađ chûa kïí trong söị phuơ nûô líịy chöìng trong nûúâc, möơt söị laơi líịy chöìng thiïn haơ, khiïịn cho sûơ khan hiïịm phuơ nûô úê Ăaơi Húơp laơi cađng trúê nïn khan hiïịm hún.
Nhíơn ắnh vïì hiïơn tûúơng líịy chöìng nûúâc ngoađi taâc ăöơng ăïịn cú höơi kïịt hön cuêa nam giúâi, bñ thû Ăaêng uyê xaô Ăaơi Húơp cho rùìng “Híơu quaê lađ hiïơn nay tònh traơng khan hiïịm phuơ nûô úê ăöơ tuöíi kïịt hön, nam giúâi ăïịn tuöíi kïịt
Baêng 3. So saânh líịy chöìng nûúâc ngoađi vađ líịy vúơ thiïn haơ úê Ăaơi Húơp, 2007-2009
(Nguöìn: taâc giaê thöịng kï vađ xûê lyâ trïn cú súê Söí ăùng kyâ kïịt hön cuêa xaô Ăaơi Húơp) Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 20, sỉ 4, tr. 13-24
2 2
hön phaêi ăi líịy vúơ xa khaâc ắa phûúng vađ khoâ líịy vúơ. Cuđng vúâi viïơc sinh ăeê chïnh lïơch vïì giúâi tñnh, chùưc chùưn lađ seô coâ söị nam giúâi khöng líịy ặúơc vúơ trong nhûông nùm túâi”. Taơi ắa phûúng nađy, giúđ ăíy nhûông gia ằnh coâ con trai ăïịn ăöơ tuöíi líịy vúơ cuông canh caânh nöîi lo, nhû lúđi möơt ngûúđi meơ coâ ba con trai tuöíi ngoađi hai mûúi: “Nhađ töi coâ 3 cíơu con trai 27, 25 vađ 23 tuöíi. Chûa cíơu nađo ýu ặúng gò caê. Töi cuông mong chuâng noâ líịy vúơ lùưm röìi. Töi cuông muöịn caâc con töi líịy vúơ lađng. Vò líịy vúơ lađng cuông ăún giaên mađ con nhađ töi ặâa nađo cuông cao to, ăeơp trai. Chùỉng ai laơi muöịn cho con líịy vúơ xa caê. Vò líịy vúơ gíìn cuông ñt töịn keâm hún. Nhûông ngûúđi coâ con trai thò cuông lo lùưng nhû töi. Chùưc bíy giúđ chuâng muöịn líịy vúơ thò phaêi sang xaô khaâc hoùơc ăi xa hún múâi líịy ặúơc vúơ” (Nûô, 52 tuöíi, hoơc víịn lúâp 7, nghïì ăan lûúâi).
Trong böịi caênh hiïơn nay vađ khoaêng nùm, mûúđi nùm tiïịp theo, theo dûơ baâo cuêa chuâng töi, xu hûúâng phuơ nûô Ăaơi Húơp líịy chöìng nûúâc ngoađi víîn khöng giaêm, vađ do víơy, nam giúâi úê Ăaơi Húơp tiïịp tuơc gùơp nhûông khoâ khùn trong quaâ trònh tòm kiïịm baơn ăúđi. Do thõ trûúđng hön nhín trong xaô “cung”
ñt hún “cíìu”, nïn nam giúâi úê ăíy seô phaêi tòm kiïịm vúơ úê nhûông núi khaâc ngoađi phaơm vi cuêa xaô, kïí caê caâc tónh trïn phaơm vi caê nûúâc.
4. Bađn luíơn
Trïn ăíy lađ nhûông phín tñch bûúâc ăíìu vïì ăùơc ăiïím vađ xu hûúâng cuêa thõ trûúđng hön nhín úê Ăaơi Húơp, möơt xaô vuđng ven biïín thuöơc huýơn Kiïịn Thuơy, Tp. Haêi Phođng. Taâc ăöơng tñch cûơc cuêa hiïơn tûúơng hön nhín ăa vùn hoaâ (líịy vúơ thiïn haơ, líịy chöìng nûúâc ngoađi) dïî nhíơn thíịy nhíịt lađ taơo nïn sûơ giao thoa vùn hoaâ, vađ goâp phíìn níng cao chíịt lûúơng cuöơc söịng (phuơ nûô
líịy chöìng nûúâc ngoađi gûêi tiïìn vïì cho gia ằnh sùưm sûêa, xíy nhađ...).
Theo chuâng töi, cíìn coâ nhûông nghiïn cûâu tiïịp theo xung quanh víịn ăïì hön nhín, gia ằnh úê núi nađy tûđ caâch tiïịp cíơn thõ trûúđng hön nhín. Tuy víơy, cuông coâ thïí bađn luíơn möơt vađi yâ sau ăíy.
Möơt lađ, hön nhín trong böịi caênh ăa vùn hoaâ vađ höơi nhíơp quöịc tïị diïîn ra khaâ roô neât úê möơt xaô vuđng ven biïín. Sûơ ăa vùn hoaâ nađy khöng chó thïí hiïơn úê hön nhín trong nûúâc (nam giúâi líịy vúơ tûđ 22 tónh, thađnh phöị) mađ caê hön nhín quöịc tïị (phuơ nûô Ăaơi Húơp líịy chöìng úê 12 quöịc gia thuöơc caâc chíu AÂ, Íu vađ Bùưc Myô, trong ăoâ nhiïìu nhíịt lađ Ăađi Loan vađ Hađn Quöịc).
Hai lađ, hön nhín trong böịi caênh ăa vùn hoaâ lađ möơt xu thïị tíịt ýịu, diïîn ra dûúâi taâc ăöơng cuêa nhiïìu ýịu töị kinh tïị, vùn hoaâ, xaô höơi cuông nhû sûơ biïịn ăöíi quan niïơm, giaâ trõ, chuíín mûơc truýìn thöịng vïì hön nhín vađ gia ằnh. Ngùn chùơn, cíịm ăoaân hiïơn tûúơng nađy lađ viïơc lađm thiïịu tñnh khaê thi, duy yâ chñ vađ vi phaơm quýìn tûơ do kïịt hön.
Ba lađ, tiïịp cíơn lyâ thuýịt vïì thõ trûúđng hön nhín, tûđ trûúđng húơp nghiïn cûâu trïn ăíy coâ thïí thíịy taâc ăöơng cuêa sûơ khan hiïịm phuơ nûô ăïịn quy luíơt cung - cíìu trong viïơc tòm kiïịm baơn ăúđi cuêa nam giúâi. Ăíy coâ thïí coi lađ möơt thaâch thûâc lúân ăöịi vúâi nhûông chađng trai ăang bûúâc vađo tuöíi trûúêng thađnh, coâ yâ ắnh tòm kiïịm baơn ăúđi ngay trïn qú hûúng mònh. Sûơ thaâch thûâc nađy seô cađng gia tùng trong böịi caênh míịt cín bùìng giúâi tñnh khi sinh úê Viïơt Nam. Theo caâc chuýn gia dín söị Liïn húơp quöịc “sûơ chïnh lïơch tuýơt ăöịi giûôa quy mö dín söị nam vađ nûô úê Viïơt Nam vađo nùm 2050 seô khoaêng 2,3 ăïịn 4,5 triïơu ngûúđi” (UNFPA, 2009: 46).
Böịn lađ, thûơc tïị trïn ăíy taơo nïn sûâc eâp ăöịi vúâi nam thanh niïn vađ nhûông cha meơ coâ con trai ăïịn tuöíi trûúêng thađnh vúâi nöîi lo con trai khoâ líịy vúơ. Sûơ khan hiïịm cö díu cođn díîn ăïịn nhûông hïơ luơy xaô höơi khaâc, coâ thïí díîn ăïịn sûơ “caơnh tranh” hay giađnh giíơt giûôa nhûông nam giúâi trong quaâ trònh tòm kiïịm baơn ăúđi. Ăiïìu nađy ríịt coâ thïí xaêy ra nhûông xö xaât, baơo lûơc vađ phaơm töơi vò baơn gaâi.
Nùm lađ, diïîn biïịn cuêa thõ trûúđng hön nhín úê xaô Ăaơi Húơp seô taơo nïn nhûông gia ằnh ăa vùn hoaâ. Ăoâ lađ sûơ kïịt húơp giûôa caâc tiïíu vùn hoaâ (hön nhín trong nûúâc, líịy vúơ líịy chöìng úê caâc ắa phûúng khaâc nhau) hoùơc sûơ kïịt húơp giûôa caâc nïìn vùn hoaâ (hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi). Vúâi nhûông gia ằnh “ăa vùn hoaâ” theo nghôa nađy, thò ríịt coâ thïí díîn ăïịn nhûông xung ăöơt do sûơ khaâc biïơt vïì tiïíu vùn hoaâ giûôa caâc vuđng, miïìn, dín töơc (vúâi trûúđng húơp hön nhín trong nûúâc) hoùơc do ngön ngûô bíịt ăöìng, xa laơ vïì phong tuơc, tíơp quaân, löịi söịng (vúâi trûúđng húơp hön nhín coâ ýịu töị nûúâc ngoađi). Ăiïìu nađy coâ thïí lađm tùng nguy cú bíịt hoađ, míu thuíîn trong ăúđi
söịng vúơ chöìng, giûôa caâc thađnh viïn gia ằnh, díîn ăïịn baơo lûơc gia ằnh, ly hön, víịn ăïì con lai trúê vïì Viïơt Nam vađ nhûông khoâ khùn trong cuöơc söịng vađ hoơc tíơp cuêa nhûông treê em lai v.v..
Saâu lađ, trûúâc hiïơn tûúơng nhûông phuơ nûô líịy chöìng nûúâc ngoađi gûêi tiïìn vïì cho gia ằnh sùưm sûêa tiïơn nghi, xíy dûơng nhađ cûêa, taơo nïn nhûông “phöị múâi”, “lađng Kiïìu”, nhiïìu gia ằnh coâ con gaâi ăïìu mong muöịn coâ chađng rïí ngoaơi quöịc. Vađ hoơ ăang “ăíìu tû” cho con gaâi nhû caâc cö gaâi khöng phaêi lao ăöơng, hoơc dúê dang hoùơc hïịt trung hoơc phöí thöng lađ chó viïơc chúi, ùn mùơc ăeơp, hoơc níịu ùn vađ hoơc tiïịng Hađn Quöịc hay Ăađi Loan ăïí tòm kiïịm chöìng nûúâc ngoađi. Ăiïìu nađy díîn ăïịn xu hûúâng caâc cö gaâi treê úê ăíy ăïìu nuöi “giíịc mú ăöíi ăúđi” bùìng con ặúđng kïịt hön vúâi ngûúđi nûúâc ngoađi, cho duđ con ặúđng hön nhín “xa vaơn dùơm” chûa biïịt may ruêi ra sao.n
Tađi liïơu tham khaêo
David W. Pearce. 1999. Tûđ ăiïín kinh tïị hoơc hiïơn ăaơi. Nxb. Chñnh trõ Quöịc gia - Ăaơi hoơc Kinh tïị Quöịc dín, Hađ Nöơi.
Gary S. Becker. 1991. A Treatise on the Family; Harvard University Press.
Höơi Phuơ nûô huýơn Kiïịn Thuơy. 2008. Baâo caâo Töíng söị Phuơ nûô kïịt hön nûúâc ngoađi ăïịn thaâng 9/2008.
Hoađng Baâ Thõnh. 2007. “Nhín vuơ ly hön 1000 tyê – Nghô vïì thõ trûúđng hön nhín úê Viïơt Nam”. Baâo Tuöíi treê cuöịi tuíìn, söị 12, ngađy 1.4.2007.
Hoađng Baâ Thõnh. 2008.“Thõ trûúđng hön nhín - Möơt vađi caâch tiïịp cíơn lyâ thuýịt”.
Taơp chñ Xaô höơi hoơc, söị 2.
Hoađng Baâ Thõnh. 2008b. “Míịt cín bùìng giúâi tñnh trong dín söị vađ nhûông hïơ luyơ xaô höơi” Taơp chñ Nöng thön múâi,kyđ 1 thaâng 11/2008.
Hoađng Baâ Thõnh. 2009.Thûơc traơng phuơ nûô Viïơt Nam líịy chöìng Hađn Quöịc. Ăïì tađi nghiïn cûâu – Trung tím Höî trúơ Nghiïn cûâu Chíu AÂ vađ Quyô giaâo duơc cao hoơc Hađn Quöịc (Ăaơi hoơc Quöịc gia Hađ Nöơi) 2009-2010.
Luíơt Hön nhín vađ Gia ằnh nùm 2000. 2000. Nxb. Chñnh trõ Quöịc gia, Hađ Nöơi.
Robert C. Guell. 2008. Issues in Economics Today, 4thEdition, McGraw – Hill Companies, Inc.
UNFPA. 2009. Recent change in the Sex ratio at birth in Viet Nam – A Review of Evidence; Hanoi, August 2009.Uyê ban nhín dín xaô Ăaơi Húơp. 2009.Söí ăùng kyâ kïịt hön.
Uyê ban nhín dín xaô Ăaơi Húơp. 2008a. Baâo caâo Thûơc hiïơn nhiïơm vuơ kinh tïị - xaô höơi, quöịc phođng- an ninh nùm 2008 vađ Nhiïơm vuơ, giaêi phaâp thûơc hiïơn nùm 2009.
Uyê ban nhín dín xaô Ăaơi Húơp. 2008b. Söí ăùng kyâ kïịt hön.
Uyê ban nhín dín xaô Ăaơi Húơp. 2009. Danh saâch phuơ nûô kïịt hön vúâi ngûúđi nûúâc ngoađi, 1997- 8/ 2009.
2 4 Nghiªn cøu Gia ®×nh vµ Giíi. QuyÓn 20, sỉ 4, tr. 13-24
