KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong các ví dụ sau, câu nào không sử dụng biện pháp ẩn dụ?
a) Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
b) Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng
c)
Áo nâu liền mới áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên
d)
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một Mặt trời trong lăng rất đỏ.
I. Hoán dụ là gì?
Tiết 101: HOÁN DỤ
1.Tìm hiểu VD
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
- Áo nâu - Áo xanh
Người nông dân.
Người công nhân.
(Sự vật)
- Nông thôn - Thị thành
Người sống ở nông thôn.
Người sống ở thành thị.
(Vật chứa đựng) (Vật bị chứa đựng) (Dấu hiệu)
có quan hệ gần gũi
có quan hệ gần gũi
Cách diễn đạt của tác giả Tố Hữu Cách diễn đạt bình thường
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên
“Tất cả “Tất cả nông dân, công nhân, người sống ở nông thôn, người sống ở thị thành đều đứng lên.” đều đứng lên.”
Cách nói ngắn gọn, giàu sức
gợi hình, gợi cảm . Thông báo sự việc.
So sánh 2 cách diễn đạt sau và rút ra nhận xét ?
I. Hoán dụ là gì?
Hoán dụ là …………. sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có ………. với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt .
HOÁN DỤ
gọi tên
quan hệ gần gũi
Ví dụ:
Những tà áo dài tung bay xuống phố.
Những cô gái Việt Nam 1. Tìm hiểu VD
2. Nhận xét
HOÁN DỤ
III. Luyện tập:
*Bài 1/tr84: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu sau:
a) Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
( Hồ Chí Minh ) b) Vì lợi ích mười năm phải trồng cây ,
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
( Hồ Chí Minh ) c) Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
( Tố Hữu) d) Vì sao? Trái Đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh
Câu Phép hoán dụ a
b
Người dân ở nông thôn.
Làng xóm ta
Mười năm Thời gian trước mắt
Trăm năm Thời gian lâu dài
Câu Phép hoán dụ
c d
Người Việt Bắc Áo chàm
Trái đất Nhân loại
HOÁN DỤ III. Luyện tập:
*Bài 2/tr 84: So sánh ẩn dụ và hoán dụ. Cho ví dụ :
-
Giống nhau :Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác. Tăng sức gợi hình gợi
cảm cho sự diễn đạt.
Hoán dụ
Dựa vào quan hệ tương cận ( gần gũi )
Dựa vào quan hệ tương đồng ( nét giống nhau )
Ẩn dụ Khác nhau
- Ví dụ:
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
- Ví dụ:
Người cha mái tóc bạc.
( Minh Huệ)
Bài 3: Tìm và phân tích phép hoán dụ trong những câu sau
a. Không có kính, rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước, Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
(Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật) b. Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
(Đồng chí – Chính Hữu)
c.Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
(Viếng lăng Bác – Viễn Phương)
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
* Học bài :
- Nắm chắc khái niệm hoán dụ.
- Làm bài tập 3 viết chính tả.
- Viết đoạn văn có sử dụng hoán dụ.
* Soạn bài : “Tập làm thơ bốn chữ-Thi làm thơ năm chữ”
- Luật làm thơ 4 chữ, 5 chữ
- Chuẩn bị một bài thơ 4 chữ, 5 chữ
