http://phusp.tk
NGỮ VĂN 6
HOÁN DỤ
TIẾT 102:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
(Tố Hữu)
Ví dụ:
Áo nâu
Áo xanh
Chỉ người nông dân
Chỉ người công nhân
Áo và
người có quan hệ gần gũi
Nông thôn
Thị thành
Những người sống ở nông thôn Những người sống
ở thành phố
Nơi sống và người sống có quan hệ gần gũi.
Vật chứa đựng Vật bị chứa đựng Đặc điểm,
tính chất
Sự vật có đặc
điểm, tính chất
CÁCH DIỄN ĐẠT CỦA TÁC GIẢ TỐ HỮU
CÁCH DIỄN ĐẠT BÌNH THƯỜNG
Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
(Tố Hữu)
“ “ Tất cả nông dân ở nông Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở
thôn và công nhân ở
thành phố đều đứng lên.
thành phố đều đứng lên. ” ”
Cách nói ngắn gọn, tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
Thông báo sự kiện,
không có giá trị biểu cảm.
*Ghi nhớ :
Hoán dụ là gọi tên sự vật
hiện tượng, khái niệm bằng tên
của một sự vật, hiện tượng, khái
niệm khác có quan hệ gần gũi với
nó nhằm tăng sức gợi hình gợi
cảm cho sự diễn đạt .
Ví dụ:
a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cùng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông) b. Một cây làm chẳng lên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
(Ca dao) c. Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu Gặp nhau Hàng Bè.
(Tố Hữu)
CÂU HỎI THẢO LUẬN
- Bàn 1,2: Tìm hiểu ví dụ a
Em hiểu từ bàn tay như thế nào?
Giữa bàn tay với sự vật mà nó biểu thị có quan hệ gì?
- Bàn 3,4: Tìm hiểu ví dụ b
Em hiểu từ một và ba như thế nào?
Giữa một và ba với số lượng mà nó biểu thị có quan hệ gì?
- Bàn 5,6: Tìm hiểu ví dụ c
Em hiểu từ đổ máu như thế nào?
Giữa đổ máu với hiện tượng mà nó biểu thị có quan hệ gì?
Bàn tay Chỉ người lao động
Một Chỉ số ít
Ba Chỉ số nhiều
Đổ máu Chiến tranh
Nông thôn, thị thành
Chỉ những người sống ở nông thôn, thành thị
Lấy bộ phận để chỉ toàn thể
Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
Lấy dấu hiệu của hiện tượng để gọi hiện tượng
Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
b) Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
( Ca dao )
d) Áo nâu liền với áo xanh
Nông dân cùng với thị thành đứng lên.
( Tố Hữu )
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông )
c) Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về ( Tố Hữu )
Lấy vật chứa Lấy vật chứa đựng để gọi vật đựng để gọi vật bị chứa đựng bị chứa đựng Lấy dấu hiệu Lấy dấu hiệu của hiện tượng của hiện tượng để gọi hiện để gọi hiện tượng
tượng
Lấy cái cụ thể Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu để gọi cái trừu tượng.
tượng.
Lấy một bộ phận
Lấy một bộ phận
để gọi toàn thể
để gọi toàn thể
Ghi nhớ:
Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là : Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là : - Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ;
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ;
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa - Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa
đựng ; đựng ;
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật ; - Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật ;
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
Bài 1 (sgk/84)
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì a. Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm
đói rách. Làng xóm ta ngày nay bón mùa nhộ nhịp cảnh làm ăn tập thể.
(Hồ Chí Minh) b. Vì lợi ích mười năm phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
(Hồ chí Minh) c. Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu) d. Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người: Hồ chí Minh
(Tố Hữu)
1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .
a) Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
( Hồ Chí Minh )
Làng xóm
Làng xóm
Làng xóm
chỉ người nông dân.
vật bị chứa đựng.
vật chứa đựng
Quan hệ
II - LUYỆN TẬP
II - LUYỆN TẬP
1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .
b) Vì lợi ích mười năm phải trồng cây , Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
( Hồ Chí Minh )
II - LUYỆN TẬP II - LUYỆN TẬP
mười năm : trăm năm
Mười năm Trăm năm
thời gian trước mắt thời gian lâu dài.
Quan
hệ cái cụ thể cái trừu tượng
1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .
c) Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
( Tố Hữu)
sự vật.
Áo chàm
Áo chàm người dân Việt Bắc.
Quan hệ dấu hiệu của sự vật
II - LUYỆN TẬP
II - LUYỆN TẬP
1. Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .
d) Vì sao? Trái đất nặng ân tình Nhắc mãi tên người: Hồ Chí Minh
(Tố Hữu)
vật bị chứa đựng Trái đất
Trái đất nhân loại
Quan hệ Vật chứa đựng
II - LUYỆN TẬP
II - LUYỆN TẬP
- Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác.
- Đều có bốn kiểu.
2. So sánh hoán dụ với ẩn dụ :
Ẩn dụ Hoán dụ
GIỐNG NHAU
KHÁC NHAU
VÍ DỤ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
- Gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên sự vật, hiện tượng khác;
- Có tác dụng tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diến đạt Dựa vào quan hệ tương đồng
(giống nhau)
Dựa vào quan hệ tương cận (gần gũi)
Cụ thể:
- Hình thức
- Cách thức thực hiện - Phẩm chất
- Chuyển đổi cảm giác
Cụ thể:
- Bộ phận - toàn thể
- Vật chứa đựng -vật bị chứa đựng
- Dấu hiệu của sự vật - sự vật - Cụ thể - trừu tượng
Em đã sống bởi vì em đã thắng Cả nước bên em quanh giường nệm trắng.
1
14
Điền từ còn thiếu vào dấu …để hoàn chỉnh đoạn khái niệm Hoán dụ sau đây ?
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiên tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ … với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
gần gũi
2
15
Hãy kể các kiểu hoán dụ thường gặp?
Có 4 kiểu hoán dụ là : - Lấy một bộ phận để gọi toàn thể;
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể;
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng;
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng;
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật;
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật;
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
3
Kể tên các biện pháp tu từ đã học ở kì II lớp 6
- So sánh - Nhân hóa - Ẩn dụ
- Hoán dụ
Kể tên các biện pháp tu từ đã học ở kì II lớp 6
- So sánh - Nhân hóa - Ẩn dụ
- Hoán dụ
18
4
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ nào ?
Em đã sống bởi vì em đã thắng
Cả nước bên em, quanh giường nệm trắng.
(Tố Hữu)
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ nào ?
Em đã sống bởi vì em đã thắng
Cả nước bên em, quanh giường nệm trắng.
(Tố Hữu)
17
Cả nước những người sống trên đất nước ta.
Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng
5
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ nào ?
Mồ hôi mà đổ xuống đồng
Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương.
(Ca dao)
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ nào ?
Mồ hôi mà đổ xuống đồng
Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương.
(Ca dao)
Mồ hôi chỉ sự lao động nặng nhọc, vất vả
Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật .
