Tuần 27 Tiết : 101
TV:
HOÁN DỤ
A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh
- Nắm vững khái niệm hoán dụ, phân biệt hoán dụ với ẩn dụ và các kiểu hoán dụ.
- Luyện kĩ năng phân tích được giá trị biểu cảm của phép hoán dụ.
B. Kiểm tra bài cũ: Hãy tìm ẩn dụ trong câu ca dao sau và nêu ý nghĩa cảu ẩn dụ đó?
Con cò ăn bãi rau răm
Đắng cay chịu vậy, đãi đằng cùng ai?
C. Bài mới:
Hoạt động của thầy Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm
về ẩn dụ
I. Thế nào là hoán dụ:
- Em thấy "áo nâu" và "áo xanh"
trong VD gợi cho em liên tưởng tới những ai?
- Giữa áo nâu với nông thôn, áo xanh với thành thị có mối liên hệ gì?
- So sánh cách diễn đạt của VD với cách diễn đạt: "Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở các thành phố đều đứng lên"?
- GV chốt: Từ áo nâu và áo xanh làm ta liên tưởng tới những người nông dân và công nhân. Vì nông dân thường mặc áo nhuộm màu nâu; công nhân đi làm thường hay mặc quần áo bảo hộ màu xanh.
Cách viết như vậy người ta đã sử dụng phép tu từ hoán dụ.
-Em hiểu thế nào là hoán dụ?
- Cho HS đọc ghi nhớ
1. Tìm hiểu VD: SGK - Tr 82
- "áo nâu" và "áo xanh" liên tưởng tới những người nông dân và công nhân.
- áo nâu - nông thôn Quan hệ đi đôimvới nhau. Nói X là nghĩ dến Y.
- áo xanh - thành thị VD:
+ Đầu xanh - tuổi tẻ + Đầu bạc - tuổi già + Mày râu - đàn ông + Má hồng - đàn bà
mối quan hệ khách quan tất yếu nó khác cơ bản quan hề ẩn dụ (sóng ngầm).
* So sánh: - Cách diễn đạt trong thơ Tố Hữu có giá tgị biểu cảm.
- Cách diễn đạt của câu văn xuôi chỉ thông bváo sự kiện, không có giả trị biểu cảm.
2. Ghi nhớ: SGK - TR 82
Hoạt động 2: Giảm tải HS tự nghiên cứu
II. Các kiểu hoán dụ:
- Bàn tay gợi cho em liên tưởng dến sự vật nào?
- Đó là mối quan hệ gì?
- "Một" và "Ba " gợi cho em liên tưởng tới cái gì?
- Mối quan hệ giữa chúng như thế nào?
- "Đổ máu" gợi cho em liên tưởng tới sự kiệngì?
- Mối quan hệ giữa nhúng như thế nào?
- Xác định và chỉ rõ mối quan hệ của phép hoán dụ trong VD d ? - Có mấy kiểu hoán dụ?
- GV cho HS đọc lại ghi nhớ
1. Tìm hiểu VD:
a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm b. Một cây làm chẳng lên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao c.
Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau hàng Bè
d. Em đã sống bởi vì em đã thắng!
Cả nước bbên em, quanh giường nệm trắng, Hát cho em nghe như tiếng mẹ ngày xưa, Sông Thu Bồn giọng hát đò đưa...
(Tố Hữu)
* Nhận xét:
a. Bàn tay: Bộ phận cơ thẩ nhười, công cụ đặc biệt để LĐ (khả năng sáng tạo của sức LĐ).
- Quan hệ: bộ phận và toàn thể.
b. Một và ba: số lượng ít và nhiều.
- Quan hệ: số lượng cụ thể và số lượng vô hạn.
c. Đổ máu: Sự kiện khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 ở thành phố Huế.
- Quan hệ dấu hiệu đặc trưng của sự kiện, sự việc và bản thân sự kiện, sự việc.
d. Phép hoán dụ: Cả nước - Quan hệ: Vật chứa (Cả nước)
- Và vật được chứa (Nhân dân VN) sống trên đất nước VN.
2. Ghi nhớ: SGK - tr 83
Hoạt động 3: III. Luyện tập:
- GV hướng dẫn HS làm bài tập - HS đọc bài tập
- Mỗi HS làm một câu
D. Hướng dẫn học tập:
- Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập1,2/sgk
