PDF Nâng Cao Chất Lượng, Hiệu Quả Giáo Dục Lý Tưởng Cách Mạng Cho Thanh Niên

ĐÀO TẠO - BỔI DƯỠNG CÁN BỘ

57

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN

•

★PGS, TS NGUYỀN VÀN LÝ Học viện Chính trị khu vực III

• Tóm tắt: Thường xuyên chăm lo giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là quan

điểm nhất quán của Đảng ta trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Bài viết khái quát những kết quả chủ yếu, một số hạn chế, những thuận lợi và thách thức trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên. Từ đó, đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác này, góp phần phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng, phát triển đất miởc và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

•

Từ khóa: giáo dục, lý tưởng cách mạng, thanh niên.

L

“Dân giàu, nướcmạnh, dân chủ,côngbàng, văn minh”.Nhậnthức sâu sác và hiện thựchóa từng bướclý tưởng cách mạngđó phùhọp với nhiệm vụchính trị củatừngthòikỳcách mạng là trách nhiệm củacả hệthống chính trị, của xã hội và mỗi người dưới sựlãnhđạo củaĐảngCộng sản Việt Nam.

Lýtưởng cách mạng không hìnhthành một cáchtự phátmàlàkết quảcủa quá trình giáo dục, rèn luyện lâu dài với các nội dung, hình thức, phưong pháp phù họp. Chính vìvậy, Đại hội XIII của Đảng đề ra yêu cầu phải "Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách

mạng, đạođức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôidưỡng ước mơ, hoàibão, khát vọngvươnlên”(1).

Thanh niên là lực lượng xung kích, một trong những nhântố quyết định tương lai, vận mệnh của dân tộc. Trong tiến trình cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn quan tâm giáo dục bồi dưỡng thanh niên trở thành những ngườivừa “hồng” vừa "chuyên”, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước.

Trong giáo dục thanh niên, giáodục lý tưởng cách mạng là nội dung cốt lõi, có vaitrò định hướng cơ bản, lâu dài, tạo động lực mạnhmẽ chothanh niên phấn đấu vươn lên cốnghiến cho dân tộc vàkhảng định mình trong xã hội.

LÝ LUẬNCHÍNH TRỊ-Số8/2021

Trải qua cácthời kỳ cách mạng, Chủtịch Hồ Chí Minh và Đảngta luôn đặc biệt chăm lo giáo dục lý tưởng cách mạng, bảnlĩnh chính trị, xây dựng thanh niên thành những người trung thành với lý tưởng “độclậpdântộcgán liền vói chủ nghĩa xã hội”.

Trong thòi kỳ thành lập Đảngvà trongcách mạng dântộc dânchủ nhân dân, Hồ Chí Minh và các nhà cách mạngtiềnbốiđãkhoidậy lòng yêu nước, tuyêntruyền chủ nghĩa Mác - Lênin, giácngộ lýtưởng cáchmạng trong thanh niên và nhân dân. Cùng với việc xây dựng các tổ chức thanhniên yêunước, Đảngđã bồi dưỡng lực lượng cốt cán trong thanh niên để làm nòng cốt xây dụng và phát triển phong trào cách mạng. Vớikhát vọng lớn laogiảiphóng dân tộc, giải phóng ngưòi lao động khỏi ápbức, dướisự lãnh đạo của Đảngvà Chủtịch Hồ Chí Minh,nhândânta, màthanh niên là lực lượng xung kích đã làm nên tháng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám,lập nên nướcViệt NamDân chủCộnghòa. Trongkháng chiến chống thực dân Phápvà đế quốc Mỹ, lóp lópthanh niên ViệtNam từhậu phưcmg đến tiền tuyến anh dũng trong sản xuất và chiến đấu, làm nên Chiến tháng Điện BiênPhủ chấn độngđịacầu và Đại tháng mùa Xuân năm 1975, đưa đất nước ta bướcvào thờikỳ xâydựng CNXH.

Trong sựnghiệpxây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốcXHCN, nhất là trong thờikỳđổi mới đất nước theo địnhhướng XHCN, Đảng, Nhà nướctatiếp tục chămlo công tácthanh niên, nhấtlà giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sốngvăn hóavới tính cách là những nhân tố có tầm quan trọng hàng đầu trongnhâncáchthanh niên.

Nhiều nghịquyết,chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thưTrungưongĐảngvề thanh niên và công tác thanh niên đã được triểnkhaitrong

thực tiễn và đem lại những kết quảthiết thực.

Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên ngày càng được cáccấp,các ngành, gia đình, nhà trường, xã hội quan tâm.

Việc nâng cao nhận thức, giác ngộ về lý tưởng cáchmạng của đông đảo thanh niên đã có những chuyển biến tích cựcvà ngày càng đi vào chiều sâu thông qua việc triển khai học tập, nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các nghị quyết của Đảng, pháp luật củaNhà nước. Vớivai trò nòng cốt trongthanh niên, ĐoànThanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã phối họp với cáclực lượng kháctổ chức nhiều hình thức sinh hoạt có tác dụng giáo dục truyền thống yêunước, lòng tự hào dân tộc, nhất là truyền thốngcách mạng của nhân dân ta và tuổi trẻViệt Nam trong thời đại Hồ ChíMinh.

Việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên thông qua thực tiễn cánh mạng cũng được chú ý. Thanh niên là lực lượnghăng hái tham gia với tinh thần tíchcực, sángtạo các phong trào thi đuayêu nước ở các cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư nơi cư trú và các phong trào hành động có tính đặc thùcủatuổi trẻ. Các phong trào hành động cách mạngcủa tuổi trẻnhư “Thanh niên tìnhnguyện”, "Tuổi trẻ sángtạo”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệTổ quốc”,cácchươngtrình đồng hành vớithanh niên như: “Đồng hành với thanh niên trong học tập”; “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp”; “Đồng hành với thanh niênrèn luyện và phát triển kỹ năng trongcuộc sống,nâng cao thểchất, đời sốngvăn hóa tinh thần” vớinhiềunội dung thiết thực, hìnhthức phong phú đã thu húthàng triệu thanh niên hướng ứng và tham gia tíchcực,tạo nên dấu ấn và làmkhỏi sác phong tràothi đua yêu nước hiện nay.

59

Đặc biệt,trong bối cảnh đại dịch Covid -19, cùng chung ý chí “Chống dịch như chống giặc”, nhiều tấm gưong thanh niên tình nguyệnđã không quản ngày đêm, nguycơ lây nhiễm, sản sàngtham gia vào tuyến đầu chung tay chống dịch. Đó làbiểuhiệnsinh động của tinh thần xung kích, tình nguyệnvì lợi ích của dân tộc và hạnh phúc củanhândân - mục đích tối thượngcủalý tưởng cáchmạng!

Từ trongphong trào đó, đã xuấthiện nhiều tập thể trong tổ chức Đoàn, Hội và các cánhân điển hình tiên tiến. Đó thựcsựlà những tấm gươngtrực tiếp cổ vũ thanhniên nỗ lựcphấn đấu vươn lêncống hiến cho sự nghiệp xâydựng CNXHvàbảo vệTổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay,củngcố lòng tin, ýchí,khả năng của thanh niên đóng góp cho sự phát triển chungcủa đất nước trên con đường đi lên CNXH.

Phong trào “Họctập và làm theo tưtưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập vàlàm theolời Bác” trong thanhniên, nhất là trong tổ chức Đoàn những năm gần đâyđược đẩy mạnh, trở thành nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, góp phần làm chuyển biến nhận thức, nângcao ý thức chínhtrị, củng cố niềm tin của thanh niên vào sự nghiệp đổi mớiđất nước theo mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bàng, văn minh”vững bước đi lên CNXH dưới sự lãnhđạo của Đảng.

Bên cạnh những mặt tích cực cơ bản nêu trên, côngtác giáo dụclý tưởng cách mạng cho thanh niên còn bộc lộ những hạn chế nhất định về tổ chức, nộidung, phương thức, hiệu quả. Đáng chú ý là việc cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáodục thế hệ trẻ, nhất là giáo dụclý tưởng, đạo đức cách mạng, lốisống văn hóa trong thanh niên của một sốtổ chức, cá

nhân,nhất là cán bộ lãnh đạo, quảnlý cáccấp chưa kịpthời, hiệu quả. Nội dunggiáo dục lý tưởng cách mạng còn chung chung, trừu tượng, chưa gắn với thực tế cuộc sống nên thiếusức thuyết phục.Vẫncòntìnhtrạng “Một bộ phậngiớitrẻ giảm sút niềm tin, thiếuý thức chấp hànhphápluật, sống thựcdụng,thiếu lý tưởng, xarời truyền thống văn hóa tốtđẹpcủa dân tộc. Một số ítthanh niên bịcácthế lực thù địchlôi kéo, kích động chống sựnghiệp cách mạng của Đảngvà dân tộc ta.Tình trạng tội phạm và tệ nạn xãhộitrong giới trẻ diễn biến phứctạp”(2).

Hiện nay "Thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diên biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo”(3). Quá trìnhtoàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, những vấnđê' toàn cầu của thời đại, cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, nhấtlàcông nghệsố phát triểnmạnhmẽ đã và đang tác độngnhiềumặt đến đờisống xã hội ở nước ta. Những thành tựu to lớn, có ýnghĩa lịch sử của 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới dướisựlãnh đạo của Đảng đãđược Đại hội XIIItổng kết là “... kết tinh sức sáng tạo của Đảngvànhândân ta,khảng định con đường đi lên chủnghĩa xã hội làphù họp vói thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triểncủa thời đại”(4). Điều đó đã củngcố niềm tin của thanh niên vào lý tưởng cáchmạng, khơi dậysức mạnh và khát vọng cốnghiến của thanh niên vào sự nghiệp chung.

Tuy nhiên, những tác động khó tránhkhỏi từ mặt trái của quá trình toàn cầu hóa, hội nhậpquốc tế, xâydựng và hoàn thiện nềnkinh tế thịtrường, sựchống phá của cácthế lựcthù địch với cách mạng nước ta cũng đang tác động đếnnhận thức,tư tưởng, lối sống, niềm tin, lý tưởng của thanh niên. Mặt khác, giai đoạn phát triểnmới của đất nước củng đang

LÝ LUẬNCHÍNHTRỊ-Sô8/2021

làm nảy sinhtrong thanh niên những nhu cầu, định hướng giá trị mớiphong phú, đa dạng, đòi hỏi phải có chính sáchvàgiảipháp giáo dục phùhọp, tạo điềukiện để thanh niên củng cố niềmtin, lýtưởng cách mạng và định hướng giá trị đúngđán.

Để nângcao chấtlượng, hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay, cầnlưuý các giải pháp chủ yếusau:

Mộtlà, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cúahệthốngchínhtrị cáccấpvà toàn xã hội về tầm quan trọng, ý nghĩa chiến lượclâu dài củaviệcgiáo dục lýtưởng cáchmạng đốivới thanh niên.

Với tư cách là đối tượng giáo dục,quá trình hình thành lý tưởng cách mạngchịu tác động bởi cácchủthể chính là sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, sự tham gia của các đoànthể chính trị - xã hội, trong đó có vai trò trực tiếp củaĐoàn Thanh niên cộng sản Hồ ChíMinh,Hội Liên hiệp thanh niênViệt Nam, Hội Sinh viên ViệtNam... Lý tưởngcách mạng là định hướng giá trị cơ bản, bao trùm, chi phối các giá trị định hướngkhác tronghoạt động của thanh niên. Vì vậy, trong công tác giáodụcthanh niên,cần nhận thức vai tròđặc biệt của giáo dục lý tưởng cách mạng, gán giáo dục lýtưởng cáchmạng vớigiáodụcđạo đức,lối sống vănhóa cho thanh niên.

Mặt khác, lứatuổi thanhniên (từ 16 đến30 tuổi) là tiếp tục của tuổi thiếunhi. Do đó, gia đình, nhàtrường và xãhội cần quan tâm từ sớm, từđầu việc định hướng lý tưởng cách mạng cho thanh niên thông qua việcgiáo dục những phẩm chất cầnthiết cho thiếunhitheo

“Năm điềuBác Hồ dạy thiếu niên, nhiđồng”

đểtạotiềnđề cho bướcchuyểntiếptrong quá trình giáo dụclý tưởng cáchmạng cho thanh niên. Thực tế cho thấy, ở đâu và lúcnào mà

việc giáo dục nói chung, giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên nói riêng được quan tâm thì tính tích cực chính trị - xãhội của họ sẽ được phát huy.

Hai là,đẩy mạnh công tác giáo dụcchính trị, tưtưởng, giáo dục truyền thống yêu nướcvà cáchmạngđối với thanh niên.

Trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, cần đổi mới nội dung, hình thứcgiáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên theohướng thiếtthực, hiệu quả, phùhọp vói đặcđiểmcủa tuổi trẻ thông quaviệc trang bị những tri thức cơ bản vềchủnghĩaMác - Lênin, tư tường Hổ Chí Minh, đường lối đổi mới của Đảng, pháp luật của Nhà nước; làm cho thanh niên nhận thức đúng đán tính cách mạng, khoa học và nhân văn của lý tưởng cách mạngcủa Đảng, của dân tộc và cũng là lýtưởng của thanh niên.

Chú trọng giáo dục lòng yêu nước và tự hào dân tộc, ý thức phục vụ cho sự nghiệp cách mạngcủa Đảng,lợi ích củanhân dân. Kết họp giữa nângcao giác ngộ về lý tưởngcáchmạng với tâng cường ý thức cảnh giác, đấu tranh chốngâm mưu và hành động chống phá cách mạngcủa cácthế lực thù địch trên mậttrậntư tưởng, văn hóa.

Ba là, quan tâm đến nhu cầu, lợi ích của thanhniên, tổ chức thanh niên thamgia tích cựcvào phong trào thi đua yêu nước, phong trào hànhđộng cách mạng.

Nhu cầu, lợi ích là động lực trực tiếp trong hoạt động của con người. Việc bồi dưỡng, giáo dục lý tưởng cách mạngchothanhniên hiện nay đòi hỏi phải đáp ứng các nhu cầu, lợi ích họp lý, chính đáng, thiết thực của thanh niên về nhiều mặt, nhất là vấn đề việc làm, thu nhập; việc tham gia quản lý nhà nước, quản lýxã hội; sáng tạo và thụhưởng các giá trị văn hóa.

61

Phong trào thi đua yêu nước là một hình thức đoàn kết, tậphọp thanh niêntham gia xây dựng đấtnước, bảo vệ Tổ quốc,là môi trường thực tiên để giáo dục lý tưởng cáchmạng, phát huy tàinăng, phẩmchất của thanh niên. Các phong tràothi đua “Tuổi trẻ chung tay xây dụng nông thôn mới”; “Tuổi trẻ tham gia xây dựng văn minhđô thị”; “Cả nước chung tayvìngười nghèo, không để aibịbỏ lại phía sau”; “Doanh nghiệp Việt Nam hội nhậpvà phát triển”; “Cán bộ công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóacôngsở" và các phong tràokhác doĐoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam phát động đã thu hút đông đảo thanh niên hăng hái tham gia, góp phần vào thành tựu chung của cảnước trong phát triển kinhtế -xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhữngtrải nghiệmtừ cuộc sống,từquá trình tham gia các phong tràohành động cáchmạng làcơ sở để biến nhận thức về lý tưởng cách mạng trở thành tìnhcảm, ý chí,niềmtinvữngchác của thanh niênvào lýtườngcách mạng vì: “Đa số người ta đều tin tưởngvào những điều họ rút ra đượctừ đời sốngthực tế”(5).

Bốn là, chăm lo xây dựng tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sảnHồ ChíMinh vững mạnh, thật sự là “trườnghọc xã hội chủ nghĩa của thanh niên”.

Côngtác thanh niên nói chung, giáo dục lý tưởng cách mạngcho thanh niên nói riêng là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong đó Đoàn Thanh niên đóng vaitrò nòngcốt.Vì vậy, phải xây dựng Đoàn vững mạnh về các mặt để phát huyvaitrò nòng cốt chính trị đối vớiHội Liên hiệp thanhniên Việt Nam, HộiSinhviên Việt Nam và các tổ chức thành viên của Hội Liên hiệp thanh niênViệtNam.

Tiếptục triểnkhai cóhiệu quả Chươngtrình hành động thực hiện Chỉ thịsố 42-CT/TWngày 24-3-2015 củaBan Bí thư về “Tăng cường sự lãnhđạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởngcách mạng, đạo đức, lốisống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030” và Luật Thanh niên số 57/2020/QH14 có hiệulực thi hành từ ngày1-1-2021và thay thế Luật Thanh niên SỐ53/2005/QH11.

Với phương châm hướng về cơ sở, cần nâng cao chất lượng của tổ chức cơsở đoàn, phát huy vai trò,trách nhiệm củacán bộđoàn trong công tácđoàn kết, tập họp thanh niên, thuhút thanh niênvàoĐoànvà giới thiệu đoànviên ưu tú bổ sung vào hàng ngũ của Đảng - lực lượng tiên phong lãnh đạo,tổ chức quá trình hiện thực hóalý tưởng cách mạngcủa Đảng và nhân dân tatrong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Những giải pháp nêu trên cần được triển khai đồngbộ, phối họp chặtchẽ, lãnh đạo, chỉ đạo thườngxuyên nhàm pháthuy sức mạnh tổng họp của các nhântốkhách quanvà chủ quan,nội và ngoại lực trong việc nâng caochất lượng,hiệu quả giáo dục lýtưởng cách mạng cho thanh niên hiện nay □

(1), (3), (4)ĐCSVN:Văn kiện Đạihội đại biểu toàn quốclân thứXIII, t.I, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.168, 105, 104.

(2) Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24-3-2015 của Ban Bí thư “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với côngtác giáo dục lý tướngcách mạng, đạo đức, lối sốngvân hóa, cho thếhệ trẻgiai đoạn 2015-2030”.

(5)V.I.Lênin: Toàn tập, t.37, Nxb Chính trịquốc gia Sự thật, HàNội, 2005, tr.468.

LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ-Sô 8/2021