Bảng 54.1. Các nguyên nhân gây ô nhiễm không kh˙
(* Học sinh có thể đ√a ra thêm các ho◊t động khác)
− Kể tên những ho◊t động đốt cháy nhiên liệu t◊i gia đ˘nh em và hàng xóm có thể gây ô nhiễm không kh˙.
2. ≠ nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học
Thuốc bảo vệ thực vật gồm các lo◊i : thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, thuốc diệt nấm gây bệnh. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật bên c◊nh hiệu quả làm tăng năng suất cây trồng còn có tác động bất lợi tới toàn bộ hệ sinh thái, ảnh h√ởng tới sức khoẻ của con ng√ời.
Ho◊t động Nhiên liệu b˚ đốt cháy
1. Giao thông vận tải :
−≠tô
−
−
−Xăng, dầu...
−
− 2. Sản xuất công nghiệp :
−
−
−
−Than đá
−
− 3. Sinh ho◊t :
−
−
4. ...:*
H˘nh 54.2. Con đ√ờng phát tán các hoá chất
Bốc hơi
B˚ phân tán
T˙ch tụ trong đất
Làm ô nhiễm n√ớc ngầm N√ớc ngọt
T˙ch tụ trong
hồ, ao, sông,... T˙ch tụ trong
đ◊i d√ơng Đ◊i d√ơng Bốc hơi N√ớc
vận chuyển Chuyển
thành hơi Hoá chất bảo vệ
thực vật
Chất độc hoá học làm rụng lá cây do quân đội Mĩ sử dụng trong chiến tranh ở miền Nam Việt Nam tr√ớc đây đã phá huỷ môi tr√ờng và gây nhiều bệnh tật cho con ng√ời.
tQuan sát h˘nh 54.2, hãy cho biết :
− Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học th√ờng t˙ch tụ ở những môi tr√ờng nào ?
−Mô tả con đ√ờng phát tán các lo◊i hoá chất đó.
3. ≠ nhiễm do các chất phóng x◊
Năng l√ợng nguyên tử và các chất phóng x◊ có khả năng gây đột biến ở ng√ời và sinh vật, gây ra một số bệnh di truyền, bệnh ung th√.
H˘nh 54.3. Nhà máy điện nguyên tử H˘nh 54.4. S ữa bò b˚ nhiễm chất phóng x◊
4. ≠ nhiễm do các chất thải rfln
Chất thải rfln gây ô nhiễm bao gồm các d◊ng vật liệu đ√ợc thải ra qua quá tr˘nh sản xuất và sinh ho◊t :
− Các chất thải công nghiệp nh√ đồ cao su, đồ nhựa, giấy, dụng cụ kim lo◊i, đồ thuỷ tinh, tro xỉ,...
−Các chất thải từ ho◊t động nông nghiệp chủ yếu là rác thải hữu cơ nh√ thực phẩm h√ hỏng, lá cây,...
−Chất thải từ ho◊t động xây dựng gồm có đất, đá, vôi, cát,...
−Chất thải từ khai thác khoáng sản gồm đất, đá,...
−Ho◊t động y tế thải ra bông băng bẩn, kim tiêm,...
− Các gia đ˘nh thải ra nhiều lo◊i rác nh√ túi nilon dùng đựng đồ và gói thức ăn, thức ăn thừa,...
Nguồn ô nhiễm phóng x◊ chủ yếu là từ chất thải của công tr√ờng khai thác chất phóng x◊, các nhà máy điện nguyên tử,... và qua những vụ thử vũ kh˙ h◊t nhân.
Chất thải ô nhiễm chất phóng x◊
Cỏ b˚ nhiễm chất phóng x◊
Bò ăn cỏ
Sữa bò b˚ nhiễm chất phóng x◊
Ng√ời uống sữa b˚
nhiễm chất phóng x◊
tĐiền nội dung th˙ch hợp vào bảng 54.2 những chất thải rfln gây ô nhiễm mà em th√ờng gặp quanh nơi ở hoặc trên đ√ờng tới tr√ờng :
Bảng 54.2. Các chất thải rfln gây ô nhiễm
5. ≠ nhiễm do sinh vật gây bệnh Bên c◊nh các sinh vật có
˙ch, nhiều nhóm sinh vật gây bệnh cho ng√ời và các sinh vật khác. Nguồn gốc gây ô nhiễm sinh học chủ yếu là do các chất thải nh√
phân, rác, n√ớc thải sinh ho◊t, xác chết của sinh vật, n√ớc và rác thải từ các bệnh viện,... không đ√ợc thu gom và xử l˙ đúng cách đã t◊o môi tr√ờng cho nhiều sinh vật gây h◊i cho ng√ời và động vật phát triển.
t Quan sát h˘nh 54.5 và 54.6, hãy nêu nguyên nhân của một số bệnh ở ng√ời do sinh vật gây ra, dựa theo các mẫu câu hỏi gợi ˝ nh√ sau :
− Nguyên nhân của bệnh giun sán ?
− Các cách phòng tránh bệnh sốt rt ?
−Nguyên nhân dẫn tới mflc các bệnh tả, l˚ ?
Tên chất thải Ho◊t động thải ra chất thải
−Giấy vụn −Sinh ho◊t, sản xuất công nghiệp
− −
− −
H˘nh 54.5. Muỗi truyền mầm bệnh sốt rt sang ng√ời
Trùng sốt rt
TRONG CƠ THể MUỗI TRONG CƠ THể NGıờI
Muỗi truyền trùng sốt rt cho ng√ời
Mầm bệnh từ ng√ời truyền sang muỗi
Tế bào hồng cầu Hợp tử
Gan
Tế bào gan
1. Những ho◊t động nào của con ng√ời gây ô nhiễm môi tr√ờng ? 2. Tác h◊i của ô nhiễm môi tr√ờng là g˘ ?
3. Hãy lấy v˙ dụ minh ho◊ :
−Chất thải từ các nhà máy làm ảnh h√ởng tới môi tr√ờng tự nhiên
−Rác thải sinh ho◊t gây ô nhiễm môi tr√ờng
−M◊ch n√ớc ngầm b˚ ô nhiễm
4. Hãy cho biết nguyên nhân của việc ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật sau khi ăn rau và quả.
H˘nh 54.6. Ng√ời ăn gỏi cá (th˚t cá sống) b˚
nhiễm bệnh sán lá gan
Có nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi tr√ờng : ô nhiễm do thải các kh˙ độc vào bầu kh˙ quyển, ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật và hoá chất độc, ô nhiễm do các chất phóng x◊, ô nhiễm do các chất thải lỏng và rfln, ô nhiễm do các tác nhân sinh học...
≠ nhiễm môi tr√ờng chủ yếu do ho◊t động của con ng√ời gây ra nh√
việc đốt cháy nhiên liệu (củi, than, dầu mỏ, kh˙ đốt...), trong công nghiệp giao thông vận tải và đun nấu... và do một số ho◊t động của tự nhiên nh√ núi lửa, lũ lụt...
Các lo◊i thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt nấm... dùng không đúng cách và dùng quá liều l√ợng sẽ có tác động bất lợi tới toàn bộ hệ sinh thái và ảnh h√ởng tới sức khoẻ của con ng√ời.
≠ nhiễm môi tr√ờng t◊o điều kiện cho nhiều lo◊i sinh vật gây bệnh cho ng√ời và động vật phát triển. Mỗi ng√ời cần phải t˙ch cực chống ô nhiễm môi tr√ờng để phòng bệnh.