CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG
3.1. Phương hướng và mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý Quỹ bảo hiểm xã hội
3.1.1. Phương hướng
Quán triệt quan điểm, phương hướng chỉ đạo của Đảng, chính phủ đối với công tác BHXH. Đặc biệt và trực tiếp phương hướng chỉ đạo cuảngành BHXH Việt Nam, Tỉnhủy, UBND tỉnh Quảng Bình đã chỉ đạo, tuyên truyền, phổ biến rộng rãi đểnâng cao nhận thức vềquyền lợi và nghĩa vụBHXHđến toàn dân. Trực tiếp giao nhiệm vụ cho cơ quan BHXH tỉnh, huyện thực hiện.
Phát huy những kết quả, thành tích và những kinh nghiệm qua hơn20năm hoạt động và truởng thành, những năm tới Minh Hóa cần tập trung sự chỉ đạo, động viên cán bộ viên chức trong toàn ngành thực hiện tốt mục tiêu “BHXH cho mọi người lao động, tiến tớiBHYT toàn dân” bằng những phương hướng chủyếu sau đây:
Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục, hướng dẫn để mọi cấp, mọi ngành và các đơn vị nhận thức đúng đắn về chính sách BHXH. Thông qua công tác tuyên truyền làm cho cán bộ, đảng viên trong toàn hệ thống nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc thực hiện công tácBHXH. Đây là nhiệm vụ thường xuyên lâu dài đểtạo ra phong trào toàn xã hội tham gia công tác BHXH.
Hai là, tổchức triển khai thực hiện có hiệu quảcác Nghị định của chính phủ vềsửa đổi, bổ sung điều lệBHYT, vềchế độtiền lương và trợ cấp BHXH.
Ba là, tích cực tham mưu với cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương phối hợp chặt chẽvới các ngành hữu quan đểmởrộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT. Thực hiện công bằng trong thụ hưởng các chính sách, chế độcủa Đảng và Nhà nước.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Bốn là, thực hiện có hiệu quả việc ứng dụng CNTT vào quản lý các hoạt động chuyên môn. Tập trung vào công tác xét duyệt, quản lý hồ sơ, quản lý đối tượng hưởng BHXH, công tác thu BHXH - BHYT, công tác quản lý tài chính và giám định y tế.
Năm là,chăm lo công tác tổ chức cán bộ, đổi mới, sắp xếp bộ máy cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn, tăng cường công tác kiểm tra, kỷ luật, kỷ cương hành chính, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực đội ngũ công chức -viên chức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới
3.1.2. Mục tiêu
Phát huy những thành quả đạt được trong những năm vừa qua, với mục tiêu đểBHXH huyện Minh Hóa tiếp tục phát triển và đạt kết quảtốt nhất trong thời gian tới nhằm hoàn thành nhiệm vụ mà BHXH Việt Nam cũng như BHXH tỉnh Quảng Bình giao cho, góp phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh và của đất nước, BHXH huyện Minh Hóađãđặt ra những mục tiêu và phương hướng hoạt động như sau:
Thực hiện nhiệm vụ chung của toàn ngành BHXH đề ra, thời gian tới BHXH huyện Minh Hóa phải thực hiện được hai mục tiêu cơ bản: Thứnhất là thực hiện BHXH đối với mọi người lao động với hai hình thức bắt buộc, tự nguyện và bảo hiểm thất nghiệp; đồng thời thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân theo lộtrìnhđã được áp dụng tại Luật BHYT. Thứ hai, đó là phải phục vụ tốt hơn các đơn vị, tổ chức sử dụng lao động, những người tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH, BHYT.
Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn tỉnh nhằm thực hiện BHXH cho mọi người lao động đang làm việc trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp...thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứIX của Đảng, tích cực vậnđộng nhân dân tham gia BHXH tựnguyện.
Tập trung chỉ đạo khai thác mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo Luật BHXH (đặc biệt là các DN ngoài quốc doanh, Hợp tác xã có hợp đồng sử dụng lao động…), phấn đấu số đối tượng tham gia BHXH mỗi năm tăng từ5%-8%.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Xây dựng các biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả cho công tác quản lý quỹ BHXH để bảo vệ quyền lợi cho người lao động trong quá trình làm việc, tránh tình trạng các chủ sử dụng lao động vi phạm quyền lao động. Tiếp tục đẩy mạnh việc tổchức triển khai thực hiện đồng bộcác chính sách BHXH mới ban hành như BHXH bắt buộc, BHXH tựnguyện trên địa bàn huyện.
Tiếp tục nâng cao năng lực quản lý bộ máy, đẩy mạnh cải cách hành chính, thực hiện quy trình “một cửa” trong giải quyết các chế độ, chính sách BHXH theo quy định của ngành; tiếp tục chuyển đổi tác phong làm việc hành chính sang tác phong phục vụ các đối tượng tham gia BHXH; tăng cường đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ để đảm bảo hầu hết cán bộ, công chức, viên chức có trình độ chính trị vững vàng, nghiệp vụ chuyên sâu, có tinh thần thái độ tận tuỵ với công việc, có ý thức phục vụ đối tượng tốt.
BHXH huyện Minh Hóa cùng với toàn ngành tích cực nghiên cứu, tham gia xây dựng chính sách pháp luật về BHXH nhằm xây dựng hành lang pháp lý có tính khảthi cao, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý, thực hiện chính sách…
Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền các chế độ, chính sách BHXH để toàn thể cán bộ, đảng viên, các tổ chức kinh tế – xã hội, để mỗi người dân, người lao động, người sử dụng lao động nhận thức sâu sắc BHXH là một trong những chính sách xã hội lớn của Đảng và Nhà nước, thểhiện được tính ưu việt của chế độ, nhằm đảm bảo quyền lợi cho chính họ.
Tập trung trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật, đẩy nhanh hiện đại hoá phương tiện quản lý bằng công nghệthông tin trong quản lý các mặt công tác của ngành để quản lý chặt chẽ hơn, phục vụ đối tượng, phục vụ người lao động tốt hơn.
Tăng cường công tác kiểm tra, duy trì kỷluật, kỷ cương hành chính, phòng chống các hành vi tiêu cực, gây khó khăn cho đối tượng tham gia và hưởng các chế độBHXH.
Trường Đại học Kinh tế Huế
3.2. Một sốgiải pháp chủyếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý quỹBảo hiểm xã hộiởBảo hiểm xã hội huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình
3.2.1. Giải quyết hiệu quả tình trạng nợ và trốn tránh không tham gia Bảo hiểm xã hội
- Xửphạt nghiêm minh vi phạm vềBHXH, chọn một sốdoanh nghiệp cốtình vi phạm có thểtiến hành các biện pháp mạnh tay hơn, ví dụ như doanh nghiệp trong một thời gian nào đó không nộp tiền BHXH cho người lao động, bất cứhình thức nào trốn hay gian lận, chúng ta cần lập hồ sơ khởi kiện ra Tòa án truy cứu trách nhiệm đối với lãnh đạo doanh nghiệp buộc phải khắc phục ngay sai phạm hoặc bắt doanh nghiệp đó tuyên bốphá sản, giống như trường hợp doanh nghiệp nợthuếkéo dài.
- Xây dựng văn bản liên tịch với Ngân hàng hoặc Kho bạc để thực hiện việc trích nộp BHXH và lãi của số tiền nợ BHXH từ tài khoản của doanh nghiệp hoặc phong tỏa tài khoản đến khi doanh nghiệp nộp đủ tiền nợ BHXH theo quy định của pháp luật.
- Nghiên cứu điều chỉnh cung cầu về lao động. Thực tế cung lao động rất lớn nhưng cầu lao động hạn chế, lượng người không có việc làm lớn, vì vây sự ràng buộc quyền lợi vềBHXH giữa người lao động và người sửdụng lao động là rất khó khăn. Điều quan trọng nữa là cách tiếp cận của chúng ta với BHXH phải theo nguyên tắc thị trường, không thể coi BHXH như một chính sách xã hội thuần tuý, mà đây còn là một trong những chính sách kinh tế, để gắn chặt trách nhiệm của người sửdụng lao động với người lao động.
- Cần có các quy định đồng bộ và đủ mạnh, đặc biệt hoàn thiện hệthống luật pháp. Vì hiện nay, các doanh nghiệp nợ đọng BHXH có thể kéo dài triền miên, trong khi cùng khoản tiền như vây, thậm chí chỉ bằng 1/10 đối với thuế đã bị khép vào tội trốn thuế. Vậy, nên quy định trốn đóng, nợ đóng BHXH là một tội danh để xửlý bằng nhiều hình thức. Trong bối cảnh khi chúng ta phát triển một nền kinh tế dựa trên rất nhiều thành phần kinh tế khác nhau, bên cạnh đó bộ máy quản lý của chúng ta, tuy đã có hệ thống luật pháp, nhưng vẫn cần được hoàn thiện thêm, đặc biệt với hệ thống quản lý để làm sao thu nộp BHXH một cách tốt nhất. (Ví dụ, như
Trường Đại học Kinh tế Huế
bên Ngành thuế có hàng chục ngàn cán bộ thu thuế nhưng đối với BHXH thì hệ thống cán bộ rất mỏng, chưa đủ sức để quản lý một sự bùng nổ các doanh nghiệp như hiện nay).
-Mức tiền xử phạt vi phạm về BHXH còn thấp và chưa có thẩm quyền xử phạt: Mức phạt tối đa đối với hành vi vi phạm vềBHXH không quá 75 triệu đồng là quá ít, nhất là đối với các đơn vị sử dụng lao động với quy mô lớn. Chính phủ cần quy định việc xử phạt bằng tiền với mức xử phạt cao đối với số tiền mà doanh nghiệp đã trốn đóng BHXH. Chính phủ cũng nên giao cho Cơ quan BHXH có quyền thanh tra và ra quyết định xửphạt trong lĩnh vực BHXH, vì hiện nay cơ quan BHXH chỉ có chức năng kiểm tra và kiến nghị các cơ quan liên quanxửphạt.
3.2.2. Tuyên truyền, động viên khuyến khích người lao động tích cực tham gia, đóng bảo hiểm xã hội
- Thông qua kênh tuyên truyền để chủ sử dụng lao động và người lao động hiểu rõ hơn về chính sách BHXH, từ đó nêu gương các điển hình trong việc thực hiện chấp hành tốt và những đơn vị sử dụng lao động chưa thực hiện tốt Luật BHXH.
- Dựa vào tổ chức Công đoàn tại các đơn vị sử dụng lao động để làm tốt công tác tuyên truyền, trên cơ sở đó tạo nên sức ép đối với chủ sử dụng lao động.
Cần công khai hóa các khoản đóng góp vào quỹ BHXH của người lao động tới người lao động, kết hợp tuyên truyền cho người lao động hiểu lợi ích trong việc thực hiện trích nộp BHXH đúng thực tế tiền lương, định kỳ hàng năm người lao động phải được kiểm tra sổ BHXH để ghi nhận đóng góp của bản thân trong thời gian qua.
- Tuyên truyền để mọi người nâng cao nhận thức và hiểu biết về pháp luật BHXH, tuyên truyền dưới nhiều hình thức đa dạng trên các phương tiện thông tin đại chúng, trang tin điện tử, thông qua các ấn phẩm tuyên truyền, các chương trình đào tạo.
Trường Đại học Kinh tế Huế
- Cơ chế khuyến khích người lao động đóng BHXH cao hưởng cao: tuyên truyền để chủsửdụng lao động và người lao động hiểu rõ hơn về chính sách BHXH, từ đó nêu gương các điển hình trong việc thực hiện mức tiền lương trích nộp BHXH. Phải giúp cho doanh nghiệp và người lao động thấy rõ quyền lợi khi tham gia BHXH ở mức đóng cao, người lao động thấy được lợi ích của mình từ đó nâng cao hiệu quả hơn trong công việc, gắnbó lâu dài hơn với công ty. Chủsửdụng giữ chân được lao động có trình độ tay nghề cao, mang lại hiệu quả sản xuất kinh doanh tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp.
- Phối hợp Sở Lao động -Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động tỉnh, Thanh tra Nhà nước tỉnh trong thực thi chính sách BHXH; cơ quan quản lý và cấp
phép kinhdoanh đểnắm bắt thông tin vềthành lập doanh nghiệp vềtình hình lao động tại các đơn vịsửdụng lao động.
3.2.3. Giải pháp tăng cường quản lý đối tượng thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH và quỹ lương trích nộp BHXH:
- Tăng cường công tác phân công cán bộ chuyên quản trực tiếp đối với các đơn vị sử dụng lao động, nắm chắc tình hình quản lý lao động tại các đơn vị, tình hình biến động lao động, biến động quỹ lương; nắm bắt thời điểm, thời hạn nâng lương của từng người lao động.
- Đẩy mạnh các biện pháp nghiệp vụquản lý đối tượng tham gia BHXH, lấy tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của từng người lao động tại các thời điểm kết thúc và mở năm tài chính.
- Cơ quan BHXH thực hiện chương trình ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý lao động, quỹ lương làm căn cứtrích nộp BHXH.
- Hiện nay, một số ít các DN siêu nhỏ đang trốn đóng các khoản BHXH bắt buộc. Còn một số lượng lớn DN tập trung là các DN siêu nhỏ chưa đăng ký tham gia các khoản BHXH bắt buộc do không sử dụng lao động, không có người lao động thuộc đối tượng phải tham gia các khoản BHXH bắt buộc. Vì vậy, trong thời gian tới, đểviệc phối hợp giữa hai cơ quan BHXH và cơ quan Thuế ngày càng đạt hiệu quả hơn, hai bên cần tiếp tục nghiên cứu, đầu tư xây dựng cơ sở hạtầng, ứng
Trường Đại học Kinh tế Huế
dụng CNTT đảm bảo kết nối tự động, cập nhật đểchia sẻ thông tin, trao đổi giữa hai cơ quan được thực hiện thường xuyên, liên tục và kịp thời.
- Phối hợp với UBND cấp xã: Định kỳ hằng quý, thực hiện rà soát, lập và cung cấp danh sách các hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, các doanh nghiệp có trụ sở trên địa bàn cho BHXH cấp huyện đểkhai thác, mởrộng đối tượng tham gia.
3.2.4. Giải quyết kịp thời, đúng đắn chi Bảo hiểm xã hội cho người lao động - Công tác giải quyết các chế độ ốm đau, thai sản, nghỉ dưỡng sức: đây là nhóm có số lượng rất lớn hàng năm. Đặc điểm của nhóm đối tượng này là họ chỉ nhận được 1 lần tiền chi trảtừ cơ quan BHXH, do vây cần tập trung thực hiện:
+ Nâng cao trình độ chuyên môn cán bộ làm công tác xét duyệt hồ sơ đảm bảo chính xác đúng chế độ, chính sách.
+ Các tổ chức, đơn vị sử dụng lao động phải đăng ký tài khoản giao dịch trong thanh toán chi các chế độBHXH ngắn hạn cũng như cam kết thực hiện đúng quy định hiện hành của Nhà nước tron g thanh toán các chế độ BHXH ngắn hạn.
Nghiêm chỉnh chấp hành các quy định của Nhà nước trong quá trình xét duyệt các chế độBHXH ngắn hạn.
- Quản lý, quyết toán chi BHXH bằng tiền mặt:
+ Tăng cường các biện pháp quản lý tiền mặt trong tất cảcác khâu từgiao nhận tiền tại Ngân hàng, trên đường vận chuyển đến các phường, xã và trong quá trình tổ chức chi cho từng người. Quản lý chặt quy trình quản lý tiền mặt chi chế độ BHXH, không đểsố lượng lớn tiền mặt tồn lại tại các đại lý bưu điện chi trả, đảm bảo đúng quy định quản lý tiền mặt trong quá trình cấp phát và quyết toán với cơ quan BHXH. Đảm bảo chế độnhập, xuất, kiểm kê tiền mặt.
+ Bưu điện phải xây dựng và báo cáo cơ quan BHXH lịch chi trả ổn định và địa điểm chi trả thuận tiện cho đối tượng. Đảm bảo chi trả đúng lịch, có chương trình phối hợp với Ngân hàng đảm bảo đầy đủkịp thời tiền mặt đểphục vụchi trả.
+ Phát triển việc chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH qua thẻ ATM của hệ thống các Ngân hàng, bảo đảm thuận lợi cho người hưởng chế độ BHXH. Hướng dẫn khuyến khích người dân lĩnh tiền qua thẻ ATM vì trên địa bàn huyện đều có điểm đặt máy rút tiền tự động ATM.
Trường Đại học Kinh tế Huế
- Quản lý đối tượng chưa nhận lương và trợ cấp BHXH:
+ Thực hiện quản lý hộkhẩu thường trú, tạm trú các đối tượng hưởng chế độ BHXH. Tăng cường quản lý đối tượng hưởng BHXH di chuyển hưởng chế độ BHXH trong nội huyện.
+Ứng dụng công nghệthông tin trong quản lý danh sách chi trả. Tăng cường công tác quản lý thông qua chế độ báo cáo và tiến độ báo cáo. Gắn trách nhiệm của các cấp chính quyền phường, xã vào công tác chi trả, quản lý đối tượng hưởng lương hưu và trợcấp BHXH trên địa bàn.
+ Công tác chi trảchế độ BHXH, BHYT đảm bảo mục tiêu đặt ra: "Đúng kỳ, đủ số, an toàn, đến tay đối tượng" do đó phải chú trọng bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng cho đội ngũ làm công tác chi trả.
+ Cần có chế độ thăm viếng đối tượng từtrần từ đó ghi nhận được đối tượng hưởng chế độ qua đời mà cắt giảm kịp thời hoặc định kỳ có đoàn kiểm tra đếnnơi thăm hỏi nhằm hỗ trợ được cho công tác quản lý chi trả trợ cấp BHXH đảm bảo đúng luật định.
- Người ký nhận lĩnh thay lương hưu và trợ cấp BHXH:
+ Khi chi cho đối tượng thụ hưởng, cán bộ chi trả phải kiểm tra kỷ giấyủy quyền lĩnh tiền thay, giá trị hiệu lực của giấyủy quyền. Người ký nhận phải ký đầy đủvào danh sách chi trả, chữký phải giống với chữký mẫu đăng ký. Định kỳquyết toán với cơ quan BHXH và phải chịu trách nhiệm pháp lý quy định trong hợp đồng đã ký giữa hai bên.
Tăng cường phối hợp với Bưu điện làm đại lý chi trả BHXH, định kỳ lãnh đạo họp báo cáo rút kinh nghiệm trong quy chế phối hợp, chấn chỉnh kịp thời các dấu hiệu sai phạm từ công tác thực hiện chính sách BHXH đến đối tượng hưởng BHXH
3.2.5. Tích cực kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chế độ chính sách Bảo hiểm xã hội
- Tăng cường kiểm tra các đại lý chi trả, các doanh nghiệp sửdụng lao động trực tiếp chi trả các chế độ ngắn hạn tại doanh nghiệp. Tăng cường đủ biên chế có trìnhđộ chuyên môn nghiệp vụchuyên sâu với từng công việc lãnh đạo phân công.