Môn Ngữ văn
KIỂM TRA BÀI CŨ
• Hình ảnh trên gợi nhớ đến bài thơ Đường nào đã học?
• Đọc thuộc lòng bài thơ đó (phần phiên âm và dịch thơ)?
• Nêu đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của bài thơ?
- 659 – 744
- Quê Vĩnh Hưng, Việt Châu (Tiêu Sơn, Triết Giang)
- Đỗ tiến sĩ năm 695
- Học tập, làm quan 50 năm ở Trường An
- Đường Huyền Tông vị nể, các quan quí mến
- Là bạn vong niên của Lí Bạch
- Thích uống rượu, tính tình hào phóng
- Để lại 20 bài thơ
Phiên âm
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi, Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch nghĩa
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết, Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Dịch thơ
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
( Phạm Sĩ Vĩ dịch, trong Thơ Đường, tập I NXB Văn học, Hà Nội, 1987)
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng?
(Trần Trọng San dịch, trong Thơ Đường, tập I Bắc Đẩu, Sài Gòn, 1966)
Nhan đề: Hồi hương ngẫu thư
- H i:ồ
- Hương:
- Ng u:ẫ - Th :ư
Trở về
Làng quê, quê hương Ngẫu nhiên, tình cờ Chép, viết, ghi lại
Ngẫu nhiên viết: vì tác giả không chủ định làm thơ ngay lúc mới đặt chân đến quê nhà, tình huống độc đáo bị gọi là khách trên quê hương
=> tình quê hương sâu nặng.
Phiên âm
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch nghĩa
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết, Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Dịch thơ
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
( Phạm Sĩ Vĩ dịch, trong Thơ Đường, tập I NXB Văn học, Hà Nội, 1987)
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng?
(Trần Trọng San dịch, trong Thơ Đường, tập I Bắc Đẩu, Sài Gòn, 1966)
- Chưa dịch sát nghĩa: “sương pha mái đầu”
Chưa dịch sát nghĩa: “không chào”
Mất từ “cười”
Thiếu tiểu li gia, lão đại hôi Hương âm vô cải, mấn mao tồi
Nghệ thuật
Tác dụng
Thiếu tiểu li gia, lão đại hôi Hương âm vô cải, mấn mao tồi
Nghệ thuật
Tác dụng
* Phép đối:
+ Đối từ loại:
- Danh từ: thiếu tiểu > < lão đại - Động từ: li > < hồi
+ Đối vế:Thiếu tiểu li gia > < lão đại hồi
+ Đối cú pháp:
Thiếu tiểu /li gia > < lão đại /hồi C V C V
* Phép đối:
+ Đối từ loại:
- Danh từ: hương âm > < mấn mao + Đối ý: vô cải > < tồi
+ Đối vế:
Hương âm vô cải > < mấn mao tồi
+ Đối cú pháp:
Hương âm /vô cải > < mấn mao/ tồi C V C V
Khái quát quãng đời xa quê làm quan, làm nổi bật sự thay đổi vè vóc người, vè tuổi tác đồng thời cũng hé lộ tình cảm với quê hươngcủa nhà thơ
Ngoại hình thay đổi nhưng tình quê, hồn quê , giọng quê không không thay đổi theo thời gian.
? Em có nhận xét gì về giọng điệu
của hai câu thơ đầu? Qua đó em
cảm nhận được tình cảm nào với quê hương của tác
giả được bộc lộ?
- Giọng điệu man mác buồn mang tâm sự của người con xa quê lâu ngày, nay mới được trở về quê cũ.
? Nhà thơ bắt gặp tình huống nào khi ông vừa đặt chân về quê cũ?
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức, Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai?
- Tình huống bất ngờ khi ông vừa đặt chân về làng:
+ Lũ trẻ ùa ra, tò mò nhìn ông lão, chúng thấy lạ và không chào.
+ Chúng nhanh miệng hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Bọn trẻ rất hồn nhiên, vô tư, hiếu kì và rất hiếu khách.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức, Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai?
- Tâm trạng tác giả:
+ Vui vì bọn trẻ hồn nhiên, ngoan ngoãn + Bất ngờ khi lũ trẻ con không chào mình.
+ Buồn tủi, ngậm ngùi, xót xa khi bị lũ trẻ làng coi là khách.
Thảo luận : (4 phút)
Ngay ở trên quê hương mình mà bị coi là
“khách lạ”. Em hãy hình dung tâm trạng của tác
giả lúc này?
Nghệ thuật Nội dung
Tổng kết
Tình yêu quê hương thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày, trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
Dòng nào sau đây nêu đúng nhất nghệ thuật đặc sắc của bài thơ “Hồi h ơng ngẫu th ” ?
D. Cả 3 đáp án trên.
A. Từ ngữ mụ̣c mạc, giản dị.
B. Sử dụng phép đối
C. Giọng điệu vừa khách quan, hóm hỉnh vừa ngậm ngùi, đau xót
Nghệ thuật Nội dung
Tổng kết
Tình yêu quê hương thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày, trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
- Cấu tứ thơ độc đáo.
- Phép đối.
- Giọng điệu bi hài.
Hình ảnh trên minh họa cho những câu thơ nào vừa học?
Hạ Tri Chương (659 – 744)
Bài Hồi hương ngẫu thư được viết theo thể thơ gì ?
Thất ngôn tứ tuyệt
Đường luật
Từ nào được xem là nhãn tự của bài thơ ?
Khách
Yếu tố nào dẫn đến sự thay đổi ở
tác giả và chính quê hương ông ?
Thời
gian
Cho biết nghệ thuật thể hiện ở
hai câu đầu ?
Phép
đối
Từ Hán Việt nào khẳng định tác giả
vẫn là người con của quê hương ?
Hương
âm
Tình yêu quê hương được viết một cách ..., trong
khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
ngẫu nhiên
Bài tập
Câu 1: Bài thơ “Hồi hương ngẫu thưư” được tác giả viết trong
hoàn cảnh nào?
A. Mới rời quê ra đi
B. Xa nhà xa quê đã lâu nhưng chưa trở về
C. Xa quê rất lâu nay mới trở về
D. Sống ở ngay quê nhà.
Câu 2: Tâm trạng của tác giả trong bài thơ là tâm trạng như
thế nào?
A. Vui mừng, háo hức khi trở về quê
B. Buồn thương trưước cảnh quê hương nhiều đổi thay
C. Ngậm ngùi, hẫng hụt khi trở thành khách lạ giữa quê
hương
D. Đau đớn, luyến tiếc khi phải xa chốn kinh thành
THẢO LUẬN
So sánh tình yêu quê được thể hiện qua bài Tĩnh dạ tứ và Hồi hương ngẫu thư
Hồi hương ngẫu thư Tĩnh dạ tứ Giống
Khác
THẢO LUẬN
So sánh tình yêu quê được thể hiện qua bài Tĩnh dạ tứ và Hồi hương ngẫu thư
Hồi hương ngẫu thư Tĩnh dạ tứ
Giống Đều thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, gắn bó, sâu nặng.
Khác
Hạ Tri Chương thể hiện tình yêu quê ngay những phút đầu khi trở về quê cũ.
Lí Bạch thể hiện tình yêu quê khi ở xa quê hương
Hạ Tri Chương: giữ cho mình bản sắc quê hương, buồn khi giữa quê hương bị coi là khách lạ.
Lí Bạch: trông trăng nhớ quê
tình yêu quê trong Hồi hương ngẫu thư được thể hiện qua giọng thơ hóm hỉnh mà ngậm ngùi, xót xa.
Tình yêu quê hương trong Tĩnh dạ tứ được thể hiện qua giọng thơ nhẹ nhàng, thấm thía
Hạ Tri Chương dùng nghệ thuật đối vế, hình ảnh giàu tính biểu cảm…
Lí Bạch sử dụng nghệ thuật đối câu, hình ảnh ẩn dụ…
NHIỆM VỤ Ở NHÀ
1. Tìm đọc các bài thơ của Hạ Tri Chương
2. Học thuộc lòng phiên âm và dịch thơ
3. Soạn: từ trái nghĩa
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư - Kỳ Nhị (nguyên tác):
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư - Kỳ Nhất (nguyên tác):
Dịch Nghĩa
Còn trẻ ra đi, lão mới về
Tóc thưa cằn cỗi, tiếng còn quê Trẻ con trông thấy mà không biết Cười hỏi " Khách từ mô đến tê ? "
Năm tháng xa nhà chắc đã lâu Bạn bè mất nửa, nửa về đâu
Hồ Gương trước cửa lung linh nước Gió chẳng làm thay gợn sóng sầu Dịch Nghĩa
