I. Giới thiệu chung 1. Tác giả
Võ Quảng (1 tháng 3 năm 1920 - 15 tháng 6 năm 2007) là một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam. Sự nghiệp văn chương của ông chủ yếu tập trung về đề tài thiếu nhi. Ông cũng là người đầu tiên dịch tác phẩm Đôn Kihôtê sang tiếng Việt dưới bút danh Hoàng Huy từ năm 1959. Ông được nhà nước Việt Nam trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007.
2. Tác phẩm
- Đoạn trích được trích từ chương XI của truyện Quê nội
- Võ Quảng quê ở Quảng Nam - Ông là nhà văn chuyên viết
cho thiếu nhi. Quê nội là tác phẩm thành công nhất viết về cuộc sống của một làng quê ven sông Thu Bồn (Quảng Nam) vào những ngày sau cách mạng tháng 8 - 1945 và những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
2. Bố cục:
II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích
Bài văn được miêu tả theo trình tự nào?
- Bài văn được miêu tả theo trình tự không gian và thời gian:
+ Con thuyền qua đoạn sông phẳng lặng trước khi đến chân thác.
+ Con thuyền vượt qua đoạn sông có nhiều thác dữ.
+ Con thuyền ở đoạn sông đã qua thác dữ.
Dựa vào trình tự trên, em hãy xác định bố cục của văn bản?
2. Bố cục:
+ Phần 1: Từ đầu… “thác nước”
Cảnh dòng sông và hai bên bờ trước khi thuyền vượt thác.
+ Phần 2: Tiếp theo… “thác Cổ
Cò”
Cuộc vượt thác của con thuyền dượng Hương Thư
+ Phần 3: phần còn lại.
Cảnh sau khi con thuyền vượt thác.
3 phần II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích
3. Phân tích
3.1. Bức tranh thiên nhiên vùng sông nước Thu Bồn
* Cảnh dòng sông - Gió nồm thổi
- Cánh buồm căng phồng
- Thuyền rẽ sóng lướt bon bon - Chở đầy sản vật
- Dòng sông chảy chầm chậm, êm ả
Cảnh dòng sông được
miêu tả qua những chi tiết nào?
3.1. Bức tranh thiên nhiên
* Cảnh dòng sông
+ Những bãi dâu bạt ngàn + vườn tược um tùm
+ chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm…
+ Cây to như những cụ già vung tay
+ dòng sông chảy quanh co + núi cao sừng sững
* Cảnh hai bên bờ sông
Cảnh bờ bãi ven
sông được miêu tả bằng những chi tiết nào?
- Nghệ thuật:
+ Dùng nhiều từ láy gợi hình (trầm ngâm, sừng sững, lúp xúp).
+ Phép so sánh, nhân hoá (những chòm cổ thụ; những cây to mọc giữa những bụi...). Điều đó khiến cảnh trở nên rõ nét, sinh động.
3.1. Bức tranh thiên nhiên
* Cảnh dòng sông
* Cảnh hai bên bờ sông Nhận xét của em về nghệ thuật miêu tả trên hai phương diện:
Dùng từ và biện pháp tu từ?
Sự
miêu tả của tác giả đã làm
hiện lên một thiên nhiên như thế
Cảnh thiên nhiên đa dạng phong nào?
phú, giàu sức sống. Thiên nhiên vừa tươi đẹp, vừa nguyên sơ, cổ kính
Đoạn sông ở vùng đồng bằng êm đềm, hiền hòa, thơ mộng. Cảnh hai bên bờ thật rộng rãi, trù phú với những bãi dâu trải ra bạt ngàn. Sắp đến đoạn có nhiều thác ghềnh thì cảnh hai bên bờ sông cũng thay đổi: vườn tược um tùm, những chòm cổ thụ đứng trầm ngâm, núi cao đột ngột hiện ra. Ở đoạn sông có nhiều thác dữ tác giả chỉ tả một hình ảnh về dòng nước “Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn nhưng sự hiểm trở và dữ dội của dòng sông vẫn hiện lên khá rõ.
Vị trí quan sát : Ngồi trên thuyền
Giúp ta thấy được sự biến đổi của cảnh quan thiên nhiên trên sông và hai bên bờ qua những vùng khác nhau: êm ả , thơ mộng – hiểm trở, dữ dội – đồng bằng màu mỡ.
- Cảnh thiên nhiên thay đổi như thế nào theo từng chặng đường của con thuyền?
- Vị trí để quan sát là ở đâu?
- Vị trí ấy có thích hợp không? Vì sao?
2. Cuộc vượt thác của con thuyền dượng Hương Thư
? Người lao động được miêu tả trong văn bản này là DHT. Lao động của DHT diễn ra trong hoàn cảnh nào?
* Hoàn cảnh: lái thuyền vượt thác giữa mùa nước to.
Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng.
Thuyền vùng vằng cứ chực tụt xuống.
Bức tranh miêu tả cảnh gì?
Em nghĩ gì về hoàn cảnh lao động của DHT?
- Đầy khó khăn nguy hiểm, cần tới sự dũng cảm của con người.
- Đầy khó khăn nguy hiểm, cần tới sự dũng cảm của con người.
Hình ảnh DHT lái thuyền vượt thác được tập trung miêu tả trong đoạn văn nào?
2. Cuộc vượt thác của con thuyền dượng Hương Thư
* Ngoại hình + đánh trần
+ như một pho tượng đồng đúc + bắp thịt cuồn cuộn
+ hai hàm răng cắn chặt + quai hàm bạnh ra
+ cặp mắt nảy lửa - Nghệ thuật:
+ So sánh đặc sắc, liên tưởng độc đáo
+ Vẻ đẹp gân guốc , rắn chắc của con người trong lao động.
Ngoại hình của DHT được miêu tả như thế nào?
? Theo em nét nghệ thuật nổi bật được miêu tả ở đoạn văn này là gì? Ý nghĩa của nó?
* Động tác
+ co người phóng sào + ghì chặt đầu sào
+ thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt
+ ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ
phóng ghì chặt
thả rút ghì
- Nghệ thuật:
+ So sánh độc đáo , động từ chỉ hoạt động.
+ Mạnh mẽ , dứt khoát , dũng mãnh , dày dạn kinh nghiệm , hào hứng trước thiên nhiên.
2. Cuộc vượt thác của con thuyền dượng Hương Thư
Khi miêu tả động tác của DHT, tác giả đã sử dụng những nghệ thuật và từ ngữ như thế nào? Tác dụng của nó?
Khi điều khiển con thuyền, DHT có những động tác gì?
=> Cảnh Dượng Hương Thư vượt thác gợi tả một con người rắn chắc, bền bỉ, quả cảm, có khả năng thể chất và tinh thần vượt lên gian khó.
2. Cuộc vượt thác của con thuyền dượng Hương Thư
? Em hình dung như thế nào về cảnh DHT vượt thác?
4. Tổng kết
4.1. Nghệ thuật
- Miêu tả theo trình tự hành trình của con thuyền
- Sử dụng từ ngữ gợi cảm , biện pháp so sánh , nhân hóa.
4.2. Nội dung
-
Vẻ đẹp hùng dũng và sức mạnh của con người lao động trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ.4.3. Ghi nhớ
“Trò chơi bắt bướm”
Có 3 con bướm tương ứng với 3 câu hỏi
Củng
cố
IV. Luyện tập:
Hãy nêu những nét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiên và nghệ thuật miêu tả của mỗi tác giả.
Sông nước Cà Mau Vượt thác
Văn bản Sông nước Cà Mau Vượt thác
Nét đặc sắc của phong cảnh thiên
nhiên
Cảnh sông nước Cà
Mau có vẻ đẹp rộng lớn nhiều kênh rạch chằng chịt, các tầng rừng
đước,thành phố, chợ trên sông.
Cảnh thiên nhiên rộng lớn thơ
mộng ,dòng sông do địa hình tạo ra các dòng thác hiểm trở hùng vĩ.
Nghệ thuật miêu tả
Vừa bao quát vừa cụ
thể sinh động
Tả cảnh thiên nhiên,
tả người lao động, tự
nhiên, sinh động
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 1. Học bài: Học bài:
- Biết cách kết hợp giữa tả người và phong cảnh thiên nhiên.
- Nắm nội dung và nghệ thuật truyện.
- Đọc bài đọc thêm SGK/41 2. Soạn bài: Soạn bài:
Phương pháp tả cảnh .
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
1. Học bài: Học bài:
- Biết cách kết hợp giữa tả người và phong cảnh thiên nhiên.
- Nắm nội dung và nghệ thuật truyện?
- Đọc bài đọc thêm SGK/41 2. Soạn bài: Soạn bài:
Tiếng Việt: So sánh (TT)
Câu 1
Câu 1. Nội dung miêu tả đầy đủ của văn bản là:
A. Sức mạnh của con thuyền.
B. Sức mạnh của con người.
C. Vẻ đẹp hùng dũng và sức mạnh của
con người trước thiên nhiên hùng vĩ.
D. Cảnh thiên nhiên hùng vĩ.
Câu 2
Câu 2. Nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả của văn bản là:
A. Tả tâm trạng.
B. Tả thiên nhiên phong phú.
C. Tả hoạt động của con người.
D. Tả cảnh phối hợp tả người tự nhiên sinh động
bằng những từ ngữ gợi tả, so sánh, nhân hoá.
M Ộ T H M I Ệ P S Ĩ
Câu 3. Trong khi vượt thác, tác giả đã ví
dượng Hương Thư với hình ảnh nào?
(ô chữ gồm 9 chữ cái)
? ? Bức tranh đã minh hoạ cho đoạn nào? Em hãy đọc một vài câu văn
có liên quan đến bức tranh?
Bức tranh đã minh hoạ cho đoạn nào? Em hãy đọc một vài câu văn
có liên quan đến bức tranh?
Cuộc vượt thác của con thuyền dượng Hương Thư
“Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng
chiếc sào xuống lòng sông nghe một tiếng “soạc”! Thép đã
cắm vào sỏi! Dượng Hương ghì chặt trên đầu sào, lấy thế trụ
lại, giúp cho chú Hai và thằng Cù Lao phóng sào xuống nước”.
