Ngày soạn: 6/3/2022.
Ngày giảng:12/3/2022
Tiết 25
ÔN TẬP CÂU ĐẶC BIỆT
A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức:
- Ôn tập nắm vững các kiến thức, khắc sâu, mở rộng kiến thức về câu đặc biệt qua một số bài tập cụ thể.
- Đọc lại nội dung bài học rút ra được những nội dung bài học. Nắm được những điều cần lưu ý vận dụng vào thực .
2. Kĩ năng:
- Rèn kỹ năng nhận biết và sử dụng câu đặc biệt trong giao tiếp cũng như viết văn.
3. Thái độ:
- Học sinh yêu môn học, tích cực học tập và tìm hiểu về câu đặc biệt.
* Tích hợp giáo dục đạo đức: TÔN TRỌNG, HỢP TÁC, TRÁCH NHIỆM, GIẢN DỊ. Giáo dục đạo đức: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trao đổi về cách sử dụng câu trên cơ sở sự tôn trọng lẫn nhau. Có trách nhiệm trong việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
4. Những năng lực cần hình thành cho học sinh
- Rèn HS năng lực tự học ( Lựa chọn các nguồn tài liệu có liên quan ở sách tham khảo, internet, thực hiện soạn bài ở nhà có chất lượng , hình thành cách ghi nhớ kiến thức, ghi nhớ được bài giảng của GV theo các kiến thức đã học).
- Năng lực giải quyết vấn đề (phát hiện và phân tích được ngữ liệu ).
- Năng lực sáng tạo ( có hứng thú, chủ động nêu ý kiến), năng lực sử dụng ngôn ngữ khi nói, khi tạo lập đoạn văn.
- Năng lực hợp tác khi thực hiện nhiệm vụ được giao trong nhóm.
- Năng lực giao tiếp trong việc lắng nghe tích cực, thể hiện sự tự tin chủ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức bài học. .
B. CHUẨN BỊ
1.Giáo viên: Nghiên cứu kĩ sách giáo khoa, sách bài tập, sách giáo viên, hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo; chuẩn bị kế hoạch dạy học, thiết bị, phương tiện dạy học.
2. Học sinh: Đọc kĩ sách giáo khoa, sách bài tập, những tài liệu liên quan; soạn bài; và chuẩn bị đầy đủ theo hướng dẫn về nhà của giáo viên.
C/ PHƯƠNG PHÁP
- Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình, dạy học nhóm, phân tích, thực hành.
- Kĩ thuật : Động não, chia nhóm, đặt câu hỏi, giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, hoàn tất một nhiệm vụ.
D/ TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY VÀ GIÁO DỤC I. Ổn định tổ chức (1’)
II. Kiểm tra bài cũ: (4’)
? Thế nào là câu rút gọn? Cho ví dụ?
* Định hướng
* Khái niệm: Câu rút gọn là những câu bị lược bỏ một thành phần nào đó trong câu, có thể là CN – VN, hoặc cả CN và VN.
Ví dụ: - Những ai ngồi đây?
- Ông lý Cựu với ông Chánh hội.
-> Rút gọn vị ngữ III. Bài mới : (35’) Hoạt động 1: Khởi động
Mục tiêu: Giúp hs có tâm thế vào bài tốt nhất Hình thức: cá nhân
Thời gian: (1’)
Phương pháp: trực quan, thuyết trình Kĩ thuật : động não.
Gv dẫn dắt giới thiệu bài
Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Hoạt động 2
* Mục tiêu:
- H.s ôn tập lại kiến thức lý thuyết.
* Hình thức tổ chức:
- Cả lớp/ cá nhân.
- Thời gian:10 phút
- PP: Vấn đáp, thuyết trình,phân tích, thực hành.
- KT : Động não, đặt câu hỏi, giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, hoàn tất một nhiệm vụ.
? Thế nào là câu đặc biệt? Dùng câu đặc biệt có tác dụng gì?
Dự kiến học sinh trả lời
- Khi cần bộc lộ cảm xúc, liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng;
xác định thời gian nơi chốn; gọi đáp.
? Cho một ví dụ về câu đặc biệt?
- H.s trả lời.
- Gv nhận xét
* Tích hợp giáo dục đạo đức: Giáo dục cho HS các giá trị sống: TÔN TRỌNG, HỢP TÁC, TRÁCH NHIỆM, GIẢN DỊ.
Giáo dục đạo đức: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, trao đổi về cách sử dụng câu trên cơ sở sự tôn trọng lẫn nhau. Có trách nhiệm trong việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
I. Ôn tập lý thuyết
Khái niệm: là câu không có cấu tạo theo mô hình C – V.
Tác dụng:
- Bộc lộ cảm xúc
- Liệt kê thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.
- Xác định thời gian nơi chốn.
- Gọi đáp.
Vd: Nắng. Gió. Trải mượt trên cánh đồng.
II. Luyện tập
Hoạt động 3
* Mục tiêu:
- H.s vận dụng kiến thức lý thuyết làm các bài tập.
* Hình thức tổ chức:
- Cả lớp/ cá nhân/ nhóm.
- Thời gian: 24 phút
- PP: Vấn đáp, thuyết trình, dạy học nhóm, đọc diễn cảm, phân tích, thực hành.
- KT : Động não, chia nhóm, đặt câu hỏi, giao nhiệm vụ, hỏi và trả lời, hoàn tất một nhiệm vụ.
- Gv chia nhóm làm các bài tập: nhóm 1 – bài 1, nhóm 2 – bài 2, nhóm 3- bài 3, nhóm 4- bài 4.
BT1: Tìm những câu đặc biệt trong đoạn văn sau? Nêu tác dụng của nó.
a. Cây tre Việt Nam. Cây tre xanh nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm.
b. Trời ơi! Cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa.
c. Sớm. Chúng tôi hội tu ở góc sân. Toàn chuyện trẻ con. Râm ran.
d. Một tiếng gà gáy xa. Một ánh sao mai chưa tắt. Một chân trời đỏ ửng phía xa.
Một chút ánh sáng hồng trên mặt ruộng lúa lên đòng.
HS: Thảo luận trả lời.
GV: Nhận xét bổ sung.
BT2: Nhận xét cấu trúc ngữ pháp, nội dung và giá trị biểu cảm của hai cách đặt câu sau:
Đêm. Bóng tối tràn đầy trên bến Cát Bà.
Trong im lặng bỗng vang lên một hồi còi xin đường.
Đêm, trên bến Cát Bà bóng tối tràn đầy.
Trong im lặng bỗng vang lên một hồi còi xin đường.
Gv: Qua bài tập ta hiểu vì sao cần phải dùng câu đặc biệt.
BT3:
Đọc đoạn văn sau và xác định câu đặc biệt:
Mùa xuân! Mỗi khi hoạ mi tung ra những
BT1:
Câu đặc biệt Tác dụng Cây tre Việt
Nam
Giới thiệu sự vật
Trời ơi! Bộc lộ cảm xúc
Sớm. Toàn chuyện trẻ em.
Râm ran.
Xác định thời gian, giới thiệu sự vật.
Một tiếng gà gáy xa. Một ánh sao mai chưa tắt. Một chân trời đỏ
ửng phía xa.
Một chút ánh sáng hồng trên mặt ruộng lúa lên đòng.
Liệt kê thông báo sự xuất hiện của sự vật hiện tượng.
BT2:
Hai cách diễn đạt:
+ Về cấu trúc:
- Dùng câu đặc biệt và biện pháp đảo ngữ.
- Dùng trạng ngữ, câu sắp xếp theo trật tự bình thường.
+ Về nội dung: không thay đổi, nhưng giá trị biểu cảm khác nhau.
Cụ thể:
Câu a: Dùng câu đặc biệt và biện pháp đảo ngữ, ấn tượng về thời gian và sự đột ngột rõ hơn.
BT3:
Đáp án: b. Mùa xuân!
-> Là câu đặc biệt.
tiếng hót vang lừng, mọi vật như có sự đổi thay kì diệu.
Bài 4: Câu trên có tác dụng gì?
a. Bộc lộ cảm xúc.
b. Thông báo sự tồn tại của sự vật.
c. Xác dịnh thời gian.
d. Xác định nơi chốn.
Bài 5
Xác định câu đặc biệt cùng cấu tạo và tác dụng của nó trong các VD sau:
- Chửi. Đấm. Đá. Thụi. Bịch. Cẳng chân.
Cẳng tay.
(Nguyễn Công Hoan)
- Sài Gòn. Mùa xuân năm 1975. các cánh quân đã sẵn sàng cho trận tấn công lịch sử Bài 6
Xác định câu đặc biệt và câu rút gọn trong các VD sau và cho biết tác dụng của chúng.
a. Lần đầu tiên tôi được đến thăm Hạ Long. Biển, trời, mây, nước, đảo gần, đảo xa mang vẻ đẹp thần tiên...Một mùa hè thật đáng nhớ. Đi một ngày đàng học một sàng khôn. Càng yêu Hạ Long, càng yêu đất nước.
b. Mưa và rét! Vắt rừng! Đoàn quân vượt suối băng rừng tiến lên phía trước.
c. Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
Xác định TN và tác dụng của nó trong các câu sau:
a. Sột soạt gió trêu tà áo biếc Trên giàn thiên lí bóng xuân sang
b. Lao xao…lao xao, sóng vỗ nhè nhẹ vào mạn thuyền
c. Bằng chiếc lưỡi cày và thanh gươm, ông cha ta qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước đã làm nên sức mạnh nhân nghĩa VN chiến thắng mọi kẻ thù cường bạo!
Bài 7
Viết đoạn văn theo chủ đề gia đình, quê hương có sử dụng câu đặc biệt?
Hs độc lập làm việc BT5 và BT6.
Gv kiểm tra bài một số em, nhận xét chung
Bài 4:
Đáp án: c.
Bài 5
- Chửi. Đấm. Đá. Thụi. Bịch. ->
Câu đặc biệt có cấu tạo là động từ, dùng để liệt kê, miêu tả hành động
- Cẳng chân. Cẳng tay-> Là cụm danh từ dùng để liệt kê, miêu tả - Sài Gòn. Mùa xuân năm 1975->
là DT, cụm danh từ dùng để xác định thời gian, nơi chốn
Bài 6
- Câu rút gọn: Đi một ngày đàng học một sàng khôn. Càng yêu Hạ
Long, càng yêu đất nước.
-> rút gọn chủ ngữ(Tôi) - Câu đặc biệt:
+ Mưa và rét! Vắt rừng -> liệt kê thông báo
+ Than ôi!
-> bộc lộ cảm xúc Bài 7
Quê hương! Hai tiếng thân thương. Quê tôi thật đẹp. Thật êm ả. Tuổi thơ của tôi gắn với quê hương như chiếc xuồng gắn với mái chèo. Tôi yêu quê tha thiết như tình yêu của đứa con giành cho người mẹ. Ôi, quê hương. Nơi tôi sinh ra và lớn lên trong lời ru ngọt ngào như tiếng sóng vỗ về đôi bờ sông xanh. Nơi ấy đã ghi dấu biết bao kỉ niệm êm đềm của tuổi thơ. Bởi thế, dù đi đâu, tâm hồn tôi vẫn luôn hướng về quê hương.
IV. Củng cố
- Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học, học sinh tự đánh giá về mức độ đạt được những mục tiêu của bài học, liên hệ vận dụng thực tiễn
- Phương pháp: phát vấn - Kĩ thuật: động não - Thời gian: 2 phút
- Hình thức: Cá nhân/lớp
- Em cÇn lu ý nh÷ng g× khi dïng c©u đặc biệt ? - Tác dụng của các loại câu trên?
V. Hướng dẫn về nhà: (5’) PP thuyết trình
- Về nhà học bài, tập viết đoạn văn có sử dụng câu đặc biệt. Nêu tác dụng của các câu đã dùng trong đoạn văn.
- Chuẩn bị : Ôn chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động.
+ Ôn lại kiến thức lý thuyết.
+ Xem lại các bài tập.
E. RÚT KINH NGHIỆM
………
...
………
...
...
