TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 5
B. Tìm hiểu chi tiết văn bản
II. GV hướng dẫn hs tìm hiểu văn bản
1. Bước 1. HD HS tìm hiểu khái quát
- Kĩ năng đọc, phân tích, hợp tác nhóm
II .Hs tìm hiểu văn bản.
1. HS tìm hiểu khái quát
- Kĩ năng đọc, phân tích, hợp tác nhóm II. Đọc - hiểu văn bản
A. Tìm hiểu khái quát văn bản
7’
* Nêu yêu cầu:
-Hãy xác định thể loại, PTBĐ của bài thơ?
-Theo em mạch cảm xúc bao trùm toàn bài thơ và trình tự biểu hiện biểu hiện mạch cảm xúc trong bài thơ được thể hiện như thế nào? Cảm xúc ấy chi phối giọng điệu bài thơ như thế nào?
-Từ đó, hãy xác định bố cục của bài thơ?
* GV: gọi 2 HS TB đại diện trình bày. Nhiều HS nhận xét, bổ sung
* GV chốt :
+ Hs hoạt động nhóm ( 3 phút )
- Thống nhất ý kiến , cử thư kí ghi phiếu bài tập
- Đại diện nhóm trình bày - Nhận xét, bổ sung
- Hs lắng nghe gv chốt
-Mạch cảm xúc bao trùm:
niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn nỗi xót đau khi t/g từ miền Nam ra viếng lăng Bác
- Bố cục: 3 phần
+ Khổ 1:Tâm trạng của tác giả khi đứng trước lăng + Khổ 2, 3: Tâm trạng của tác giả khi ở trong lăng
+ Còn lại: Nguyện ước của tác giả.
-Thể loại: thơ tự do 8 chữ
-PTBĐ: biểu cảm (trữ tình)
-Mạch cảm xúc bao trùm:
-Trình tự biểu hiện mạch cảm xúc: theo trình tự cuộc viếng thăm: ngoài lăng, vào trong lăng và ra khỏi lăng.
->Giọng điệu thành kính, trang nghiêm phù hợp không khí thiêng liêng trong lăng; giọng suy tư, trầm lắng là nỗi đau xót lẫn niềm tự hào.
- Bố cục: 3 phần 2. Bước 2. HD HS tìm hiểu
chi tiết
2. HS tìm hiểu chi tiết 2. Tìm hiểu chi tiết. 16’
* Gọi HS đọc khổ 1. Nêu yêu cầu:
-Em có nhận xét gì về câu thơ mở đầu và cách xưng hô của tác giả với Bác?
-Cách dùng từ ''thăm'' ở câu
+ Hs đọc, trả lời cá nhân - Hs khác nhận xét, bổ sung
- Nghe, ghi nhớ
+ Cách xưng hô “con” vừa biểu hiện sự ngưỡng mộ,
a.Tâm trạng của tác giả khi viếng lăng Bác
*Khổ 1.
-Câu thơ mở đầu gọn như một lời thông
thơ đầu tiên thể hiện điều gì? Qua đó câu thơ gợi cho em suy nghĩ gì?
*Khi còn sống, Bác luôn dành cho đồng bào MN 1 t/cảm đặc biệt “MN luôn ở trong trái tim tôi”. Đồng bào MN cũng luôn luôn mong được gặp Bác “Bác nhớ MN ... MN mong Bác nỗi mong cha”.
thành kính vừa gần gũi thân thương gợi ra một không khí ấm áp, thân thương, sự mong mỏi, niềm vui sướng của một người con đi xa lâu ngày nay được trở về gặp lại người Cha già kính yêu.
+ Cách dùng từ ''thăm'' đã tránh cảm giác đau buồn khi lần đầu tiên gặp Bác nhưng Bác đã không còn, đồng thời còn gợi cảm giác thân mật gần gũi cho thấy trong tâm tưởng của nhà thơ Bác vẫn còn sống.
báo
+Cách xưng hô
“con” +Cách dùng từ ''thăm''
->Tâm trạng xúc động của t/giả khi được ra viếng Bác.
H. Sau bao năm mong mỏi giờ mới được ra gặp Bác, hình ảnh đầu tiên và có ấn tượng đậm nét về cảnh quan quanh lăng là h/ả nào? Hình ảnh đó được miêu tả qua những chi tiết nào?
H. Những biện pháp NT được sử dụng để miêu tả? Ý nghĩa của cách miêu tả đó?
H Nhìn hàng tre tác giả liên tưởng tới điều gì? Từ sự liên tưởng đó của tác giả cho ta thấy được điều gì?
+ Phát hiện chi tiết, trả lời, rút ra ý nghĩa.Nghe GV bình.
- Hình ảnh hàng tre - một h/ả hết sức quen thuộc, gần gũi với làng quê VN: bát ngát, xanh xanh, bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
- BPNT: Tả thực kết hợp ẩn dụ, nhân hoá, tính từ, thành ngữ...
->biểu tượng của vẻ đẹp thanh cao, sức sống bền bỉ, bất khuất, kiên cường của dân tộc
- Từ h/ả "cây tre" mà tác giả nghĩ tới đất nước và con người VN, tới Bác Hồ, suy nghĩ rất tự nhiên, lôgic. Cây tre VN -HCM đã trở thành những biểu tượng quen thuộc đối với ND.
- Hình ảnh hàng tre : bát ngát, xanh xanh, bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
->biểu tượng của vẻ đẹp thanh cao, sức sống bền bỉ, bất khuất, kiên cường của dân tộc
Cả đất nước, dân tộc luôn quanh Bác, bảo vệ giấc ngủ cho Bác.
GV bình: Cây tre tượng trưng cho xứ sở Việt Nam, cho tinh thần bất khuất của con người Việt Nam.
Đến thăm lăng Bác, Viễn Phương thấy cả dân tộc vẫn đứng quanh Người, vẫn tươi nguyên một sắc xanh Việt Nam và trong ''bão táp mưa sa'' vẫn giữ một tấm lòng sắt son với Bác. Hình ảnh thực của rặng tre bên lăng Bác đã được nhà thơ đẩy lên thành hình ảnh tượng trưng cho cả dân tộc, khiến câu thơ trở nên có chiều sâu suy nghĩ, cảm xúc, tạo không khí trang nghiêm thành kính khi vào lăng viếng Bác.
* Gọi HS đọc khổ 2. Nêu yêu cầu:
H. Khổ thơ thứ hai được tạo nên bởi hai cặp câu với
+ Hs đọc hai khổ thơ - Tổ chức hs hoạt động nhóm
( 3 phút)
* Khổ 2.
- Cặp câu 1:
+Mặt trời trong lăng:
H/ảnh ẩn dụ -> Bác Hồ
những nét nghệ thuật đặc sắc. Hãy chỉ ra và phân tích nét đặc sắc của nghệ thuật đó?
*GVchốt lại: Với nghệ thuật ẩn dụ, tác giả đã đưa Bác lên ngang tầm vĩ đại của vũ trụ và nhân loại. Nhà thơ Tố Hữu cũng đã từng viết "Người rực rỡ một mặt trời cách mạng,.... chân Người''. Song nhận ra lúc Người nằm trong lăng vẫn là vầng ''mặt trời rất đỏ'' để sóng đôi và trường tồn với mặt trời của thiên nhiên thì đó là sáng tạo của riêng Viễn Phương. Hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác tạo sự liên tưởng, tưởng tượng như vòng hoa lớn dâng lên Bác hàng ngày. Cách so sánh vừa thích hợp vừa mới lạ diễn tả sự tôn kính của nhân dân đối với Bác.
- Gv tổ chức hs hoạt động nhóm ( 3 phút )
* GV: gọi 2 HS TB đại diện trình bày. Nhiều HS nhận xét, bổ sung
* GV: nhận xét, chốt
- Làm ra phiếu bài tập - Đại diện nhóm trình bày
- Đại diện nhóm khác nhận xét, bổ sung - Hs lắng nghe - Cặp câu 1.
+ Mặt trời trên lăng: hình ảnh mặt trời thực
+Mặt trời trong lăng:
H/ảnh ẩn dụ thể hiện sự vĩ đại, cao cả của Bác.
Người như vầng mặt trời đỏ chói ánh hào quang CM, mang lại sự sống cho đất nước, con người.
-Cặp câu 2:
+Câu trên: hình ảnh thực về dòng người vào lăng viếng Bác
+Câu dưới: H/ảnh ẩn dụ kép.
. Dòng người vào lăng viếng Bác được ví như
“tràng hoa” dâng lên Người.
. 79 mùa xuân: c/đời Bác tươi đẹp như mùa xuân, 79 tuổi của Bác là 79 mùa xuân Bác mang lại hạnh phúc, tự do, mùa xuân vĩnh viễn cho dân tộc.
sống mãi với non sông đất nước, Bác là nguồn sáng soi đường cho dân
tộc Việt Nam
-Cặp câu 2:
+Câu dưới: H/ảnh ẩn dụ kép. -> Sự trường tồn bất diệt, công lao to lớn của Bác.
Tấm lòng biết ơn, thành kính của con cháu với Bác
+ Từ hình ảnh tả thực: từng đoàn người vào lăng viếng Bác đi chầm chậm thành vòng như đi trong triền miên của niềm thương nhớ khiến tác giả liên tưởng đến tràng hoa.
Hình ảnh tràng hoa vì thế mang ý nghĩa sâu sắc: cả cuộc đời của nhân dân ta như nở hoa dưới ánh sáng của Bác.. Và hàng ngày hàng giờ những tràng hoa từ mọi nẻo đường quê hương đất nước về đây dâng lên Người tấm lòng biết ơn thành kính
+ Hình ảnh 79 mùa xuân tượng trưng cho cuộc đời của Bác. Cuộc đời 79 tuổi của Bác đẹp như những mùa xuân. Mùa xuân của độc lập tự do, mùa xuân của niềm tin, tình yêu.
* Gọi HS đọc khổ 3. Nêu yêu cầu:
H. Hai câu thơ “Bác nằm ...
dịu hiền” gợi không khí trong lăng như thế nào?
Nhận xét sự diễn tả của nhà thơ trong 2 câu thơ đó?
+ Hs trả lời cá nhân
-Bác nằm trong ....dịu hiền.
Diễn tả chính xác, tinh tế sự yên tĩnh, trang nghiêm và ánh sáng dịu nhẹ, trong trẻo của không gian trong lăng.
* Khổ 3
-Vầng trăng sáng dịu hiền -> Tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác và những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Bác.
H. Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” gợi cho ta liên tưởng đến những gì?
*GV nói thêm về hình ảnh ''vầng trăng'' và mối liên hệ giữa Bác và trăng Cũng giống như tre, trăng là hình ảnh quen thuộc bởi trăng với Bác đã trở thành đôi bạn tri kỉ. Trăng đã từng vào thơ Bác trong nhà lao, giữa núi rõng Việt Bắc và giờ đây trăng lại đến bên Người trong giấc ngủ ngàn thu.
-Em hiểu như thế nào về hình ảnh ''trời xanh'' trong hai câu thơ cuối của khổ này?
-Tại sao tác giả bỗng nhiên lại ''nghe nhói trong tim''?
* GV bình: Vẫn biết Bác như mặt trời, vầng trăng và bầu trời xanh kia là trường tồn , bất diệt nhưng tác giả vẫn cảm thấy đau nhói trong tim . Động từ “nhói” diễn tả nỗi đau nghẹn ngào không thốt lên thành lời
-Vầng trăng sáng dịu hiền -> Tâm hồn cao đẹp, sáng trong của Bác và những vần thơ tràn đầy ánh trăng của Bác.
-"Trời xanh'': H/ảnh ẩn dụ.
Bác được ví như trời xanh.
Bác vẫn còn mãi với non sông đất nước như bầu trời xanh vĩnh hằng. Người đã hoá thân thành thiên nhiên, đất nước, dân tộc Việt Nam.
-Nhói trong tim: vô cùng đau xót bởi một sự thật:
Bác đã ra đi, đó là một tiếng nấc nghẹn ngào, xót xa.
-"Trời xanh'':
H/ảnh ẩn dụ. Bác được ví như trời xanh.
Lòng biết ơn thành kính
-Nhói trong tim:
Nỗi đau dồn nén chất chứa và trào dâng thành nỗi nghẹn ngào
H. Với cảm xúc trào dâng
“thương trào nước mắt” tác giả ước nguyện điều gì? Em có nhận xét gì về nghệ thuật của khổ thơ? Qua đó em cảm nhận được điều gì về ước nguyện đó?
H. Ước muốn đó thể hiện tâm trạng gì của tác giả?
* Tổ chức hs hoạt động theo kĩ thuật KTB
( 5 phút )
- Gv phát phiếu học tập
* GV: gọi 2 HS TB đại diện trình bày. Nhiều HS nhận xét, bổ sung
* GV: nhận xét, chốt
* Tích hợp giáo dục
+ Phân công trong nhóm để tiếp cận cách làm việc trong nhóm theo KT- Khăn trải bàn:
+ Làm việc độc lập
+ Thống nhất trong nhóm + Thống nhất cả lớp
- 2 HS phát biểu, nhiều HS nhận xét
-Muốn làm...Điệp ngữ, hình ảnh tượng trưng, phép lặp tạo nên kết cấu đầu cuối tương ứng.
Ước muốn bình thường, giản dị mà có ý nghĩa thiêng liêng sâu sắc: được ở gần Bác, vui quây quần bên Bác, làm vui cho một
b. Ước muốn chân thành của tác giả.
-Muốn làm…
Ước muốn bình thường, giản dị mà có ý nghĩa thiêng liêng sâu sắc: được ở gần Bác, vui quây quần bên Bác, làm vui cho một Người
->Tình cảm lưu luyến không muốn rời xa, khát khao được mãi mãi bên Bác
Tấm lòng trung hiếu của người con
ANQP: Em có cảm nhận gì về tình cảm mà nhà thơ cũng như nhân dân dành cho Bác? Bài thơ tưởng như kết thúc trong sự xa cách về không gian đâu ngờ lại tạo nên sự gần gũi trong tình cảm và ý chí.
Người bước chân ra đi nhưng lòng còn ở lại. Viễn Phương thay mặt cho đồng bào Nam Bộ nói lên tình thương yêu, kính nhớ của mình khi được gặp Bác muộn màng.
Không chỉ nhân dân Việt Nam mà thiếu nhi cũng như bạn bè khắp năm cgaau cũng dành cho Bác mọt tình cảm chân thành?
GV kể lại một số câu chuyện thể hiện nội dung.
- Kĩ năng sống
H. Vậy là một người học sinh, em cần làm gì để đền đáp công ơn của Bác
Người
->Tình cảm lưu luyến không muốn rời xa, khát khao được mãi mãi bên Bác
Tấm lòng trung hiếu của người con với cha, nhân
+ Học sinh suy nghĩ trả lời + Luôn kính yêu Bác
+ Phấn đấu học tập để góp phần công sức vào việc xây dựng đất nước giàu mạnh
với cha, nhân dân với Đảng, với Bác và cách mạng.
* Gv phát phiếu học tập - Hs làm bài vào phiếu - Hs đổi bài, chấm chéo
Câu 1: ý nào sau đây nhận xét