Tái cấu trúc tài chính phải đảm bảo phù hợp với từng giai đoạn phát triển của DN

Có nhiều quan điểm cho rằng tái cấu trúc tài chính chỉ được thực hiện khi DN gặp khó khăn về tài chính và có nguy cơ lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán. Tuy nhiên quan điểm trên chưa hoàn toàn phù hợp do sự vận động của nền kinh tế cũng như của DN thường xuyên diễn ra. Chính vì vậy, các DN cần coi tái cấu trúc là một nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển dài hạn của DN. Việc tái cấu trúc DN cũng như tái cấu trúc tài chính xuất phát từ hai lý do cơ bản. Thứ nhất, do áp lực bên ngoài khiến DN phải tái cấu trúc để thích nghi với những biến đổi trong môi trường kinh doanh như khủng hoảng, suy thoái kinh tế hay các biến động về chính sách kinh tế của nhà nước. Thứ hai, do áp lực từ bên trong khiến DN phải thay đổi đề phù hợp với quy mô tăng trưởng, các giai đoạn trong quá trình phát triển của DN. Như vậy, khi một trong những điều kiện trên thay đổi đòi hỏi DN phải đánh giá lại

164

hoạt động và tiến hành tái cấu trúc kịp thời nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả nhất.

Quá trình hình thành và phát triển của mỗi DN thường được chia thành 4 giai đoạn: hình thành, phát triển, bão hòa và suy thoái. Trong mỗi giai đoạn cụ thể cấu trúc tài chính thường có những đặc điểm riêng biệt. Các DN cần nhận định được đặc trưng cấu trúc tài chính trong từng giai đoạn để có định hướng trong việc xác định cấu trúc tài chính hợp lý.

Giai đoạn hình thành: Trong giai đoạn này, do mới đi vào hoạt động nên kết quả kinh doanh chưa cao vì vậy DN chủ yếu dựa vào nguồn vốn của chủ sở hữu. Ngoài ra, khi DN mới hình thành do vốn và kinh nghiệm còn ít, chưa có chỗ đứng trên thị trường nên mức độ rủi ro kinh doanh còn rất lớn.

Chính vì vậy, việc tài trợ vốn bằng vay nợ dù ở mức độ rất thấp cũng dề dàng dẫn đến rủi ro phá sản. Hơn nữa, lợi ích của "lá chắn thuế" trong giai đoạn này cũng không phát huy tác dụng nên yêu cầu về an toàn tài chính trong giai đoạn này cần được đề cao. Ngoài vốn đầu tư của chủ sở hữu, nguồn vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm khá thích hợp với DN do các nhà đầu tư mạo hiểm là các nhà đầu tư chuyên nghiệp, dám chấp nhận rủi ro để kỳ vọng mang lại lợi nhuận cao.

Giai đoạn tăng trưởng: Kết thúc giai đoạn hình thành, do có lợi thế về công nghệ, kỹ thuật, sản phNm hoặc thị trường mới nên sản xuất kinh doanh của DN có nhiều cơ hội đạt được sự tăng trưởng. Mặc dù rủi ro kinh doanh trong giai đoạn này đã giảm so với giai đoạn hình thành song vẫn còn khá cao trong suốt thời gian DN mở rộng đầu tư và gia tăng doanh thu. Vì vậy, để giảm thiểu rủi ro tổng thể trong điều kiện rủi ro kinh doanh vẫn còn ở mức cao, DN nên giữ rủi ro tài chính ở mức độ thấp bằng việc sử dụng nợ ở mức độ vừa phải. Giai đoạn tăng trưởng cũng tạo cơ hội cho các DN trong việc gia tăng và đa dạng nguồn vốn huy động. Chính vì vậy các DN cần căn cứ vào tình hình thực tế để điều chỉnh cấu trúc tài chính sao cho hiệu quả nhất, phát

165

huy tối đa tác động tích cực của đòn bNy tài chính. Giai đoạn này cũng diễn ra sự thay đổi cơ bản trong diện mạo của các nhà đầu tư vốn, vì các nhà đầu tư mạo hiểm thường rút vốn sau khi DN vượt qua giai đoạn hình thành để đầu tư vào các DN khác, nên khi DN chuyển sang giai đoạn tăng trưởng, họ cần tìm người mua lại vốn cổ phần này với giá trị đã gia tăng. Nguồn tài trợ hợp lý cho các DN trong giai đoạn này là phát hành chứng khoán rộng rãi ra công chúng

Giai đoạn bão hòa: Kết thúc giai đoạn tăng trưởng, mức độ rủi ro của DN có khả năng giảm về mức độ trung bình. Thêm vào đó, do sự ổn định về doanh thu và lợi nhuận cho phép DN có thể ứng phó với rủi ro tài chính cao.

Vì vậy, chính sách tài trợ của DN nên có sự thay đổi từ việc tài trợ hầu như hoàn toàn bằng vốn cổ phần sang kết hợp với một tỷ trọng nợ ngày càng tăng trong cấu trúc tài chính. Việc gia tăng nợ trong giai đoạn này hoàn toàn hợp lý do dòng tiền thuần của DN trong giai đoạn này khá dồi dào từ đó cho phép DN đảm bảo khả năng thanh toán cả vốn lẫn lãi mặt khác giúp DN có thể tận dụng những tác động tích cực từ đòn bNy tài chính.

Giai đoạn suy thoái: Kết thúc giai đoạn phát triển ổn định, các DN rơi vào tình trạng suy thoái. Do lợi thế về thị trường và sản phNm không còn nên khả năng mở rộng thị trường cũng rất hạn chế, các DN thậm chí rơi vào tình trạng thua lỗ. Chính vì vậy, các DN nên cân nhắc phương án thu hẹp quy mô, giảm dần sử dụng nợ, nguồn vốn sử dụng cho cho hoạt động kinh doanh của DN chủ yếu từ lợi nhuận sau thuế và tiền khấu hao thu hồi chưa sử dụng.

3.2.4. Tái cấu trúc tài chính phải đảm bảo sự thống nhất với tái cấu trúc hoạt động và tái cấu trúc chiến lược của DN

Mặc dù tái cấu trúc tài chính chỉ tập trung đến việc thay đổi cấu trúc tài chính của DN tuy nhiên một cấu trúc tài chính được coi là hợp lý khi có sự phù hợp, thống nhất với chiến lược hoạt động của DN. Đặc biệt, trong điều

166

kiện các DN bị khủng hoảng, đe dọa đến sự tồn tại, thì tái cấu trúc tài chính cần được thực hiện đồng thời với tái cấu trúc chiến lược và tái cấu trúc hoạt động. Lúc này, cấu trúc tài chính cần được thay đổi để phù hợp những thay đổi trong chiến lược kinh doanh của DN là mở rộng hay thu hẹp, hoặc chuyển đổi sang một lĩnh vực kinh doanh mới. Ngược lại, tái cấu trúc chiến lược thông qua việc thoái vốn đầu tư có thể tạo ra nguồn lực để đảm bảo tái cấu trúc tài chính.Tái cấu trúc tài chính giúp tình hình tài chính ổn định, chi phí tài chính được cắt giảm dẫn đến cải thiện hiệu quả hoạt động của DN.

Đối với các doanh nghiêp ngành thép, những bất ổn trong hoạt động của DN trong thời gian qua xuất phát từ cả ba khía cạnh. Cụ thể là: Chiến lược đầu tư chưa bền vững, nguồn lực đầu tư còn hạn chế, đầu tư chủ yếu nhằm mục tiêu thu lợi nhuận trong ngắn hạn; Cấu trúc tài chính còn tiềm Nn rủi ro do chủ yếu tài trợ bằng vay nợ trong đó phần nhiều là nợ ngắn hạn; Hiệu quả hoạt động chưa cao và chịu tác động mạnh mẽ từ những biến động của nền kinh tế. Vì vậy việc tái cấu trúc trên cả ba khía cạnh chiến lược, tài chính và hoạt động là yêu cầu bắt buộc.

3.2.5. Cần đa dạng hóa, vận dụng linh hoạt các hình thức tái cấu trúc tài